13 Mart 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

2 SAti E EL iç çel id yaf «i Ak ERİ ARA LX an BÜGÜN? Avrupanın Verdiği Kurban Ömer Rıza DOĞRUL Büvük harp sonunda parçala- Dan Avusturya Macaristan im Meatorluğundan artakalmış yedi mil. — tüfuslu Avusturya Cümhuriyeti hes fillen tarihe karıştı ve bütün dün- bu devletin ansızın ölümünü te- Ve hayretle karşıladı. Avusturya gerçi yıllardanberi an - « , pireta müstakildi, çünkü yaban- imayeye dayanmıyacak hale gel- , ve her devletten fazla İtalyaya Kyimarak istiklâlini koruyordu, fa - deyer he de olsa yine müstakil bir N let sayılıyordu. İtalyanın Alman- le anlaşarak Berlin - Roma mih- Mrinin vöcude gelmesi üzerine A-| My 'ayı himaye işi Romadan Ber- tevecctih etti ve vaziyet değiş hay Pesinde. Berlin, Avusturyayı Muhlis Alman memleketi tanı- Ve bu Alman memleketinin Al - Ya dışında yaşamasına mâna İYyordu. Ona göre başarılacak İşle- *n birincisi'bu /ki Alman memle- İ biribirine katıştırmak ve Al - niş Simlasını sağlamlamak ve ge- deletmekti. Fakat Avusturyanın için mz ita aşamayı Alman câmiası katılmıya tercih edenler vardı. Al- Yaya göre bunlar Almanlık câmi- e ihanet eden kimselerdi. Avus- anın Almanyadan mülemayiz ba etleri ve hususiyetleri yok de- ve bu şahsiyet ile hususiyetler Pekâlâ müstakil yaşamak hakkı. min ediyordu. Fakat Berline gö- nyaya katışmak bu şahsiye- A, * hususiyetleri izale etmez, hattâ aya uryanın istiklâlini kaldırmaz, 4, | bütün Almanlığın istiklâli için- Mi daha sağlam esaslara dayanan yet ve istiklâle kavuştururdu. ütün bu münakaşalar birkaç yıldır Avusturyada kanlı mü- Neleler içinde devam ediyor ve her Miş r biribirine karşı cebir ve taz- 'n her çeşidini kullanıyordu. ie aralık 1934 te Almanya işi hal- me İstedi. Fakat İtalyanın askeri etlerini derhal Brenner geçidine Kermesi meselenin hallini gecik- yi Fakat bugünk şekilde hallini ha > Bihayet Şuşnig - Hitler mtülâka- Mak, sturya Nazilerini hükümete 'U Ve o günden başlıyarak kati Mendele başladı. Nazilerin hedef) bütün vaziyete hâkim olmak - Atancılar buna imkân vermemek ek, Sraşıyorlardı. Şuşnig, bu sırada Via zetin kendi lehinde olduğunu İng verek Nazilere meşru bir darbe İrmek istedi. Fakat Almanyanın ayı muna güvenen Naziler bu dar. Yada, ryılamıya hazırdılar. Alman. Yipgie gelen iki ültimatom Şuşnirri de V6 yeni Başvekil İnguart her “en evvel Almanyanın askeri kuv ie İhtiyacını bildirdi. Kuvvet hu- İ3 hazırdı ve derhal hareket ede- yAvusturyanın her tarafına yayıl. ti çç Zaptı icap eden yerleri işgal et- Ya , ba sonra, Alman ricali Viyana» “e Çeldiler, ve Führer bu zaferini te- Sih hareket etti. âdiselerin tam bir İntizam i- Had, Şinde teakubu, her şeyin pe- hazırlanmış olduğunu, Şuşni- Diğ edinir için karar vermesile bu Ri, : hazırlandığını anlatıyor. Mng senin tesiri bütün Avrupaya dir. Avusturya ve Almanyanın | hyları ise, her taraftan fazla bu| Pa den müteessir olacaktır. Kik at bu tesirleri hesaplamak da- kj , benüz hulül etmemiştir. Çün-| ta, Wturya hüdisesi tekâmülünü İng işte. n Be ve Fransanın Avusturya- Mel, Müsellâh tazyiki protesto et- Tİ, Almanya tarafından red ile e Anmiştar. ki; ç İa Almanyanın yaptığı emrivâ- 9g, ,»una kadar yürütmek fikrinde Bi, a gösteriyor. elime ile vaziyet şudur: tea, tor Şuşnig dün yalnız hüküme- İ, Avusturyanın istiklâline de biran, İTALYA: Müzakereler Salı Günü Başlıyor Londra, 12 (Hususi) — İngilte- renin Roma sefiri Lord Perth, bu- gün İtalya Hariciye Nazırı Kont ano İle görüşmüştür. Görüş » meler, gelecek salı günü devam edecektir. Lord Halifax bugün Fransa ve Çekoslovakya setirlerini kabul €- derek vaziyet hakkında konuş muştur. Faşist Konseyinin Toplantısı Bitti Roma, 12 (A.A.) — Dün akşam bü yük faşist konseyi, B. Mussolininin riyasetinde toplanmış ve gece geç vakte kadar müzakereye devam et - miştir. Toplantı sonunda neşredilen tebli- ğe göre, konsey, bugünkü parlâmen- tonun yerini tutacak olan korporas - yonlar ve façiolar meclisinin teşek - külü hakkındaki raporu tetkik eyle- miştir. İSPANYA: Asiler Yeni Şehirler Zaptettiler Londra, 12 (Hususi) — İspanya - dan gelen en son haberlere göre, &- siler Teruel tarafından Akdenize doğ ru İlerlemektedirler. Asiler, hükü - met tarafından gösterilen mukave - metin son derece zayıf olduğunu ha- ber veriyorlar, 37 köy işgal ettiler Burgos, 12 (A.A.) — Frankocula- rın ileri yürüyüşü Aragon cephesin- de devam etmektedir. Iki gün için - de Frankocular harp ederek 85 ki - lometre uzunluğunda bir cephe üze- rinde 30 kilometre İlerlemişlerdir. Frankocular 37 köy işgal etmişler - dir. Salamankadan bildiriliyor: Büyük karargâhin neşrettiği bir tebliğe göre, Belhite'nin sukutundan sonra nasyonalist kıtalar ileri hare- ketlerine devam etmektedir. Bir şehri işgal ettiler Saragossa, 12 (A.A) — Franco kı- taatına mensup motörlü bir fırka Akdeniz sahillerinden yüz kilometre kadar beride olan Hijar'ı işgal etmiş ve diğer hir fırka da Ebr nehri üze rinde Eskatron'a varmıştır. Hijar'ın elli kilometre cenubunda bulunan Montalban da bu akşam sa- at 17 de Frankotuların eline düşmüş tür. EDİRNEDE: Iki Tarihi Eser Ortaya Çıkarılıyor Edirne, (Tan muhabirinden) — Bi- rinci Murat ordusu kumandanların- dan ve Trakya fatihlerinden Sarıca Paşanın 840 hicri yılında Edirnede), yaptırmış olduğu cami ile bu cami kabristanındaki sadrazam Merzifoni Kara Mustafa paşanın (kesilmiş ba- ş9) ve Budin valisi Melik İbrahim pa- | ' şanın mezar taşlarının kitabeleri &- mumi müfettiş General Kâzım Dirik tarafından gözden geçirilerek, bun -| ! ların yeni imar plânında muhafazası kararlaştırılmıştır. Sarıca Paşa camii Bursa, başlangıç devri mimarisinde yapılmış bir kub- |! be ve bir minarelidir Caminin ön ta- rafına sonradan yapılan ve eserin gü 2 etmistir, KISA HABERLER Bornd- zaman zarfın- Yalı tayyareci Jim valanmmaştar. Lindberg ve refikan dün akşam €n vapurile Amerikadan İngiltere» eiket etmiştir. zelliğini kapatan suridurmaların da ortadan kaldırılması ve cami kabris- tanının iyi bir duruma" sokulması i- çin keşifleri yaptırılmış ve vakıflar Frananaal Buhran Komünist Partisi, Halk Cephesi Hi Paris, 12 (Hususi) — Sosyalistle- rin Lideri B. Blum, kabine teşkili et- rafındeki çalışmalarına devam odi- yor. Son dakikaya kadar kabine hâlâ kurulamamıştır. Blum, Cümhurrelsi Lebrun'la görüşmüş, ve vazifesini süratle bitirmiye çalışacağını bildir- miştir. Son Avusturya hâdiseleri kâbine- nin teşkilini hayli kolaylaştıracaktır. Dün toplansin Milli Sosyalist Mec- Usi, 1684 reye karşı 6.575 rey ile Le- on Blum'a kabine teşkilinde tam bir itimat beyan etmiş ve müzaheretini bildirmiştir. Müzakereler esnasında M. Blum, Cümhuriyet müesseselerini himaye etmek ve bütün milli kuvvetleri halk cephesi etrafında toplıyarak milli bir temerküz kabinesi teşkili lüzumun- dan bahsetmiş, harbe mâni olmak meselesinin ehemmiyetini tebarüz ettirmiştir. Mutedillerle, sağlar, komünistlere itimat edemiyeceklerini ileri sürmüş ler, fakat, Blum milli ittihat kabinesi teşkilinde israr etmiştir. Merkez ve #ağ cenah fırkaları vaziyetlerini ye- niden tetkik edeceklerini söylemiş- ler ve müsaade istemişlerdir. Blum'un sözleri B. Blum, ekalliyet mebusları önün de yaptığı beyanatta bhülâsa olarak şu sözleri söylemitşir: “— Muarızlara müracaat ettiğimi biliyorum. Fakat bir zaman Briya- nın da dediği gibi “iktidar mevkiine sarılıyorum... Esasen, mutedillerin bir milli birlik hükümeti kombinezo nuna her kesten önce iştirak etmek istiyeceklerini zannediyorum. o Şüp- hesiz komünistlerin iştirakinden kor kuyorsunuz, bunların mevcudiyetle- rinin dış politikamız üzerinde tesir yapacağından” çekiniyorsunuz. Bu- nunla beraber, 1936 da, İspanya me- selesi münasebetiyle, ademi müd hale politikası tatbik etmek surı le Fransa menfaatinin kati müdafii olduğumu bizzat gösterdim. Belki de, komünistlerin kabineye girmesi- nin yabancı devletler tarafından bir vetoyu intaç etmesinden korkuyor” sunuz. Fransanın kendi kendine ka- lamıyacağını düşünmek yakışır bir hareket değildir. Programım hakkın ds susller sordunuz. Bu hususta şüp hesiz aramızda ihtilâf noktaları mev cuttur, fakat müşterek noktalar da bulabiliriz. Herşeyden evvel memle- ketin selâmetiyle meşgul olmak lâ- zımdır.,, Partilerin kararları Paris, 12 (A.A) — Komünist parti. si tarafından neşredilen bir tebliğde, parti merkez komitesi ile parlâmen- to grupunun yaptıkları müşterek top lantıda bir halk cephesi hükümeti teşkilinin memleketin temennilerine en uygun olacağını teyit ettikleri bil dirilmektedir. .— ükümetine TamMüzaheret Edecek HABERLER Paris, 12 (A.A) — Parlâmento Ra- dikal grubu; bir milli temerküz kabi nesi teşkilini tasvip eden karar sure- tini 12 reye karşı ittifakla kabul et- miştir, Paris gazeteleri Bütün Paris gazeteleri, bir milli birlik kabinesinin teşkili zaruretinde müttefiktirler. Sosyalist oPopulsire| gazetesi, kabine buhranı hakkında diyor ki: | “Bittabi bütün soğuk kanlılığımızı | muhafaza etmek lâzımdır. Fakat, teh likenin bütün şümulünü de ölçmek gerektir. Hitlerin bu yeni darbesin- den sonra, Avrupa en tehlikeli gün- lerini yaşıyor. Dostumuz Blum'un bugün akşama kadar kabineyi teşkil etmesi muhtemeldir. Ouvre diyor ki: “Artık mesuliyetleri biribirimizin üstüne atmak zamanı geçmiştir. Bi- lâkis realitelere tamamiyle uygun bir hükümet kurmak saati çalmış-| tar. Pöti Parisien, son Avusturya hâdi- selerini telmih ederek şunları yazı- yor: “Bu feci saatleri yaşıyarlar| Blum'u daha şimdiden Başvekil ola- rak telâkki edebilirler... Journal, Blum'un kabineyi teşkile muvaffak olamıyacağını kaydettik- ten sonra: “Relsicümhur, selimeti umumiye hükümetinin teşkilini ya Daladiye'ye yahut ta Herriyo'ya tevdi edecektir,, diyor. Pigaro; “Ancak tek cepheden bah- se hakkımız vardır! Milli cephe,,, di- yor. Echo de Paris'ye göre, “Ballli birlik zaruridir!,, Maten; filli birliğin zârurl olduğu nu, fakat bu meselede radikallerin ve eski ekalliyet partilerinin de söy- liyeceği bazı sözler bulunduğunu ya- zıyor. YUGOSLAVYA: İtalyan - Yugoslav Kültür Cemiyeti | Belgrat, 12 (Hususi) Yugos- hav Italyan kültür cemiyeti faali- İyete geçmiştir. Cemiyet, kongresini “Aeroklub” salonunda yapmış, top - lantıda bir çok Yugoslav münevver- leri bulunmuşlardır. Romada bir Yu goslav akademisinin kurulması ve Yugoslavyada bilhassa Dalmaçyada- ki mekteplerde Italyan lisanının oku tulması için bir karar verilmiştir. Belgrat, 12 (TAN) Yugoslav meclisi, Yugoslav hariciye nezareti İbütçesini tasvip etmiştir. Bütçenin ekseriyetle kabul olunmasından dola İyı Başvekil B. Stoyadinoviç, bazı ma hafillerin itirazlarına cevap verreğe | lüzum görmemiştir. İNGİLİZ KARİKATÜRÜ : umum müdürlüğüne gönderilmiştir. | | Bundan başka Fatihin vezirlerinden hürmet olmak üzere bugünkü harap durumundan kurtarılmasına katar verilmiştir. DUNYANIN BUGUNKU CENEVRE: Arkeoloji Cemiyetinin Yıldönümünde Cenevre, 12 (A.A.) — Anadolu &- jansının hususi muhabiri bildiriyor: Cenevre tarih ve arkeoloji cemi- yetinin yüzüncü kuruluş yılını tesit için yapılan merasime vüku bulan davet üzerine Türk tarih kurumu da iştirak etmiştir. Türkiye gibi uzak bir memleketten murahhas yollan - İması Cenevre tarih Cemiyetinin çok büyük şükranını mucip olmuştur. 5 Mart akşamı cemiyet âzası profe- sörler, tarih meraklıları ve dışarıdan gelen muyahhaslara büyük bir ziya- fet verilmiştir. Türk Tarih Kurumu namına ikin- ci reis Bayan Afet ve Manisa sayla- vi Hikmet Bayur iştirak etmişlerdir. Muhtelif nutuklar irat edilmiş ve Hikmet Bayur nutkunda iki cemiyet arasındaki dostluk münasebetlerini ve Türk Tarih Kurumunun mesai ve hafriyatının tarih bakımından ehem miyetini tebarüz ettirmiştir. Bayan Âfet, Geldi Bir müddettenberi, İsviçrede tet- kiklerde bulunmakta olan Tarih Ku- rumu Asbaşkanı Bayan Âfet dün sa- bahki ekspresle Avrupadan şehrimi- ze gelmiş ve akşam treniyle de An- karaya gitmiştir. Bayan Âfet, sabahleyin istasyonda Tarih Kurumu âzası tarafından kar- şılanmış ve akşam üzeri de ayni ze- vat tarafından uğurlanmıştır. RAŞMAKALEDEN MABAT Bin Senelik Bir Varlık Göçüyor (Başı 1 incide) vustürya — Macaristan bir çok par- Topraklarından bir kısmı ( Italyaya, Sırbistana, Ro manyaya, Lehistana verildi. İsviçre bile küçük bir parça aldı. Eski ara- zinin geri kalan kısmında da küçük bir Avusturya ve bir Macaristanla kocaman bir Çekoslovakya kuruldu. #rislerden hepsinde tek bir emel vardı: Habsburgların Viyanaya sokulmasına ve eski Avus- turya — Macaristan âleminin diril- mesine mâni olmak... Bunu yapar- ken, hiç biri şurasını farkedemiyor- du ki Avusturyanın siper sıfatile 0- lan varlığını yıkıyorlar ve kendi hak larını ve menfaatlerini koruyacak yerde zemini Alman salgını için ha- zırlıyorlar. Bunu farkettikleri zaman iş işten geçmişti. Almanya canlanmış, asko- rileşmiş, Italyayı arkasından sürük- liyerek Avusturya — Macaristanın mirasçıları arasındaki bütün birlik ve anlaşma hareketlerine karşı yum- ruğunu göstermeğe başlamıştı. Almanya az bir zaman sonra te- cavüz vaziyetine geçti. Avusturya da bir nazi hareketi uyandırarak ka- İleyi içeriden almak için elden gelen her hazırlığı yaptı. Almanyanın şu veya bu yoldan Avusturyayı ilhak İetmesi endişesi, Avrupanın siyasi uf- kunda en çok yer tutan meseleler- den biri haline geldi. ay Hitler, bir kaç hafta evvel Avusturyaya tebditli bir emir verdi: “Benimle birleşeceksin., A- vusturya beklenmez bir mukavemet gösterdi. Şimdi ayni emir, askeri tazyik altında tekrar edilmiştir. Avusturyanın bin senelik varlığı, bu saniyede görülen manzaraya gö- te, tarihe karışmıştır. İnsanlık âlemi, çok acı bir vaziyet karşısındadır. Şiddet yoluyla bir mil- letin varlığım yok etmek gibi asayiş ve emniyeti yıkan, barışı ve istikra ri bozan bir hareket, Habeşistandan sonra Avrupanın göbeğinde de tek- rar edilmiştir. Bunun için kan ve'dil birliği gibi bir özür kabul edilemez. Dünya yü- ACIKLI MANZARASI zünde bu yolda bir hak kabul olu. Bursa İngilterenin Amerikaya, Ame- SELEK Kar Helvası (Yazan: B. FELEK) Avrupadaki siyasi vakalara bakan- ların: — Doğrusu çok rahat ve sükün &- çinde bir kıta! Diygceklerini bekle « mek biraz safdillik olur. Olduydu, olacakti derken işte AL 'manca (Anşlus) denilen Avusturya - Alman birleşmesi Alman ordularının. Avusturyaya girmesile bir emrivâki oldu. Artık yedi milyonluk Avustur- yanın zaten bir kısmı Nazi olmuş hal kından bu emrivâkie karşı mukavo- met beklemek boş bir hülyadır. Büyük harp bitince herkes: — Ne idi o korkunç şer! Çok şü- kür bitti! Bir daha Allah gösterme- sin! Artık beşeriyet bu musibetten büyük bir ders almıştır! Dedi ve e arada rahmetli ve Amerikalı Mister Vilson, Milletler Cemiyeti projesini ileri sürdü: Bu proje ideal bir şey idi amma, pratik bir şey olmadığı za - manla anlaşıldı. Bu ideal şeyin pratik olmadığını rahmetli Vilson herkesten evvel keşfetmiş olmalı ki; kendisi Milletler Cemiyetine rağbet göster » medi, Hani Nasreddin Hocanın: — Kar helvasını ben icat ettim am» ma, ben de beğenmedim! Dediği gibi, Avrupa haritasının yeniden biçili- şi sırasında ortaya çıkarılan küçük küçük hükümetler, Milletler Cemiye- tinin en büyük taraftarları oldular. Umdular ki, istiklâl ve selâmetleri $- çin bu ideal müessesesinin mânevi hi mayesi altında olmak kâfi bir garan- tidir. Hâdiseler, bunun ham bir hayal ol duğunu maalesef gösterdi... Milletler Cemiyeti, belki dünya vicdanını w- mumi sızlamalarını cihana ilân eden İnsani, medeni ve yüksek bir müesse- sedir. Lâkin bundan medet beklemek bir ocak resminde ısınmıya benzer, İlk Mançuko hâdiseleri, arkadan Habeşistan meselesi, daha sonra İs- panya harbi, onun arkasından Çin iş- gali ve daha sonra Avusturyanın il « hakı İngiliz Başvekilinin de söyledi- ği gibi bu müessesenin heniz maddi bir kuvvet teşkil edemediğini göste- riyer, Bana sorarsanız bu büyük medeni ve İnsani müesseseye'iştirak edetiler içinde henüz onun seviyesine vara - mamış olanlar bulundukça bundan müspet bir fayda beklemek abes olur. Herkes te bunu anladığı içindir ki, habire silâhlanıyor. Ne diyelim? Geç olsun da güç olmasın. Yeni Mektepler Açılacak mı? Adapazarı, (TAN) — Ortaokulu - muza köylerden gelen çocukların i- aşe ve ibatesini temin etmek Üze- re bir pansiyon açılmasına İzmit vilâyetince karar verilmiştir. Ortamektep, yeni yapılmakta olan binasına taşındıktan sonra boş ka - lacak olan Yenikilise denilen binada bir ilkmektep açılacağı, gelecek se- nelerde de Adapazarında bir sanayi mektebi kurulacağı söylenilmekte - dir. — ————— — rikanın Kanadaya, Arap memleket- lerinin biribirlerine sahip çıkmaları lâzım gelir. Bunun tamamile aksine olarak Büyük Britanya Imparatorlu- ğundaki Avustralya, Yeni Zeland, Kanada gibi memleketler mukadde- ratlarına hâkim olmak ve anayurte tan gittikçe uzaklaşmak yolunu tut- muşlardır. vusturya, bin senelik müsta- kil bir siyasi varlık geçirmiş- tir. Avusturya milletinin tam mu- kadderatı hakkında reyini kullana- cağı günün arifesinde cebren ilhak gibi bir muameleye uğraması, her- hangi bir memleketin bir diğeri ta- rafından * tecavüze © uğramasından farksızdır. Avrupada zaten hüküm süren em- niyetsizlik, bu hareketle büsbütün açığa vurulmuştur. Dünyada demok- rasi ve barış istiyen kuvvetler, bu- gün dağınık bir manzara gösteriyor- lar. Diğer olmuş, bitmiş vekalar gi- bi bu büyük tarihi hâdise de belki de kâğıt üzerinde kalacak bir takım vrotestolarla geçiştirilecektir. Fakat bin senelik Avusturya sipe- ri yıkıldıktan sonra keyfi kuvvet ve şiddet istidatları karşısında dünya- yı bekliyen âkıbetler, insanlık âle- mini herhslde derin derin düşündü- recektir. Ahmet Emin YALMAN