December 22, 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

H. fırkası Tezatlardan kurtulamıyor! Gazi Halk fıekasının umumi reisidir. Gazinin ilân ettiği pren- sipler ve yarattığı eserler var. Bu eserlerin © muhafazasına ve bu prensiplerin yapılmasına, Halk fırkası herkesten ziyade, hiç olmazsa herkes kadar alâka- dar olmak icabeder. Halbuki ne görüyoruz? prensipler nazariye halinde kalmakta, eserlerin ma- nasi , değiştirilmektedir. Çünkü Halk fırkası teşkilâtına hâkim olan ruh, Gazinin fikirleri de- ğildir. : Gazi, Cumhuriyetin belki da ha ne olduğunu bilmiyen bir memlekette, Cumhuriyeti yarattı Millet bu eseri benimsedi. tandaşlar Cumhuriyet prensip- lerini beğendiler. İlk fırsatta tatbik etmek istediler. Ve ilk fırsat, belediye i Ne oldu? Halk fırkası, yumruk- larını sıkarak halkın karşısına geçti: Cumhuriyete kendisinden başka fırka olamıyacağını ilân etti, Halk fırkası Cumhuriyeti istiyor; fakat Cumhuriyetçileri istemiyor!.. Gazi, milli mücadeleyi açtığı dakikadanberi Türkiye * halkına yüksek bir akide aşıladı, “ Ha- kimiyet milletindir; de, le- tin esir ve: köle “olmıyacağı ilin etti. Demokrasinin ne oldu- gunu o dakikaya kadar tecrübe elmemiş olan Anadolu halkinin önünde muazzam bir demokrasi yolu açtı. Milli istiklâli, milleti kurtaran inkılâbı. bu yoldan ge- çerek temin ettik. şimdi burada ilerilemekten başka yapılacak iş ykktu, “ Halbuki, yolun ucuna Halk fırkası dikildi. Daha ileri geçilemez; dedi Filhakika ileri geçemiyoruz. Olduğumuz yerde sayıyoruz. De- mokrası halkın hâkimiyeti, halkın hürriyeti demektir. Halk fırkası mazariye olarak halkın hâkimiye- tini pekâlâ istiyr. Ancak, hürri- yetine tahammül edemiyor. Hal- kın hürriyeti, serbes düşünmesi ve düşündüğü gibi haret etmesi demektir. Serbs düşünceye dün- yanın en müstebit hükümdarları bile mani olamadığı için Halk fırkası da elbet mani olamazdı. Yalnız bu düşüncelerin tezahü- rüne, harekete inkılâbına müsade etmiyor.“Serbes düşününüz fakat düşüncenizi kendinize saklayı- mz! , diyor. Halk fırkası için fikir ve kanaat hürriyeti ile milli hâkimiyet arasında geçil- mez bir set vardır. Gazi “ bize muhalif lâzımdır. ,, demişti, ruhan halk © fırkası © idaresine zaten muhalif olan o büyük bir ekseriyet muhalif fırka etrafında toplandı. Halk fırkası! “ Hayır; siz ekseriyet olamazsınızl,, dedi. — Peki, akalliyet olduğu- muzu farzedelim! Akalliyet ola- tak bir hakkımız, bir reyimiz Yok mu? , Halk fırkasının nazarında böyle bir hak yoktur. Bütün haklar, bütün hlar, bütün hakikatlar kendisindedir, Onun için serbes fırkanın yaşamasına müsaade etmediler, Halk fırkası frkacılığı kabul ediyor. Fırka olmamak şarti — Fakat Serbes fırkayı Halk fırka Fikren ve İstanbul 24 (S.C)— Dü- yunu umumiye meclisinin min etmemiş! Ankara 21 (S.C) — İhracat Mürteşiler demir yollar nazırı Satako sekiz hküm edilmişlerdir. ey fırkasın kendisi öldürdü. Nasıl oluyorda, iki fırkayı tek fırkaya irca eden bu adam bugün: “Tek fırkalı Cumhuriyet ucubesi diye tekida- ta cesaret ediyor. Halk fırkası- nın karşısma dikilerek : — Efendi, bu ucubeye siz sebep oldunuz ? Demesinden korkmiyor mu ? Ve nasıl oluyorda, Halk fırkası bunu söylemeğe cesaret odemi- yor ? Zira itiraf etmelidir ki, ay- lardanberi bütün mesele bu nok- ta etrafında dönüp dolaşmakta- dır. Biz muhalifler, Fethi beyin fesh kararının altında ifşa edil- memiş gizli tazyikler bulurdu- ğuna ve hakikatta Halk fırkası- nın Serbes fırkayı bir suikaste kurban kıldığına kani bulunuyoruz Biz muhalifler, Halk fırkasının ikinci bir fırkaya © tahammülü olmadığını, fikir © fırkasına ta- hammülü olmadığını, fikir mü- nakaşasına tahammülü olmadı- ğını, iktidar mevkiinden uzak- laşmağa tahammülü olmadığını söyleyip” duruyoruz. Yanılıyor mıyız ? O hâlde Halk fırkasının sa- lahiyettar ağızları, niçin bize demiyorlar ki : — Efendiler; hata ediyorsu- nuz ,. Bu memleketin Cumhu- iyetçiliği yalnız ismine mü: Hattâ fırka yapmanızı biz ist yoruz. Biz muhalif fırkaları öl- dürmeyiz. Serbes firkayı öldür- medik. Siyasi mücadeleyi isti- Ihracatımız için Tetbirler alınıyormuş İtalyan ve Alman hamiller mukavelenin ye- niden tetkikine muvafakat ettiler tamik olunmuştur. Berlin sefiri Kemalettin Türk Dayinler vekili Ze-|Sami paşa tarafından ve- kâi bey vasıtasile hükü-|rilen izahat ile Roma se- metimize teblig ettiği nok. (faretinden alınan malü- tai nazar hükümeti tat-İmat Alman ve İtalyan ha- Başvekil |millerin hükümetimizin ü- paşauın riyasetinde Lon-)zerinde israr ettiği reviz- - dra-Paris-Berlin sefirleri-|yon teklifini yani 1928 ku- nin ve Zekâi beyin iştira- ponlar mukavelesinin ye- kile akt olunan içtimada|niden tetkikini tasvip et- bu noktai nazar tetkik ve|tikleri ve Türk Cumhuri- emtiamızın ihrac mevsimi olmak münasebetile harice gönderilen malların temamen satılmasını te min edecek tedbirler ittihaz olunmaktadır. Bu cümleden olmak üzere İstanbul harici ticaret bürosu teşkilatı tevsi edilecek ve tüccari istihbaratın takviyesine çalışılacaktır. Japonyada Rüşvet cezalandırılıyor Tokio: 21 (A.A) — 1927 de hususi şimendiferler hükümet tarafın- dan satın alınırken rüşvet aldıkları sabit olan esbak maarif na- zarı İşida oy ay hapse ve on bin Yen nakdi cazaya ve esbak ay hapse ve aynı mıkdarda para taraftarız. Demokrasiye tarafta- rız.. Hâkim olan, halkın reyidir. Bu reyi biz hiç bir suretle taz. yik etmiyeceğiz. Halk aleyhi- mizde ise; iş başından çekilmi- ye amadejiz... Halk fırkası samimi olarak bunu söylüyebilse ve söylediği gibi hareket etse, Gazinin fır- kası olabilir. Fakat hiç te öyle hareket (etmiyor. Ne cemiyet hürriyetini, ne de fert hürriyetini tanımayor. Halk fırkasının, bu- günkü şekliyle, halkçılıkla hiç bir alâkası yoktur. “ Halk vası- tasiyle ,, nazariyesini tatbik et- me gibi “ halk için ,, nazari- yesini de ancak nazariye olarak kabul eder. Bunun içindir ki, Gazi ile har daim beraberolanhalk Gazinin fırkasiyle beraber oluami yor. Çünkü Gazı firkası, Gazinin çizdiği yola arkasını çevirmiştir. Cumhuriyet için cumhuriyet- çi olmak lâzımdır.Cumhuriyetçiler çoktur, fakat halk ( fırkasında değillerdir. Cumhuriyetçiler, her şeye rağmen fikir, söz ve kalem hürriyeti, rey hürriyeti, | millet reyinin hâkimiyeti için © çalışı- yorlar. Halk (fırkası © malesef bu mücadeleyi yapanları kendi- sine duşman telâkkı etmektedir. Fransada — cumhuriyetçi fır- kaların bir düsturu vardır. — Solda düşman yok! Halk fırkası ise sağında düşman bulmamakta; fakat bütün düş- manlarını solda aramaktadır. Bu memleketteki mücadele irtica ile Halk fırkası arasında değil, ha- kiki cumbhuriyetçilerle Halk fır- yenlerdeniz. Fikir hürriyetine fkası öldürmedi ki. ml taraftarız. Matbuat hürriyetine ll kası arasındadır. Yılmaz Borçlar mukavelesi | .Düyunu umumiye meclisinin noktai nazarı bizi tatmin etmedi yetinin noktai hak verdikleri mıştir. Şu takdirde İtalyan ve Alman hamillerle yakında başlayacak o müzakerata İngiliz ve Fransız hamil. lerin de iştirak zaruretini duyacakları ve mukave- lenin esaslı tadilâta tâbi tutulacağı kuvvetle tah. min edilmektedi, İrlanda hükü- meti komiseri Londra 21 (A.A) — İrlanda hi ümeti John Dulatyi İngilte- re hükümeti nezdine fevkalâde nazarına anlaşıl-|ti zrer gün Halk yin öğleyin çıkar için mücadeleden yılmaz “Yeni Asır, yurdunda Nüshası - Heryerde 5 kuruş Yazı müdürü: Behzat Arif Kirli çamaşırla etrafında çok gülünç bir komedi İzmirde dönekligi ile maruf olan gezeteye tuhaf bir şeyler oluyor. Sahibi Ankaraya gitmiş ve orada aranılmışsa da bulu- namamış.. Bu zatın damadı: “Diktatörlüğümü ilân ediyornm,, diyerek bir şeyler yazıyor. hikâyelerdir. O zaman kayin pe- derinin bunları inkâr etmiş; “böyle birşey yoktur ,, demişti. Bu defa damat bey, kayinpede- rini tekzip ederek neşredilmi- yen ilâvedeki hikâyeleri tekrar ediyor. Damat bey diyor ki: “Hizmet, firması vardır ki buçuk aydanberi | bigayrihakkın döneklikle, halkı © aldatmakla ittiham olunmaktadır. & Zeynel Besim beyin ismi dönek ve ka- rikatörlerde fırıldak oldu., Ve damat bey, kainpederi- nin fırıldak olmadığını isbat için i bir fırıldaklık daha yaparak n günahları, o U çok takdir ettikleri Vasıf © beye yüklemek istiyor. Bir iki kümser tayin eylemiştir. Kırklareli 20 (A.A) — Reisi- cumhur hazretleri bugün C. H. Fırkası vilâyet merkezinde fırka ve her sınıf halkın mü- messillerile hasbihalde ( bulun- müşlardır. Kaza ve köylerden gelen halk mümessilleri hazır bulunuyordu. Gazi Hz. Çiftçi tüccar ve köylüye tevcih buyur- dukları suallerle arzu ve ihti- yaçlarını sormuşlar, çok samimi cevaplarla halkın duygu ve dü- şüncelerini kendi ağzından din- lemişlerdir. Ortada esaslı bir şikâyet mevzuu yoktur. Zira mahsulün fazlalı- ından dolayı fiatların düşmesi ve alıcıların azal- ması bazı ticaret erbabı- nın sıkıntısını mucip ol- muştur. Fakat bizzat sı- kıntıya uğrayanlar bütün olmadığını ve komşu mem leketindeki o meslektaşla- rından daha eyi bir vazi- yette bulunduklarını söy- lemişlerdir. Gazı Hz. devlet teşki- lâtının güzel vemükem- mel işlemesinde halka te- veccüh eden vazifelerden bahs buyurmuşlar ve alel- umum memurlar arasın- da eski devirden kalma memleketimize has bir hâl|dar Vasıf beyi, İzmir müntehip- lerini gravatsız ve kkapsız - Gazi Hz. Edirnede Reisicumhur Hz. Kırklarelinde çiftçi tüccar ve köylünün ihtiyaçlarını yakından tetkik buyurdular bunları refakatindeki mü- fettişlere bildirmeleri lü- zumunu söylemişlerdir. Reisicumhur Hz. halk ile konuşmalârında © mevzubahis olan bütün maddeler üzerinde fikirlerini etraflıca tevzih etmiş- ler ve tezahür eden görüş yan- lışlarıni ve bilgi | noksanlarını büyük bir samimiyetle sahiple- rine kabul ve teslim — ettirmiş- lerdir. C. H. sının faaliyetine ve takip et ana hatlara in- tikal eden bahis Gazi Hz. nin halkçılık, devletçilik, - lâyiklik mevzuu üzerinde güzel bir kon- ferans halini aldı. C. H. fırka- sının bu milletin hi ve mu kadderatına yaptığı o kurtarıcı inkılâpçı rolü deruhte ettiği tarihi vazife ve (© mes'uliyetleri ve üzerinde yürüdüğü değişmez esasları izah buyurarak muayyen olan yolumuzda kat'iyetle yürü- yeceğiz dediler. Bu güne ka- gelmiş ve — geçmiş “olan muhalif teşekküllerin * tuttuklı sakim istikametlere ve bı liyetlerin memlekete getirdiği ve getirebileceği zararlara işaret ve Serbes fırkanın infisahı bahsin- de tevakkuf ederek ( fırkanın daha teşekkülünde teati edilen mektuplarla malüm olması lâzım gelen noktai nazarın bilâhare yeni bir şeymiş gibi yanlışlığı tavzih buyurdular. Bu meyanda tarihi rabıtalarla bağlı bulun- dukları C. H. F.nın başındaki mevkilerini tekrar ve teyit etti- ler. Reisicumhur Hz. fırka pren- #iplerini herkese lâyikile © anla- zihniyetler o bulunabilece- ğini bu kabil kimselerden hoşnutsuzlukları © varsa) tılması ve izah edilmesi o lüzu- i mümessili daha oldukları için intihap hakkınd mahrum bırakmak isteyen bü aristokrat meb'usu şüphesiz biz müdafaa edecek değiliz. Vasıf beyle Zeynel Besim bey (kozlu rını paylaşsınlar. “Bu bizi hü lâkadar © etmez * sadece siyasi mücadeleye, oHalk (firkasinin olan — Vasıf | bey ne gibi intirikalar kerre daha mü- tarafından sokulduğunu şahede edebil Zeynel Besim bey hesabina, damadı tarafından yazılan yazı- lar bu efendilerin hareketindeki iğrençlik verici mahiyeti değişti- remez. Zaten umumi efkâr o hususta hükmünü vermiş, herbiri binbir şekilde milleti aldatmağa, örtaya iftiralar, yalanlar dökmeğe çalı- şan bu muharrirlerin gazetesi elle tutulmaz bir hal almıştır. Bunu, bu ağızlardan çıkan söz- ler de, hakikat aramadığımızı ar- zetmek için kaydettikten sonra bu “ ifşaat ,, ın mahiyetini arze- delim. Zeynel Besim bey, doksan defa kanaat değiştirerek ihâ- ıyfadi — Sonu tüçünci larelinin çifçi, köylü, tüçcar ve hanımlarına — kıymetli vesayada bulunmuşlardır. Gazi Hz. fırkanın hatıra def- terine şu satırları yazmıştır. Kırkıareli fırka mekezimiz- ce her sınlf halktan olan mü- müessillerle karşı karşıya ge- girdiğim (zaman benim için gok kıyıhetli olmuştur. Sami- mi ve açık konuşuşunuz bende unutmiyacağım intibalar bi- rakti. CumhurıyetHalk fırkası mensuplarının halkçılık. dey- letçilik mef humunu çok güzel anlamış olduklarını en eyi izah eden sözler köylü ve çiftçilerin ağzından işidiliyor. Gördüklerimden ve işittikle- rimden pek ziyade miemnu- num. Fırkadan ayrılırken bir genç kısa bir nutukla Gazi Hazretle- rini selâmlamış Trakyalıların kur- tarıcısına minnet ve şükranina tercüman olarak bütün gençliğin daima kendisini samimi. bir heyecenla takip edeceğini izin» den ve sözünden ayrılmıyacağı- ni teminetmiştir. Reisicumhur Hz. cevaben ; Kırklarili halkı ve bilhassa gençliğin münevver sözlerinden çok mütahassis oldum. Bundan dolayı teşekkür ederim. İzhar edilen heyecanın bir aynı da benim vicdanımda hâsıl olmuş- tur. Bunu lâyıkile ifade edebils mek benim için müşküldür. Al- lah ismarladık arkadaşlar. Demişler ve coşkun alkışlar arasında otomobile binerek tire- ne avdet etmişlerdir. Geceyi ti- mundan bahsetmişler ve bu ze- minde etraflı teşrihat ile Kırk- rende geçirerek yarın Edirneye hareket buyuracaklardır.