5 Haziran 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 5

Evvel zamanda tiyatro açık havada oynanırdı Tiyatro binaları bugünkü şekillerini nasıl aldı? Profesyonel aktör | ve turne ne zaman meydana geldi? Hi MİLLİYE! Müze Hırsızları Birkaç gün evvel müzelerimiz. den birinde bir hırsızlık vak'ası olmuş, Gazetelerde oküduk. İn- | sanların kendilerinden sonra ge- lenlere kemiklerinden ve a tabir ettiğimiz bu eşyadan başka hatıra olarak ne kalıyor sanki?... Tarih dediğimiz masal kitabı | seti üren bir hatıra defteridir. | sanların beraberlerinde mezarla- İ rma © götüremedikleri bu emvali rüs eden müssse- | ceretine, tarihin muht: hi rında tesadüf etmek mümkündür. rının çinileri, eli uzunca seyyahlarının çantalarından Frenk diyarma intikal edivermiş- PAZAR 5 HAZİRAN m adar Yeryüzünün 1932 ziyettedir. Bilhassa Normandiya sahillerine bakara salonlarından Türk ve Macar, bu iki kankar daş millet arasında günden güne artan pek samimi rabıta ve kar- si dolayısile bu mukaddes o kar- | daşlığın ve dostluğun — husulüne | birkaç hafta evvel Ankarada ve şimdi İstanbulda Galatasaray lise sinde açılmış olan Mi ceki zamandan beri birçok büyük üstatları vardı. Onların . birço- funun eserleri ya kayboldular rek başka memleketlerde tanım- mış üstatlar arasında portre hasında Barabâs Miklös, manzara daşlık daha ziyade kuvvetlenme- | turl, | | | Macar ressamlığı hakkında bir kaç söz . Yazan: Vegh Yenö ristanda takriben 2500 ressam ya şamaktadır. Bunlar muhtelif Gü zel San'at derneklerine mensüp- Bugün yaşayan Macar san'at kârları arasında çok büyük neti geler elde eden, vatanlarını hariçte şöhret kazanan san lar mevcuttur . le kârlarmın ilk sergisi, İ Aralarında bila Am abası öldükten sonra kürkü- : j ie ye YUNAN TİYATROSU ( (Lim yar amk aş Vİ ar Kk GL cuklar gibi biz, maziye karşı öy Macar Güzel ray Lisesindeki sergisinde 21 tab e a ie lâkayt ve hürmetsiz davranma buradaki sergisi losu teşhir olunan Rudnay Gyuln o izdır ki bazı elimizde bulunması “Milliyet” gazete ip yüksek zirveye ulaşanlardan a izni gelen servetler; bugün | nize, o Macaristanda Güzel | biridir. San'atkiriar © arasında Lowvwr gibi, Britişmüzeom gibi, | San'atlardan rassamlığın son a. | birçokları kendi san'atine sadık dl Barinlerdi Bunlar | sırdaki ve bugünkü © vaziyetini | Kalmıyarak yeni yeni yollar ara- de bi An bi vini 1) biraz tanıtmak niyetindeyim. dılar. Rudnay bunlardan değil- Klimik Macar Güzel | San'atlarının | “ir. Kendi çalışma yolunu kendi si bulmuş, ona sadık kalmış ve hâdisat ona hak vermiştir. Rud- nay'in kendi ifadesine göre, kö- Sçteki kü yabancı olan bir san'at hiç ha dün denecek . kadar veya hariçteki müzelerde bulunu | *Ü üç yağ ali bele ozen | yorlar. “Bir çoğunun büyük olma | bi zaman hakiki Macar san'ati yosması, koca mermer vücudile dığını yalnız eski yazılardan ta. | oJamaz. Onun anayurtta çiçek» lenmesi ve anayurt toprağına ©- bir atlayışta Parise © uçmuş, ko-| mıyoruz. Macar lığı geçen | yuzuk 5 n lu, Okanadı kırık bu ilâhenin ! i gra büyük bir terakkiye maz. Ma Li MN hasreti hâlâ içimizdedir. n r olmuştu. Km Şimdi Gal Sonra delik deşik Parmin bir çok güzel kadınları | Van Dongen de Fransız san'a-| © Burada kısaca ve tarik ra | Tz4Li0U siz Binay ie birlikte mi, türbe, han, ni baştan çıkaran bu havşi mah-| tmen bahçelerini tercih etmiş va: | sile gerek ana memlekette ve ge. | ene Macar Sani da bilhassa pi reyi v LE i li dostluğunu ve | bakan gözile oraya kadar gitmiş mi n rr lerdir. Are ressamlığı sahasn Markö Ki. 1 Atinada Diyanizos Hyatrosu harabeleri “Bir misal; 16 kömünuevvel | me'eyi inkişaf ettirmesini bilen | onlanlardan daha iyi görürdü. | ropeome'i, sabaamdi, Marko Ki dür. i ini, basmakalıp | kayalıklara Akropol'un cenubi | 4620 tarihli gazeteler şu havadizi ir çocuğudur. Dostları | Meselâ “Dansssuse etuvali” akik | caor sayılan fresklerle eyi | 0 " n vahdet. Tiyatro, dini, basmakalıp l Akropol'ı ) tele ii serete atuvali” ekil : İ li ahengi ve zengin fantazisi ile ü — ” » | verdiler k güni ri loğmu: ayan elinin i a N ve Saökely Ber: | dikk N Yazısından kurtarıp, sözlü, ve | şark götürüldü. Bu yer, | verdil Il ü akşamı saat derlerdi. Kiki doğmuş | damlı eli ifadesidir. Şair | den Lotz Karol; Szökely B. kati caliptir. sudur. ui tiyatro Platon'un söyle. in hilâfma © 30,000 kişi | i, ancak 14,000 seyirci isti yormuş, ki bugün hiç bir İyesi ile başlamıştır. Din felse- herkes kolaylıkla anlıya için , halkın gözleri ö- | di nde, daha canlı bir surette | dei pagandaya başladılar. âreketli bir şekle sokmak ga- | bugün hâlâ Diyonizos tiyatro. | yedi buçuğa doğru Selimi İ türbesinden dört antika çini aşi- İ rılmıştır. Bu çiniler on sekiz san- tim tulünde ve sekiz santim arzın dadır. Beheri on iki bin lira kıy- metindedir”. Bu çinilerden bugi ne kadar bir haber alımamamı olduklarından zannedersem, ar- . kalacaktır. Ne şöhreti, ne | san'atı önün mizacında hiç bir ta | havvül hâsıl edemez. Geçen sene den beri onda smokin iptilâsı baş | & ladı Ağzında pipo ve sık sık es- midir? Viyolonist midir? Ressam mıdır? Yoksa kuyumcu mudur? Bütün bunları en nadide tezyina- süsler ve bu süsler de şark- kâr: bir süs mebzuliyetini tam bir İ ahenk içinde mezceder. Kendisin | sam —belki Gustave Morenu'mun talan, tarihi resimlerile meşhur | Madarksz Viktor, bü; zisyonlarile dünyaca tanınmış ve | beynelmilel şöhreti kazanmış 0- lan Munkiesy Mihaly ve Zichy Mihâly, bir çok tarihi eserler a: sında beynelmilel meşhur fevi ük kompo- Feszty Ârpid, yine tarihi resim. Macaristanda genç san'atkâr ların yalnız kendi devirlerindeki arkadaşlarile değil, belki önce ge len büyük üstatlarla da boy öl. çüşmesi icap ediyor. Macaristan da hakiki üstatlar ancak yüksele. iasvir etmeği düşündüler, şar- | ap bd 7 - ya öge * | bilirler. Genç san'atkâr nesilde “e büyük tiyatro | tır. Fakat her halde © bunlar £ Rİ , | lâde büyük ve güzel (Macarle- | ciddi hazırlık ve nikbinlik eğ moonlog ve dansla dini >) velinin ll üyük tiyatro | VE. semi iğ seriler den evvel, hiçbir modern res ali) mii sen selek ZN zırlık ve nükbinlik göze ir i Ni ki - Harç ğikte | Fes , Genç san'atkârlar © arı Kadim Yunan tiyatrosunun | a ine 3) 40,000 poyiz ie | uk şüphe edilemer. bir kaç suiti müstesca — Bi: | leri ve kamapazlyonlarle eyle | cak KOR LğğarkAşlar, amanda — li ,, | rosu üne 30 — 40, seyi Nitekim âm derisi üzerine İ zans hi iyan san'atmın incelik- | Benczur o Gyula, © empreziyonist | Jarile KE. di - Kovi ğ nel, ilah Ddiyomizas'çin van- | «ap edebiliyordu İ yazılmış bir “Namei saadet, in k iştir. Vücut kadar | büyük © san'atkâr Pajl L3ezlö ek ei nenşei, i , z İ iş amel saadet, i lar r Pal Lâszlö, il illibal eler. canlandumakla yü | AP, iyetrosu, halkın pek | zanzzi mühim Dai e bakışlara elbiee giydiren bir rar | mamaara resimlerle tamama e | Periğele Spil Ville ye sn vie yemin İhoşuna gitmiyordu. Kinorsi. | 'a “Hunerame” (9) ile beraber İalel lan Birö Mednyânsrky ve Közdi | Sânder, Mate Lajos Eperleni ekline dit ramb ismi çi EE delin Damla Bo Dolmabahçe sarayındaki bir tah- X | Kovles Lâszlö, Macar ii | Zoltan, Töth Sândor, ahir. İDitiramb, bağ ilâhi | şerefine | You GE yalıklarında Po | ta dolaba niçin atılıvermiş oldu Bu noktadan atelyesine giren | Nefise tarihinde açık havn Te Bence Türk san'atkârlarının İyazılmış iklet tarafından açılan Epidor ğu hâlâ anlaşılamamıştır. Bunla- | lerile yeni bir devir açan S5; biricik bir manzume. | "" i i i ile | tiyatrosunu tercih ediyorlardı. £ ya tenasilidir. Çünkü halk, öğlelerden sonra, Bu temsiller doğmadan 6 «. | Kayaların gölgelerine sığınıp «r evvel, amatörler tarafından, | eseri ve oyunu rahat sey rediyorlardı. inin musiki, taganni ile in, Aristofan'ın eserleri bu ti- anmıştır. hususiyetlerinden de sakit halife tarafı bu dolapta bulunup” çikarıl. ata, Gerçi büyük müzelerde sirkat iseleri hiç vaki olmamış değil Müzeler bazan gayet osrar- yacağı muhakkaktır. Louvre'dan bir zamanlar sırra kadem basan Leonard de Vinci” nin meşhur Filoransalı o dilberi Van Dongen ler bambaşka bir intiba duyarlar. Vakıa atelyesinde çok çıplak re- sihler vardır. Fakat bu resimler sıplaklıklarile değil ancak bakış larile yüzümüzü kızartacak ma- hiyettedir. Van © Dongen kadın velden kabul etmiştir. Salonlarda kadıların rujlarile © sürmelerin- den alelacele yaptığı portrelerle çok takdir toplamıştır. yel - Merse Pil'ı, ilh. zikretmeliyim Macar rossamlığının bugünkü vaziyetinde her yerde olduğu gi- bi Macaristanda da muhafazakâr lar ve modernciler arasında sürek, li mücadele vardır. Müfrit mo iyor ki geri kalan muhafa- zakârlarla müfrit modernler ara- i sında hakiki kıymet teşkil eden san'at cereyanı münte, i da Macaristanda bir mukabil ser si hazırlamalarına — siddetle Jü- sum vardır. Hars rabıtalarımız. dan ressamlığın — kuvvetlendiril. mesi de her iki taraftan Macar ressamlarının sergisini İsmet Paşa Hazretlerile Yüksek ionizos o tiyalrosu- | engiz zabıta -vak'alarına sahne resamıdır. Onları iyi tanır ve so | dernler arasnda, meselâ Kübist- | hamimiz Maarif Vekili Esat Bey | olmuşlardır. Se ler, Macaristanda tutunamadılar. | efendi ve bütü e ver. Çünkü kusurların daha ev-| Macar san'atinin yeni telekmüli | 2 <> ve bütün Türkler tarafa dan pek i ile kabul otti- N çok teşekkür ederiz. Kanaatime göre Türk ves nın da ayni yi Maca çok se sicak bir kabul görecekle ki şarkıların nakaratını mırıldana rak ve kendi haline başkalarının halinden ziyade gülerek içi yüzü gibi apaçık bir adamdır. Takdir edilmesini istemez. Cemilekârane | bile onu vatanına iade etmek is- tediğini söyliyen vatanperver bir İtalyan gencinin koltuğunda İtal yaya bir seyahat icra işti. 925 te de Amerika müzelerin. ğumu gören Phespis, aktörle- | den birinde bazı eşyanın çalındı. taktıkları Benticerdyi, Van ve ik cak muvaffak oluyor! rinden eminim yazdığı bir makalede şu mukaye- | Smmm #yi yal ktadır. “Poiret bir » M———— yi yapmal ee Cevat Beyin İİ Küçük Haberler | Kuvvetli görüş ziyası al- tında boyanm gayri kâfi oldu- hâdisesi mühimdir. Çünkü Nev- » zaya z ” özlerden hoşlanmaz. Fakat me-| F ve ö rin yüzüne bez maskeler tak. | gin hatırlarız. Fakat bu çalınma | sözlerden beyi liyakat kespetti- | £ Cenazesi i tırda. Eşil bu maskeleri müte- ie AYA EMME E GESİ dail öne |, İkinci Kadastro “ boyetinde âmil bir şekle soktu. Bu tekâ dü Ü li ,, | bile onu diğer maruf bir mahalle ———..—.. İ kâtip Tevfik B. Konya ve Fahri inülü 2 inci asırda Yunan gra: | yayı iltiye odes heç Yereli et | iade etmesini de yaşat, iecelide Bugün saat onda | pi Kodastro heyetleri kâtip N i il ybile rüielaği, Börlüler; tatimlnt çergırkl— | ML gu at oi liklerine tayin edilmişlerdir. Birin vel zaman tiyatrolarının Yeri , larına bağlı imiş. Bu camekân- Yikama kle Sike değ merasimle si kadastrodan kâtip Kâzm EB. maskelerinden biri lundukları şehir veya kasa- nın en geniş meydanında ve- pi halk, aktör ve anin. erin etrafını vre kuşat berrededleri. 5 ire 535 de Tespla Korife'yi icat Haile için 28, (6 ihtiyar, 8 genç adam, 3 uşak, 11 kadın) , satirik dramlar için 4, komedi lerinde, müteaddit kimselerin bu şarkıya bir ağızdan © cevap vermesi İK Bu ilk tiyatro muhaveresi k beğenildi; öyle rağbet gör- ki Tespis arabasına binip, arkadaşları ile birlikte (o şehir şehir dolaşmağa ve temsiller vermeğe başladı. İşte profes- | 18 inci asırda Fransada | İ tiyar, 11 genç, 7. hizmetçi, 17 İ kadın) , | Aktörler çok yüksek ökçeli Temsillerde O muhavereyi dinlemek için, seyircilerin de temaşa vaziyetleri değişti. Ar- lara veya bü tablolara her hangi bir küstah el dokunur dokunmaz bu, techizatı © gayet gizli olan şıngıraklar derhal bem müzenin içinde, hem de polis merkezinde muazzam vaveylâlar koparırmış. Amerikalının müzesindeki hırsız kadim Mısıra ait olan salonlar. müzeleri gece gayet © parlak bir ışıkla tenvir lir ve kapıları i on muhafızı kiltlenirmiş. Müze duvarlarında rutubetten çürüyen tablolardan © bahseder. ken, kıymetli bazı san'at eserle. rimizin ve antika eşyamızın be. destan İstasyonundan kalkan eks presle ecnebi memleketlerine na” sil siyrileverdiklerini vaktile yaz. üzerine den bir hüsnü niyetle yazılmış. ter El NACİ dır. Ayni zamanda bir çok adam | gün kendisini Dönuville | * Biarritz'de bulmak kabildir. Her, | yerde erkek kadın bütün peraatiş kürleri kendisini takip Nereye gitse orada büyram var- görmek lâzımdır. Çünkü dansta kıvranır, bükü: "ür. Sonra Kiki Canmes'de ederler. denilen bu adam 535 de Tesple Korif dan birinden küçük bir heykeli meb'usu Halil B. in Belediye bi- etti, Korife, bir kişinin şarkı Gökaş yerleşti. TE ye A İlder. Dahi sönme öğrümekiiiii nası arkasındaki ikametgâkindan söylemesi ve şarkının bazı yer bir çapkındı. İşittim ki Nevyork | için Van Dongen'i dansederken merasimle kaldirilacak, namazı im sergisi açmış. Bu sergide A- matel France'm Van Donger ta- rafından yapılmış bir resmi var. muş, Anatol France sergiyi siya- rete gelmiş Poiret © Anatol Franse'a bir kadın takdim etmiş. Kadım demiş ki. tanıştıramaz mısınız? Eğer bu kadına “Pöre Degas” yı takdim etselerdi bu kadın mut kaldırılacaktır Varşova Büyük Elçimiz Cevat B. merhumun cenazesi, (o dünkü ekspresle şehrimize getirilmiştir. Cenaze, bugün saat 10 buçukta merhumun kayınpederi İstanbul Beyazıt camiinde kılındıktan son- ra Edirnekapı Şüheda kabristanı” na defnedilecektir. Reisicümhur Hz. ve hükümet namına Vali B. le Hariciye Vekâleti namına Muh telit Mübadele komisyonundaki başmurahhasımız Şevki (OB. ler konsaloslar, Fırka, Kolordu er! nı, Ticaret Odası ve sair müesse- sat mümessilleri silendr şapka ve jaketatay lâbis oldukları — halde Galatasaray Ticaret Kısmı Me- zunları Cemiyetinden: Cemiyeti- mize mensup arkadaşların Varşo- de Tapu kayıt kalemine tayin ©- dilmiştir. . gelen o Kadro mucibince tahriri musakkafat eğ fettişlerinden Hacı © Va kadro harıci kalmıştır. tık artistlerin etrafını çepçevre | kundura giyerlerdi. Bu yüksek ÜN Seyit Lak lez yi laka Van Dongen ile tanışmak | va sefiri merhum Cevat Beyin ce- BRİ demez oldular Sere sıra | ökçeyi Sofokl icat etmiş İatro |) Sİ İlay ame | ieterdi. diyor maze merasimine iştirakleri bilhas ğ tekemmül ettirmiştir. z *. sa rica olunur. dizilip, bir mim daire çizdiler. dir. Hanımları esirgeme yonel artistlik ve bu artistlerin müştem. Bur satırlarsn elimizdeki cenaze merasimine iştirak edecek | Yeni memurin turneye, çıkmaları bu tarihten | bir açık hava Ciyalrosu | servetlere biraz daha © dikkatli | — Madem ki siz akademi âza | lerdir. müdürü a İ için de 44 maske vardı: (9 ih- | ve kıskanç olmamızı temenni © sındansınız beni © Piemre Lotiile| | Galatasaraylıları davet ei la G. Saray Terbiyei Bedeniye tronun hendesi şekli ken- | Aktörün göğsü, omuzları, |w--—--—-——. Klübü Reisliğinden: Varşova sefi- derneği iğinden vücuda geldi. Sahne | karnı hep yapma idi. Bu yap- | sim edilmiş. Fakat bu dekor- Sebiller ri Cevat Bey merhumun cenazesi. ğ Sli ayrilii, yaa vücut üzerine sıkı bir ma. | İârın arasından, hakiki manza ne, bütün aporcu | arkadaşların | «18 seneden beri Aksarayda iyilirdi. yo € Ç Bu tiyatroda, bir çok müna ra görünüyor, dekor, (temsil mahallini tamamile kaplıyamı- Ressam Fikret Muallâ Bey tarafından yakında (Schiller | İ gelmeleri rica olunur. G. Saraylılar Yusufpaşada çalışmakta olan Türk ları esirgeme der. rlar, da, ö kaşaları mucip (olan bir şey | yormuş. ri eseri ve hayatı) namında bü- neği Cağaloğlund. ; za beşi kareyi e bl Buna mukabil birçok maki. yük ve etraflı bir tetkikin inti | larından olan Varyove sef ne | fen kakiikindeki nayi Daki & rim dakiler çömeldiler; Herhalde, ilk “devrelerde | neler mevcuttu. Şeytanlar i- şar edeceğini haber aldık. İ bum Cevat Beyin cenaze merasi- | mişti; dekor diye bir iki sütun © var- mış. Sonra, daha temsili dekor lara ihtiyaç hasıl olmuş. Tra. arka saflar ayakta durdular, da ha arkadakiler de, ayaklarının altına salaşlar © koydular. Bu retle mevki'ler hasıl | oldu. Atina'da Eski * Pazar meyda- ipa salaş tribünler yapıldı. 0 heyecanlı biz #eeasil Mabet, Saray, Çadır veya De. niz veya Kır manzarası. Kome di için, etrafında evler olan bir | mey yatiı er n ve jedi için dört dekor yapılmış: | çin sıçrama aletleri, ilâhların uçmalarına mahsus vinçler ve saire, Diyonizos tiyatrosunda gö. | rülen bütün temsiller ve dekor * tertibatı, bütün Atina ve ada- lar tiyatrolatında aynen takli Gl hercai meşrepti: Müdekkik bir ârtist kale. iç inanmağa lmez. Hislerini çicek koparır bi alırve bir çiçek gibi bı- minden çıkan ihtilâlcı ve san.” atkâr (Schiller) karilerin ilk 'esinden sonuna kadar me- rakla takip edecekleri bir eser. ir, minde cemiyetimiz azasının hazır bulunmaları rica olunur. efendim. Leh hükümetine teşekkür VARSOVA, 4 A.A, — Başve- veüment Ekrem Beyi kabul etmiştir. Ercüment Ekrem B. Ce- vat Beyin vefatı vesilesiyle Tür. kiye'nin matemine iştirak etmiş ol ö İsn dolayı Türk hüleü kil miştir, Gülhane Müsamereleri Bu seneki Gülhane tıbbi mü. samerelerinin sonuncuşu' bu- ant 17 de Gülhane konfe 4