26 Ağustos 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8
14 yıllık inkişafın bilânçosu : T ürkiye İş Bankası bir rejim eseri olarak yurdun büyük bir ihtiyacını karşılamak için Atatürk'ün ira- deli eli ile kurularak 26 Ağustos 1924 de Ankarada faaliyete geçmişti. O tarihte an cak dörtte biri tediye olunmuş bir mil- yon Türk liralık mütevazı sermayesile işe başlıyan bu milli müessesenin 14 yıl- da temin eylediği itibar ve inkişafın bir ölçüsü olarak bugünkü sermayesini teş- kil eden 5 milyon Türk lirasının yanında ihtiyat akçesinin de sermaye mikdarına yaklaşmak üzere olduğunu — göstermek kabildir. 1938 yılı başında ihtiyat akçesi 38470.000.— Hirayı bulmuştur. Bundan başka bankaya mevduat her yıl mütemadiyen artmış, plâsman ve iş- tirakleri de bu nisbette genişlemiştir. Bu hareketi gösteren cedvel aşağıdadır. Esham ve tah- vilât eürdanı ve iştiraklar 24000 580.340 552942 1854478 Mevduat 24744486 8.201964 15.116.600 26.004.615 87.575.922 45.359.538. 44.983.124 41141444 46.090.806 BO.177.835 53.340.782 61.505.768 Plâsman * 933897 5.372.804 11426080 15.912.718 25.828,082 81.021.344 32.355.913 209.302.845 30.105.389 33.097.952 33.312.575 38.069.204 6.106.265 7.280.186 8.110.720 8065111 11.334.493 13.669,552 17.695.657 73906514 — 42.808.388 — 18.386.015 90.768.361 — 56.680050 — 19.196.242 Yurdun menfaati herşeyden üstün tutuldu: Müecasese memleketin yüksek menfaat- kerini kenöl kazancından ve her şeyden Östün tutarak yurddaşlara refah verecek, kalkınma hareketlerini temin edecek tedbirlere imkânın en geniş nisbetirde, yardıma koşmuş, yalmz kredi veren- bir mevduat bankası olarak çalışmaktan u- zak kalmıştır. Mevduata her vakit yeni istimal imkânları bulundu: Yerleştiği her piyasada faiz ve ödünç para alma şartlarını normal hadlere in- diren Türkiye İş Bankası, kaynaklarını bir kredi iptizaline sebeb olacak şekilde kullanmaktan daima çekinmiş ve mev- duata her vakit yeni istimal imkânları bulmuştur. Hariçte şube açan ilk Türk bankası : Yabancı memleketlerde bir Türk ban- kasının şubeler açması şerefi birinci de- fa olarak Türkiye İş Bankasına nasib ol- muş ve 1932 de İskenderiye ve Hamburg şubeleri açılmıştır. 'Türkiye İş Bankası, bugün yurd için- de 45 şube ve yurd dışında 2 şube ki cem'an 47 şube ile faaliyet halindedir. Dünyanın her tarafında — muhabirleri vardır. Memlekette modern bankacılığı kuran banka: Türkiye İş Bankası, memlekette mo- dern bankacılığı kurmuş olmak ve bu cihazın işlemesi için elzem unsurları da yaratmış bulunmak gibi hizmetleri ile daima övünecektir. Milcasese 14 yıllık hayatında bankacı olarak yetişmek isti- yen gençlere esaslı bir mekteb olmuştur. Bugün kendi kadrosu içinde çalışan 689 Mmemurdan başka, zaman zaman yeni ku- rulan mücsseselere verdiği elemanlar ve bizzat alâkalı olduğu şirketlere — geçen yüzlerce değerli memur bu mektebden feyiz almış, tecrübe kazanmış, iftihara lâyık bir zümre teşkil eylemektedir. Bankalarda hesab makinelerini kullan- 2.007.634 | alan. banka z 4| T İş Bankasını muvaffakiyetle idare eden Umumt Müdür Muammer Eriş 8325 - Taaa - . i t ı I- KA H7. ; IIH n7. İşBankasının İâ4üncü yıldönümü Memlekette taSarruf fikrini ilk defa canlandıran ve yaşatan, ' modern bankacılığı ve Sigortacılığı kuran, ekonomik kalkınmada en mühim vazifelerden büyük bir kısmını dEm) 3.91 İş Bankasının tasarruf mevduatındaki inkişafı gösterir grafik Umum Müdürü olan Yusuf Ziya Öniş Muammer Erişin beyanatı İş Bankası Umum Müdürü ve Ankara Meb'usu Muammer Eriş, bankanın yddönümü münasebetile «Son Posta» muhar- ririni kabul ederek arkadaşımızın suallerine şu cevabları ver- miştir: nkanın yıldönümü münasebelile ihtisaslarının —öğ - renmek isterdik?. — 'Türkiye İş Bankasının gösterdiği Inkişaf, herkangi bir ecenebi mütehassısın marifeti eseri değildir. Bu doğrudan doğ- raya; nihayetsiz bir feyiz ve irşad membhaı olan Büyük Şef Atatürk'den aldığı"ilhamı ile çalışan ve memlekette milli ban- kacılığı kurmak gibi ağır bir yükü omuzlarına alarak muvaf- fakiyetle başarmış bulunan, Başvekilimiz Celâl Bayarın eseridir. İş Bankası memlekette yalnm milli bankacılığın inkişafına ve bir çok milli bankalar tecssüsüne hizmet etmekle kalma - mıştır. Eğer buzün memlekette bir çok büyük Türk firmaları, Türk ticaret teşekkülleri vücud bulmuşsa, bu teşekküllere Mdünod, milif bankalarımız olmuştur. Bu cibeti gurur ve ifti- harla söyliyebiliriz. — Ekonomik kalkımnmamızda bankanın yaptığı vazifeler et- rafında biraz tafsilât verir misiniz? — Memlekette sanayiin iakişafı umuml! ve mlll? bir ihtiyaç halindedir. İş Bankası teessüsünden birkaç sene sonra sunayl hareketlerine başlamış bulunuyor. 1926 da Zonguldakta ilk milli kömür şirketimizi teşkil ederek işe başladık. Bugün kö- mür havrasındaki istihsalâtın yarısını dört kömür şirketimiz temin etmekte, kurduğumuz Türk Antrasiti fabrikası da kok İhtiyacmmızın mühim bir kısmını tmal eylemektedir. Kömür havzasının millileşmesi yolunda İş Bankasının rolüne ve va - zifesine bu suretle işaret etmeden geçemiyeceğim. Şeker sanaylinde de İş Bankası ön safda vazife almıştır. 'Türkiye Ziraat Bankası ve #ümerbankla birlikte tesis ettiği- mir Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirkeli dört fabrika- siyle memlekette fazlalaşan şeker Ihtiyacını karşdayamamak- tadır. Garb vilâyetlerimizden birinde yakında büyük bir e- mak usulü ilk defa olarak Türkiye İş Bankasının delâlet ve teşebbüsü ile mem- lekete girmiş ve yerleşmiştir. Türk genç- liğinin bıkmak, usanmak bilmiyen azimli çalışması ve kabiliyetinin yüksek dere- cesi hesab makinelerinin kullanılmasın- da, dünyadaki benzer vaziyetlere nis- betle bir rekor teşkil edecek neticeler vermiştir. Az memurla iyi ve sağlam iş temin olunmuş, randıman tahminin fev- kinde bir yükseliş arzetmiştir. Türk - kadınına - bankacılıkta geniş ölçüde yer verildi: Türk inkılâbının Türk kadınına cemi- yet içinde lâyık olduğu mevkii her su- retle temin etmiş olmasından istifade e- den Türkiye İş Bankası, bu davanın ta- hakkukunda kendisine düşen vazifeyi başarmakta geri kalmamış ve Türk ka- dınıma teknik bankacılık servislerinde de geniş ölçüde yer vermiştir. Türk yavrusuna tasarruf kum- barasını İş Bankası verdi: Telkin ve teşvik vasıtalarının her tür- İstanbul şubesinin bugünkü değerli müdürü Nejad lüsüne baş vurarak, çocuğundan gencine, gencinden ihtiyarına kadar her yaşta|kün 29.453.198,26 liraya varmıştır. Türki- ker fabrikası daha kuracağımızı ifade edebilirim. Sigortacılıkda da İş Bankası, Milli bakımdan büyük ham- leler yapmıştır. İlk Türk Sigorta Şirketini kurduğu gibi, mem- leketimizde diğer Türk Bizorta Şirketlerinin tesisine imkân vermek ve sigorta primlerinin memleket haricine çıkmasına mümkün olduğu kadar mâni olmak gayeslle Milli Rezasürans Şirketini teşkii etmiştir. İlk beş senelik sanayi programında aldığı vazifeleri Tür- kiye İş Bankası muvaffakiyetle başarmıştır. Paşabahçedeki şişe fabrikası, Zonguldaktaki 'Türk Antrasiti fabrikası bu gü- zel eserlerimizdendir. Diğer milli bankalarla müşterek yaptı- Bımız gülyağcılık, süngercilik işleri de inkişaf etmektedir. Tür- kiye Ziraat ve Sümerbankia birlikte kurmakta olduğumuz Ma- latya kombinası yakında Ikmal edilecektir.> — Bankanın umum! vaziyeti etrafında malümat lütfe - der misiniz? — Rosmi ihtiyat akçemiz geçen seme nihayetindeki bilân- çomuzda görülmüş olmcağı vechile 3470.000 liradır. Bu meb - Tâğın bu sene nihayetinde dört milyon Hraya yaklaşacağı tah- Yiradır, İhtiyatımız da sermayemize yaklaşmaktadır, «937 nihayetinde bankamıza waki ticari mevduatın yekânu 6238174 lira Idi Ayrıca (27) milyon küsur lira da tasarruf mevduatı vardır ki bu süretle umüml — mevduatır yekâina 90.000.000 lirayı geçmektedir. Memlekette tasarruf fikir ve ha- reketini ilk defa oytaya atan ve bunun etrafında hümmalı bir Mesaj sarfeden sayın Başvekilimiz Celâl Bayardır. Bankamıza şeref veren bu mesal neticesinde halk arasında tasarraf fikir ve hareketinin mütemadiyen ilerlediğini büyük bir zevkle ifade edebilirlm. Diğer milli bankalarımızın da bankamıın açmış Olduğu bu çığırda bütün gayretlerile yürüdüklerini görüyo - rur. Bu suretle memleketimizde tasarruf fikri tamamile yer - Teşmiş bulunuyor.» yurddaşa hitab ederek geniş bir tasarruf propagandasına girişem Türkiye İş Ban- kazı milli sermayenin temel taşlarını teş- kil eden tasarruf hareketinin muvaffaki- yetle ilerlemesinde âmil olmuştur. Sis- temli, zevkli ve menfaatli bir biriktirme vasıtası olarak 1928 de Türk yavrusunun eline ilk kumbarayı o vermiştir. Para bi- riktirerek bankaya yatıranlar arasında kur'a çekmek suretile ikramiye — dağıt- mak, ve tasarruf mevduatına dolgun fa- iz vermek usullerini ihdas eden gene Türkiye İş Bankasıdır. 12,000 liradan 29,000,000 Tiraya varan tasarruf hesabı: 'Türkiye İş Bankasının tesis olunduğu 1924 yılında 96 yurddaş bankaya tasarruf mevduatı olarak 12.554.— lira yatırdık- ları halde 1937 yılının sonunda bu ra- kamlar azametli ve manalı bir yeküna varmıştır. 108.905 yurddaşın Türkiye İş Bankası kasalarında 27.118.071.— lirası birikmiştir. 1938 yılının beşinci ayı sonunda bu ye- |ye İş Bankasında tasarruf hareketinin takib eylediği seyri gösteren aşağıdaki cedvel hazla tedkike lâyıktır. Biriken Yıl T, Lirası 1924 1925 1928 1927 Hesab adedi 220.310 1178325 1.703.968 2.589.836 3.913.655 5.422.826 TAS2.T19 13.881.085 16.969.799 20.190.444 92.072 22.616.976 108.905 27.118.971 Ekonomik kalkınmada en mühim' 85.670 rek bugünkü inkişafının esaslarını koyan yetle idare ettikten sonra Denizbank| Türkiye İş Bankası, kurulduğu ve faa- Başvekilimiz Celâl Bayar liyefe geçtiği yıl, istiklâlin en esaslı te- mel taşlarından sayılan endüstrileşma davasına bir milli vazife olarak el atmış« fır. 1924 den bugüne kadar geçen yıllar içinde bu milli müessese yurdun endüs- tri ihtiyacına faydalı bir rehber olmake tan geri kalmamış, sermaye ve memba« larının artmasile mütenasib olarak en« düstri hareketine iştirak ve yardımlarını arttırmıştır./ Hususi müteşebbislere krc« di vermek suretile yaptığı mühim yar- dımlardan başka, bizzat tesis veya işti rak yolu ile yarattığı müesseselerle meme leket ekonomik kalkınmasında başlı ba« gana bir âmil olmuştur. İş Bankası kömür meselesini ehemmiyetle ele aldı: Türkiye İş Bankası kuruluşunu müte- akip Türle endüstrisinin isnad noktası ve Türk tabiatinin yeşilini koruma davası olan kömür meselesini ehemmiyetle ele almıştır. Bu maksadla muhtelif tarih- lesde Zonguldak havzasında dört şirket kurmuştur, 1 — Maden kömürü işleri Türk Ano. nim Şirketi (Türkiş). 2 — Kozlu kömür işleri Türk Anonim Şirketi (Kömüriş). 3 — Kilimli Şirketi. 4 — Kireçlik Şirketi. Türkiş ocaklarında 1934-1938 yılında büyük bir antrasit fabrikası ve 1937 de bir de briket fabrikası kurulmuştur. 11/ Birincikânun/1935 de işletmeğe açılan Türk Antrasit Yabrikası ile kimya en- düstrimizin temeli kurulmuş, ormanları. mız baltanın zalim tesirinden kurtarıle mış, ekonomik ve temiz mahrukat elde edilmiştir. j İş Bankası 5 yıllık plânda kendisine düşen vazifeyi mu- veffakiyetle başardı: Bu suretle Türkiye İş Bankası beş yıl« lık birinci endüstri plânının tatbikatın- dan kendisine düşen vazifeyi muvaffa: kiyetle başarmıştır. Resmi ve hususi tece rübe ve tahliller Türk antrasinin yerli kokla mukayesesinde 96 40 ve ecnebi ko« ka nazaran 96 23 faikiyeti tebeyyün ete miştir, Türk antrasitinin başlıca vasıf« ları arasında kolaylıkla ateş alması, açık maltızlarda ve her nevi ızkaralı sobalar« da koku ve zift yapmadan dumansız yan« ması, sayılabilir. En iyi cins tabli antra: sitle Türk Aantrasitinin mukayesesinde bu sonuncuda ©6 3 kadar az kalori farki bulunmaktadır. Ve Türk antrasitinin ka- lorisi odununkinden 2, 4 misli daha faz- ladır. Türk antrasit fabrikasının tüli istihsa lâtı arasında ise şu kimyevi maddelef vardır. Tayyare benzolü, metör benzolü, ağır benzol, kreozot, krezilol, antrasoti (Devami 10 ncu sayfada)
