22 Ocak 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 5

AKİS saplar bakkaliye mallarında artışın yüzde 31'den az olmadığı sonucunu vermektedir. o Sebzelerde ise fiyat yükselmesi oyüzde 64'e varmakta- dır. Bu alanda rekor, kuru soğanda dır. Geçen yıl kilosu 25-50 kuruştan satılan kuru soğan bu yıl 3 liraya kadar satılmaktadır. Zaten fiyat ar- "soğan hediyelik eşya arasına girdi. Koy karton kutuya, bağla kurdelâyı, yolla en Oomüşkülpesent dostuna" diye işin esprisi yapılmak- tadır. Geçen yıl 8 liraya alınan ko- yun eti, bu yıl Ankarada 10, İstan- bulda ise 15 liradan alınabilmekte- dir. Rekor yılı Bu fiyat yükselişlerinin anlamı, ra- hatı yerinde, tuzu kuru kimseler tarafından belki iyice anlaşılamıya- caktır. Ama şu bilinmelidir: o ,Orta Doğu Teknik Üniversitesi araştırıcı- larının asgari ücret tesbiti için yap- tıkları bir çalışma, bir işçinin sade- ce yiyecek ihtiyacının karşılanması için günde 15 liranın gerekli oldu- ğunu ortaya koymuştur. Üstelik bu araştırmanın yapıldığı tarihte fi- yatlar bu seviyede değildi. Demek ki mesele milyonlarca türk vatandaşı- nın karnını doyurabilmesi veya aç kalması» okısaca bir "ölüm - kalım" meselesidir. o Belki Demirel Hükü- meti, Hindistanda açlık tehlikesine karşı merhum Şastrinin açtığı "haf- tada bir öğün yemek yemeyiniz" gi bi bir kampanya açmayı ve "Millet çe midemizi milli gıda olan fasulye ile doyuralım" demeyi düşünmekte dir. Ama bu da işi halletmiyecektir. O takdirde de fasulye tevazudan vazgeçip, lahana ile soğanın peşine takılıverecektir. Fiyatlardaki bu yükselmeler as- lında Cumhuriyet tarihinin rekoru- dur. Şekle bakılırsa, rekor yılı ola- rak 1958-59'u (o göstermek o gerekir. Çünkü o tarihte alınan istikrar ted- birleri, Milli Korunma Kanununun kaldırılması, türk parasının değeri- nin düşürülmesi ile fiyatlar yüzde 19 yükselmişti. Bu, ekonomik karar- ların doğurduğu ve istatistiklerde eski resmi fiyatlar verine gerçek fi yatların kullanılmağa o başlanmasın- dan ileri gelen zorunlu bir artıştı. Son bir yıl içinde kaydedilen yüzde 10.3'lük artış ise gerçek bir artış- tır. Bu yüzden 1965-66 fiyat artışla- rı bazı otoriteler tarafından 1958-59 artışlarından da hızlı diye nitelen- 22 Ocak 1966 İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Bir bakkalda yiyecek Biri o yer, mektedir. Şeytan bunun neresinde? Gerçek böylece tesbit (o edildikten sonra, işin tartışması başlamış- tır. Tartışmaya katılanların bir kıs- mına göre sebep, bünyeden ileri gelmektedir: Türkiyede yıllardanbe- ri devam eden enflâsyonist bir bas- kı vardır. Fiyat artışları, mevsim- lik sebeplerin bu baskı ile birleşme- sinden doğmuştur. Kimine göre ise ortada korkulacak bir durum yoktur. Bu görüşe bir süre önce Başbakan Demirelin de katılmış ol- duğu ve "Fiyat artışları sıhhat alâ- metidir" dediği hatırlardadır. Bazı bilim adamları ise siyasi se- bepleri otamamen bir yana bırak- makta ve hava şartlarıyla tarımsal üretimin, talep dalgalanmalarının teferruatına gömülmektedirler. Aslında ise (oproblem, sanayileş- mesini tamamlamamış, tarımda il- kel metodlarda kalmış, dış ticareti açık veren bütün az gelişmiş Ülke- lerin ortak problemidir. Bu ülke- lerde tarımsal üretim tabiat şart- larına bağlı olduğu için, talep ar- tışları karşısında (o özellikle (gıda maddeleri üretimi arttırılamamak- ta ve ortaya çıkan dengesizlik önce gıda maddelerinde fiyat artışları yaratmaktadır. Bunun tedbiri alın- madığı, rasyonel bir politika takip edilmediği takdirde o fiyat artışları diğer maddelere yayılmakta, birbi- rini etkiliyerek kontrolden iyice çık- makta ve enflâsyon denilen cana- maddeleri ve fiyatları biri o bakar... var doğmaktadır. Bu ülkelerde -ve tabii Türkiyede- sermaye birikimi eksik, idareciler bilgisiz, gelir sevi- yesi düşük, bunun sonucu olarak istihlâk eğilimi kuvvetli, tasarruf- eğilimi zayıf olduğundan, enflâsyo- nun devamlı tehdidi, az gelişmişlik şartları ortadan o kaldırılıncaya ka- dar devam etmektedir. Bunun ça- resi, kemerleri sıkmak, memleketin yaratıcı güçlerini bir yönde hareke- te geçirmek ve sağlam metodla kal- kınmaya çalışmaktır. Plânlı kalkın- ma ve İnönü Hükümetleri işi disip- line etmiştir. Ancak, İnönü Hükü- metleri devrinde bir fiyat istikrarı- nın sağlanması olay olmamıştır. Bu yıllarda memnun olmıyan züm- re, spekülatör tüccardır. yanıp battığını, ğını bıkmadan zenli ka sahip olmıyan, çıkarcı kimseler- İstedikleri, dalgalanan fiyatlar, larının bültenlerini Grup konuşma- sı olarak tekrarladığı muhalefet yıl- larındanberi bu zümrenin sözcülü- günü ve alemdarlığını yapmaktadır. AP macerası İnönünün başkanlığındaki son Hü- kümet, 1964 yılı sonlarında Plân- 5