3 Şubat 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

MANON LESKO Yeni çıktı Dünyanın en güzel ve en meşhur şaheseri. 153 resira, 14 tablo No 36 Fi. 80 kuruş HiLMi KiTABEVi ı , jQ#vı tSTANBUL C A G A L O G L U Jll ufljl. 4OOİ Telgral re melrtul) adresl: Cumuurtyet tstanbuj Posta kutusu: tstanbuL No 248 Telefon: Başmurjarrlı TO evl: 22366 ranrlı bevetl: 24298 tdare ve matbaa tısmı 24299 • 24290 u m h ur i Karamelâ ve çîkolatalardan ikram ediyorlar C E M i L Bahçekapı Hamidiye caddesl No. 9 0 Herkes misafirlerine Şekerci H. MUS7AFA ve mahdumu ticaröthanesi Dorcomho 1 Cııhat 1QQQ rBrŞBlHDB ü çUUdl İOOÖ , Atatürk, Bursaya muvasalatlarında Cumhuriyet meydanında Yeni fabrikalarımız çaltsmağa açılırken Biz şimdilik dışarıya yalnız ham madde satan bir memleketiz. Bu ham maddelerin çeşidlerini çoğaltmak ve bazılarını işlenmiş olarak dünya pivasas'na sevketmek için biran evvel hazırlanmıya başlamaltyız. Atatürk Merinos fabrikasını açtı Başvekil mühim bir nutuk söyledi Ulu önderimiz, ismini bizzat koyduğu fa brikanın defterine ihtisaslarmı yazarlarkeu' Merasime Şefimizin riyaseti büyük tezahürata vesile oldu «Şöyle bir neticeye vardım: Kalbler birleşmiştir. Millet, Şefinî lîevîyor. Şef, mîlletînî seViyöf. Ben bü sevgililer için ebedî saadetler dilerim)) emleketımiz, endustri hayalının inkışafı yolunda evvelki gıin ve dün üstüste ıki bayram daha yaptı: Beş senelık sanayileşme plânına dahil ıki yeni fabrikanın, millî gücümüze sembol olan Atatürkün önündc •«çikhüanlıı gördük. ' . , • Comhlr Sungippk ve Bursa Merinos fabrikalannın çahşmıya başlamalarile, beş senelık plân sayesınd* meydana getirılen müesseselerimizin sayısı on biri bulmuş oluyor. Kayseri, Ereğli, Nazilli bez ve basma fabrikalan, Bakırköy pamuklu fabrikası, İzmit kâğıd fabrikası, Zonguldak sömıkok fabrikası, İstanbu] cam ve şişe fabrikası gibi her biri milyonlarca liraya çıkan bu müesseselerin temellerinin atılmasile çalışmaya başlamaBursa 2 (Telefonla) Merinos ları arasında gecen kısa zamanı gözönıine getirecek olursak ekonomi sahasındaki fabrıkasının açılma töreni bugun on bin dinamik kudretimizin büyüklüğünden if lerce kişınin iştirakile yapılmıştır. Halk erkenden yollara dökülmüş, fabnkaya tihar duymamamız kabil değildir. İki buçuk sene evvel, 1935 te temeli doğru adeta bir sel halinde akmağa deatılan Gemlik Sungipek fabrikası iki vam ediyordu. Fabrıka civarı öğleden mılyon liraya mal olmuştur. 250 isçi kul sonra insan kalabalığile geçilmez bir halanmak suretıle senede 300,000 kilo sun'î le gelmisti. Vılâyet erkânı, komutanlar, Parti, ipek yapacaktır. Beledıye, Halkevi, Sümer Bank erkâ Sun'î ipek, ılk defa Almanlar tarafından ırrual edıldıği zamanlar, geniş halk nı, Ticaret Odası, bankalar müdürleri, tabakaları tarafından kolayhkla tedarik şehrimizdeki bütün fabrikatorlarla tücedilebildığı için tabiî ipeğe karşı korkunc carlar, askerî kıt'alar, mektebliler ve mubir rakib sayılıyordu. Tabiî ipeğin vata azzam halk kalabalığı hazır bulunuyornı olan Japonya, Fransa ve İtalyada bu du. Bursalılara yüksek kpetlî hibeleri Çelikpalastaki 35 bin liralık hisselerile kendilerine . aid köşkü Bursa şehrine hediye ettiler Merinos fabrikası Bursa havalisine servet ve refah getirecektir Büyük Şef, dün Bursada altın anahtarlarla, merinos fabrikasını açarlarken' Bursa 2 (Telefonla) Atatürk, refakatinde Başvekil, diğer Vekiller ve meb'uslar olduğu halde saat 10,30 da şehir adına Belediye salonunda verilen suvareye şeref verdiler. Sürekli alkışlar arasında halk arasında oturdular. Bir müddet sonra Atatürkün Bursa Belediyesine hitaben yazdığı bir rnektub okundu. Bu mektublarında Atatürk şöyle diyorlardı: «Bursayı ziyaretim münasebetile Bursanın resmî ve hususî bütün teşekkülleri ve güzel şehrinizin bütün vatandaşlan ta^ rafmdan hakkımda izhar buyurulan sev«« gj, saygıdan çok duygulandım. Modern bir zihniyetle ve temiz bir konforla vü * cude getirilen Çelikpalasta beni konuk< lıvan Bursahlarm yüksek misafirperver « lıklerinden çok mütehassis oldum. Bura» [Arkast Sa. 8 sütun 4 te] Başvekilimiz Celâl Bayar açış nutkunu söylerken sanayi şubesi tehhkeye düşmüştü. Rekabete karsı koyabılmek için tabiî ipek memleketleri de yapma ipek imaiine mecbur oîdular. Ve az sonra elde edilen bfr metodla vaziyetlerini tamamen kur tardılar: Sun'î ipekle tabiî ipeği karışhrmak suretıle sağlam ve ucuz bir mal elde edıhyordu. O zamana kadar yalnız 7enginlere mahsus bir lüks sayılan ipek artık herkesin elde edebileceği birşey olmuştu. Bugün ipek bir lüks değil, belki bir ihti yacdır. Bu itibarla yeni açılan Sungipek fabrikasınm memleketimizde oldukça ihmal edilmiş olan tabiî ipekçiliği de cankndıracaSını beklemeliyiz. 1935 te Sungipek fabrikasile ayni günde temeli atılan Bursa merinos fabrikası üç buçuk milyon liraya çıkmı$,t.:. Bin ışçi kullanmak suretile senede bir milyon kilodan fazla kamgarn ipliği yapacak tır. Bu suretle yünlü sanayiimiz için her sene dışarıdan getirttiğimiz yan mamul maddeyi tasarruf etmış olacağız. Fakat Bursada kurulan bu fabrıka ile elde edeceğimiz en büyük menfaat, meıinos koyunlarımn memleketimizde yetiştirilmesi ve iıretilmesi olacaktır. Atatürkün teşrifi Saat tam 16 da Ulu Onder, refakatlerinde Başvekil, Dahiliye, Nafıa ve Iktısad Vekıllerile dığer zevat olduğu halde halkın candan tezalıürab arasında Merinos fabrikasını şereflendirmislerdir. Meydanlan dolduran halk, «Var ol, yaşa Atatürk!» diye bağınyor, bu ses uğultu halinde Bursa ufuklarma dağılı yordu. Burada Vali Şefik Soyer, Ataturkü karşıladı. Atatürk fabrikanın büyük kapısında otomobillerinden ınerek doğruca fabrikanın dinlenme salonuna gittiler. Burada bir müddet istirahat buyurdular. Bu sırada Başvekil ve diger Vekiller balkona çıkarak Bursa Belediye reisi Neşet Kıperin Bursalılann hissiyatma tercüman olan güzel bir nutkunu dinle dikten sonra Başvekil Celâl Bayar, gittikçe yükselen bir sesle çok heyecanlı bir nutuk irad etti. Celâl Bayarın nutku Nutukdan porçalar > Atatürk, yolda diyordu ki: «Bak, Bayar; bu gü&el yıırdun su necib halkı nasıl müstev~ lilerin elinde bırakılabilirdi?» Bursa 2 Bugün, Başbakan Celâl Bayar, aşağıdaki nutukla, merinos fabrikasını açmışlardır: « Sevgili yurddaşlarım; Reisicumhurumuz, Sefimiz Atatürkün emirlerile size hitab ediyorum. Çok yazık ki hepinize sesimi işttiremiyeceğim. Bundan dolayı hepinizden özür dilerim. Merinos fabrikası hükumetimizin beş senelik endustri plânında önemli yer almıs bir müessesedır. Hatırlarsmız, bundan iki sene evvel Atatürk rejiminin kıymetli evlâdı ve büyük elemanı İsmet Inönünün azimkâr ve kudretli elile bu fabrikanm temeli atılmıştı. Bugün hepimizin sevincini mucib derecede mevcudıyet gösteren bu müessese şimdi şahid olduğunuz törenle açılıyor. Bursalılar, merinos fabrikası 4 milyon liraya mal oldu. Fabrikanın kullanacağı iptidaî maddenin yekunu 3 milyon kilodur. Şimdiye kadar hiçbir müessesede kullan'lmamış iş olan ipliğimiz bu fabrikada 150 bin kiloluk bir miktarla yer alacakbr. Fabrikanın başlıca istihlâk maddesi merinos yapa§ısıdır. Bu da en az iki milyon kilodur. Fabrikanın 24 saatte 3 ekiple çahştıracağı isçi adedi 1650 dir. Bu demektir ki, 1650 aile reisi vatandaş iş ve ekmek bulacaktır. Kral Faruk, Başvekilin gösterdiği lüzum üzerine Parlamentoyu feshetti Meb'uslar Meclise girmekten menedildiler. Nahas Paşa saraya giderek muvakkat bir kabine kurulmasını Krala teklif etti Kahire 2 (Hususî) Mısırda siyasî durum yeniden karışık bir safhaya girmiştir. Kral, bugün parlamentoyu feshettiğinden bu yüzden bazı hadıseler olmuştur. Kral Faruk dün meb'usjan nezdine davet etmişti. Başvekil Mehmed Mah mud Paşa bu davete icabet eden 134 meb'ustan çoğunun Vefd fırkasına mensub bulunduğunu gbrünce, yarın meclıs huzuruna çıktığı takdirde ademi itimad reyı alacağını ve ıstifa etmek mecburiyetinde kalacağını hissetmiş, Kraldan parlamentonun feshini rica etmiştir. Kral Faruk Başvekilin arzusunu yerine getir diğinden, Vefd fırkasına mensub meb Mısırda siyasî vaziyet karışık Müessesenin kıymeti Atatürk fabrikayı açıyor Süreklı alkıslarla, «Var ol!» seslerile sık sık kesılen bu nutku müteakıb Ulu Onder, ve Vekillerimizle diğer zevat otomobıllerle fabnkarın vün yıkama dairesine gittiler. Burada Sümerbank Umum Müdürü Nurullah Sümer, Atatürke Telkih usulile, yüksek ırklı hayvantepsi icinde altın bir analıtar takdim etti ların az miktarda damızlık kullanarak Atatürk anahtarı alarak kapıyı açtı ve üretıldiklerini biliyoruz. Muhtelif memleBasvekile dönerek: ketlerde yapılan tecrübeler cok muvaffa« Hayırlı olsun.v> dedi. kıvetlı neticeler vermiştir Sovyet RusBüyük Sefirt tetkikleri yada bir damızlıktan alınan spermAtatürk fabrikaya buradan girerek lerle 200300 yavru yetiştirildiğini okubütün daireleri birer birer tetkik ettiler ve yoruz. fabrıka müdürü Ömerden izahat aldıNADİR NAD1 lar. {Arkası Sa. 8 sütun 4 te\ lArkası Sa. 8 sütun 2 de] Fabrikamızm endustri hayatımızdaki kıymetini tebarüz ettirmek için bir noktaya dikkatinizi celbetmek isterim. Endüstride iyi mal çıkarmak için iyi iptidaî madde lâzımdır. Ancak bu sayededir ki, nefîs eşya imal olunabilir. Türk tekstil hayatında şimdiye kadar memnun olunmıyacak mallar yapılmış ise bunun sebebi ipliklerin iyi olmayışıdır. Merinos fabrikası bu noksanı ikmal edecektir. Bu fabrikanın kurulma plânları üzerinde çalıştıgımız zaman merinos yapağısını yarı mamul olarak haricden getirmeyi düşünmüstük. Çünkü merinos bizde kâfi miktarda yeti$miyordu. Ve hâlâ da böyledir. Ancak, endustri politikamızda müstahsile azamî yardım prensipimizdir. İArkası Sa. 8 sütun 1 de] Mahmud Mehmed Pş. Nahas Paşa uslar derhal Nahas Paşanın riyasetinde meclis binasında fevkalâde bir toplantı yapmışlardır. Nahas Paşa, Abidin sa[Arkası Sa. 8 sütun 2 ie]