25 Aralık 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r DUnya muharrlrlerlnden plyesler Serisl: APDAL TUrkçeye çeviren REMZi KMABEVi DOSTOIEVSKI Ahmet Muhip Dranas 17 nci yıl sayı: 5884 umhuriyet tSTANBUL CAĞALOĞLL r GEORGES DUHAMfiL DUnya muaharrirlerinde^ tercümeler serisl 4 2 " , •\ YARALILA^ HALİD FAHRi OZANSOV REMZi KiTKBEVi Türkçeye çeviren ' ^ *• mek6ıbaâresi cumhunyet ktanbui Posta kutusu: tstanbuL Na 246 Ç a r s a m b a 2 5 Birincikânun ' 1940 Telefon Başmuharrir: 22366. Tahm heyeti: 24298. Idare ve matbaa kısmı: 24299 • 24290 3 MiUî Şef in davetleri Dün akşam bir çok Vekillerimiz ve mebuslarımız Çankayada toplandı Ankara 24 (Telefonla) Cumhur Reisimiz lsmet İnonü tarafından Buyuk Millet Meclisi azası şerefine her yıl verilmesl mutad olan ziyafetlere dun başlanmış ve bir kısım mebuslanmız davet edilmişlerdi. Bu akşam da Buyuk Millet Meclisi azasından diger bir gnıp, •Cumhur Reisimizin davetlisi olarak Çankaya kdşkünde sereflerine \erilen yemekte bulunmuşlardır. Başveki! doktor Refik Sayflam, Hariciye Vekili Şukru Saracoglu, Sıhhat ve İçtimaî Muavcnet Vekili Hulusi Alataş, Ziraat Vekili Muh'is Erkmen, tktısad Vekili Husnu Çakırın da hazır bulunduklan bu toplantıya bn akşam kırk kadar mrh'usumuz davetli idi. Ziyafetlere onumuzdeki günlerde de devam edilecektir. Parti Grupunda Hariciye Vekilimiz beyanatta bulundu Ankara 24 (a.a.) C.H.P. MeclU Grupu bu gün (24/12/ 940) saat 15 te reis vekili Trabzon meb'usu Hasan Sakatun reisliğinde toplandı: Ruznamede Hariciye Veküiıniz Şükrü Saracoğlunun izahatından ba?ka bir şey yoktu. Celse açılır açılmaz Hariciye Vekili kürsüye gelerek son izahatındanberi geçen 15 gün zarfında memleketimizin haricî siyasetile alâkalı olan biitün siyasî mesele ve vaziyetler hakkmda bir saat kadar süren izahatta bulundular. Bazı hatibler tarafından sorulan suallere iktiza eden cevablan verdikten sonra umumî heyetçe beyanatı tasvib olunarak celseye nihayet verildL Yunanistanda Şenlik Bizce Berat ile Avlonyanın ele geçirilmesi Arnavudluk seferini bilkuvve bitirmis olacak, çünkü iş bu safhaya intikal ettiği zaman artık ltalyaya göre Arnavudluktaki seferi heyetini takviye edebilmek imkâru hemen hemen ortadan kalk. mış bulunacaktır. omşu ve dost Yunanıstanın kahraman orduları Arnavudluk topraklarındaki muvaffak hareketlerini jeni bir zaferle taclandırdılar: Adrivatık sahilindekj Hinıara liman ve kasabası nihayet Yunan kuvvetleri tarafından zaptolunmuştur. Bu guzel zafer şerefine butun binaların uç gun muddetle bayraklarla donatılması emrolunrauş olduğunu dun bir Atina telgrafı haber verlyordu, Komşu ve dost memleketin bu sevincbıde yerden göke kadar haklı olduğunu teslim etmiyecek kimse bulunmaz. Binnefis Italyan milletinin içten gelen bir itirafla bunu boyle takdir edeceğinde bile şiiphe olunmaz. Çunkü Yunanistana tevcih edilnıiş olan bu Italyan seferi tarihin nadir kaydettiği en h a k s ı z veen mantıksız bir hareketti. Kendi millî hududlan içinde huzur ve sükunla çalışarak yaşamaktan başka bir emeli olmıyan Yunanistan, bir buçuk yılı mutecaviz zaman zarfında Itaiyanın gizli ve aşikâr tehdidlerile rahatsız bir hayat yaşadıktan sonra nihayet günun birinde bu devletin taarruzuna uğradı. Bu taarruz karşısuida Yunanistan miskin bir teslimiyet gostermekle hurriyet ve istiklâline, hatta varlığma veda etmek tehlikesine maruzdu. Komşu ve dost memleket biitün insanlığın takdirine mazhar tereddudsüz bir kararla kendisini mudafaava geçerek evvelâ mutecaviz duşmanı hududlarında durdurdu, sonra onu bütun cephede mağlub ederek gerilere puskürttu. Şimdi Arnavudluk dağlarında kar ve yağmur fırtınalarıuın sağnakları içinde işte bu muzaffer hareketler devam ediyor. Yunanıstanın ve Balkanlann hakikî bir selâmete erebilmesi için İtalyanın Arnavudluğu tamaınen t e r k e d i p gitmesi lâzımdır. Yunan ordularının nıcnsub oldukları Yunan vatanuıa olduğu kadar biitün Balkanlara ve insanlığa büyük bizmet olmak bzere teminine azmettikleri ve fasılasız parlak muvaffakiyetlerle hergün biraz daha yaklaşmakta oldukları bü>ük netice işte budur. İtahan Yunan macerasında Himaranın hususî bir mevkii vardır. Burası bir aralık İtalyanın Yunanistana tehdid vesilesi olarak kullandığı Davud Hoca hikâyesine cereyan sahnesi olan çamlık havalişidir. Hayatına yirmi otuz cinajet bağlı bir şaki olan bu Davud Hoca fi tarihine aid bir hâdise olarak gene Arnavudlar tarafından öldürülmüştü. Yunanistana çatmak için vesile arayan İtalya bu Davud Hoca ş a k i s i n i evvelâ milliyetperver bir Arnavud kahramanı haline koymuş, sonra da onun ötdurülmesinden Yunanistanı nıes'ul tutmağa kalkışmıştı. Anlaşılan Yunanlılaı Himaraya girdikleri zaman bu muvaffakiyetle cezası verilmiş olan o tehdidleri hatırladılar ve pek tabiî olarak zıyadesile sevindiler. Atinada ilân olunan şenlikler, haksız hücumlara karsı alınmış bir h ı n c ı n beliğ ifadesini teskil etmekte olsa gerekür. Bununla beraber Himaranm 7aptı handizatuıda büyük ehemmiyeti haizdir. Adriyatik sahillerindeki her muvaffakiyet, Yunanistanı yukanda işaret ettiği ınİ2 neticeye gotüren sarih birer adımdır. Dün A> asarandanın zaptı mühimdi. Bugun Himaranm elde edilmcsi çok ehemmijetlidir. Nitekim yaruı da. artık 45 kilometrelik mesafede bulunnn Avlonvanın isgali daha büjiık ehemmiyeti haız olacaktır. Butun dunyanın karış kanş tskib ettiği Yunan taarruzî hareketlen, biitün cephe itibarile umumen bir stratoji sahcseri ve bir kahramanlık dcstanı olarak devam ediyor. Yunan sol cenahına aid olarak sahillerdeki muvaffakiyetleri merkez ve sağ cenah hareketlerinden Münakalât Vekilimiz CUMHURİYET muharririle gorüsüyor Münakale Vekili dün Ankaraya avdet etti Nareşal Petenin MARKOVIÇ'IN Cevdet Kerim İncedayı; şehrimizde ve BEYANATI Trakyada yaptığı tetkiklerden aldığı neti Ordunun şerefine muYngoslav Hariciye celer hakkmda miihim beyanatta bulundu gayir hiçbir taahhüde . . girişilmiyecek Nazırı umumî siyadün Bir haftadanberi şehrimizde ve Trak bori yaptıgı tetkikler sonunda, •dda tetkıkler yapan Münakalât Vekili Cevdet Kerım İncedayı dün sabah Liman rıyasetıne gelerek bir müddet meşgul olmus ve oğle üzeri limanda bulunan Tırhan vapurunda Orgeneral Fahreddın Altay, İdarei Örfiye kumjndanı Korgeneral Ali Rıza Artunkal, Trak• Unıumî Müfettişi Kâzım Dirjk, Valı a ,e Bdediye reisi Lutfi Kırdar, İstanbui ;umandanı General İshak Avni, Parti Vılâyet heyeti reısi Reşad Mımaroğlu ıle gorüşmüş ve goruşmelerden sonra Vekil tarafından bu zevata bir ziyafet 'erümiştir. Cevdet Kerim İncedayı yemekten son Liman nyasetınde bir muddet daha ı meşgul olmuş ve daha sonra Limanlar umum müdürluğune giderek burada umum müdür Raufi Manyasla gorüşmüş ve Akşam trenile de Ankaraya lareket etmiştır. Cevdet Kerim İncedayı on gündenkendisile goruşen muharrirımızin muhtelif sııallerine cevaben şu beyanatta bulunmuştur: c Dünya ahvalinin fevkalâdeliği, Turkiye gibi coğrafi vaziyeü ve siyasî durumu mühim olan bir memlekette pek tabiidir ki Münakalât Vekâleti hizmetlerinin de ehemimyet kesbetmesini intac etmiştir. Bu vesile ile buradaki servislerimizi ve buna civar mıntakalardaki hizmetleri daha sür'atli ve emniyetli yapabümek, İstanbulda mevcud diğer müesseseleri de tetkik etmek için sayın Başvekilimin müsaade ve emirlerile İsianbula geldim. Bir haftadanberi alâkalı arkadaşlarımla tetkiklerimi yaptım ve ikmal ettim. Lâzım gelen idarî ve teknik tedbirler alınmıshr. Her gün serneresi artmaya başlayan bu tedbirler en çok bir ay içinde ikmal edilmiş ve tam randımanlı "bir iş tayıtına [Arkası sahife 5. sütun 1 de] Zurih 21 (a a.) Royter Vichy'deki İsvıçreli muhabırler, Hıtlenn son taleblerine Mareşal Petaın tarafından verilen cevabdan sonra Vıchy'de bir limid duygusu uyandığını kaydediyor lar. Gazette de Lausanne'ın Vıchy muhabiri yazıyor. «Alman taleblerinln ve Vlchy hükumeti tarafından bu taleblere verilen cevabm hakıki mahıyeti hakkında bir .şey bilinmiyorsa da geçen hafta Vichyde hukum suren hummalı hava sukîınet bulmuştur Şuna katıyyen iman edıliyor ki, Mareşal Petaın, donanma nın ve ordunun şerefine mugayir siyasî hiç bir taahhüde girişmek fikrinde degildir.» Garb çölünde İngiliz hava kuvvetleri faali yetinden bir intıba kararı Almanyadaki sınai hedetler İngiliz tayyareleri tarafından büyük hücuma uğradı Londra 24 (a.a.) Hava ve Emniyet Nezaretlerinin tebhğı: Duşmanın hava faahyeti dun gece Ingilterenın başlıca şımali garbısı uzerıııde teksif edılmiştir. Muteaddid yerlerde yangınlar çıkmış ve büyuk hasarlar olmuştur. Fakat insanca zayıat, ilk haberlere gore, yüksek olmamıştır. Londra da dahil olmak. üzere dığer bir takım yerlere de bombalar atılımşsa da hasar azdır. Londrada ve cenub sahilındeki bir şehırde pek az kimse olmuş, birkaç kisi yaraİJnmıştır. Fakat diğer yerlerde, in=^nca zayiat az olmuştur. Üç düşman tayyaresi duşürülmüitür. [Arkası sahife 5 sütun 3 te] ÎTALYANIN VAZİYETİ General Brovning'in dikkate şayan seti izah etti bir makalesi Trablustaki Italyan hava üsleri ve limanları »iddetle bombardıman edildi «Yugoslavya komşularile dostane münasebetlerini idame ettirmek istiyor» Belgrad 24 (a.a.) D. N. B. ajansının hususî muhabıri bildıriyor: Yugoslavya Hariciye Nazırı Cıncar Markovıç, Zagrebde ınüşar eden Novosti gazetesi muharrirlerınden birine Yugoslavyanın haricî siyaseti hakkında be yanatta bulunmuştur. Nazır, Yugoslavyanm her tür'ü haricî ihtilâta mâni olmak için azim ve sebaOa Amerîkanın yeni Fransa elçîsi çahşmakta olduğunu soylemiştir. MarLyon 2 1 (a.a.) Havas bildırıyor: koviç, Yugoslavyanm, bütün komşularile «JournaU gazetesi, yakında Fransaya sulhperverane ve gayet dostane muna[Arkası sahife 5, sütun 3 te] [ Arkası sahife 5 sütun 3 te] İtalyanların ikinci müdafaa hattı da yarıldı Bir otomobil dün 30 141 inci siyahgömlekli metreden yuvarlandı taburu Yunanlılara teslim oldu 9 îngiliz tayyaresile 50 ttalyan tayyaresi arasında müthiş bir hava muharebesi cereyan etti Atina 24 (a.a.) Evvelki gün Chimara'ya giren Yunan kıt'aları, şehrin şimal kısmındaki tepeleri gunlerdenberi ışgal e'mi şbulunuyorlardı. Topçu kuvvetleri, sahıli takib eden yolu ateş altına almıştı. Yunan kuvvetlermm şehre girmesi, İtalyan kuvvetlerimn bazı mevzileri muhafaza etmeleri yuzunden gecikmiştir. Chimara, İtalyanlar tarafından tahkim edi'nrjş bir hattm cenub munlehasında bulunmaktadır. Bu hat Ohri gölune kadar uzanmakta ve İtalyanların ikinci müdafaa hattını teskil etmekte idi. Bu hat, daha bundan birkaç gun evvel bazı noktalardavarılmıştı. Chımaranın a'ınması İtalyanların, yolu kananmış olan sağ cenahlarının dayanmaîmı guçlestiren ve Yunan kuvvetlcrinin sahiı bovunca ilerlemesini kolaylnstıran bir amil olmuştur. Korkunc kaza HARB VAZİYETİ Libya ve Arnavudluk harekâtında son safhalar Libya cephesinde Bardia'nnı mukavemetini kırınak için, iki yol vardır: Eski tabirle ctfori hücum, yahud klâsik muhasara. Bunların birincisi fazla zajiata mal olur; ikincisi de, fazla zaman kaybettirir. İkisi arası hir sekil de, tahkimatı ve garni/onu havadan, denizden ve karadan müthiş bombardımanlarla yıldırarak teslim olmağa icbar etmektir. İngilizler Bardia'yi hücurala almağa kalkışmaları için, Mareşal Grariani'nin bütun kuvvetlerini toplayarak İngilizlere karşı taarruza geçınesi lâzımdır. Şimdilik görünürde böyle bir şey yoktur; onun için İngilizlerin de acele etmeğe ihtiyaclan yoktur. Nil ordusu, esasen yaptığı seri hamleden sonra, geri hİ7metlerini tanzime muhtacdır. Bir taraftan bunlan yaparken diğer taraftan da Bardia'>i tazyika devam [Arkası sahife 5, sütun 2 de] General Brovning Londra 24 (a a.) General Brow • ning, Sunday Tımes'e yazdığı bır ma< kalede italyanın kat'î hezimetının yakm olduğunu soylemekte ve o zaman Al manyahın ne yapacağını • socmaktadır. italyanın bıtaraf rkalmasının Almanya hes&buıa daha çok faydah ^ördüğünü anlatan General, bu bıtarailık b3yesinde Almanyaya karşı tam abluka tatbık edilmediğıni, İtalyanın harbe girmesinden beri Almanyanm bu avantajı kaybettiğini anlatıyor ve İtalyan hezimetınden ne çskacağını şu şekilde izah ediyor: «İtalyan .hezimetinin bir mütareke veya muşkul bir sulh ile neticelenmesi bek lenebıleceği gibi bir ihtılâlle ve yahud bir Alman istilâsile de nihayete ermesi mumkundur. Bu istilâ az çok bir mukavemete maruz kalabileceği gibi hiçbir mukavemete ugramadan da tatbik mevkııne konulabilir. Almanyadan, Brenner [Arkası sahife 5 sütun 4 te] Arabanın şoförü ağır surette yaralandı Fazla sür'at ve dikkatsizlik neticesi olarak evvelki akşam bir otomobil Tozkoppranda asfalt yolun sağındaki yo kuştan aşağı yuvarlanmıştır. 30 metre bir yükseklikten yuvarlanan otomobil harab olmuş ve şoforü de ağır surette yaralanmıştır. Karakoye gitmekte olan şoför Halil Gundenin idaresindeki 2566 numaralı otomobil, asfalttaki virajı sür'atle dönerken, yolun ıslak olması, dikkatsizlik ve fazla sür'at neticesi kaymış ve bütün hızile bir uçurum halindeki yokuştan aşağı yuvarlanmıştır. Otuz metreden fazla ve dik yokuştan yuvarlanan otoOtomobUin mobilin sımları kendmi şoforün tır. kazadan sonraki manzarası Vak'a mahalline yetişenler. vaziyeti camları kınlmış arka ve ön kıharab olmuştur. Otomobilden çok ağıı olan şoförün sür'atle hastaneye dışan atmağa vakit bulamıyan kaldırılmasını temin etmişlerdir. Halil, de kaburga kemikleri kınlmış yirmi senelik bir şofördür. Hâdise etrafmda tahkikat devam etmektedır. J. Yunan resmî teblijri YUNUS NADİ [Arkası sahife 5 sütun 1 de] geçmisür. Atina 24 (a.a.) Yunan orduları baskıımar.danhğının dim akşam neşrettiği 58 numaralı tebliğ: Me"ziî harekât dün de muvaffjkiyetle devam etmiştir. Himara işgal edilmiştir. Çember içine alınan 141 inci Siyahgöm'ekli taburu teslim olmuştur. Bu tabur 29 subay ve 677 erden mürekkebdir İkinci Bersagüeri alayınm ikinci tabur kumandanı da kurmayile ve bırçok askerle birlikte esir altnmıştır. Elimize pek çok harb malzemesi Son askerî hareketler üzerinde muhakeme yuruterek bir takım nazarî kıymet hukumlerine varan muharrirler görüyoruz. «Filân filân milletler cesurdurlar, iyi harbederler. Karşılann daki şu ve şu milletler ise teb'an muharib degildirler. Onlardan bir şey beklenemez» tarzında yan yazanlar oluyor. Milletleri, böylece ırki ve fıtrî bakımdan tasnife tâbi tutmak ne dereceye kadar do|rudur, bilmiyorum. Fakat, şayed bu huknm hakikate uygun olsyadı, yeryüzıinde, muayyen milletlerin daima galib, dl|erlerinin de her zaman mallub olması icab ederdi ki, bu da netice itibarile insar.lıgı bir muvazeneye götiırür, harbe artık luzum kalmazdı. Evet, bugün bazı ordulann iyi döîüştüklerine, baıılarınm da bu işi pek o kadar beceremediklerine sahidl olnyo Birkaç Harikalar Yaratan Milletler ruz. Fakat, sebebleri çok muglâk ve derin olan bn içtimai hâdiseyi neden sadece ırki ve fıtri kaynaklara dayayalun? Bir ordunun muvaffakiyet kazanması veya muvaffakiyetsizliklere ugraması, sayılamıyacak. hesab edilemiyecek kadar çeşidli unsurlara baglıdır. Fakat, birinci derecede rol oynayan unsur uzvî defil, ruhidir. Silâhbaşı eden millet, kendi kendine sorar: «Nlçin doguşüyo rnın?» Yinninci asır medeniyetinin bugunku tekâmul safhasınde, boyle bir suale yalnız iki cevab bulunabilir: 1 Kendi istiklâlimi korumak için. 2 Başkalarının istiklâlini kaldırmak için. Yüreklerinden bir numaralı cevab fırlayan milletler, işte, canU başla döftuştüklerine ve harikalar yarattıklanna şahid oldugumuz miUetlerdir. İki numaralı cevabla silâh omza edenler ise kahramanlıgı daha ziyade tanktan, tayyareden, yani makineden beklerlcr. Çunkü mukaddes bir varlıgın miıdafaası için degü, fazla bir kazancın hırsile harbe girişmislerdir. Yoksa, istiklâlleri tehlikeye girdigi zaman. ırkî ve fıtrî kabiliyetleri ne olursa olsun, onların da kahraman'ık Bostennem»"leri için ciddi bir sebeb yoktnr. î* [Axkası sahife 5, sütun S te] Fogradetz dvarmda ilerleyen ¥unan askerleri biı hücum esnasında