25 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

P LA J ALBÜMÜ San'atkâr karikatürist NECMİ RIZA'nm her biri birer tablo güzelliğinde karikatürlerile süsiü olan bu nefis albüm B U G Ü N ÇIKTI. Plâj Albümü. mevsimin en çok sevilecek eseridir. Bugün bütün müvezzilerden. araymız. 18 inci yıl sayı: 6091 um Yann akşam BÜYÜKDERE MünirNu ve arkadaşlarmın seçil yeni eserlerden BEYAZ PARK'ta ÎSTANBUL CAĞALOĞLU BÜYÜK K Cuma 25 Temmuz 1941 D I K K A T : İstanbui otobüs servisleri te: Lozan günü bütün yurdda kutla Coşkun tezahürat Mes'ud yıldönümü dün Üniversitede ' muazzam merasime vesile oldu Telgraf ve mefctub adresi: Cumhuriyet, îstanbul . Posta kutusu: îstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fasmı: 24299 . 24290 Dün Maarif ve Hariciye Vekillerinin de iştirakile Üniversitede yapılan merasimde Rektor Cemil Bilsel nutkunu irad ederken (Merasime aid tafsilât 3 üncü sahifemizdedir) Rus köylerinden birinde, Inr Alman müfrezesi sokak Larbi esnasında Uzakşark ufuklarında Vrupa işlerinin AvrupalıUr arasında miimkUn olduğu kadar farla kanşması için Japonya elinden geleni yapmıstır. Avrupalılar kendi aralarında boğuşurken Lvakşarkta enine boyuna istediği gibi tevessü edebilmek üzere yalıuz ve scrbest kalmak için. Çin sahillerinde bil İspanya Devlet Reisi General Franko hassa İngiltereye çıkanlan müşkülâtuı bellibaşh hedefi bu idi Ve Japonyanın beyaz ırk milletlerini birbirlerine düşiirmek üzere giriştiği harekeiler, başta Almanlar ve İtalyanlar olmak üzere bir kısım Avrupa devletlerinin hoşuna gidiyordu. Hatta giderek Japonya Alınan İtalyan ittifakına üçüncü olarak iştirak etti. ve bu ittifakta ona geniş Lzakşarkı Japon menfaatierine uygun yeni bir nizam sahası yapması salâhiyeti verildi. Vişi'de Japon Bir îngiliz Fransız gazetesinegöre müzakereleri Alman zırhlı fırkaJaponyiıda emsafi görülmemîş bir snr'atle seferberlik yapılıyor ları bize taarruz için Rus cephesinden geri alınmış! • Moskovaya nazaran Alman ordusu Başkumandanı Londraya nazaran da Almanlar şimdilik olduğu yerde kalmayı tercih ediyorlarmış Londra 24 (a.a.) Moskova radyo&u, Nevyorktan aldığı haberleri zikrederek, Alman ordusu başkumandanlığından Aiman kuvvetleri başkumandanı Mara Alman ordulan genelkurmay başkanhaffedildiği sa.yi olan Mareşal şal Brauchitsch ile genelkurmay başkanı ğından affedildiği işaa olunan Mareşal Brauchitsch Keitel Mareşal Keitel'in Alman kuvvetleruıin ilerleyfşi, memnumiyet verici obnadığından dolayı şark cephesı harekâtı şefliği vazifelerinden affedildiklerini bildirmektedir. 1 ( Arkası sahife 5 sütun 5 t e ) General Franko'nun nutkundan sonra Geniş Uzakşarkta Japon yeni nizamı: Bunun hakikî manası ne olabileceğini Almanlar ve İtalyanlar bilmez göründüler. Bunun hakikî manası Uzakşark tan Alman ve İtalyan dahil bUtün beyaz ırk nüfuzunun nzaklaştırılması demek olacağı kimse için bir sır sayılmıyacak kadar aşikâr bir keyfiyettir. Valnız Uzakşarktan değil, mümkünse ve peyderpey bütün Asya kıt'asından. İşte ideal haline sokulmuş büyiik Japon âyaseti. Beş yıldır devam eden Çin harbinin bitip tükenmez gaileleri Japonyayı bu ideaünden ayırmış değildir. Almanya Rusya ile büyük bir cidale tutuşunca Japonya için bu idealden bir kısmını, kim bilir belki büyücek bir kısmını gerçckleştirmek fırsatı zuhur etmiş gibi görünmesini tabii saymalıdır. Alman Rus harbi üzerine Japon Kabinesinin daha ziyade askerî bir mahiyete doğru tadilile işe başlanmış olduktan sonra şimdi filivata geçilmenin arifesinde bulunduğumuzu farzettiren alâmetler belirmiştir. Ingiltere ve Japonya bozuşuyorlar Almanlar, asker Röytere göre, Japonya Hindiçiniye taar geçirmek için bizi ruz edince Ingiltere tazyik ediyorlarmış • ve Amerika harbe Berlin, bütün bu girecekler Vişi 24 (a.a.) Havas: Ofi bildiriyor: Japon büyük elçisi K2to'nun Amiral Daılaıı'a yaptığı son iki ziyaret esnasında başleyan Fransız Japon müzakereleri Vişideki Japon siyasî mümessilLondra 24 (a a.) Daily Express'in liği vasıtasile devam etmektedir. Stokholm muhabiri tarafından ileri süAyni zamanda Hindiçini umumî va rüien bir tahmine göre, Alman zırhlı lisi Amiral Decoux da Hanoi'de Japon ftrkaJarının Türkiyeye karşı bir taarruz askeri heyeti reisi General Sumita"yı bir İçin geri alınmış olması mümkündür. çok defalar kabul etmişür. Filhakika, . Türkiye üzerine Alman Bu noktai nazar teatileri bir seneden tazyikınm arHığuıı gpsteren emare beri Fransa ile Japonya arasında akte mevcuddur. Hitlerin ekonomik işler için gözde dilmiş clan anlaşmalann çerçevesi imüzaktrecisi ' Clodius, Ankaraya gitçinde vaku bulnıaktsdır Siyasi Fransız müşalıidlerin noktai mektedir. Alman hedeflerini keşfetmek nazarı da şudur ki, bu şartlar altında, güç değildir. Bakü petrol kuyülanna isJaponyamn tehlikeyi karşılamak üzere Almsn talebindc bulunduğu bazı tedbirlerin ancak Hindiçinideki Fransız haklan mutazarrır olmamak ve Fransız hâkimlyeti hususunda teminat verilmek şartile nazarı itibara alınabilir. (Arkası Sa. 5 sütun 4 te) haberleri tekzib ediyor Alman tebliği I Sovyet harb tebliği M. Eden dedi ki: "Biz de siyasetimizi Ispanyanın müstakbel hareketlerine uyduracağız,, Mülıim bir mukavemete rağmen Nuttefik kuvvetler harekâta metodlu şekilde devam ediyor Moskova 3 üncü defa olarak ağır surette bombardıman edildi (Yazıs\ 5 inci sahifeıle) Simal, cenub cephelerinde muharebeler Hiç b i r netice vermeden şiddetini muhafaza ediyor Hava kuvvetleri Baltıkta 10, Tunada 2 Alman vapuru batırdı CYazısı 5 inci sahifede) Londra 24 (a.a.) General Franko tarafuıdan son günlerde söylenen nutuk lakkmda beyanatta bulunup krulunmıyacağı sorulması üzerine Mister Eden demişiir ki: « İspanyol dahilî harbi bıttiğindenberi, İngiliz hükumeti, İspanyanın iktısadî kalkınmasını kolayiaştnmak ve İspanyol milletine, imar han.lesinde. yardım etmek için elinden gelen her şeyi yapmış ve bu maksadı en iyi temin eBir nıüddettenberi Mançuri'nin Si decek çarenin İspanyol İngiıiz ticaret berya hududlannda Japon tahşidatı ya münasebetlerinin tekrar başlamasını pıbnakta olduğunu bildiren haberlere ( Arkası sahife 5 sütun 7 d e ) Uâveten şimdi Japonyanın Fransız Çin Hindistanına el atmak istediğini gösteren haberler tevali etmektedir. Filhakika Japonya için Uzakşarkla Asya kıtasmdan aynlmıyan yeni bir taarruz ve ıniidafaa sahası vardır ki o da Pasifik unvanile yâd olunan Büyük Okyanus âlemidir. Bıırada Japonya AngloSaksonlarla tezad halindedir. Çok akılh ve ihtiyath olan Japonyanın ltem Asya kıl'asında, hem Okyanusta harbe tutuşmaktan sakınacağına şüphe yokiur. Japonya şimdi kendisini fazla külfete sokmıyan sahalarda iş görmeyi tercih edecektir. Herhalde şimdilik Amerika ile müsellâh bir ihtilâf Japonyanın işine gelmemekte olsa gerektir. Binaenaleyh Japonya şimdi kendisine fazla tehlike davet etmeksizin fırsattan bilistifade istismar edeceği sahaları yoklatnakta gibi görünüyor. Onun içindir ki Japonya zalıirî faaliyetlerile Fransanm Çin Hindistanına gözünü dikmiş gibi göründüğü halde Sovyetler bunu Siberyaya tevcih edilerek bir Japon hiicumnnu setretmek için yapılmış bir perde hareketi sayıyorlar. Vışiye ültimatom verilmemiş Vişi 24 (a.a.) Resmî mehafilde Japonyanın Hindiçininin derhal işgalı talebini mutazammın olarak Fransaya bir ültimatom vermiş olduğu haberi takzib edilmektedir. ( Arkası sahife 5 sütun 6 da ) Staîîn hath niçin yarıldı? Ya Tİart r Emeklî G enercd K Emir Erkilet Bugün 2 nci sahifemizde Şark cephesine tayin edildiği bildirilen, şimalî Afrikadaki Alman başkumandanı General Romnıel Birkaç söx Vecizecilik ruhu Namık Kemalin yüzüncü doğum yıhndan sonra büyük vatan şairimiz hakkmda yapılan neşriyata dair yazdığı dünkü yazıda Ziyaeddin Fahri mühim bir noktaya temas ediyoı. Arkadaşımız saymış, son bir sene içinde Namık Kemale tahsis edilen tetkik yazılannın otuz tanesi gazete, elli kadarı da mecmuaı makalesi halinde imiş. Ciddî ve yorucu bir gayret mahsulü telâkki edilebilecek kitab hacmindeki neşriyatın sayısı 6 yı geçmiyormuş. Ziyaeddin Fahri şikâyet ediyor: «Bu sayr, tefekkür hayatımızın henüz makalecilikten kurtularhadığını, uzun bir sabrın mahsulü olan ve birkaç yıl evvel tasarlanıp hazırlanmış bulunan yıldönümü eserlerinj yaratacak zihnî cehid ve iradenin bizde henüİz. teşekkül etmediğini de jgösteriyor.» Kültür hayatımızın çok hassas bir çıbanma dokunan arkadaşımıza hak vermiyecek, ve fikir ve düşünce' mekanizmamızı boğan bu hastalıkla mücadele ihtiyacmı duymıyacak bir vatandaş tasavvur etmek mümkün mü? Bizde ilmî, felsefî ve edebî faaliyet o hale gelmişlir ki buna makalecilik değil, vecizecilik demekle hakikate belki daha uygun bir ölçü kullanmış olacağı.z. Vakıa bizde çalışan ve dü§iin.etı fikir adamı yok diyemeyiz. Fâkat bunların çoğu senelerce üzerinde meşgul oldukları mevzuları. nedense bir iki kelime, üç beş satır ve nihayet Ziyaedrfjn Fahrinin dediği gibi, bir makalecikle halledjverdrkleSri kanaatinde bulunuyorlar. Bu yanlış, zar^rîı Ve ternbel işi f kanaatte eski şark kültürünün de bir ;tesir^ olsa gerek. Kendisine karşı hürmet hisleri besledjğirniz bir muharririmiz bir gün bana: V^t"^ « Bizim edebiyata bayıhyorum,'"WBrrf in veya Molyer'in beş perdede söylemek istediği şeyi iki mısra ile anlatıveriyor» demişti. Edebiyattan ilme ve felsefeye de sirayet ettiğini gördügümüz bu vecizecilik ruhile mücadeleye mecburuz. N. YUNUŞ, JV<®K\ ( Arkası sahife fe sütun 4 *Û \ \ V (Rus topraklannda bir tankın arkauaa taklanarak Uerfeyen Alman askerleri