September 13, 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

umhu Her kitapçıda bulunur ATTİl HEP TÜRKÜN OKUMA/I LAZIM BİR KİTAtf Salı 13 Eylul 932 Fiatı 1 Liradır Dokuzuncu sene: No. 3001 tSTANBUL CAGALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: lstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrlr: 22366. Tahrlr müdüru: 23236, îdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Gazi tstanbul 12 (A.A.) iktisat Vekili Celâl Beyin ReUicumhttr Hazretlerine çektiği telgraf: Tarkiye Reisicumhuru Ulu Gazi Mustafa Kemal Hazretlerine Irade ve feyzinizin Uhamı ile işe bafladım. Halkın ve memleketin ihtiyaçlarını en iyi »ezen yüksek dehamzın açtığı nurlu yolda simdiye ı kadar olduğu gjbi mefkureci bir ameleniz sıfatile candan çahçacağım. Yeni vazifemde muhtaç olduğum kuvvet ve mukavemeti de teveccüh ve itimadımzdan alacağun. Bütün teşebbüslerimde bana tükenmez bir kuvvet ve mukavemet membaı olan yüksek teveccüh ve itimadınızin devamı en yüksek emelimdir. Derin bir saygı ile ellerinizden operim büyük Paşam. İktisat Vekili Mahmut Celâl Reisicumbur Hazretlerinin ver'dikleri cevap: iktinat Vekili Celâl Beyefendiye Yıllardanberi büyük ve ciddî iktisat isleri içinde bizzat ugrastîflîz, görgfi ve tecrübelermizi çoğalttınız. Bu defa İktisat Vekâletini daha yüksek amelî vasıflarla deruhte etmiş bulunuyorsunuz. Bundan çok memnun ve müsterihim. Gerek zatı devletinize ve gerek zati devletinizi büyük isabetle İktîsadî Siyasetimiz seçen Başvekil Hazretlerine teşekkür ederim. Bütün dünyada olduğu gibi memleketimizde de en basta bulunan mühim işimiz iktisat işidir. Bu işte en yüksek muvaffakiyeti temine çalışmak hayatidir, zaruridir. Bunun için bu işte bütün devlet teşki • lâtının, bütün yurtdaşların ve hepimizin ciddî duygularla alâkalı olmamız lüzumu tabiidir. Millî İktisat yolunda emin olarak ve emniyet vererek kat'î ve radikal adımlar atarken esas programımızın ilham ettiği amelî tedbirleri tercih etmek en doğru yoldur. İçtimaî heyetimizin bütün i$ bölümleri sahiplerini ayni faydalı alâka ile bu yolun elele vermiş, omuz omuza dayanmış, bir hedefe yü rüyen samimî yolculan yapmak, devletin iktisat işinde yorgunluğunu azaltmak ve muvaffakiyet zamamnı kısaltmak için tek çaredir. Muvaffakiyetiniz için benimle beraber bütün arkadaşlarunızın ve yurt daflarımızın maddî ve manevî her türlü vasıtalarla yardımcınız oldu • ğunu düşünerek müsterihane ve muvaffakiyetten emin olarak radikal surette çalışınız ef endim. Reisıcumhur Gazi Mustafa Kemal yann veya çarsamb'aya toplanacağî tahmin ediliyor. tktisat Vekili Celâ Beyin yann akşama kadar mevaddı iptidaiye ve kontenjan mes'eleleri etraf ındaki tetkiklerini bitirmesi muhtemehiir. Çei&l Bey saat beşte ismet Paçayı ziyaret tmistir. Bu mülâkatta Celâl Beyin tetkikatî etraf ında Başvekile izahat verdiği anlaşılıyor. Celâl Beyin gelecek hafta Istanbul'a giderek bazî tetkikat yapm&tî ihtimali de yardır. tzmir'den Ankara'ya gidecek heyet tzmir 11 Çiftçi ve bağcılann vaziyetini görüşmek üzere İzmir ve Manisa meb'uslarınm Ankara'ya daveti İzmir'lileri çok memnun etmiştir. Meb'uslar bu havalideki tetkiklerini bitirmişlerdir. Manisa borsasında üzümde panik vardır. Satıctlar ya Müskirat tnhisannın 100,000 bin liralık üzüm almasım ve yahut bu miktar mahsule ] mukabil malın yüzde yetmis bes bedelini verecek bir konsorsiyom teşkilini istemektedirler. Yann Ankara'ya bir heyet gidecektir. Mühim bir tavzih Ankara 12 (A.A.) Gazetelerde fevkalâde kararlar ittihaz olu nacağına ve B. M. Meclisinin mutattan evvel içtimaa davet edilece • ğine dair intifar eden havadislerin hiç bir aslı ve esası yoktur. Reisıcumhur Hazretleri iktisat Vekilimiz Celâl Beyin telgrafma gayet mühim bir mukabelede bulundular Celâl B. dün israet Pş. ile görüştü Ankara 12 (Telefonla) Heyeti Vekile bugün de içtima etmedi, ' Köye ve köylüye £ok dikkat lâzım tstanbul . Vişi yolunda: Eylul {Bafmuharririmizden) Paru'te ianttntcfir Le Journal gazetesinin tiYfttîefTer Cemıyetıne girdîğîmiz "es* jMtlarda bizim hakkunızda akhnca 'daha ziyade tenJritkâr bir lisanla grazarak ezcümle şimdiki Türkiye . jorâ on bes milyon nüfusluk bir köylü /devleti olduğundan bahsetmisti, E%er bu bir hakikatse her devlet kenidi milletinin ifadesi olmak itibarile ortada istihfafla karşılanacak bir vaziyet bulunmadığına şüphe yok iur. Ne hacet, Türk milletinm mu . Onda yedi h«kkw Onda y i buçuğa varan bir çğ ekseriyetle köylü ve çiftçi olduğunu biz Türk'ler her gün kendimiz söyleyip dnrnyoruz. Bilhassa bizim milletimizde köylünün asıl efendi oldugunu Ue Büyük Gazi çoktan ilân etmifti. , Bizde köylü yalnız çift sürmekle kalmaz. Köy ve köylü bizde devle tin idaresine lâzım ve hâkim olacak en kuvvetli elemanlan her zaman veren ve her zaman ver . meğe hazır da olan gayet özlü bîr hamur yığımdır. Türk'ün tarihteki büyüklüğü bundan ileri ge lir. Filhakika son zamanlarda dahi ,Türk milleti yeniden hayat bulmağa iüzum ve ihtiyaç hissettiği zaman kendi içine çekilmiş, köyime ve köylüsüne müracaat etmistir. Bugün yeni Türk devletinin güzel merkezi olan Ankara dünün büyücek kö • yünden başka bir sey değildi... Köylü devleti sözünden yerinecek bi* Türk'ler olamayız. Olsa olsa bu yaziyetle ancak iftihar edebiliriz. Bizi Fransa'ya götüren ekspres sabahtanberi köyden köye ve ova dan ovaya atlıyarak koşarken Saint Brice'in hakkımızdaki o teveccühünü de nereden hatırladık? Galiba kısa kısa fasılalarla görüp geçtiğimiz Bulgar köyleri veya tek tek, yahut öbek öbek tesadüf ederek hep geride bırakıp gittiğimiz kadm erkek Bulgar köylüleri bizi bir takım düşünceler arasmda o hatı raya da »ürüklemi» oldu. Dünyada köylü devleti olan yalnız bir biz Türk'ler değiliz. Komsumuı Bul . garUtan dabi pekâlâ bir köylü devletidir, ve zaten her devlet az cok bu nimete mazhariyetle Tnübahîdir. Hatta Fransa bile. O kadar ki eğer Fransa'da bile köylü olmasa Franaız devleti ayakta kalamazdı. Köyler sehirlerin tereddî ve tefessuhunu temizliyen temiz pınarlar gibidir. Hemen her memlekette oradan gelen knvvetli ve gürbüz elemanlardır ki şehirlerin hasarını tazmin ve tel&fi ederler. Bu hakikat ve hikmeti şöyle bir tarafa btrakarak bizimki gibi, Bulgar'mki gibi halkınm ekseriyeti köylü olan devletlerde hatta sadece iktisadî ve «iya»î manaları itibarile bile köye ve köylüye çok ehemmiyet Fabrikatörlerin arzulan Sanayiciler heyeti dün Ankara'ya gitti ^ Bütün fabrikalar namına hükumetten istenecek mevat tesbit edildi Dünya Güzelinin Halka takdimi 4r Günün en mühim haricî mes'elesi Almanya ne istiyor, Perşembe akşamı büyük ^btr musamere veriliyor Fransa neden Fransa müthiş surette silâhlanmasina rağmen; Almanya'nin hazîrbkJarindan korkuyor Dünya Güzellik Krah'çesi Keriman Halis Hanun İstanbul'a geleli hayli zaman oldu. Halkunız bu müddet zarfında evinden pek az çıkmış olan Kraliçeyi yakından görmek için büyük bir merak ve alâka göstermektedir. Geçen gün İpekiş mağazası ve Beyoğlu'ndaki Yerli mallar pazan subesini ziyaret ettiği za man, büyük bir kalabalık bu iki raağa» zaya hücum ederek Keriman Hanmn görmeğe calışmıştır. Halkın bu merala« m tabiî bulmamak kabO değfldir. Dünya Gözeli intihap edümiş olan Türk Gü zelini görmek istemekten tabiî ne ola bflir? Kraliçeyi görmek istiyenler o kadar fazladır ki bu hususta hemen her gün bir çok mektup ahyoruz. Bu mektupların hepsi Keriman Halis Hannmn şerefine bir musamere tertibi 3e Kraliçenin halka takdimini teklif etmekte, Dünya güzeli daha Avrupa'da iken ileri süHOJcunietle temas etrtieTcfiseredün 'Ankara'ya giden sanayictUr Keyeti rülen bu tasavvurun tahakkukunu iste • mektedirler. Halkımızın kendi güzelini alâkadar olduğu iptidaî maddeleri, taSanayiciler heyeti, dün akşam An > görmek hususundaki bu haklı ve tabiî rife numaralarmı, miktar ve kıymet • kara'ya hareket etmiştir. Sanayi birligi tehalükünü nazari itibara alarak şerefine lerini, ajrlara sureti takshntni gösteren ^mımnî kâu'bi Nazmi Nuri Beyin riya • esbabı mucibeli listeleri heyeti umu • bir musamere tertibine karar verdik ve setinde olan bu 18 kifilik heyet dün Keriman Halis Hamnun muvafakatini miyenin tetkikine arzetmif, heyeti umuöğleden evvel toplanarak, son defa olrica ettik. Kraliçe, teklifimizi kabul et mak üzere görüfmöylerdir. İçtimada, her miye de bu müteaddit listeleri, İktisat tiği için bu perşembe günü akşamı Tak(Mabadi 4 üncü sahijede) grup murahhası, kendi san'at şubeunin sm bahçesinde şerefine bir musamere ıııııııınıııııııııııııınınınıııııınııınıııııııııııııııiHiınııııııınrııınııınııııııııııiHiuıııııııııııııııııınıııınııııınınııııııııııııııııııuıııııııııııııııtıııııiıı (.Mabadi 4 üncü sahifedey köylü olan veya bizimki gibi hal • verilmek lâzım geldiğine süphe yokkının çoğu köylülerden müteşekkil tur'. Esasen devletin en büyük ser. KENDt KENDlMÎZİ TENKİT: bulunan her hükumetin gitmesi icap veti kendi nüfusudur. Nüfusun sereden yol da zaten bundan ibaret olvet kıymeti Ue istihsal ve maisetçe mak zaruridir. haiz olduğu iktid'ar Ue ölçülür. Mademki halkımızın ekseriyeti köy Köylü, belki ucuz, belki kaba, Bu Atina şehrinin tatbik ettiği asfalt lüdür, bu nüfusun kıymetini anla . fakat behemehal çok sağlam giyinyol sistemidir. Atina'nın ve civarının mak için onun nasıl ve neler istihsal I meli, bina itibarile kunt, fakat rfelik bütıin yollarını asfalt yapmak işi müs ettiğine, bu yoldaki faaliyetlerin deşiksiz sıhhî yerde oturmalı, belki takil bir iş haline konulmuştur: Ayrı vaden elde ettiği neticelere ve nihayet asla ince değil, fakat çok gıdalı ridatı, miistakil bütçesi ve binaenaleyh nasıl yaşadığma bakacağız. Bu, yemekler yemelidir. Köylünün has. peyderpey tatbik ve ikmal edilecek promalumile meçhulü meydanda olan tahklardan korunması, belki şehir gramı olan bir iş. Bu bir memleket için bir muadeledir. lerden daha üstün bir zarurettir. yolun kıymet ve ehemmiyetini takdir Balkan'larda Bulgar köylüsünün Köylü hem fazla istihsal edebilmeli, etmenin ifade eylediği güzel bir sis kuvvetli ve çalışkan bir unsur ol hem Utihsalinden onun tutabileceği temdir. duğunu zaten biliriz. Sabahtanberi kıymetin azamisini elde etmelidir. Orada sistemin tatbiki henüz altı yesinema seridi gibi gözlerimizin önünKöylü zor işlerinin neticesinde kendi senelık denilecek kadar yenidir. Fa den akıp giden Bulgar köy ve köy. disinin endişesiz ve sıhhatli haya kat Atina ve civannda neticeler derhal lüleri bize tekrar bu hakikati ihtar tına sağlam bir mesnet bulmalıdır. göze çarpacak kadar bariz ve çoktur. ediyorlar. Hakikaten Bulgar köylüsü Usulünü taklit edelim dediğimiz is işte lyilik namına köylü için düşünüyalnız Balkan'Iarın degil, bir çok lebilecek şeyler yalnız bunlara mün bu diğer Avrupa memleketlerinin köySistemin esası halkın volunu miistakil hasır kalmıyabilir, ve biz bu temenlülerinden daha iyidir. Çok çalıs ve munzam vergilerle binnefs halka nilerle zavalh bir halk lehine lutuf mağı, temiz çalışmağı âdet haline yaptırtmaktah ibarettir. Hükumet umuve merhamet dilenmiyoruz. Belki getirmis ciddî bir halk: İşte Bulgar mî bütçesinden de bir miktar veriyor, sadece devletin bünyamnı sağlam köylüsü. Ve Bulgar köylüsü yalnız fakat daha çoğu benzin, musakkafat laştırmak ve emniyetle yükselme . ferden değil, bilhassa kooperatif gibi vergiler üzerinden munzam olarak sini temin eylemek için gidilecek esaslarmd'aki teşkilâtlarla içtünaen alıycr, hatta Atina ile Faleron arasında yolu göstermek gayretinde bulunu dahi kuvvetli olmak yolunda yürü otomobillerden bizim eski köprü parayen bir halktır. Köylü çalışkan olun. yoruz. sı gibi bir yol parası bile tahsil ediyor. Bulgar köylüsünün vaziyetini göca köy ve ova da tabiî insanın yüzüBu suretle ele geçen para bizim rayiç ne gülen manzaralar arzeder. Bü • rerek bîr daha kani olduğumuz bu ile senede iki milyon liraya yakın tu tün bu iyiliklerden esası köylü olan hakikati şaşmaz bir kaide halinde tuyor, ve bu sayededir ki Atina ve ci Bulgar hükumetine de bir hisse abir daha ilân etmekten kendimizi vannın tamamen asfalt caddelere kalbî yırmak lâzımdır; Burada hüku . alamadik. Bu satırların yazılması mümkün olmuş bulunuyor. metlerin köyle ve köylü ile fazla sebebi budur. meşgul olduğunu biliyoruz. Ve aslî YUNUS NADt tıtiMâl httrpleritdn en müthi? stfânı olan zehirli gazlere karşı kttttandan matkeler müsavatı değil, Alman ordusünun yenid^n tensiki ve Alman askerî kuv Alman Millî Müdafaa Nazırı Fon vetlerinin tezyidi olduğunu söylemekcSchleicher» İtalyan ve Amerika'h te ve bir nutkunda da «Almanya gazetecilere vuku bulan beyanatmda müdafaası için lâzım gelen her şeyi tahdidi teslihat konferansında takip yapacaktır» demiştir. tngiliz gaze etmiş olduğu gayenin yalnız hukuk (Mdbaui 3 üncü sahifede) Taklide lâyık bir sistem Tarih ve dil faaliyeti Tarih Encümeni perşembe günü mesai programları hazırlıyacak Türk Tarih Encümeni idare heyeti önümüzdeki perşembe günü Dolma bahçe sarayında içtima ede rek geçen toplantıda Türk medeniyeti fa*lını yazmak üzere ayrılmış olan heyetlere ait mesai programları hazır • lıyacaktır. Diğer taraf tan Encümen Tarih Encümeni içtima halinde basılmakta olan yeni türkçe lugat | mektedir. Bu kitabın Ankara'da üzerinde de mesaisine devam et 1 Lutjen sahıjeyı çevmnii ,