29 Ocak 1907 Tarihli Ahali (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

"MÜTALAAT-I SİYASİYE" Rusya ve Japonya arasında malum olan ihtilaf ve münaza'atın müsademe ve muharebeyi müntic olmayacağı, iki hükumetin hüsn-ü i'tilaf arzusunda! bulunduklarına atıf ve isnad olunmakdadır. Rusya Japon Denizi sevahilinde ve (Behring) Boğazı'na civar bulunan arazi ve kıta'atında, Japonyalılara sayd-ı mahi hakkını teslim ve (Sungarya) Nehri'nde seyr ü sefain meselesini i'tilafkarane hale meyyal olub, (Amur) Nehri'nde zaten Japonya gemileri amed ü şüd ettigi halde, Rusya'nın menafi'nden başka, istiklaliyetine de dokunacağından, tecavüzü gayrı kabil bulunduğu cihetle, Japonyalıların zaten hiçbir güna metalibi bulunmadığı! ve (Sahalin) Adası'nda tehdid-i hudud meselesinde, esasen i'tilaf hasıl olmağla, yegane müşkilat görülen Mançuri kıt'ası hakkında cereyan eden, muhaberat-ı siyasiyeden kat'-ı ümit etmek reva olmadığı hikayatı, sulhperveran ve daha doğrusu nikbinan-ı zaman içün, ümitkarane hüsn-ü hülya içün de rüya teşkil etmekdedir. Hülasa tarikiyle söylemek lazım gelirse laf ile her şey tesviye edilmiş birçok me'eleler hal edilmiş şimdi i'tilaf ve hele muhtac olan (Portsmot) [Portsmouth] Muahedesi'nin 3, 6, 11, 12nci maddeleri kalmıştır. Ya'ni iki ucu ile bir ortası kalmıştır. Ta'bir-i ahirle, evvelce Rusya ve Japonya Muharebesi'nin zuhuruna sebeb olan mesele ne ise bugün münaza'a ih(ti)laf yine onun üzerinedir. Hem bir meselenin hal olunduğı, hiçbir şeyin tesviye olunduğı yokdur. Rusya ve Japonya ihtilafatının halli, ya Moskof'un teslim-i hak itmesiyle, ya Japonya'nın taleb ve iddi'asından vazgeçmesiyle, veyahut nihayet çare olan tekrar bir muharebe ve muahede ile mümkün olur. Yoksa ne biri, ne öteki taleb ve iddi'asından vazgeçmez ise, muharebe kıyamete kadar devam itse müzakere ve mübahase neticesiz kalır. Bahusus Rusya, Japonya muharebeden birçok sene evvel akd ettigi ve 1911 senesine kadar meri'ül icra bulunması lazım gelen bir muahedeye istinad etmek istiyor. Japonya muharebe ve muahedat-ı kadimeyi fesh etmiş olmağla, mesalihe müzakeratını ve muahede-i hıyreyi esas ittihaz etmek istiyor. Japonya metalibine kuvvet vermek üzere ordularında tensikat ve bahriye ve topçularında teşkilat ve idare-i mülkiyesinde de bazı ıslahat icra idiyor. Rusya "Aksa-yı Şark" mağlubiyetini tazmine medar olacak bir "Şark" meselesi zuhuruna intizar ve bu kadim politikasından Aksa-yı Şark'da açılan deligi kapatmağı hülya idiyor. Aynı zamanda vakit kazanarak Japonya'ya başka bir devlet veya bela musallat itmege çalışıyor.