29 Ekim 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: 2 nci sahifemizde: Siyasî icmal Zecrî tedbirler ve Amerika. 3 üncü sahifemizde: Hâdiseler karşısmda Ahmed Ağaoğlu. 6 nci sahifemizde: Beş senelik endüstri programımız Spor haberleri. 7 nci sahifemizde: Yurdu çelik ağ larla örüyoruz. s. ^ umhuri « J11( l 4IİD Telefon: Başrauharrlı T« evi: 22366. rahriı neyetl: 24298, îdare ra matbaa tosmlle Matbaacılık tSTANBUL • CAĞALOĞLU Telgraf *e mektmj a<iresi: cumhuriyet, îstanbui . Posta tvtvsvt: tstanbul. No. 246 ve P ı nn n • ı • m o c u&l lü DİrİnClt6Şrin ibuO Nejrlyat çınseu Z42aa • Arsıulusal emniyetsizlijrin sebebleri Kutlu bir gün: Cumhuriyetin "Ingiltere Atatürke suikasd on ikinci yıldönümü teşebbüsünü nefretle karşılar,, Türk milleti, Cumhuriyet rjiminde kendi Ingiliz Büyük Elçisile bir mülâkat yüksek yaradılışına Iâyık olan idareyi bulmuştur Milletimiz en büyük dehasını Başbuğunun sevk ve idaresi altında böyle bir idareyi bulup ortaya çıkarmakta ve ona sımsıkı sarılmakta göstermiştir Sir Persi Loren «Bu caniyane teşebbüsün Iâyık olduğu akamet ve hüsran neticesine varması için elden gelebilecek her türlü yardım hareketi Ingiliz milleti ve hükumeti için tamamile sempatiktir» diyor Mezunen Ipndrada bulunan Ingiliz büyük elçisi Sir Persi Loren dün sabah Istanbula dönmüş ve Cumhuriyet bav ramı münasebetile bugün Ankarada yapılacak törende hazır bulunmak üzere dün akşamki ekspresle Ankaraya git miştir. Büyük elçi Ankaraya hareketinden evvel kendisıle görüşen bir arkadaşımıza, Cumhur Başkanımıza karşı tertib edilen suikasd münasebetile Maveraişeriada yapılan tevkifat hakkmda şunlan söylemiştir: « Bir haftadanberi yollarda bulunduğum için bu meaelenin aon durumunu bilmiyorum. Size yalnız şanu aöyliyebilirim ki Atatürk gibi büyük ve yüksek bir aahaiyete karşı tertib olunmua auikaadi, Ingiliz milleti ve hükumeti nefretle karşılar. Boyle ca niyane bir teşebbüsün Iâyık olduğu akamet ve hüsran neticesine varması için elden gelebilecek her türlü yar. dım hareketi Ingiltere için tamamile aempatiktir. Maveraişeriada Emir Abdullah tarafmdan vakalanan mücrimlerin Irak tarikile Türkiveve gönderilmek üzere j Öğrendiğimize göre, Sir Persi Loren ; dört beş gün sonra îstanbula dönecek I ve ayın ortalanna doğru bütün kış oraj da kalmak üzere tekrar Ankaraya gi decektir. * Sir Persi Loren bulunduklarına dair malumat var mıdır Tealim isi için birşey aöyliyemem. Bu, kanun işidir. Kerhalde Maveraişeriada bu iş üzerinde Türkiyeyi memnun etmek üzere kanunen mümkün olan herşeyin yapılacağına emin olabilirsiniz.* 0 Sofya (Özel) İki senedenberı Bul garistanda yaşıyan ve Bulgarlardan dığı para ile bir Bulgar tarihi yazmağa^ çalışan mahud Arif Oruç elinde bil Bulgar pasaportu olduğu halde bunda on gün evvel karısı ve çocuklarile biı likte Sofyadan îskeçeve göçetmek is temiştir. Fakat Sofyadaki Yunan kon solosluğu vaktile eroin kaçakçılığm dan dolayı Yunanistandan hudud haric edildiği için Arif Orucun pasaportun^ vize etmemiştir. Sofyada yaşıyan ve orada (Yıldır!m| namında bir gazetenin başyazıcılığı: vapan Türkiye kaçaklarından Çerke Ali Haydar da bundan on beş gün evve gene Iskeçeye gitmek üzere Sofya 1 nan konsolosluğuna başvurmuşsa kendisi şüpheli eşhastan olduğu için saportu Sofya Yunan konsolosluğunc vize edilmemiştir. Bulgariatandan Yunanistana geçmek istiyen hainler Sulh miizakereleri Bayram sabaht ene kutlu bir güne geldik ka , vuştuk. Bıigün 29 ilkteşrin 1923 te resmen ilân olunan cumhuriyet rejiminin 12 nci yılddnümüdür. Resmen ilânı itibarçle cumhuriyet on iki yaşmdadır. Hakikatte rejim bundan daha eskidir. Türkiye Büyük Millet Meclisi milletin bütün mukadderatmı kendi elıne alarak 1920 nisanının 23 ünde ilk toplanışmı yaptığı dakikadan itibalen memleket ve millet fılen cumhurluk rejimine girmiş bulunuyordu. Ancak o zaman siyasal sebebler ve düşüncelerden doJayı rejimin adı söylenmemişti, fakat keo disi kelimenin bütün kuvvetile kurulmuştu. Yeni ve ulusal rejimin 1920 1923 bölüğüne Türkiye Büyük Millet Meclisi idaresi denilir. Ondan sonra ayni rejıme kendi adı takılmaktan ıbaret bir iş yapılmıştır, o kadar. Böyle olması belki daha iyi olmuştur. Cumhuriyet kendi adıle samle ortaya çıkmadan memlekete getirebileceğı iyi liklerin en parlak belgelerini vermiş bir rejimdir. Memleket çok korkunc bir yıkılıp gitme ve batıp kaybolma uçurumunun ta kenarına kadar yuvarlanmış bulunuyordu. Her taraftan düşmanlar saldırmışlar ve keskin brnaklannı vatanın bağnna batırmışlardı. Içeride ne yap»cağmı şaşırarak umudsuzlukla olmıyacak îşlere dalmış bir millet, başta kendi şah8İ selâmetini düşmanlann eline eteğıne sarılmakta bulmuş bir Sultanhkla artık hiç manası kalmıyacak kadar çürümüş, ve hatta kokmuş bir Babıâli. Eğer harikaya benzer bir iş olmasaydı ahvalİD tabiî cereyanile Yakınşark Türklüğü Buhara Hanlığı menzilesine men manasız bir varlık olacak, ve bu durum yakın bir ölümün, tanhten yakın ebedî bir silinmenin sadece çok acı bir başlangıcını teşki) edecekti. İnsanlara artık göklerden imdad gelme devirleri geçmiş olduğu için bütün bu korkunc âkıbetlere sed cekecek harika olsa olsa ve eğer olagansa yalnız milletin kendısinden gelebilir, meroleketin kendi bağnndan çıkabilirdi. Ve bu harika milletin kendi bağnndan çıkh: Türkün, şimdi hakiki manasile Atatürk adıle başlanmızm ustünde taşıdığımız büyük çocuğu Mustafa FCemal, Milletin insan kıyafetıne gırmış jenısini temsil ederek meydana uğradı. O mil lette kahraman bir varlığın ezelî ve e bedî çok özlü feyzini, millet onda kendi kabiliyetinin en yüksek timsalinı buldu. Bu buluş kuvvetli hamlelerle bırlesişe ve birlik olarak ayaklanışa gittı. İşte 1920 nisanmın 23 ünde Ankarada toplanan ve milletin bütün mukadderatmı kendi eline alan Türkiye Büyük Millet Meclisi bu ulusal uyanış ve kalkışm so fiuncudur. İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi ne demişti: «Tejriî saJâhiyet ve icraî kuvvet I Hsi bununla Sarayî ve Babıâliyi bertaraf lerile milletin bütün mukadderatına yal ederek milletin kendi başının caresine nız ve yalnız ben hâkimim.» Bu kesin ifa kendisinin bakacağını bütün dünyaya de ile söze başlıyan hakıkî Mijlet Mec ilân ediyordu. Çaresine bakılacak baş derdi ise o zaman jçin tehlikede bulunan bütün varlığın kurtanlması gibi gayet bü yük bir işti. Kendi jenisine güvenerek kendi mukadderatmı kendi eline almı Gazetemiz, Cumhuriyet bay olan millet bu çok azimli hareketinde ramımn, başta Cumhuriyetimi her şeyden önce o büyük işin uhdesin zin Ulu Yaratıcısı sevgili Önde den gelmeği göze alrnış bulunuyordu rimiz ve Cumhur Başkanımtz Babıâlisile beraber Sarayı solda sıfır Londrada çıkan Daily Herald gazeAtatürk olmak üzere, bütün bırakan böyle bir ulusal idarenın ad tesi yazıyor: yurddaşlara kutlu olmasını yü cumhuriyetten başka ne olabilir? «Bütün resmî tekziblere, kaçamakh rekten diler. cevablara ve gösterilen ketumiyete rağYUNUS NADİ (Arkan 2 nci aahifede) men. Musoliniyi tatmin edebilecek, Fransa ile îngılterenin de razı olabilecekleri bazı sulh şartları bulmak için bu üç devlet arasmda görüşmeler yapıldığından artık şüphe edilemez. (Ingiltere, ttalyanın şartlarını kabul edemez» Bir Ingiliz gazetesi konuşmaların gizli taraflarını anlahyor Şimalde Italyan ordusu sol cenahma dün "ileri!,, kumandası verildi İtalyanlar bu cephede yeni bir yer aldıklannı söylüyorlar, cenubda yağmurlar gene başladı, Habeşl kıımandanı «Muharebe Grahaide olacak» diyor Bayramınız kutlu olsun! Cumhuriyetle Beraber Doğanlar Anlatıyorlar Duçenin, böyle bir sulh müzakeresine esas olmak üzere ileriye sürdüğü şartlann M. Lavalce şayanı kabul görüldükleri anlaşılıyor. Fakat aksi gibi, bu şartlar, bilhassa Ingilterede umumî intihabatın başlamak üzere bulunduğu şu srrada, Mister Baldvinle Sir Samuel Hoare tara Adisababada tayyare hücumlarına Harsı haztrltk: Hattanelerin üzerine Kızılhaç isareti konuyor Roma 28 (A.A.) Royter ajansı aytan bildiriyor: Italyan kuvvetleri bugün ciddî hiç bir (Arkan 8 inci aahifede) (Arkan 8 inci aahifede) Bayram her yerde dün saat 1 de başladı &umtıuriyetimiz 12 yaştnı bitirdi. Biz ondan yaşlı olanlar, ondan evvelki senelerîn ve devirlerin insanlan, onun kadar. daha önce çelip geçmiş rejimleri de tanıyoruz. Cumhuriyetin iyiliklerini başka rejimlerin fenalıklarile müsahe deleTimizin terazisinde tartarak kıy • metlendiriyoruz. Fakat karşımızda bize benzemiyen başka bir kütle var. Cumhuriyetle beraber, doğanlar ve onun içinde büyüyenler. Başka rejim tanı mamış, başka rejimin adamı olmamış en halis cumhuriyetçiler. Acaba onlar ne diyorlar? Bir arkadaşvmızı cumhuriyetin ytî dönümile beraber kendi doçum günle rini de kutluluyan bu minimîni deli kanh ve qenc kızlarla çörüsmiye me mur ettik, işte onun yazdıkları: Fotoğrafçı arkadaşla beraber on be şinci ilkmektebin kapısı önünde bir an duruyoruz. Mekteb bahçesinin demir parmaklıklan önüne, mekteb harieinde kalmıs olan birkaç çocuk birikmiş, parmaklıklara kollarını dolamışlar. Demir parmaklıktan içeri adeta başlannı sokmağa çabalıyarak bahçeyi seyrediyor lar. Bahçede çocuklar yanyana, arka arkaya dizilmişler yüksek sesle Cumhuriyet marşını okuyorlar. Belli ki Cumhuriyet bayramına hazırlanıyorlar. Dışandaki çocuklar da büyük bir şevkle i çeridekilerle beraber bu marşı söylü yorlar. Ben kaldınmda dolaşırken mekteb dışında olduğu halde marş söylemekte herkesi bastıran bir erkek çocuğa yaklaşıyorum. Benim yaklaştığımı görün • Beyaztd Cumhuriyet meydanımn dün akşamki manzaran Aziz cumhuriyetimizin 12 nci yıldö nümünü bugün başlıyoruz. Bayram dün saat birden itibaren başlamış, mektebler ve resmî daireler tata'l edilmiştir. Şehrin her yanı bayraklar, çiçekler ve elektrikIerle süslenmiş bulunuyordu. Bayramın ilk günü münasebetile dün Emfnönü Halkevinde parlak bir tören yapılmıştır. Tören saat 16 da başlamıştır. Salon hıncahmc doluydu. Halkevi idare direktörü Bürhan kısa bir söylevle töreni açmış, bundan sonra Halkevi reisi Agâh Sırn Levent kürsüye gelerek her cümlesi al kışlarla biten bir söylev vermiştir. Agâh Sırn eski bayramların, cülus günlerinin milletle hiçbir alâkası olmadığmı her yıl bugünkü bayramı kutlularken onun da* yandığı sağlam ve kuvvetli temeller üstünde daha büyüklükle yükseldiğini, bütün dünyaya ün saldığmı göreceğimizi anlatmış,: « Saltanat devrmde, Padışahın azad kabul etmez birer bendesi idik. Şimdı ise bırimiz hepimiz, hepimiz (Arkan 7 nci aahifede) (Arkan 9 uncu aahifede)