20 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YE0İ6ÜN Bu hafta sayfalannı çoğalttı. Yedigünün muvaffakiyetine bundan büyük delil olabilir mi? Bugün her müvezziden arayınız. Yalnız 1 0 kuruştur. Onuncu sene: No. 3458 u m h u riyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresl: Cumhuriyet, Istanbul Posta Kutusu: tstanbul, NO. 248 Telefon Başmuharrir: 22386 Tahrtr mödürü: 23238, îdare müduru: 22365, Matbaa: 20472 r Çarşamba 20 Kânunuevvel 1933 mcı cüzü çıkb Galatasaray Lisesi alatasaray lisesi müdürlüğünde vukubulan âni bir tebeddül, gene nazan dikkati bu guzide lisemize celbetti. Galatasaray, bir lise, fakat memleketimizin irfan hayatında, yük sek mektepler kadar ehemmi yeti olan lisedir. Çünkü ta kurulu ştmdanberi bir hususiyeti vardır. Ve işte bu hususiyet yüzündendir ki Galatasaray, eski devirlerde, Maarif Nezaretrnin mekâtîbi âliye kısmma merbut yegâne lise idi. Çünkü Galatasarav, o vakhler, emsali mekteplerden ayn bir program t»»kip ederdi. Tedrisah fransızca idi. Fransız lisanmdan başka diğer ilim ve fesnlerm hensi fransızca olarak oki«»ulurdu. Tü»kce tedrisat, ede • bivat, Osm«nk tarihi, kavanin, uiumu dimve, arabî ve farisive münhasırdı. Bazı mahdut dar görmlüler tarafmd?n Galatasaraya reva görülen kozmopolttl'lc isnadma rairmen, bu mü**ssese memlekete sayısız, mîînevver müliyetperver yetfstirmiştir. Uzaira gitmeğe ne hacet, en fcariz vasıFarmdan biri mfliivetoerverlik o'an Cronhurn'et Halk Fırkasmm te^kil etti&r tcra Vekilleri heyetmde r<wü»i 3ç Galatasarayîı Vekil vardır. Garî Harret'erî»>'Ti Umumî Kâtibi G?«1atasaravlıdır. MeVuslar ara smda. devletin bîrcok mühim vazifelerrnm basmda Galata«*ravlılar vardır. Bîttün memleket ricalinîn oğullan Galatasara^ I^sesînde okumaktadnr. Sonra yalnız TSrkî"e Cumhuriveti ricali ara«rnda cK»Sil, Balkan ricali arasmda da bîrcok Galatasaravlılara tesadüf eder • smiz W bunlarm hensi memleketl«»rmin î en milliyetperver sa^sîvetleridir. Gala • tasaravm yetistirdiği binlerle mimev ver Tiirk arasmda, geçirdifcimiz buvuk tmtihan seneleri icînde, bilerek, bflmîverek vatana fenalığı dokunanlar, allaha »ükiir, ikiyi öçu geçmiyecek kadar azdır. 1 Şurayi Devletin kararları ve Meclis Muhtelit encümen dün kararını verdi Dünkü içtimada Başvekil Paşa da bulundu ve noktai nazarını izah etti Ankara 19 (Telefonla) Teşkilâb esasiye ve Adliyc encümenlerinden mürekkep muhtelit encümen bcgfin Yunus Nadi Beyin rsisliği alhnda toplanarak Şurayi Devlet Deavi dairesi kararlannm Büvük Mil'et MeclÎMnce tetkik olunup olunarcıyacağı ve Deavi dairesinm teşkilâh esasiye kanunönda yazılı mahkeme tabirine dahil olup olmadıgi meselesini müzakete etmistir. Şurayi Devletin Basvekâlete tâbi olması dolayısile müzakerat esnasinda Basvekü Pasa da hazır bulunmus ve birkaç defa söz alarak noktai nazar lannı ifade etmistir. Müzakere hararetli olmuştur. Neticede verilen müteaddit takrirler »ra smda Yusuf Kemal Bevin mes*lenin bîr tefsir mevzuu olduğu ve tefsi rin tâbi olduğu usule tevfıkan alaka dar encünrenlerrn her birinde a m ayn muzakeresi icap edeceği hakk'ndaki takriri kabul edilmistir. Muhtelit encümen karanm Mec Iis heyeti umumiyesine arzedecektir. Heyeti umumiye meselenin bir tefsir mevzıra olduğunu kabul ederv o zaman mesele tefsırlerin tâbi oHuğu nsul dairesinde yeniden tetkBı olura caktjr. Bundan da anlasıhyor ki muhtelit encümenin vâsıl olduğu neb'ce bu mevzuda tetkikat ve müzakerata devam edümesi merkezindedir. Iktısadî program Vekiller Heyetinin tetkikatı cumartesiye kadar sürecek Ankara 19 (Telefonla) Vekiller Heyeti bugün de Başvekil Ismet Pasa Hz. nin > rîyasetinde Toplanmıs ve iktasadî programm | Müzakeresme devam etmistir. İçtima saat 10 dan bire kadar sür müstür. Bu ictimalara bazan Büyük Er1 kâni Harbiye Reisi Fevzi Paşa Hz. ile Millî Müdafaa Müsteşan da iştrrak eylemektedirler. tktısadî programm müzakere ( sine ait içtimalann cumartesiye kadar süreceği tahmin edilmektedir. Sigara fiatleri böylemi indirilir? Fiatler inmek şöyle dursun bilâkis arttı! Kalın Yenicenin fiati 22 den 20 ye mdirildi ama sigaraların adedi de 20 den 18 e indirildi İnhisar idaresince sigara fiatlerhtde bazı tenzüât icrası, bazı nevüerin ilgası ve bazılarmm fiatlerinde tadilât icrası tasavvurunda bulunduğunu yaznuş tık. Bu mesele hakkmda yapılmakta olan tetkikat bitmiş ve kararlar veril miştir. öğrendiğimize göre fiatlerde hakikî bir tenezzül yoktur. Bilâkis bazı değişiklikler ve zamlar vardır. Yeni fiatler, 4 kânunusani tarihinde tatbik edilecektir. Fiatleri değistirflen sigaralarm kuhılarma yeni fiatlerini gösteren bandrollar yapışhnlacaktır Idarece, kalın Yenice sigarasmm paketi 22 kuruştan 20 kuruşa indirilmiştir. Yalnız şimdiye kadar 20 adetlik olan bu kutulara 18 sigara konacakhr Bafra tütününün kilo fiati tebdil edümemiş, yalnız paketi 25 gramdan 20 grama tenzil edilmek suretüe fiati 12,5 kuruştan 10 kurusa indirilmiştir. Sekiz kurusa satılmakta olan Hanı meli sigarasmm paket fiatine 1 knrus zammedilmistir. Kalm halk sigarasınm kilo fiati 400 kuruştan 350 kuruşa ve paket fiati 8 kuruştan 7 kurusa indirilmiştir. Bey, Türkocağı, Fantazi Hanım, Köylerde satılan inhisar tütünleri Başvekil Ismet Pafa Hz. Bu itibarta Şurayi Devlet kararU nnın Meclisçe tetkik edüip edilemiyeceği mevzuunda lehte ve aleyhte olan noktai nazarlardan birinin gale be ettiği benüz söylenemez. Maahaza muzakeratm cereyanma bekarak Şurayi Devletin teskilâfa esasiyede vaah mahkemelerden biri olduğu ve bu noktadan kararlarmnı Meclisçe tağyir ve tebdil edilemiyeceği hakkmdaki noktai nazann neticede hâkim olacağma kuvvetle hükmolunabilir. Fırka Grupu dün bir sual takririni müzakere etti Ankara 19 (A. " A.) Cumhuri yet Halk Fnkası Grupu idare heyeti reisliğmden: Grnp heyeti oğleden sonra reis vekili Cemil Beyin reisliğinde toplandı, köylerde sab hlan İnhisar tütünleri hakkmda G» ziantep meb'r" Reşit Bey tarafın Takriri veren Gazidan verilen sual antep meb'usu takriri Szerînde müzakere cereyan etti. Gomrük ve tnhisarlar Vekilinkı izahati ve muhtelif hatiplerin bu mevzu fizerindeki mütaleatı dinlendi. Meseleyi etraflıca tetkikle neticesini ratıorla Grup heyetine bildirilmek üzere Grup idare heyetince bir encümen teskfl edilmesi kararlaşhnlarak miizakereye nihayet verildi. lnhîsarlar Umam Muduru ftSsnB'B. Ahali, Zıvanah Ismet, Alâ, ikinci kaba ve ince sigaralar kakltnlmıstır. Samsun ve Adana taraflannda sahlan beşinci nevi tutSnlerin kilo fiati 200 kuruştan 240 kuruşa ve 25 gramlık paket fiati beş kuruştan altı kuruşa 9 * kanlmışhr. Şark vflâyetlermde satılmakta olaa ikinci koylü tütununün kOo fiati d« 125 kuruştan 150 kuruşa çıkanlmışte. Bu tütünlerin 100 para olan paket fiatlerine de 2 0 para zammedilmiştir. Diğer nevi sigaralar eski fiatlerml muhafaza efanektedirler. Saîtanat devirlermde, Türk, Acem, 'Arap, Cavalı, Rum, Ermeni, Yahudi, Bulgar, Sırpı Ulah, Karadağh gencler, sah fransırca oldushı îcîn, Galatasarayı kozmopolit zannedenler, bu naüesseseden ber ?enein nasıl ateşli bir muliyetperverlikle yetişti^ini bir türlü kavnyamazlar. O zamanlar, bir mflletler halitasi olan bu mektepte, herkesin milli yetperverîİBrmi nasıl muhafaza ettiği ni anlıyabîlmek için, bir Galatasarayh tabirile. Galatasarayın pilâvnu yemiş olmak lâzımdır. Orada, Galatasaraym hem taiebesi hem hocası olan, meselâ bir Ahmet Hikmet Bey vardı ki, Os manlı saltanahnm; Türkiuğünu mkâr ettijK, milliyet kelimesini lusrat kitaplanndan çıkarttısı, vatan sözünu a£zma alanlan zmdanlarda veya menfalarda cürüttüğü bîr zamanda, talebesme mflL'yetperverlik hakkmda atesli hitabeler irat etmek cesaretmi gösterirdî. Cenevrede bir dünya konferansı hazırlanıyor Ingilîz Hariciye Nazırı Dörtler misakının feshi ve boyle bîr içtima akti için Avrupayı dolasacak Baronun hazırladığı ve gönderdiği proje Yanan dosyaların yeniden tesisi için her mahkemede bir büro tesisi teklif olunuyor Baro mzıbat meclisi dün de toplanarak yangmdan müteveDit vaziyet üzerinde müzakerelere devam ebnis tir. Hukuk ve ticaret davalarma ait o larak Adliye bmasmda yanan dosva lann imkân dairesinde yeniden tesisi için inzıbat meclisi tarafmdan hazır lanatı ve Adliye Vekâletine gönderi Ien projenin hulâsasuu yazıyoruz: 1 Istanbul adliye yangtnında y?nan dosyaların yeniden tesisi için her mahkemede mar>keme hâk>mile baş kâtibinden mürekkep bir büro tesls olunacak, avukatla takip olunan dava dosyalarmm tesbitinde bürolara mu avenet etmek üzere Baro meclisi m zıbab tarafmdan da bir avukat terfik olunabilecek, terfik olunacak avukat büromm azasmdan at ve ayni salâhiyeti haiz olacak, yalnız kendi dava dosya • smm tesbitinde avukat büroda varife sahib! olmıyacak. 2 Bürolara arzuhalle veya şifahen müracaat olunabilecek, arzuhalle miiracaatte yangın vukuuna kadar geçen safhalar yazılacak, şifahî müracaatte de yangın vukuuna kadar geçen safahat yazılarak müracaat eden traftan bir zabıteame imza olunacak. Tiyatro ve sînema tatil saatleri Dün sinemacılar Dahiliyeye müracaat ettiler Dahiliye Vekâletinin tiyatro ve smemaların gece tatil edilecekleri saat hakkmdaki tebliği sinema ve tiyatrolara bildirilmiştir. Dahiliye Vekâleti sinemalann ve tiyatroların gece saat 23 te kapa tılmasma sebep olarak bunlarm, ekseriya ilân ettikleri zamanda temsillere başlamadıklarını, bu yüz den ertesi günü işine gidecek hal kra geç kalarak rahatsız oldukla rını ve uyukusuz kaldıklannı ileri sürmektedir. Yalnız ramazana mahsus olarak Istanbul tarafmdaki sinema ve tiyatroların saat 24 e kad'ar açık kalabilecekleri bildiril miştir. Dahiliye Vekâletinin bu tebliği üzerine şehrimizdeki sinemacılar dün toplanmıslar ve Dahiliye Vekâletine müracaate karar vermişlerdir. Si • nemacılann Vekâlete gonderdikleri ariza şudur: Dahiliye Vekâleti yühsek makamına Sinemalann gece oyunlannm saat 23 e kadar bitirmeleri hakkmda tarafı devletmizden şehrimiz res mi makamJarma tebliğat yapıldığını gazetelerde okuyoruz. Resmî ve hususî işleri kanunla saat 18 den itibaren tahdit eden bazı memleketlerde gerçi sinema ve tiyatro temsillerine erken başlar, Mabadi S inci sahifede Evet, Tevfik Fikretîn, «sarkm garb« acilmıs bir penceresî» oiduğunu söyled'iH Galatasaray lisesi, tam busrîinku inktiâbımmn istediği kafada binlerle ve bînlerle munevveri yetistirmis ve v*tistirmekte olan bir irfan yurdudur. ö y l e olduğu halde, son senelerde, bazı dar düsünceler, Gaiatasaravr diğer liselerimize benzetmek istedi. Programlarda vapdan deeisiklikler, Galatasaray • da fransizca olarak okunulan dersleri azaltb. Galatasaraym hususî vaziyetine ııvmıyan bazı idarî tedbirler, mektebin îdaresinde kansıklıklar husule getirdi. Galatasarayı, maarif havatımızın içinde bir kaprtülasyonTar bakiyesi addedenler biie bulunda. Bütün bunlann sebe bi, Galatasaravda fransızca oğretflmekte olması idi. Halbuki iste, bueün Üniversite tale^esinden bir ecnebi lisanı istenilivor. Bu vaziyette, Galatasarayı diğer lîse'ere degıl. öteki liseler! Ga'atasaraya benzetmek ve onlann talebesine de fransızca, ineilizce, almanca gibi, beynelmilel birer flim ve fen lisam mali'vetini almış olan ecnebi dille rinden b;rmî, adamakiüı o&retmek lâzımdır. Nihavet, memleketm irfan ve medenîyet yolunda azamî suratle i'"'^1emesî, bu kadar nimmet sarfedilen Üniversiteden azamî isti'ade edilebi'mesi icm dfcünülen ve tutulması kararlaşhnlan yol da bu, olmuştur. Lise talebesine bir ecnebi lîunmı adamakılh ö?retmek, bicbir zararı olmıyan. bilâkis çok biivük faydalan ol^n bir sevdir; hat^' miTliveroerverlı'k itîbari'e dahi... Cünkü bütün büvük mH'etlerin heosî mil livetperverdir. Memlekette ta'ebesîne bir ecnebi lisanı ö^reten resmî erkek ve kız lise'eri coğaldı?ı zamandır ki mevcudiyetîerinden şiknyet ettigimiz ecnebi mektepleri kendi kendilerine kapılamu kanayacaklar ve bütün Türk gencliği, Türk mekteplerînde okuya cakhr. Galatasaray liscsinin senelerdenberi Haro reisi Halil Hilmi Bey 3 Dosyasmm tesisi için müra • caat eden ajâkadarana veya avukatma müracaatioi mübeyyin yedme bir vesSca verilecekbV. Bu müracaat mehakime müracaat mahiyetinde telâkki olunarak kanunî müddetleri katetraâf itîbar olunacakbr. 4 Müstacel mevat mostesna ol mak üzere büro müracaat sırastna göMabadi S inci sahifede Hilâliahmerin el işleri sergisi HilâUahmer Cemiyeti Istanbul çubesi Cağaloğlunda çok giizel , bir sergi actı ^ Son gunlerdeki riyan faaliyetlerin kahramcmlart M. Sctiç Simon, M. Benes, M. Pol Bonkur Sir Con Parîs 18 (Hususî) DiyebiKrim I seri Litvmof Yoldaşın Romayı zîyare tile baslamıstır. M. Musolini bu ziya ki on bes senedenberi bu kadar siyasî retten Alman hükumeti üzerinde tesir faaüyetlere sahit olan bir kış mevshni yapmak ürnidüe isttfadeye çalıştı. Bu, görülmemittir. Bir takım ziyaretleri, pek müessir olamadı. bir takım müzakereler taakup ediyor. Bir takım mukavdeler, muahedeler Bundan sonra bir ttalyan nazırı, M, imzalamyor. Fakat asıl bu ziyaretlerin Suiç Berlme gönderüdi. Orada bu nabu nriizakerelerin altmda, efkân umuzır; Hitler ve Hariciye Nazm Fon miyeye gosteribniyen bir taknn anlaşNöyratla görüstü. Pek gizü tutulan ba malar, yahot anlasamamazlndar var, mulâkalttan da nikbmlikle bahsedü • ki 1933 kısmı 15 senedenberi geçen memektedir. mevMmlerin en şayanı dikkati balîne Nihavet Cekoslovak hariciye nazm getirmiştir. şu sırada Parise gelmiş bulunuyor. Mabadi 3 Sncü sahi/edt Bu faaliyet Sovyet Hariciye Komi nıııiHiiHiiHiMiııııuınııııııııııııııııiMiııııııınııııııııınıııııııııııııııııııııııııtMiııınnnıııımıııııııiMiıiiıııiHMiıni'iıııııııııııııiıtıııııiııııııııııiıının .ve senelerdenberi devam eden hususiyetini nazan itibara almamak ve idaresini ona göre tanzim ebnemek yüzün den bu lisenin ne hale geldiğini anla • mak içîn, mektebin kalbine kulaŞımı zı koyup dinlemek lâzımdır. 1500 gencra okuduğu bir muesseseyî talebe mümessillerile idare etmek tesebbüsleri, bir ders gününde leylî talebsden 80 efendinm mezunen çıkıp sokaklarda gezmeleri gibi neticeler vermiştir. Galatasaraym kendine mahsus an'aneyî bir benüği vardır. Bu benlig\ kjr* mağa çalısmanın bu müesseseyi yık mak demek oldufu, son tecrübelerle bir daha anlasılmıshr. Üniversitenm ve mkılâbımızın istediği gencliği Galata saray ve Galatasaray gibi liseler yetiştirecektir. Hedef »Galatasarayı yıkmak de&il, Srnek yapmak olmalıdir. Kendisi de, Galatasaraym öz bir evlâdı olduğu için Galatasaraym ruhunu kavra mış, onun benliSme nüfuz etmiş olan kıymetli Maarif Vekilimiz Hikmet Beyin bu hedefe doğru muvaffaldyetle yürüyeceğine inanıyoruz. ABİDlN DAVER CUMHURİYET Yılbaşt hediyeti kapontt HilâUahmer sergisinde çaltşan bir kanunla en kıymetli el işlerinden biri Hilâliahmer Cemiyeti Istanbul şubesinin Cağaloğ lundaki merkezinde dünden itibaren çok güzel bir sergi ıçılmıstır. Serg'de; Hilâliahmer San'at Evinde çalışan fakir harp öksüz ve yetimleri tarafmdan yapüan çok güzel el işleri teşhir edilmektedir. Bu eşya meyanında bilhassa ağır işlemeli masa örtüleri, çay takımlan, gecelik, kadın ve çocuk No: Adres: • elbiseleri ve daha bnçok şeyler ra çarpmaktadır. Hilâliahmer bu falrir ve öksüz kızlan cahşhrmakla bir taraftan bunlarm geçinmelerini tenun, bir taraftan da san'atkâr yetişmesine var • dım etmektedir. tslemelt masa örtüleriLâtfen aahifeyı