15 Eylül 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

umhuri Her kitapçıda bulunur HEQ TÜRKÜN BİR K\TA0 Perşembe 15 Eylul 932 Fiatı 1 Liradır ATTİL OKUMA/I LAZIM Ookuzuncu sene: No. 3003 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektnp adresi: Cumhuriyçt, Istanbul Posta kutusu: Istanbul, No 248 Telefon: Başmuharrlr: 22366, Tahrlr müdürü: 23236, tdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Iktisat Vekili Dün Bütün Gün Meşgul Oidu Avrupa'da yeniden Bir harp mı olacak? Viçi: 12 eylul (Basmuharririmiz • den) lşleri biraz sathî görenler için bu önünden kaçılamaz bir za rurettir. Başka sebepier nazari dikkate almmasa bile Almanya'nm teslihatta müsavat iddiasile ayaklamşı bile bunu başlıbaşına zarurî kılmağa kâfi bir sebep sayılmalıdır, ve bu bar. bi Fransa yapacaktır. Çünkü eğer Fransa bu intikal devresinin arızaıız geçmesine muvafakat ederse ken • Berlin 14 (A. disini tehlikelerle dolu yakıa bir is A.) Alman hütikbalin derağus edeceğinden emin kumeti 80 bin ki dir. Bu bpkı harp meydamnda düsşiye yakın olan manın kuvvetlenmesine zâman ve im. Prusya polis kuvkân verip vermemek mes'elesine benvetmi kendi hükzer. Eğer bırakırsanız karsınızdaki mü ve emri altına düfman geriden imdat alacak ve bir almak tasavvu müddet sonra belki sizden daha kuvrunda bulunmak • •etli bir vaziyete geçebilecektir. Onu tadır. Prusya'da . bu zaman ve imkândan istifade edeki Alman tâli korek kuTvetlenmeğe bırakır mısınız, mitesi daha şimyoksa daha zayıf olan zamanında onu diden Prusya po ezip ortadan kaldırır nusınız? Tabü lislermi Alman yapacağmız ikincisidir. Işte Fransa Ankara 14 (Telefonla) He • hükumetmin htikiçin de vaziyet budur, ve bunun içinyeti Vekile bugün saat beşte Ismet mü, nüfuxu altına dir ki Avrupa'da bir harbin vuknuna Ankara 14 Buğday kanununun Paşanın riyasetinde toplandı. Iktikoyan bir karar • mâni olmak çok güçtür.. Işte bazı tatbikına devam edilmektedir. Bir sat Vekili Celâl Bey dairesinde tetname projesi ha • kimselerin son Alman mütalebeleri kikatla mesgul olduğundan bu içti çok yerlerde rençper mahsulü iyi fizırlamıştır. karsısında ileri süremeğe başladık atla satmış ve Ziraat Bankasının maa işthak edemedt. Heyeti Veki Bu ıslahat M.BuğUn âlmanya*yx tam diktat8rime toare eden Batvekü Von ları fikir ve kanaat budur. mubayaatta bulunmasına lüzum hâIenin dünkü ve bugünkü içtimala Papen Bavyera hükumet reisi ile konusurken fon Papen ve M. Hatta bu fikir ve kanaat şu mütarında Vekâletlerin biriken evrakile sıl olmamiftır. Edirne, Antlya, lszik bir vaziyete sokacaktır. fon Schleicher'in merkezîyetçi siyalealarla da takviye olunabilir: Al parta, Burdur, Elâziz, Diyarbekir kuponlar mes'elesinin tetkik olunHatta komiserin usulü dairesinde setlerinin devamı demektir, ancak Qun Iktisat Vekülnln Jıuturunaa sa manya, Versay muahedenamesinin duğu, malî ve iktisadî mes'eleler et ve Aksaray'dan, bankanın mubayabunu yapmağa sevkeden âcil bir tateşekkül etmiş bir Prusya hükumeti . A nayicilerin vaztyetini izah eden rafında umumî surette müdavelei kendisine tahiml etmiş olduğu şeraki atta bulunması için talepler vaki olkım sebepler de vardır. Zira Riyaseti karşısmda mevkiini muhafaza ede Nazmi Nuri Bey efkâr edildiği anlasılmaktadır. muayyen ve aistemli bir program almustur. cumhur kabinesile parlâmento ara memesi de muhtemeldir. \ tmda birer birer bertaraf etmek yoAnkara 14 '(Telefonla) tktisat Buğday komHesi icap ederse yeni' Pazar günkü içtimada iktisadî sındaki niza, Rayiştağ'm feshi netitşte bu sebebe binaen Fon Papen luna döküknüstür. Şimdiye kadar Vekili Celâl Bey bugün de geç vakte mesailin konuşulacağı tahmin edfl bir kararname hazırlıyarak bura cesinde Almnnya'da hitama ermişse Hen havıtliamin vaktinden evvel tah kadar dairelermde mesgul olmus ve hükumeti Prusya polisini elinin al lardan da buğday alacaktır. mektedir. de Prusya'da devam etmekte ve hüiiyesine movaff ak oldu, tamirat borç saat ikide sanayi heyetini kabul e tmda bulundurmak istemektedir. Bu kumet merkezcilerle Naziler'in çarlannı bertaraf ettirdi. Şimdi yeniden derek temennilerini dinlemiş ve mü mevaddı iptidaiyesi hakkmdaki tet kâletteki dahesinin dar ve heyetin çabuk bhleserek Landtag'da bir baş sayede millî müdafaa ordusu ile tealaben teklifleruu tetkike bajla Ve serbestçe istediği gibi ve istediği kikatının U 8 ~ *j ç:'t devam edece k^labalık olması dolayısîle Çocuk Prusya polisi aynî kumanda altında vekil intihap ettîrmelerinden korkmiftır. lcadar sHâhlanmağa hak kazanmak | i anlasıhyor. sarayi konf erans salonunda kabul et maktadır. Böyle bir ihtimal Prus • cemedilmiş olacaktır. İstiyor. Bunun arkasmdan «*ki Al • Celâl Beyin kontenjan ve sanayt tktisat Vekili, sanayi heyetini Ve (Mabadİ 4 üncü sahifede) ya'daki Alman komiserini gayet na( Mabadi 6 tncı sahifede ) man kolonilerinin iadesini temin etzneğe ve müteakıben de Lehistan le bine tefrik olunarak Dançiğ'i tecrit «den koridorun ortadan kaldınlmasına sıra gelecek, ve onun arkasroidan da A!manya ile Avusturya'nm birlesmesi demek olan Ançulus'un bir gün emri vaki oluverdigi görülüDünya Güzei. verecek. Alman programınm bu manKeriman Halis tıkî silsilesini şimdiden bozmak FranHannnm fere sa'mn en âli menfaatleri iktizasin fine tertip edi dandır.. Maarif Vekili Esat Bey dün sabahlen müsamere ki trenle Ankara'dan sehrimize gelNasıl, bu muhakeme yolunda bir bu aksam saat miştir. muhakeme değil mi? Eğer bütün bu 9 da Takshn Esat Bey dün kendisile görüşen bir içler filhakika boyle olacak ve hepsi bahçesinin bar muharririmize su beyanatta bulun kısmmda veri olup bittikten sonra Fransa yüzde yümustur: leeek ve Dün ze yakın kat'iyeti haiz bir ihtimal ile ya GüzeK hal € Dil Kurultayında bulunm; üşark tarafmdan tekrar tehlikelere düzere Istanbul'a geldim. Burada bu şecekse yukarıki bedbin mütalealann ' ka takdhn edi . lunduğum zamandan istifade ederek bir zaruret gibi telâkkisine biz de işleeektir. maarif işlerile de meşgul olarak bazı tirak edebiliriz. Ve nihayet Fransa'yı Müsamerede mektepleri teftiş edeceğim. Müsait kendi emnü selâmeti noktasından ikifazla izdiham "*« akşam güzeim. de bir zuhur eden yakın ve uzak envakit bulursam tzmit ve diğer şehirve kargasalık hakkmda bir konferaiıs dişelerle heyecana düşmekte bütün ohnaması için verecek olan Peyaml lere de giderek teftisatta bulunaca bütün haksız bulacak kadar insafsız ğım.> her türlü teda Safa Bey arkadaştmtz da değiliz. Ecnebi mekteplerindeki türkçe mabadi 2 inci sahifede) Ancak, vaziyet ne kadar ciddî o • hocaları KENDİ KENDİMlZt TENKİT: hırsa olsun, bir harbe karar verebilGo cntlofun muhakemesinden son fnttba [ayakta Gorgulof; ön stroda mü&ajaa a Vekâletin umumî prensibi res' mek te şüphe yok ki ondan daha cid' KurvJtaytna îştirak etmek uzere diır vekiüeri ve hizalannda oturaa Gorgulof'un mî mektepler muallimleri hakkmda <didir. Ve umumî harp ile en mutanşehnmize gelen Maarif Veküi Esat Bey Paris 14 (A.A.) Gorguloff, sa tatbik ettiği talimat ve usulü bilâis usuiu Diıaıs ^.ww»«e s»c««. «» •• • »< . # » » tan surette sabit olmuş bir hakikate bahın ilk saatlerinde cinayetinin cezatisna ecnebi ve ekalliyet mektepleri I mekthr. Talimatnamenin gösterdiği tkide bir niikseden bir hastalık gibi nazaran bundan sonra her hangi bir suu çekmiştir. Gazetecilerin asla hahrLutfen sahifeyi çeviriniz bazı meraklı nazariyeciler zaman zaman muallimleri hakkmda da tatbik et ' harbi: lryamıyacaklan derecede kesif bir kalaııııınımıımnıtıııınıııımı ııııımutiHiııı ıırımıııııııınnııiHHHM ortaya sanayi mi, ziraat mi diye bir „„„„„„„„ iMiıııııııııııııııı ııııııııımıııııııııııııııııııı Evvelâ, iki memleket arasına hasbalık, siyaset mahalunin 400 metre u . • [Şairi «ehir Filorina'h Nâzım Bey, yazılarını üste mes'ele atarlar ve akıllannca en doğru retmek mümkün değildir. zağında vücude getirHen kordon etrayolu gösterirler: Zeminine ve zamanına para vererek nefrettiriyorîj Saniyen, böyle iki büyük devletin fında birikmişti. göıe sanayi derler, gene zeminine ve değil, daha küçük devletlerin musaGünün ilk saatinde ortalık ağarmadan zamanına göre ziraat derler. Bu yol demeleri bile yalnız Avrupa'yı değil, GorgulofTun yatmakta olduğu hapi larda serdolunan kat'î hükumlere ba bütün dünyayı tekrar yerinden oynasanenin önüne bir çok otomobiller sıyılmamak elden gelmez. Omuzlarımıztacak bir hâdise teşkil eder. ralanmıslardır. Bu arabalarda, idam da hayatın mihneti olmasa ikide bir bu Onun içindir ki Alman tebliğini azabıtnamelerini tasıyan müddeiumumî akıl ve hikmet erbabmı söyletip gül lır almaz Fransa bunu alâkadar dev vekili M. Lecour, Seine eyaleti müddei* mek şüphesiz en zevkli bir eğlence olurGorgulofun idam edildiği giyotın ve letlere bildirmeğe ve cevabım onlardu. Ne çare ki hayatın yükü üzerimize umumilik makamı merkez servisi sefi başının geçirüdiği giyotin pençeresi dan alacaği cevaplara talik etmeğe ağır bastığı için bu bedavadan urup ekM. Mozel, dosyayı tanzim etmis olan zabıt kâtibi M. Grosnier ve istinaf mah* müsaraat etmiştir. Yalnız bu hatti siğine hikmet satıcılık bizi güldürecek müddeiumumî muavini M. Fougery, ( Mabadi 2 incı sahifede ) hareket bile Fransa'nın, öyle denil • ııiHiıınıııınıınnınnıınııınınıııııııııııııııııınııınıtıııımmııınıııııııiıııınıııııııııııııııınıııııımHiıınınınııcınınınııtHtnıııııııııııııımııııııııııı yerde çok kere ağlatacak şeyler oluyor. diği'gibi, kolay kolay bir harp maceFarzedelim ki ziraat degil de daha ahedeleri fena yapüdı, ve dünyanın lanılmıs bulunuyor. Biz Fransız milrasma atıhvermiyeceğinin en aşikâr bugün çekmekte olduğu ıztrapların leti Versay muahedesinin Almanya'yı ziyade sanayi. Pek iyi ne olacak? Zâhir ve kat'î'delilini teşkil eder.* Fransa sanayii alabildiğine himaye etmek ve bir çoğu da bundan ileri geldi. Fran haksız ve mantıksız olarak tazyik ehiç olraazsa tngiltere'nin muvafakat ileri götürmek için devletin bütün kuvsa, galip ve hâkim devlet olarak ilk den maddeleri için harp edemez itietmiyeceği bir harbe giremez. Alman günden itibaren, bilhassa Versay baş kadında bulunuruz. Bunun için yavet ve himmetini oraya tevcih edeceğiz, ya hiç olmazsa tngiltere'nin tasvip ta olarak, muahedelerin harfiyen pılacak bir plebicitin Fransa'da men öyle değil mi? etmediği bir yolda inat ve ısrar gösDüşünüyor muyuz ki o kuvvet ve tatbikı düsturuna sımsıkı sarddı ama fi, yani Versay aleyhtarı bir netice teremez. tngiltere ise olmıyacak sezamanla hâdisatın bu muahedeler vereceğine biz hetnen hemen kat'iye himmet tevcih ve teksifile vücude getibeplerden dolayı Avrupa karasının den daha kuvvetli çıktığı görüldü. te yakın bir kanaatle hükmedebiliriz. receğimiz basmalan satın almağa muktedir halk kalmazsa o fabrikalar neye tekrar kansmasına asla ve kat'a muFransa niçin harp yapacak? BU • Hususile Heriyo hükumeti iktidarda yaramıs olacak ve o basmalar ne ola vafakat edemez. Ortada bir türlü bulunurken. hassa Versay Almanya'yı tazyikta hakkmdan gelmemiyen müthîş bir k!^ j^ «İ devam e derek ayakta dur&un diye Binaenaleyh ihtilâflarm şimdiki , Sözün dogrusuşu olsa gerektir: Ne kargasalık vardır. Ona ne olacağı mi? Bizce bu muahede yasıyabildiği dereceleri elbet muslihane hal ve tes. münhasıran' sanayi, ne münhasıran zirabelirsiz yenileri ilâve olunamaz. kadar yaşadı ve sonra da nihayet ak viyelere iktiran edecektir. Bizce Ayat'Fakat hayat ve'onun îcabı." Zoraki' Bizce mes'«le Versay. muahedesmin samağa başladı. Almanya gibi Av rupa'nm selâmeti hesabına daha gebh eda ile' hayatın1 çerçevesini boza şimdiye kadar uğradığı tadillere ilârupa'nın göbeğinde mevki tutmus ko niş bir görüsle bir Fransız Alman cak her hangi tedbirin muzır olduğun veten yeniden bazı tadillere daha uğ caman bir millete esir hayab yasatanlaşmasını derpis etmek daha mada ve olaçagında hiç füphe mi vardır? raması mümkün olup olmıyacağını manın beyhude ve hatta muzır bir kuldür. Muharririer Aman üstat, biziere merhamet et!.. 3 35 tayin etmektedir. Ûmumj harbin rau dava olduğu arük anlafilmağa basYUNUS NADl Başvekil tam bir askerî Celâl Bey dün sanayi Keyetini kabul diktatora tesis etti! Yeni kararlar arifesinde • " ««• • •"« • •'•••••••'••"••••••••••'•••'•••••»••(•••l«MIH(IIIHIH<tllllinilflHlllIII11IIIMIIIIIIIMIIIIIIfllHII1llllll"<H*<UIHIIIIIIIIIIllHIH1HlllllllHIMIIIIIIIIIIIIIIIIl i'iımııııımııımıııııııııııımıımımııııııııııııııımmıııııııııııııııııııııııııııı ııııııııııııııııııııııımııuiHi Almanyaya Papen hâkimdir ! etti, taleplerini tetkike başladı İcinde halledileceğini vadetti Von Papen her muhalefeti ezmek için Iktisat Vekilimiz sanayicilere, müşküllerinin bu hafta emrinde 180 OOOkişilik kuvvet tutuyor dünde toplandıj Buğday mubayaatı Dün kuponlarla malî ve iktisadî mes'eleler üzerinde görüsüldü Gorgulof dün idam edildi Başını cellâda teslim ederken hafifçe mınldandı: ((Rusya! Oh vatanim!)) Dünya Güzeli Keriman H. bu akşam halka takclhn ediliyor Maarif ^ekilî geldi Esat Bey ekalliyet mekteplerindeki muallimler hakkizi^a ne düşünüyor? r Sanayi mi, ziraat mi?