24 Ağustos 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
BAYANLAR! AZİMO K U L.L A N I N İzmir Sergi Sarayı Paviyon No. 22 Fazla tüyden şikâyetçi misiniz? D E R H A L 18 inci yıl sayı: 6121 umhuri İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhurıyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 B. T AG O R BÜYÜYEN Çeviren : İbrahim H Çocuk ağzmdan kâinat felsefes: yen bu nefis eser gene ibrahim ayni şairden dilımize çevirdiği ve MEYVA ZAMANT ile Tagore ser; üçüncü kitabmı teskil edıyor. Beheri 30 kurustur. Pazar 24 Ajjustos 1941 REMZİ KİTABE Hava hakimiyeti Hava Kurumu Türk gencliğini semaları fethe hazırlıyor Bu güzel hamleyi senelik yardımlarımızla teyid ve takviye etmekliğimiz lâzımdır Iran meselesi ne olacak? • Londra Tahranm cavabî notasım tetkik ediyor İngiliz kıt'alarının takviyesi için bir çok sebebler varmış Bern 23 (a.a ) Basler Nachrichten gazetesinin Londra muhabirinm İranm \azı\etı hakkmda verdıği malumata göre Iraktan gönderilen Ingıliz kıtVıannııı ve motorlu blrllk'erinın Iran hududunda toplandığma dair dolasan şayialar teeyyüd etmemiştir. Bununla beraber muhabir, Evening News gazetesme atfen, Irak ve Sunyede bulunan kıt'aların takviye edıldığıne ve bunların her ihtimale karşı hazır bulundurulduğuna Lnanmak İçin ortada bırçok sebeblar ırevcud bulunduğunu ilâve eylemektedır. Tttrk Havacılığı Kurum, tayyarecüiği memlekete mal edecek tedbirlere el atmıştır odern harbde tayyarenin ne kadar müessir bir silâh olduğıınu anlamıjan kahnatnıştır. Baş tnevkii hâlâ insan unsuru teşkil etnıek uzere eski ordular kıjmetlerini kaybetmis değillerdir. Fakat dunya hayatında inkılâb yapan motor ordulara da girerek onlara daka muessir bir kudret vermiştir. Motorlü vasıtaların basında ise ta>yare gelijor, ve artık onsuz harb ve ordu tasavvur olunmuyor. Herkesin pek iyi bildiği bu orta malı faakikatler uzerinde fazla durmağa lıixum olmasa gerektir. Modern harbde aldıği bu kadar ileri me\kii, jeni dunj a mücadelesinin iki yıllık çarpısma safhalarile bir kat daha sabit olmus bulunan bu muessir silâha iyi ve kâfi miktarda malik olmak için biz ne >apnoruz, hemen o bahsc gelelim: Bütun millctçe nefsimize olan itimadımızda daha kuvvetli olarak derhal soyleyelim ki Türk cemiyeü bu yeni ve muessir silâha karsı ne yabancıdır, ne de lâkayd. Millî bir mahiyetle vucud bulmuş olan Turk Ha\a Kurumu hemen hemen Cumhurivet rejimimizle yafid gibidir. Turkiyede Türk havacılığını bu millî kurum ele aldı ve yüriıttü. Mıllî kurum dediğimiz zaman Turk milletini ifade etmiş oluyoruz. Tayyare Cemiyeti unvanı altında işe baslamış olan Ha\a Kurumunun faaliyetleri Millî Miıdafaa emrine 8090 miljon lira gibi bir para te\di etmistir. Fakat milli teskilâtın hizmıeti bu nakdi hizmetten ibaret değildir. Millî teskilât hensinden daha çok muhim olmak uzere jeni silâhın ileri kıymetini memlekete tanıtmış ve millctin pek çok genclerini bu meslekte yetistirmiştir. Cemiyetin bellibaslı irad kaynaklan hukumete devredildikten sonra millî Türk havacılığı gene faalijet sahnesinden çekilmedi. Silâh o kadar ileri kıymetlidir ki hükumet kendi sahasında onun icablarım yerine getirirken millî teşkilât da onu memlekete mal edecek veçhile yeni gajret hamleleri gostermeyi vatanî bir vazife bildi. Birkaç gun evvel Havacılık Kurumumuzun Reisi Sa\m Şukru Koçak biz gazetecileri toplavarak kurumun hal ve istikbal mesaisi uzerinde izahlar verdi, ve bu içtima tajyare silâhı uzerinde çok fajdah bir hasbıhale vesile teskil etmis oldu. Memnuniyetle kaydedelim ki Turk Havacılık Kurumu jeni programında, Tayyare Cemiyeti zamanım golgede bır&kacak işleri basarmağa da el atmış bulunmaktadır ve bütün bu faaliyetlerinde jalnız ve yabuz millî hamijete güvennıektedir. tran cevabı tetkik ediliyor Londra 23 (a a ) İrandakı Alman tebaalarmın fazlalığına aıd ingiliz mutalebatına İran hükumeti tarafından verilmiş olan cevab halen Londrada tetkik edilmektedir. Sark cephesinden resimler: Ormanlar arasında ilerliyen motorlü Alman kuvvetleri I Al Alman Arjantin Elçisi, Cumhur Reisimize itimadnamesini takdim etmek üzere Çankaya köşküne giriyor VVavelI başyaver oldu Londra 24 (a a ) Kral, Generai Sir Archibald Wavell'i başyaverliğme tsyin etmiştir. Bu tayin Wavell'ın şiırdiki vazifesinde hiç bir değişikhği tazammun evlememektedir. I harb Millî Şef Arjantin sefirini kabul ettiler Ankara 23 (a.a) Reisicumhur İsmet İnönii, dün saat 17 de, Çankaya kösklerinde yeni Arjantin elçisi M. Carlos Brebbia'yı kabul etmiş ve elçi, Reisicumhurıımuza itimadnamesini takdim evlemiştir. Kabul esnasında Hariciye Vekâleti Umumi Kâtib muavini Cevad Açıkabn hazır bulunmuştur. Bosnada bir toplantısı Hırvat çete reisleri Almanya ve îtalyaya karşı hareketlerini kararlaştırdılar Londra 23 (a.a.) Sovyet radyosunun bıldirdiğine göre, BosnaHersekte, Hıi"vatıstanda, Makedonyada. Karadağda, Sırbistanda ve Yugoslavyada harekâtta bulunan çetelerin reisleri Almanyaya ve İtalyan'ara karsı gıristıkleri mucadelede şımdiye kadar elde edilen netice hakkmda göruşmek üzere Bosnada bir dağda toplanmıslardır. Çeteler son altı hafta zarfında 12.000 nazi ve fa=ıst oldurmu=ler. 200 kopru atmıslar. mayi mahrukat ve cepane dolu 400 depo ateşlermşler ve birçok trenlerı yoldan cıkarmıslardır. TEŞEBBÜSÜNDE Harekât BULUNMUYOR inkişaf ediyor Bir Isviçre gazetesiOdesaya 15, Leningrada 20 kilometre kaldı VoroşüoFun gizli evrakı ele geçti nin haberini Berlin tekzib etti tebttği Ç Sovyet harb ^ ALMANYA SULH ' tebliği 1 Anudane mukavemet Ruslar bir mukabil taarruzda 9 köyü geri aldılar Leningrada taarruz durakladı mı? Moskova 23 (a a ) Sovyet İstıhbarat Dairesinm bu sabah saat 10,30 da intişar eden teblıgi: 22 ağustos gecesj kıt'alarımız bütün cephelerde anudane muharebelerine devam etmişlerdir. Suad Davaz Japonyanın Tahran büyük elçimiz kalb sektesinden vefat etti vereceği karar Berîin 23 (a a ) Alman orduları başkumandanlığınm tebhği: Şark cephesinde harekât plân mucibince devam etmektedir. Odesaya 15 kilometre kaldı Bukreş 23 (a a ) Alman Rumen kuvvetleri umumî karargâhı cenubi Rusyamn en buyuk şehri olan Odesanm tamamen rnuhasara edılmış olduğunu bıldirmekte, anudane ve ekseriya pek kanlı muharebelerden sonra duşmanın esaslı hattı mudafaasının yarılrnış ol(Arkası sahife 3 sütun 2 de) Tokyo matbuatı Amerikan yardımını dikkatle takib ediyor Tokyodan yükselen kuvvetli bir ses Tokyo 23 f a a ) Röyter: Amerikanm Vlâdivos'ok tarikıle Sovyetler B'rliğine vapmakta olduğu maddî vardım Tokyo matbuatınm bütün dikkatinı celbetmektedir Rusyadan bu yolla alacoğı muhimmat hususunda kapalı ıhtarlaıda bulunulmaktadır. Gazeteler. Amerikanm Bahrimuhit yolıle Ruslara yaptığı yardımırL gızh maksadı uzaktaki Kızılorduyu kuvvetlendırmek olduğunu ileri sürmektedır Berlin 23 (a a ) Yanresmî bir kaynaktan bıldırıliyor: İsviçrede çıkan «Gazette de Lausane» da Almanyanın sulh imkânlarını yoklamak üzere fcuya bazı teşebbuslerde bulunduğuna dair bır kayıd intışar etmıştir. Alman Hariciye Nezareti bu haberi Avrupa havasını zehirlemek vâkıası olarak telâkki etmektedir. Bundan başka Berlmde şu cihet de muşahede ediliyor ki, haberın verilmesı tarzı menşeini göstermeğe kâfıdir. Bu gıbı haberler tefsir edılmeğe değmez. Berlındeki bir muhabir tarafından gazetesine venlmış olsa büe bu, Berlinın havasını degıl, olsa olsa munhasıran muhabırın mahıyetını gosterır. Rus mukabil taarruzu Moskova 23 (a a.) Cephenin merkez mmtakasmda General Konief'ın kumandası altmdakı Sovyet kıt'alan mukabil taarruza geçmışler ve 48 sasi jçinde 9 köyu gerı almışlardır. Renktt harita serimiz Leningrada karşı taarruz durdu m u ? Moskova 23 (a a.) Buraya gelen (Arkası sahife 3 sütun 3 te) ORTAŞÂRK Eski bir rekabet sahası: Iran Bugün 4 üncü sahifemizde Pek yakında: Tahranda ansızın vefat eden Iran buyuk elçisi Suad Davaz Japonyanın sesi Tahran 23 (a.a.) Turkiyenin Tahran buyük elçisi Suad Davaz, dün kalb Tokyo 23 (a a.) Ordunun sözcüsü sektesinden ölmüştür. Harbuchi matbuata aşağıdaki beyanatta Reis Şükrü Koçak kurumun az za Cumhuriyet Suad Davaz. Osmanlı bulunmuştur: manda milletten gördüğü maddi ve ma hariciyesinden yetişmiş. guzıde şahsi< Bu harbde Japonya da sesini yükyetlerden biridir. Orada hiç bir nüfuz seltecektir. Bunu hiç bir millet bilrr.eYUNUS NADİ (Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) > (Arkasi sahife 3 sütun 7 de mezlik edemez ı Sahnecikler Üstad FAZIL AHMED'ifı cazib bir makale seri&i Ukraynadaki Rus istihkâmlarmı tesis eden Gregoire Chukov H. Emir Yazan: Emekli General Erhilet Türkiye atletizm birincih'klerine dün baslanmış, tasfiye müsabakalan yapılmıştır. Finaller de bugün oynanacak tır. Yukarıki resim, yüksek atlama müsabakalarından bir ertetantanedir. Buna aid tafsilât 3 üncü sahifemizdedir. Cumhuriyet'in bu gün nesrettiği harita, gıuıun en ehemmivetli mevzularından İranı gostermektedir. Bu memleket, Rus\a ve Basra korfezi arasmdaki coğrafî durumu dolayısile Büyük Petro zamanındanberi, kendine sıcak denizlerde çıkıs limanları ara^an Rus Çarlarının ve Rus istilâ ve tevessu sijasetinin daiına ehemmi>etli bir hedefi obnustu. Rusjanın İran üzerinden Basra kbrOtobüste. kapıntn dibine doğru bir yer bulmuştum. Büfezine ve oradan Hind Okjanu^tina in jükderenin son durağında arkamdan biri daha girdi, yanımesinde Hindistan >olu için ve bizzat ma sıkıştı, oturdu. Kıyafetine bakılırsa şehirlile köjlü araHiııdistan için tehlikeler gbren İngil sında bir \atandaştı bu. Duruşunda hafif tertib bir külhanterenin vazdfesi bittabi ona şiddetle karşı beylik ha\ası vardı. Sorsalar İstanbullu bir nıanav, bir babkojmaktı. Nitekim Rus\anın \e sonra çıvan \e\a bir baiıkçı» derdim. So\>etler Birliğinin Hazer denizinin Bilctçi ba^ucuna dikildigi zaman: garbile şarkı dolaylarından yani Kaf Kes bir tane Topanejel kas>a ve Türkistandan Iran ve Efgan Dedi. Etraftan guiustuler. Karşıda oturan iki (bobstil) lıududlarma doğru inşa etmiş oldukları delikanlı, «Yu... Otobüsun Taksime işlediğinden haberi yok!» sık demirjolu sebekesine İngilterenin der gibi birbirlerine bakıstılar Ben, şaka japıyor zannetHindistandan Efgan ve Iran smırlarına tim. Piskin biletçi ise hiç ( oralı olmadı. Topaneye gitmediulastırdığı ayni siklıkta bir demiryolu ğimizi hatırlatmaya bile lüzum gormeksizin bir Taksim bil^ti ağile mukabele edişi bu semtlerde İn keserek janımdaldne uzattı. Fakat uzatmasile beraber «Aman giliz Rus rekabetinin mahiyet ve şid yapma!» dijcrek ellerine sarılması da bir oldu. Sağdan. ak detini gosterir. Bu itibarla İran ve Efsakallı, efendiden bir j'olcunun sesini işittim: ganistan, uzun zamandanberi Rus ve Ya kontrol gelirse ne yaparsın oğlum? İngiliz menfaatJerinin çarpıstığı sahalar İstanbullu bir manava benzettiğim arkadaş parasını verolmustur. I İngiltere, Hindistan yoiunu diği blleti jırtmıştı. Yarı alay, yan havret ifade eden renkendisi için serbest ve emin bulun gâıenk goiier, uzerinde dolasıp dururken. o, bir çift sozle durmak mecbııriyetindedir; onütı için ortalığuı sukunetini iad^ye nıuvaffak oldu: de Rus cihangirliğinin Hind denizini Kontrol ne yapacak? Burada bu kadar şahid var! zorlanıak yolundaki teşebbüslerine daKollekıif bir itimad duygusu taşıvan bu sdzler, yanımima en şiddetli mukabil tedbirlerle mu daki vatandasın İstanbullu olduğu hakkmdaki zannımı kuvmanaat etmistir. vetle sarstı. O, işi şakaya boğan bir apaştan ziyade burayı İngiltere, \ Rusyayı cenubdan uzaklaş ve bura adetlerini iyi bilnuyen temiz yürekli bir adamdı. İstinyede, itfaiye karakolunun yanındaki çeşmeden otobütırmak ve kuvvetlerini dağıtıp azaltmak Birkaç söx sun motdrüne su vermek icab etti. Biraz durduk. Temiz yürekli adam. elinı ceketinin cebine atarak asağı inerken, belki yabancılığını sezdirmemek endişesile, şöyle ortalığa hitaben: Bir cigara yakacağım, dedi, içeride içmek yasaktır. Fakat, bııralı obaıadığını, burasını hiç bilmediğini asıl b a sözlerile bütün bütün açığa vurmuştu. Çünkü o otobuslen atlar atlamaz başta şofor olmak uzere, üç kişi, yerlerinden kımıldamaja Iuzum gormeden paketlerini çikarmışlar, sıcak, kalabalık ve pis havalı daracık yerde fosur fosur duman ü i lemeğe baslamışlardı. İçeri girdiğj zaman vaziyeti kavradı ve bajretten büyüyen gozlerle etrafı süzerek yerine oturdu. Hiç memııun görünmüjordu. Biletçiye birtakım sualler sordu ve kendi memleketile Istanbıılu mukayese ederek burasını tenkid etti. Bizinı Adapazaruı otobuslen bunlardan hem daha yeni, hem daha temiz, diyordu, saatinde jerinden kalk*r, saatinde gideceği yere varır. Tıkabasa adam almazlar. içeride cigara içilmez. Burada bu ne karışıkhktır! Hiddetli değildi. Muşfik ve tatlı bir sesle kenuşuyoıdu. İstanbullu valandaşlarmın her gun çektiği şu eziyetlere acıyan, üstün bir bakışı vardı. Belki Beledivemiz hoşlanmıyacaktır, fakat neye >alaa söyle^eylm, Istanbulu tenkid eden bir Anadolulunnn bakı>larında sezdiğim o muşfik üstunluk benira, millî gurummu okşadı. i f N Yeni hayat sahnelerinden (Mabadi Şa, 3 sütun 5 te)
