September 20, 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Isviçreden TÜL PERDELİKLER İngiltereden ERKEK PALTOLARI ve PARDESÜLÜK YÜNLÜ KUMAŞLARIMIZ G E L M İ Ş T İ R . tzmir Manifatura T. A. Ş. B a h ç e k a p ı . 22 inci yıl Sayı: 7576 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgrai ve mekrtub adresi: Cumhuriyet, tstanbul Post» kutuıu: Istanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298, fdare ve Matbaa b s m ı : 2429924290 B U AKŞAM Kadıköy OPERA'da saat 9,30 da Z E H R A B İLİR ve arkadaşları Halk sanatkârı 1 S M Al L Perşembe 20 Eylul 1945 ı DÜMBÜLLÜ Ahmed Güldürür ve Sabriye Tokses birlikte D A N S Ç I L G I N L I K L A R I 3 perde, Zengin VARYETE Prens Abdülilâh Türk İngiltere Hindistanâ köylüleri arasında &^S Muhterem misafirimiz dün Hasanoğlan İngiliz Başbakanı dün gece radyoda köy enstitüsünü ziyaret etti, Öğrenciler Hindlilere hükumetin kararını bildirdi ve köylülerle hasbıhallerde bulundu Prens Hazretleri, avdetlerinde Cumhur Reisimize mülâki oldular ve beraberce çay içtiler. Aziz misafir, bugün memleketimizden ayrılıyor Londra 19 (B.B C.) Başbakan Mr. Attlee bu akşam Hindistan halkma hitaben radyoda bir demeçte bulunarak Hindistana verüecek muhtariyet hakkında konuşmuştur. Başbakan, Hindistanâ muhtariyet v«rilmesi için Ingiliz hukumetinın derhal teşebbüse gırişeceğıni soylemıs ve Hindhlerin bu harbdeki fedakârlıklarını zıkrederek çöyle demiştir: € Hindistan harbde Birleşik Milletlerle ayni safta çarpıştı ve bu felâketin yükunü onlarla paylaştı. O zaman, tek gaye, zaferi kazanmaktı ve birlikte çahşmamız bizi hep bir arada bu gayeye ulaştırdı. Bugün de sulh yolumia beraber yürumek için nazırlanıyorur ve bu işte Hindistanı öa muhtar bir idare içinde çalışmağa davet ediyoruz. Hindistanm muhtarıyeye ka\Tişması için hukumet, elindeki butün irckânlarla yardun edecektir. Hind mılleti bu hususta Ingiliz hükumeüne güvenebilır.> Diğer taraftan, Hindistan Umumî valisi Lord Wavell d« aynı şekilde demecde bulunarak Hmdistana muhtariyetın nasıl verileceğini anlatmıştı». Umumî valinin soylediğine göre, evvelâ genel seçim'e bir müessesan mec1!"!! kurulacak ve bu meclis anayasayı hazırlıyacaktır. Bundan sonra, ingiltere ile bır anlasma yapılacak ve gerek bu anlaşmanın hükümlerine, gerek müessesan meclisinin kararlarına göre, icra kuvvetinin Ingliz makamlaruıdan H ndistan hükumetine devri işine girişılece't muhtariyet veriyor Besler konseyi Halkın en büyük dileği hayatı , ucuzlatmaktır üyük Millet Meclisinin talîl devrelerinde, millervekilleri geçLm dairelerine gider ve baHcİB temas ederler. Istanbul nıilletvekilleri de bir haftadır, şehün mııhtelif temtlerinde halkla temas ederek ?ikâyetleri ve dileJderi dinliyorlar. Bu, iyi bir usuldür. Milletvekillerlnln halkın nabzuu yoklamasına, kalbinl dinlemesine hizmet eder. Her yurddaş, her düsüncesini, her Istediğini millervekillerine soyler. Yıllardanberi bn toplantılara gelip de kendilerini Bıiyük Millet Meclisinde temsil eden vekillere derdlerini ve diieklerini bildlrenler tam bir serbestlikle konuftnuslardır. Milletvekilleri duyduklanna kulak tıkamadıklan glbi kulak asmamazlık da etmemisler; bütün şikâyetleri ve istekleri not ederek alâkadar makamlara bildirımsler ve takib ederek neticelendirmeğe çabşmışlardır. Böylece halkın şikâyetlerinden bir kısmı önlenmiş, dileklerinden bir kısmı yerine getirilmiştir. Fakat bazılarmın da, hakh ve yerinde olduğu kabul edilmekle beraber, basta harbin doğurduğn rarureller ve zorluklar olmak üzere muhtelif sebeblerle eareleri bulunanıamıştır. Bunlar, sepete atılnuş veya batıralb edibniş değildir; zamanı gelince ve imkân hasd olunca icabına bakılmak ürere, Cumhuriyet Halk Partisinin ve hükumetin dosyalarına girmiştir. Esasen dün ve bugün yapılamıyarak yarına ve ileriye bırakılan i?lerin unurulmasma imkân da yoktur. Çünkü halk, bunlarf her yıl jıılletvekiHerine tekrarlamaktadırlar. Her zaman olduğu gibi bu defa da Biilletvekillerinin bnüne konulan fikâyetler ve dilekler, daha îiyade giindclik hayatımıza aid şeylerdir. Halk, daha fazla hürriyet, demokrasinin su veya bu sekli, ikinci ve üçüncü parliler kıırulması gibi nazarî münakaşalar ve isleklerden ziyade hayat iübarile realitelere, Ihtiyaclara kıymet veriyor. licuzluk istiyor, geçlm kolaylığı istiyor, mnhtelif tnüesseselerde, dairelerde şikâyeti mueib hallerin öniine geçilmesini istiyor; Islcrin sürat ve intizamla götülmesini istiyor. Taşradan gelen, hali vakti yerînde olmıyan gender de iiniversıte tahsiline devam edebilmeleri için, kolajhklar istiyorlar. Bunların çoğuna çare bulunabilir ve bulunmahdır da. Her yıl, bu neviden şikâyetlerle dileklerın bir kısmuu teşebbiis ve takiblerile karsılamağa muvaffak olan milletvekilleri bu defa da a>nı başarıyı göstereceklcıdir. Fakat asü mesele. en büyük şikâyet kaynağını, hayat pahalılığını önlemektir. Filvaki, bugün, İkinci Oiinya HarbinİD bittiği şu sıralarda, balkm en ziyade ıshrabını mucib olan sey, hayat pahalılığı ve geçim zorluğudur. Toplantılar» gelen kadm, erkek bazı mernıırlar da acl acı bundan şikâyet etmişlerdir. Değişmcz ve dar gelirliler için, bııgünkü ağır hayat şartlan karşısında sızlanmamağa imkân yoktur. Hayat, yüzde ortalama 500 600 nispetinde pahalanmıştır ve ucuzlamak Utidadı da göstermemektedir. Harbe girmiyerek »lü yı'ı kan ve ateş içinde geçirmemiş olmaMan halkın duyduğu bii\ük îe\inc ve memnuniyeti karartan şey, hayat pahalıiığı • • * K » ! Arkası sahife 3. Sü. 4 te Londra görttşmeleri çok çetin oluyor Ingiliz Başbakanı Mr. Attlee tir. O zamana kadar bugünkü idare devam edecektir. Lord Wavell Hındistamn en kısa bir zamanda muhtariyetıne kavuşmjsı için bütün gayretile çalışmasın: Ingiliz hükumetinin ehemmıyetle tavsiye ettiğini söylemış ve gerek kendislnin. gerei hükumetin bu işte bütün gayretierıru sarfedeceklerini bilhassa işaret etmı?tır. Trieste ihtilâfının halli Dış Bakanlar muavinlerine bırakıldı Londra 19 (B B.C.) Beşler konferansı bugün sabahleyin Bevın'in, öğle» den sonra da Molotov'un başkan'ığı aitında iki toplantı yapmıştır. Akşam neîredılen teblığle bildirildığine goıe, bugünku görüşmelerde Itaiya Yugosla» meselesinin ve Trieste ıhülâfınm ha'li işi şu esasîar dahilinde Dıs Bakanlar muavinlerine bırakılmıştır; 1) Hudud hattı, oradaki nüfusun menaub olduk'arı milHyet bakımından yerinde tetVik edilerek tesbit edilecek; 2) Trieft^'nın Itaiya ve Yugoslavya ile beraber butün orta Avrupa memieketlerinin de iktisadî ve ticarî bakımından arzettı.Şı e» hemmiyet gdzönünde bulundurulacak. Konferans yarın da toplanacaktır. Londra 19 (a a.) Eski Italyan somurgeleri meselesini yorumlayan, Reuter'in diplomahk muhabiri şöyle yazmaktadır: «Eski Italyan sömürgeleri meselesi, Dış Işleri Bakanları konseyinde halladilmesi lâzım gelen meselelerin en çe« tinlerinden birini teşkil etm»ktedir. Arkas* sahije 3, Sü. 4 te Başbakanımız Saracoğlu tarahndan azit misafirimlz şerefine verilen suvarede Prens Hazretleri Mill! Şeflmlrle göriişüyorlar Ankara 19 (Telefonla) Birkaç »aatini Hasanoğlan köyünd« Türk köylüerl arasında geçiren sayın mtsafivirniz AHes Abdülilâh bugün orada genc Turk dehkanlılarının çalışmalarmı tetkik etti, eğlentilerinde bulundu, oyunlarını seyretti, türkülerini dinledl ve tam manasile vakarh ve saygılı ve gene tam manasile içten ve ctndan sevgi tezahürlerıle karşılandı ve uğuıjandı. Bu gezid« Başbakan Şükrü Saracoğlu, Millî Eğitım Bakanı Hasan Ali Yıicel, Ilk Ofretim Umum rnüdürü Hakkı Tonguç, Cumhurbaşkanlığı yaveri yüzbaşı Cahid Apayık, Başbakanlık Hususî Kalem müdürü Fuad Bayramoğlu, yaAnkara 20 (a.a.) Avrupa seyahatinden memleketine avdet etmekte veri binbaşı Abdullah Onhan, Mıllî Eolan Irak de\leti Naibi AHes Abdüülâh Türkiye Cumhur Reisi İimet İnonüğitim Bakanlığı Hususl Kalem miidüTÜ nün dgveti üzerine maiyetlerinde sabık Başbakan Nuri Pa?a Essaid ve Davud ve d:ğer bazı zevat bulunuyorlardı. Hajdarl Pasa bulunduğu halde 15 eylul tarihinde İstanbulu ve 17 eylul taMisafiflerl Hasanoğlana götüren hurihinde de Ankarayı teşrif buj urmuşlardır. susî katar, 12.30 da Ankara garından AHes Naibin Türkîyeyi ziyaretleri yekdiğerine çok yakın ve müşterek hareket etti. Köyde enstıtü bina'.an siyasî bağlarla mcrbut bulunan Türkiye ve Irak dostluğunun samimî ve parönünde kısa bir dinlenme sırasıncîa lak bir tezahürü olmuştur. AHes Naibin bu ziyareti vesilesile Türkiye ve Hakkı Tonguç, misafirlere biraz sonra Irakın hakikî bir imanla iltihak etmis olduklan Birleşmis Milletler andlasoceliyecekleri tesislere dalr izshlarda masının ahkâm ve ruhundan doğmakta olan harb sonrası dünyası icabları iH bulundu ve bu izahlar sırasuıda gerek yakın dost memleketin münferid ve müşterek menfaatleri zaviyesinden müAHes Naıb, gerek Nuri Said Pa^s bazı talea ve tetkik edilmiş ve gerek siyasî, gerek iktısadî ve harsî alanlarda şeyler sordular. Hakkı Tonguç kısaca iki memleket arasında menfaat ve telâkki birliği müsahede edilmistir. Türkiye şunları söykdi: ve Irak arasında tahakkuk ettirilecek her gclismenin iki komsu ve kardeş « Türkiye halkının yüzde sekseni memleketin yüksek menfaatlerine olduğu kadar aynı mefkureyi kendilerine köylerdedir. 40,000 köye dağılmış olan şiar edinmis diğer Yakınsark memleketlerinin menfaatlerine de uygun düşebu nüfusu yüzde yüz okutmak ıç.n en ceği kanaatine vâsıl olunmuştur. aşağı 50,000 öğretmene ihtiyac vardır. AHes Naib bugün hususî tayyare ile Bağdada müteveccHıen Türklyeden Hukumet bu öğretmenleri kısa bir zasaat sekizde hareket edeceklerdir. ^ Arkasx sahife 3, Sü. 2 de Türk Irak dostluyu Usküdar ve Kadıköy halkının dilekleri ^^m Prens Abdülilâhın memleketimizi ziyareti Türkiye ve Irak dostluğunun samimî ve parlak bir tezahürü olmuştur Milletvekilleri dün de birçok vataıtdaşların şikâyetlerini dinlediler Müzakereler çok çetin oluyor Nareşal Stalinin sıhhî durumu Karaciğerinden hasta olan Mareşalın siyasî hayattan çekileceği söyleniyor Paris 19 (USIS) <Paris Presse» gazetesi, Başbakan Stalin'in fena sıhhî durumu sebebile bu kış vazüesini terkedeceği ve bütün siyasî faaliyetlerden çekileceğine dair Yves Delbars tarafından verilen bir haber n«sretmektedir. Pariste Rus işleri hakkında mütehassıs olarak tanman Delbars, haberi nereden aldığmı tasrih ermemektedir. Delbars'a gbre Mareşal Stalin, kara Arkası sahiie 3, Sü. 6 da Milletvekillerimiz Üsküdar Halke\inde halkı dinliyorlar Istanbul milletveklllert dün de Üsküdar ve Kadıköy semtlerindekl halkın dıleklertn! dinlemlşlerdir. Saat 14 te Üsküdar Halkevinde toplanan milletvekilleri evvelâ geçen yılkl dilekler hakkında izahat vermişlerdır. Bırblrini taklben söz alan muhtellı Üsküdarlılar, Kısıklı ile Çamlıca arasında bir yol yapilmasını, Üskıldarda bir sanat okulu açılmasmı, bahkların geçen 6enelerde oîduğu gibi denize dökülmeslnl önlemek üzere tedblr alınmasını Istemişlerdir. Bu arada bir Üsküdarlı da lâstik tevdatına temas ederek, Vılâ.yetin evvelâ resmt makamlara lâstik ajirdığtnı, hiısusl kamyon sahftılerine bir şey vermediginl söylemiştir. Keza tramvayların ihtiyacı karşılamaktan çok uzak oldugundan babseden bir vatandaş da Üsküdarla Sile arasmda eskiden 10 otobüs lîledlğini, hâlâ bu seferlerln 4 otobüsle yapıldığını söylemiş ve geri kalan otobüslerin Üsküdar içinde lşletilmesinl teklif etmiştir. Bir vatandaş da muhtarlarin kazanc vergisine tâbı tutulduklannı, halbuki Üs kıidar g bi fakir bir semtte bir muhtasahife 3, SiL 5 te Paris i? kongresine gidecek Türk işçisi Defterdar Mensucat Fabrikası ustalarından Emin İnal kongre ve Türk işçisi hakkında neler soylüyor? Ekim ayınm 15 inde Pariste toplanacak olan milletlerarası is ve işçi »endikaları kongresine davet edilen metnleketimizl temsil edecek heyet azası arasında ilk d«fa olarak bir Türk işçisi de bulunacaktır. Paris büyük elçimiz Numan Menemencioğlunun reislıği altmda teşkll edilen bu heyette bulunacak Ekonomi Bakanlığmdan Sanayi tetkik heyetit başkan yardımcısı Nusret Pekül, Iş Bakanlığı danışma heyetl azasından Ibrahim Hakkı Yeniay ile beraber ilk defa böyle milletlerarası bir loplantıda, Türk Işçilerinl temsil edecek olan işçimiz Emin Insldır. Sümerbank Defterdar yünlü dokuma fabrikasınm dokuma ustası olan Emin Inala seyahat hazırlıklarında bulunmak üzere izin verilmiştir. Fakat, işine çok bağlı olan bu Türk genci hareket.nden evvel iş başından ayrılmak istsmemiş ve çahşmalarma devam etmiştir. Defterdar mensucat fabrikası müdürünün izinli olduğunu söylediği Emin Inal ustayı evinde istirahatte veya gezmede bulacağımı tahmın ederken gene tezgâhlar arasında dolaşır buldum. O|le paydosunda benimle konuşmağa söz Ortaşark petroljarı Amerikalılar Basra körfezinden Akdenize kadar boru döşeyecekler Nüfus sayıtnı için hazırhklar bitiyor Vali dün çalışmaları gözden geçirdi» İstanbulda 170 bin binaya numara kondu Amerika, Yakınşarkta bir deniz iissü de elde efmek istiyor Londra 19 (a.a.) Reuter ajansının siyasî muharriri yazıyor: Amerıkan petrol işleri dairesi başkanı M. Ickes ile İngiltere Yakıt Bakanı M. Emmanuell Shinwell arasında dün başlamış olan petroL göriijmeleri, Dış Işleri Bakanları konseyi ve halen Londrada bulunan Ingiliz Ortaşark elçıleri arasında daha geniş ölçüde görüşmelere yol açabilir. Arkası tahije 3. Sü. 4 te Hariciyede yeni tayin ve nakiller Birçok sefaret memurları merkeze nakledildi B U G Ü N ıııımnınmıınMt>lı«ı«ı««m ÜMİD DÜNYASI !. CEMAL NADİR'in büyük renhU karikatürü 4 uncü sahifemizde j ? Arfcoö taMt? l Şü 1 İ9 r Ankara 19 (a.a j Brezılvanın nıılli bayramı munasebetile Cumhuro'^ksnı Ismet Inönü ile Brezilya Birleşilc DevParis İş ve İsçi Sendikaları kongresine letleri Cumhuıbaşkanı Ekselâns M. gidecek Türk murahhal>ıından I Getulio Vargas arasında tebrik ve teİnal I sekkür telgrafLarı teati edilmiftir. Brezilyamn millî bayramı Ankara 19 (Telefonla) Harıciyeöe şu tayüı ve nakiller yapılmıştır: Washington büyük elçilişi müsteşan Orhan Halıd Erol, ikinci kâtıbi Zübeyir Aker, Çungking büyük tlgUıği müsteşan Celâl Karasapan, Tahran büyük Istanbuldaki Sajım elçiliğinde orta elçilik müsteşan BüGenel nüfus sayımı gününun ysklaşlend Uşakhğıl, Moskova büyük elçiliği başkâtibi Adnan Kural, ikinci kâtibi ması sebebile Sayım burosundakı faaliMustafa Kunt, konsoloslak şubs kançı yet artmıştır. Sayım bolgelerinıi ce; Arkan sahife 3, 5ü. 7 de velleri hazırlanmış, memurlarının tayi bürosunda faaliyet nine başlanmıştır. Bu arada urouml hizmet müessepelerıle istihsal müesseseleri üzerinde incelemeler yapılmakta j Arkast sahife 3, Sü. 5 t« •