29 Ağustos 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

i i 5 ' i i ' , , i a No:19 Bulgarların birleşmesi SultanâHamit, Tahsin Paşanın, Hatıratı. hakkı mal Yunanlılarla nin önüne (Tercüme ve iktibas hfuzdur.) geçmek için.. Sultan irade edi yor: Üsküpte bir metropolitlik tesis ediniz.. İyi Bir tesir yapacağını ilâve et mekten hali kalmazdı. Bulgar- ları elde etmek ve Yunanlılarla birleşmelerine mâni olmak arzu edildiğinden zatı şahane bir ak- e tiyatroda beni (o çağırarak İsklipteki Bulgar (o nüfusunun tahkikini emretti. Üsküpte Ha- fız Paşa isminde bir vali vardı. Hemen telgraf makinesi başma davetle iradeyi tebliğ ettim. Er tesi sabah cevap geldi: Üsküp- te üç bin kadar o Bulgar hanesi varmış. Bunun üzerine Üsküp metropolitliğine vekâlet sureti- le (Fermelyan) isminde bir Bul arm tayinine müsaade olundu. rken Rum patrikhanesi şama taya haşladı; müracaatlar yetler, tazallâmler, biri velyediyordu. İşin içine Kara- dağ prensi de karıştı. Hatta Pet resburg'tan da teşebbüsler vu- | kubuldu. Fakat bunların her bi- ri bir suretle £ geçiiştirilerek Förmelyan üç sene metropolit- - Hikte kaldı. Zahiren metropolit İlğe bir Rum veya bir Bul, tayininden ibaret gibi gi bu mesele kilise ihtilâfınm bir safhası idi. Ve bu ihtilâf uyu- şulamıyacak derecede olduğu i- çin Babrâli bundan lâyrkr veçhi- İle istifade edebilirdi. Esasen Bulgar milleti sevim- li ve Türklere karşı hissi ünsi- yetle melâf olduğundan ve içle- rinde bize cidden muhabbet bes diyen rical de bulunduğundan bunların ciddiyet ve sammiyeti ne itimat ederek Bulgar siyase- tini Türkler lehine müfit bir tarzda imale etmek mümkündü, İki memleket arasmda anlaşma a medar olacak müşterek csas- far bulunduğu da görülüyordu. Hatta bir aralık bu bapta müza- kereye de girişilmişti. Bulgar ordusunu Türkiye hizmetine tah sis tağhhüdümutazammmn veBul gor prensinin imzasını havi bir vesika da vardır; »ci evrakta bulunabilir. Ancak vakit Dahiliye Nazırı olan emduh Paşa Hünkârm vehmi i tahrik edecek bazı maruzat- a bulunduğundan — bu hayırlı İhüzakere akim kalmıştı, .. Sultan Hamit bilhassa iki dev letten son derece tehaşi ederdi: Rüsya ve İngiltere, Türkiyenin paşından gaile eksik olmama- hı, Türk ordusunun techizat ve teslihat itibarile daima zaf kal- ması, nihayet devletlerin müda halesini icap edecek bir mesele hudusunda Rus donanmasınm Boğaziçine gelip İstanbul me- gelesinin halledilmesiRus siyase Ünin ana hatlarından olduğu malüm idi. İngilizler ise Mrs veHindistan dolayısile Türkiye nin zaif, her an meşgul, dalma gailelerle :nuhat olması ister- di. Sultan Hamit bunlardan İn- giltereyi daha tehlikeli görür- dü, hatta bir aralık İngilizlerle anlaşmak için Hariciye Nazırı Tevfik Paşayı İngiltere sefiri (Sir Okonör) e göndermişti. TevfikPaşa sefir ile birkaç defa süreti mahremanede görüştü ve selir bu iş için muhaberede bu- İtındu ise de bir netice hâsıl ol- madı. Siltan Hamit bu vaziyet kar-|.yüz kişi kadardır. şısmda Almanya ile anlaşmak- tanbaşka çare kalmadığına hük-|azzam medeniyet ve istiklâl ese- metti. Almanyanın muaveneti İrini yakından görmek istiyen bir| ile askerliğimizin ilerletilebilece |çok halk ta yüzde altmış tenzi- | ğini düşündü. Alman siyaseti-İlğtir tarifeden istifade ederek nin İstanbulda hâkim bir vazi-|gitmevi muvafık görmüştür... | yet alması ve Alman teşcbbüsa- tr iktisadiyesinin Tevaçbulmas: bundan mütevellit tir. Hakikaten büyük ve dirayet Ti bir diplomat'olan sefir (Ba- ron Mareşal) in de bu hususta küllü yardımı olmustur. i muştur. Sultan Hamit bu seya-| aransa hasi-| rekabetsizce | Türkiye ile Almanya arasın- daki münesebatı bir kat daha takviye eden en mühim sebep Almanya imparatorunun İstan- bulu ikinci ziyaretidir. / Sultan Hamit Alman taraftarlığını sa- rih sürette izhara karar verdi ginden imparatorun bu seyaha- ti son derece parlak olmuştu. Sadrazam Halil Rifat Paşanm Sadaretine müsadif olan bu 2i-| yaretin tafsilâtı . malümdur. Yalnız şunu söylemek isterim ki imparator ve imparatoriçenin bu seyahatten çok memnun ve mütehassis kalmaları için hiç bir fedakârlıktan, hiç bir mas- raftan çekinilmemesi Hünkârm müteaddit emirlerile tekrar olun İ İhatte misafirlerini Dolmabahçe istikbal etmiş ve! ikametlerine mahsus olmak üze İre Yıldız bahçeleri içinde bilâ- hare Yıldız gazinosu olan dai- rei mahsusayı inşa ettirmişti, Almanya imparatoru da bu seya hate siyasi bir mahiyet verdir- mek için Almanya Hariciye Na zırmı birlikte getirmişti. (Bitmedi) İsmet Pş. Hz. din hareket etti Başı 1 imci sayfada Hiz. Sıvas ekspresi dediği ilk Seva tronindeki hususi vagonunun basama ına ayak bastığı zaman istasyonda bekliyen yolcuları het zamanki tebes süzmlerile selâmlayarak o heyecanla; — Haydi Sıvas yolcuları binini” diye bağırmışlardar. Küm Pş. Hiz. kendilerine iyi s0-! yahat temenni ederek: — Anadolu- ya Sıvas trenile bizden selim götü rün!” demişler ve müteakıben Sıvas treni Ertugrul yatınm geçikmesinden dolayı 40 dakika techihurla hareket Bu trenle Ali Sait ve Cevat paşa lar da gitmişlerdir. Bir Heyeti vekile içtima yı Dün gece Sıvas trenile hareket e- den Bagvekilimiz Ankaraya uğrsya- caklar ve bu trenin Ankarada tevak- kul edeceği iki saat zarfında aktı mu- Werrer Heyeti vekile içtimama riya- set edecek ve sonra vekillerle birlik te Sıvasa gideceklerdir. Büyük Millet Meclisi namma merasimde hazır bulunacak 0- lan Meclis ikinci reisi (Hasan, başmuharririmiz Mahmut (Si- irt), Falih Rıfkı (Bolu), Sürey-. ya (Tokat) , Necmeddin Sadık. (Srvas), Asım (Artivin) ve Yu- nus Nadi (o (Muğla) Beylerden heyet te bu trenle Sr- vasa gitmektedir. Davetlilerin istirahatları es- babı ve avdetlerine kadar yemek leri Demiryolları idaresi tarafın dan temin olunarak lâzımgelen tertibat alınmıştır. Davetlilere trendeki memuru | mahsuslar tarafından Sıvas ha- turası madalyaları ve albümleri tevzi : Davetliler bu madalyayi av-| detlerine kadar göğüsleri üstün | de bulunduracaklardır. Şehrimizden merasime işti- i rak için hareket eden zevat 2 Sıvas hattmı, Türkün bu mu İstasyonlar donatıldı Bütün istasyonları bu şimen difer bayramı şerefine bayrakla | rımızla tezyin olunmuş ve İlk Sı, vas trenilerinin geçtiği istasyon-| larda toplanan halk ve demiryol ları meinurları tarafından mayan; “HARİCİ NN Z ALUBLUS HABERLER... Amerikada görülmemiş kuraklık.. Çifçinin vaziyet çok müşkül olduğu için yardım için hiç bir şe den geri kalmıyacaklar.. Felâket.. | Ecnebi matbustı | Şimendifer Kırk seneden beri| Çindeki dahili | ırak ile Akdeniz görülmemiş. Amerika vasatı ( garbisinde bu sene şiddetli bir kuraklık ol- du. Okadar ki kırk senedenberi söylenen bu kurak vir ediyorlar, muharebe «Times» gazetesi Çinde devâm e den dahili harpten bahseden başma- kenlesinde diyor ki: arasında 27 (A.A.)— BAĞDAT, iği “Mareşal Çang Kayşekin kıtaatı| Bağdat ile Akdeniz arasındaki m bir felâket diye taş |Nofe! Tuşuna galip gelmekle bers-)münakalâtı doğrudan doğruya ber ve Şangtungun merkezi Çangfu temin etmek üzere 600 mil uzun Amerika Müttehit Hükümet |?09vinin Nankin hükümeti tarafın luğunda bir şimendifer projesi lerinden on altısı bu senenin şiddetli kuraklığından mütees-| ir olmuştur. Yapılan hesaba öre Aberikanın bu havalininde | ri geçen temmuzda ytizde| 67 ye düşmüştür. Bu onaltı hü- kümetten bilhassa yedisi kurak Uktan çok müteessir olmuştur. | Şimdiye kadar bu havalide gö- rülmemiş bir kuraklık hüküm | sürdüğü söyleniyor. Yağmurun | yüzde 37 ye indiği yerler vardır. Kuraklığm neticelerinden kor- | kulmaktadır. Amerikada hayat pahalılığnın o hafiflediğinden bahsedilirken böyle bir felâketin tesiratı neticesi olarak hayat pahalılığınm artacağından kor. kuluyor. Çift hayvanatma yedirecek şey bulamadığından, hayvanlarını aşağı fHatle elinden çıkardığından bahsediliyor. En mümbit yerlerde ( hayvanatın şimdi yiyecek şey bulamaması ve yaklaşan kış o mevsiminde müşktilâtı bir kat daha arttıra- caktır. Bu felâket karşısında bütün Amerika harekete gelmiştir de- nilebilir. o Reisicümhur şarak vaziyeti bizzat gördü. Ya- pılması elde olan her şey yapıla caktır, Ciddi bir yardıma muh- taç olan köylüye ikrazat caktır. Vaşington, 27(A.A.) Mahsulleri kuraklıkyüzünden ha rap olmuş olan çiftçilerle mahal M. Hoover 8 bankalar arasında mütevassıt vazifesini ifa edecek olan mahal Ii kredi korporasyonları ihdası hususu 12 hükümetin banka mü messilleri tarafından kat'i suret te kabul (edilmiştir. Çftçilere nulacaktır. bir sevinçle hararetli tezahü rat yapılmış,izharı şadımani e- dilmiştir. Bu coşkunluk geç vakte ka- dar devam etmiştir. Bugün sa- at 16.30 da bir tren Ankaradan Srvasa hareket edecektir, Ne vekit avdet edilecek? Merasim trenleri cumartesi gecesi saat yirmi dörtte Sıvas- | tan hareket ederek pazartesi gü| nü avdet edeceklerdir. İsmet Pş. Hz. günlerdenberi merak ve ehemmiyetle bekle- - nen büyük nutuklarını Srvasta irat ederek tenkitlere toptan ce vap verecekler ve (hükümetin müsbet icraatına karşı yapılan hücumları nekadar haksız ve hakikatten uzak olduğunu açık bir lisanla izah edeceklerdir. Bunu Sıvaslrlarm nutukları takip edecektir. Ankara - Sıvas hattı 602 ki- Tometredir. İsmet Pş. Hz. Sıvastaki me- rasimi müteakip dairei intihahi | yeleri olan Malatyaya gidecek- | lerdi: l B kilimiz Malatyada mün tehiplerile hasbihalde buluna- - .caklardır. dar zaptedilmiş olmasını rağmen şi- mal kuvvetlerinin kendilerini mağlüp addettiklorini gösteren alâmet olma- dığı gibi bunların reislerinin sulhe &biren kendisinin Nankin © orduları merkezine karşı yaptığı bir mukabil taarruzdan miihim neticeler elde et. tiğini ilân ediyordu. Nankin ise buna mukabil onun tecavüzlerinin o “ağır zayiat” ile defedildiğini ileri sürüyor ietikametinden ricate hazırlandığı zik tedillyor.”Fakat vaziyeti böyle cema- cet verecek bir tarzda görmek Şang- hayda yeni istikraz yapmak arzusu He tenklenebilir. Çinde dahili barbin — İtebi olduğu malf şerait ise kışın gel mesile muharebenin imkânsız bir ha- le gelmesine kadar mücadelenin gay- Irak başvekili Nuri Ps. nın! vücude getirilmesi fikri günden güne terakki etmektedir. İngi- Hiz mühendisleri Bağdat ile Hay yi #übik'ye vasi Tnlledü yaklaştıklarını da gösteren (bir şey| fa arasındaki araziye ait plânla- 1 i yoktur. Hakikatte Fang Su Siyang'rı tanzim etmeğe hemen başlıya caktır. | irak şimendileri için fagila İmektubundaki Elâzizde avam İlerle Irak Hükümeti arasında ge İçenlerde bir şimendifer mukave İlesi imzalanmıştı. Bu itilâf mu İki bu askeri tebliğlerde e kullarılar ' cipi; li i | cibince İrak şimendiferleri ve şeyler olup kendisinin şimali garbi | Çi İBasra limanı inşaatındarı çika- İcak mali mesail İngiltere ve İ- İrak arasında halledilecektir. İ o Şimdi yukarıki telgraftan an laşıldığına göre İngilizlerin I- -| İrak ile Akdenizi bağlamak için| ötedenberi besledikleri tasavvur çiftçinin | it katı surette devam edeceğini gön |filiyat sahasına çıkacak demek- ttir.). mühim beyanatı -| Türk - Irak dostluğu fevkelâde inkişaf- Hoover kuraklık sahasmı dola-| tadır, İki hükümeti izaç eden aşiretler meselesi halledilmelidir.. harbiye mektebinden Irak Başvekili Nuri Pş. Hz. dün şehrimizde şayanı temaşa yerleri gezmişler, kendilerini zi yarete gelenleri kabul etmişler- dir. Başvekil Hz. ne Hariciye Vekfletimiz kalemi mahsus mü diri Kemal Aziz B. refakat et- mektedir. Dün Başvekil Tokat lıyanda kendisinden mülâkat is tiyen gazetecileri, bu meyanda muharririmizi de kabul etmiştir. Gazetecilere Ey dav ranan Başvekil Hiz. son İngilte- re seyahati hakkında sorulan su ale cevaben demiştir ki: Irak-İngiliz muahedesi nin esasları nedir? — Londrada İngiltere ile I- rak arasındaki son muahedeyi aktettim, Bu muahede ile biz şimdiye kadar Irakm itiraf et- mediği “Manda,, denilen bir va di; düveliyeden kurtuluyor, açıktan açığa müstekil ve her devletçe musaddak bir vaz'ı dü- veliyeye giriyoruz. Bütün eski muahedeler ve zeyiller lâğved- Hyor ve dahili, harici mes'uli- yetler doğrudan doğruya Irak Hükümetine tevecclih ediyor. Bu muahedede vakıa İngite- re Hükümetine tariki havat üze rinden iki hangarr-ki Pilistinden 'Basrakörfezine giden çöldedir - kiraya veriyoruz. Fakat hangar ların muhafızları bizim ordudan masrafları İngiltere Hükümetin dendir. Bu hangarları İngiltere- ye kiraya vermekten maksadı- - muz bu hattm havai inkişafmı te min etmek ve hattm beynelmi- lel seyrüseferde ve hava nakliya tında ehemmiyet kesbedeceğini ümit etmekte olmaklığımızdır. Hangarlarda Irak askr ve zabit- leri bulunacağı cihetle hali sulh- te İngiltere Hükümetinin her i- ki hangarı tecavüzi bir surette kullanacağına ihtimal ve imkân verilemez. , Yeni muahedede her iki hü- kümet iktısadi ve ticari taahhüt lere girişmemektedir. Eski mu- ahededen artakalan meseleler- - den şimendiferler, liman mese- yapda-| Nuri Pşsirakta Kürt zabiti yetiştirilmedi- — İğini, Şeyh Saidin oğlunun bu sebepten Bağdat çıkarıldığını söylüyor Marsilya ticaret mümessili ANKARA, 25 (Milliyet) — Mu- vakkaten şehrimize gelerek br müd- det Sanayi umumi Müdürlük vekâle-| İtinde bulunan Marsilya Ticaret mü- messili yarın İstenbula ve birkaç gün sonra Marsilyaya gidecektir. Jandarma zabitani Ankara 28, (Telefonla) — Jandarma gabitanının terfi listesi Cümhuriyet bayramında çıkacaktır. Donanmada kaymakam Şükrü B. miralaylığa terti etmiştir, Kereste fabrikası ame- lesi grev yaptı ! BOZÖYÜK, 25 (Milliyet) — Mü- tehassıs hamile getirilen ecnebi işçi-| lerin türk işçilerine hüsnü mua mele etmemelerinden dolayı Bozöyük kereste fabrikası işçileri terki vazife etmiştir Elâzizde kürtçe konuşulmuyor Elâziz 27 — “Cümhuriyet”in /19 tarihli nüshasında U. muha- ! İ caristandan gelecek olan İ tehasarsı ile mukavele biri Fuat Beyin intişar eden sınıfının kürtçe konuştuğu hak- İkındaki yazıları burada umumi bir teessür uyandırmış bu mü- nasebetle içtima eden Türk oca ğr idare heyeti bu asılsız neşri- yatı tekzibe karar vermiştir. Traktör tecrübeleri ANKAR, 28 (Telefonla) — An- karada yaptırilmakta olan © traktör tecrübelerine devam edilmektedir. Bu tecrübeler mütehassıs bir beye- yan etmekte ve tecrübelere dört fişe ma istirak etmektedir. Hiç bir trak tör hakkında verilmiş bir karar ve edinilmiş bir kanaat yoktur. Netice bir aya kadar belli olacak ve tecrüibe- nin bütün safhaları, hesapları bir ca- por halinde neşrolunacaktır. muahedesinden sonra Türk - rak dostluğu fevkalâde surette inkişaf o etmektedir, dedikten sonra Ağrıdağı hareketine ve a- si Kürtler hakkında sorulan sü- ale şu cevabı vermişlerdir: hareketine (o kat'iyyen meydan vermiyeceğiz ve böyle şeylere clir'et edenleri derhal mahkeme ye tevdi edeceğiz. Ceza kanunu muz çok ağırdır. Ağrı hâdisesinden ve Türk topraklarma Irak (o hududunda tecavüz edildiğinden ancak bura da haberdar oldum ve öğrendim ki Türk Hükümeti Iraka vâki o- lan müracaatine o memnuniyeti mucip bir cevap almıştır, Esa- sen Türk - Irak dostluk münase batı bu vesile ile bir kere daha inkişaf etmiş olacaktır. Huduttaki aşiretler Nuri Paşa de İngiliz Hükümetine ait bulu nan hatları yirmi beş milyon Rubyaya Irak Hükümeti satn aldr. Bu paranm tediyesi > larını da kararlaştırdık. eni muahedenin tatbikinde İngilte- re Hükümetinin Irakta bırakaca ğı, Hangar, dekovil, elektrik, su makinaları, binalar ve sair aldık. Basra limanmı da dört beş se İne evvel takarriir ettiği gibi 28- ideli 25 senede ödenmek üzere itakriben (yedi buçuk milyon Rubyeye satın aldık. Bu mua- hede İngiltere ile Irak arasında» ki bütün pürüzlü meseleleri te- mizlemiştir.İngiltereye son seya hatim bilhassa bu pürüzlü mese leleri halletmek maksadile vâki foldu. Melik Faysal Hz. nin Lond- rayı ziyareti hususidir.Almanya İtalya Reisi Hükümetlerinden de aldığı davetlere icabet buyur /dular, Bu seyahatte siyasi maksatlar aranılmamalıdır. Ya kında Cemiyeti Akvama ve man zumei düveliyeye dahil olacağız Şahsi ve hususi olan bu ziyaret şüphesiz ki devletler ve Devlet reisleri arasında da bir sami- miyet tesisine vesile teşkil et- miş olacaktır. Türk - İrak dostluğu inkişaf ediyor Başvekil Hz, oTürk - Irak Huduttaki aşiretleri ıslah çok müşktildür. Şüpkesiz ki her iki hükümeti rahatsız eden bu aşi- retlerin ıslahı da elzemdir. Fakat hudut asırlardanberi hükümet görmemiştir yol yok- geçerse bunlar ıslah edilir. Yol yapılırsa bunlar hem çalıştırılır hem ıslah edilir. e Bunun için 110 bin rubya sarfedeceğiz. Yol yapıldıktan sonrabunlarla müca dele kabil olur. Saha vâsi oldu- fenni ve askeri tesisatı da Irak | gu için şimdi yapılacak hareket için gayet müsait şerait ile satm |müşkül olacaktır. Çünki bu ka- hileler İran Irak ve Türkiye ile yer ve yurt değiştiriyorlar. Bu- İnunla beraber hükümet nüfuzu gösterilmek istenilirse mukave- İmet etmelerine rağmen ıslah ve tenkilleri kabil olacaktır. Kürt zabit yetiştirmiyorlar İngilizleri Traktaki Harbiye mektebinde Kürt talebe yetişti dikleri doğru değildir. Bu mek tep bizimdir. Hocaları da biz- dendir. Yeni omuahedede bu mesele de halledilmiştir, umumi tahriri nüfus yapamadık. Aşair k bunun için kendi tebaamızı bilemiyoruz. Mektebe müracaat | eden gençler Traklıyım diye müracaat ediyorlar, alıyoruz. Sonra anlıyoruz ki Iraklı değil- dir çıkarıyoruz. (o Maamafih simdiye kadar ancak bir kişiye| tesadüf ettik ki buda Şeyh Sa- idin oğludur. o Derhal kendisini çıkardık ve bu vak'adan sonra Harbiye mektebimize girecek gençlerin hüviyetlerinin iki ta- - İleketin bası yerleri — Irakta iftirakçı bir Kürt | tur, İki taraf karşılıklı harekete | çömetine alâkadardırlar. Mevsim mevsim | gi Hüsrev 5. asus geçti i Samsun, 28 ( illiyet) can büyük elçisi Hüsrev ğ tum tarikile memuriyet line giderken bugün çıkmıştır. Mumaileyh makamı ile fırka dairesini tikten sonra akşam şa ve fırka kumandanı dan vapura kadar teşyi © tir, Orta tedrisat n ANKARA, 28 A.A — kâleti yeni ders senesi ort muallimleri teşkilâtmı tesbit . Mekteplerde değişiklikler £ Yalnız sahlt vesair yapılmış ve teşkilât cetveli postaya verilmiştir. Teşkilât maral kanuna tevfikan yapi! Atçılık müteh geliyor ANKARA, 28 (Milliyet) edilmiş ve mahalline Mütehassıs bir aya kadar göl TAYYARE ŞIKAGO, 27 A.A. deniz tayyaresi milli h ları icra edilmekte old İdenbire kapaklanmış, dü tin nezaret ve mlrakabesinde cere-| ateş almıştır. Pilot kö ine gelmiş, seyircilerd ri gibi zatler tarafmdan kini ve daha bunlara ye kadar yapıan ü Yerde petrol olduğu a tır. Daha da gayret tadır. Bu iki yer için kadar Türkiye Petrol! ketiti üç milyon isterli miştir, Tesisatın bir ikmali ve istismara d nılması çin Irak Hüküf ketle ciddi bir müzakı miştir, .Son Londra de bu işle de alâkadar © Şirket şayet cevap imtiyaznamenin bih kinin temini için İgene altm olarakT'üirk ne verecektir. İ İstismarm beş Nuri Pe. ilişeleri ve Türk haldemda demiştir Moka ? tahavvüll ve inkişaf GÖT £ nıyorum ki İstanbul 68 bir şehir Yeni harf memnuniyetle Fakat biz gözleri için henüz ülfet ç di sizin kitaplarınızı OX ruz. Müşicülât çekiyor. ta da bir harf inkılâbı Me solamaz, çünkü | Arf harekeli olduğu için inkilâbi v nmmış İraklı tarafından ve kay felerini hallettik. Irak dahilin- | dostluğu hakkında da : “Musulİmakam, mutasarrıf, zabıta ami! okunup yazılabiliyor.m. ra gitmiştir. Hüsrev B. “ layı nakillerini istiyenlerim İŞ Bu “