5 Ekim 1906 Tarihli Balkan (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

BASIRET-İ SİYASİYE İran'da vuku' bulan tebdil-i idare, şayan-ı medh ve senadır. İdare-i meşruta ve hürriyet, halk kan dökülmeden, büyük gürültüler olmadan meydana geldi. Bundan ötürü Muzaffereddin Şah hazretlerine ne kadar teşekkür idilse azdır. İran'da şayan-ı medh ve sena bir hal daha müşahede olunuyor. Bu da ulema-yı İslamın ıslahat ve teceddütat-ı akile ile milleti terakki ettirmek hususunda ikdam ve gayretidir. Müstebid vezirlerin azlini, Meclis-i Milli'nin açılmasını taleb iderek, Eylül'de ulema pay-i tahtdan çıkub getti. Bu hali gören tüccar, dükkanlarını kapatub, pazarları terk etti. Pay-i tahtda ibadet ve ticaret yolları bağlanub, bütün ahali bundan ötürü harekete geldi. Birçok halk İngiliz Seferethanesi bağlarına çekilüb hükumet milletin arzularını kabul edene kadar şehre gelmeyeceklerini ilan ettiler. Halkın bu ittifakı ve siyaseti, hükumeti ürkütdü. Çünkü hükumet-i amma bütün millete karşı da varılmaz. İngiliz elçisi ahali ile hükumet arasında miyancılık edip, işin hüsn-ü halline hayli mu'avenet etti. Bundan böyle İran'da necat yolu darağacları kurulmadan, kanlar dökülmeden açıldı. Bundan dolayı İran'ın teceddüde başlaması, Japonya'nın ilk teceddüdüne benzedi. İran'da ilan edilmiş hürriyet-i halk na-tamamdır. Lakin tedricen ikmali mümkündür. İran gibi medeniyet-i asride gerüde kalmış ülkelerde teceddüdün tedricen olması ziyan vermez, belki de faide getürür. * * * Rusya esirlerini besledigi içün Japonya, Rusya Hariciye Veziri'ne hesab-ı lazım verüb, kırk yedi milyon ruble taleb idiyor. Bu akcenin otuz milyonu tahminen bu sene büdcesine katılmış idi, mabaki kalan 17 milyonu dahi ilave edilip verilecegi malumdur. Japonya tasarrufuna geçmiş Kongtung Yarımadası'nda cenubunu Mançurya'da ve hareketleri pek muntazamdır. Hükumet Japonya'da olduğu gibi mükemmel idare gördüğü gibi millet de mezkur ülkelerin kar u kesbini ve ticaretini yedd-i tasarrufuna almakdadır. Şöyle ki, Japonların hareket-i siyasiyeleri ne kadar güzel ise, hareket ve fa'aliyet-i ikyisadiyeleri de şu nisbetde güzeldir. Bizden aldıkları kanlı katil yatağı, hırsızlar mekanı Sahalin Adası'nda heman iskeleler ve taş yollar yapub bu zengin, ormanlı ve ma'denli toprakdan büyük istifade idecekleri anlaşılmıştır; Sahalin Adası'nın kadr ü kıymeti şimdi zahir olmaya başladı, lakin bizden geçdi. Altunun kadrini sarraf bilür, demişler. "Tercüman" --- oOo --- KITAYLAR Yakın vakitlere kadar terakkiye, teceddüde, tefeyyüze düşman görünen Kıtay gencleri bugün Avrupa darülfünunlarını ve bilhassa Japonya, Amerika mekteblerini doldurmağa başla-