23 Mayıs 1931 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 2
sır Cümhuriyetlerde | Teşkilâtı esasiye: Dünya cümhuriyetlerinde « E v Teşkilâtı esasiyeler nasıldır? & Başlangiç Harpten evvelki Avrupa Teş- kilâtı esasiyeleri nasıl dı? Si el 1866 harbinden doğan şimali Almanya hükümeti müttehidesi, 1867 venevi Ha- ziranında bir toşkilâtı esa- siye vücuda getiriyor ki, 16 Nisan 1871 itibaren Alman Kanunu esasisi olu- yor. Bu tarihten Harbi umuminin nihayetine ka- dar Alman hükümetlerinin Teşkilâtı - esasiyesiyelerinde değişiklik — olmiyor. — 1902 tarihinden itibaren, bunlar- dan çogunun Teşkilâtı esa- siyelerinde pek mühim ta- dilât yapılıyor. Bunların ek- &yan melisleri azasının sureti İnm tihap ve teşekkülüne, hap hakkının tevsline aittir. Bu hükümetler Saxe, Bavl- ere, Wurtemberg, ) Bade... ilh.. tır. Avusturya, bunun aksi tesirile, 1867 tarihinde ta- mamile teşekkülünü değiş tiriyor. ikilik usulü idaresi o vekit düşünülüyor. İmpera- torluk ikiye bölünüyor. Bu da Alman ve Macar unsur- larının pek büyük bir tavaf fuk hazırlamış olup ( 1867 senesi 21/Kânunuevvel tah- kimnamesi) İtalya harbinden beri ( 5 Mart 1860 ve 26 Şubat 1867 — imperatorluk beraeti) tetkik oluna gelen ıslahat tahakkuk - ederek, Avusturya Reichstart mec- Hsi kavanini esasiyesi kabul ediyor' ( 21 Kânunuevvel 1867) (Fanças-Zoseph) 1n Macaristan — kırallık tacını giymesini bir hak olarak istihsal eden Macarlar, Tep- kilâtı tekrar mazhar oluyorlar, 1848 den- beri devam eden kanunla- rından kemalile istifadeye başlayorlar. Müteakip senede ristan ile Hirvatistan arasın- daki münasebetleri tanzim eden bir diğer tahkimname kabüul olunuyor. Cermen ittihadından ay- rılan luxembourg bu vesile ile, Teşkilâtı esasiyesini ta- dil ediyor. Bunun tarihi 17 Teşrini evvel 1868 dir. Maamafih bu devrede hürmet Teşkilâtı esasiyeye taallâk eden en bariz ısla- hat, Avusturya teşkilâtı esa- siyesi, İsveç Siksdage kanunu esasisi (1866) ve Fenlandya diete meclisinin davetidir. Üçüncü Na; ğ sukutu ve üçüncü cümhuri- yetin zuhuru (1870) fransa- nn bir. felâketi ile birlik- - vaki olduğundan, Avru- pada bir aksi tesir uyan- dırmadı. Hattâ bizzat Fran- sa bile, beş sene müddetle Teşkilâtı esasiyesiz — kaldı. Ancak — istical —ile kabul olunup teferruat noktasın- dan tadile uğrıyan (1875) Teşkilâtı esasiye kanunları ihtimal bütün dünyanın en nâkıs teşkilât metinlerinden biridir. Bu tarihten itibaren Teş- den serisi. mebusan — ve ânti- esasiyelerine Maca- | kilâtı esasiye hareketi, git- tikçe mâna ve Istikametini degiştiriyor. Artık mutlakı- yetin yerine — temsili esseseler ikamesinden, key- Hi hareketlere karşı vatan- daşlar için teminatlar araş- tırmaktan ziyade siyasi dip: lomasi yeni mülesseseler vü: cude getiriyor. Avrupanın Şarkında teşekkül eden yeni devletlerin Teşkilâtı esasiye metinleri, bu ruh dahilinde yekdiğerini takiben mey- dana çıkıyor. 30 Haziran 1866 taribli Romanya, 26 Haziran 1869 tarihli Sırbistan, 16 Nisan 1879 tarihli Bulgar Teşki- lâtı esasiyeleri böyledir. Bunlardan birincisi 1884, ikincisi 1888 ve 1803 tadil olunuyor. Osmanlı İmpera- torluğu da 1877 tarihinde bir Teşkilâtı esasiye (Kanu- nu esasiye) kabul adiyor. Bu uzun müddet hükümden sakit olduktan sonra 1908 ihtilâlile — yeniden mevkii mer'iyete konuldu. 16 Teşrinisani 1864 tarihli Yunan Teşkilâtı esasiyesi, 30 Haziran 1876 İspanyol Teşkilâtı esasiyesi tadilâtı Hanedan veya usulü idare tebeddülâtile alâkadardır. Bu devrede Teşkilâtı esa- siyede hasseten — tashihat, hattâ tadilât, 1852 de de gözden geçirilmiş olan 1826 Pörtekiz fermanının 1878, 1885 ve 1896 tarihlerinde vaki üç defa tathihidir. İsviçre istisma olunmalıdır. Burada Halk hükümeti şekli müstemirren ıslabatına daha doğrusu kanunun yeni baştan elden geçirilmesine müsaittir. İttihat Teşkilâtı — esasiyesi, 29 Mayıs 1874 de bir yeni şekil aldı; memleketin mü: dafaasını temin için İttihat hükümetinin — salâhiyetleri tevsi olundu. Hattâ ondan sonra da,'muahher ve müte- addit Teşkilâtı esasiye ka- nunlarile, bu salâhiyetler tekrar tezyit edildi. Yirmi iki Canton dan ancak iki- sinin 1848 den mukaddem bir beraeti vardır. Bunlarda mü- Geneve (24 Mayıs 1847) ve ? Tessin ( 23 Haziran 1830 ) Teşkilâtı esasiyeleridir. Hattâ bunlar da öyle tadilâta uğra- mıştır ki, cski halleri tanın- maz olmuştur. Diğer Canton lar, 1848 tarihinden itibaren, kanunlarını tecdit etmişler- dir. Bir çoklarırda yeni it- Uhat metnile hem ahenk kılmak için 1874 tarhinden itibaren kanunlarını gençleş- tirmek ihtiyacında kalmışlardır İsviçrede de kım! veya külli tadilât devir devir olağan işlerdendir. 1905 de Norvege in İsveç- ten ayrılması; 1905 de Fen- lendiye muhtariyetinin kısa bir müddet için ilgası, 1906da tekrar tesisi bu muhtelif memleketlerin Teşkilâtı esa- siyelerinde aksi tesirler yaptı. (Devamı var) İ | İ : ı Ştir. Yıldızdaki Maarıfte Müdürler Toplandı. Dün Maarif emanetinde İ tirakile bir içtima aktedil- mektepler müdürlerinin miştir. Bu içtimaada bir iki gün sonra başlıyacak olan imtihanlar hakkında görü- şülmüştür. Buna — sebep te geçenlerde yazdığımız veç- hile mekteplerde bazı hususi ve resmi iltimaslı tale- benin ibrazı liyakat etme- dikleri halde terfi ettirilme- leridir. Maarif emaneti bu hem talebenin ve hem de Maari- fin aleybine olan işlerin bir nihayete ermesi için mek- tep müdürlerine cezri hare- hakkında ta- Bu ket etmeleri llmat — vermiştir. sene imtihanlar çok sıkı yapıla- caktır. Ha gavret 153 polis mek- tepli oldu Trabzon ve Konyadaki polis mektepleri lâğvedilmiş, İstanbul polis mektebi ile birleştirilmesi mıştır. İstanbul polis mektebi son 135 kişi beraber tane de polis namzedi mezun olmuştur. Bu 31 namzet Ankaraya gönderil. miştir. Namzetlere, polisliğe İ terfi edinceye kadar 1200 l | kararlaştırıl- devre mezunları dir. Bu polislerle asli maas verilecektir. Bu son devrede İmezun olanlar arasında 2 komiser | ve komiser muavinijvardır. Altmışar — kiştlik olan Trabzor ve Konva - polit mekteplerinin İstanbul po- lis mektebi kadrosuna'ilâvesile kadro 300 kişiye yükselmiş- mektep bi nası, 300 kişinin ibatesine müsait bir hale getirilmiş- tir. İstanbul polis mektebi- ne polis namzedi kaydi için bir müsabaka imtihanı açıl- mıştır. İmtihanlar hâlâ de- vam etmektedir. Polislik için istenen va- sıfları haiz olan 30 kişi mektebe kabul edilmiştir. Kadınlar Yol vergisi verecek Yeni vilâyet ve Belediye kanlunu, tarik bedelini 8 lira olarak tesbit etmektedir. Buna, vilâyetlerini iki lira da zam hakkı vardır. İstanbul Nafia başmü- hendisi Avni B. ise, mükel- lefiyetin 6 liraya indirilece- ğini söylemektedir. Yol mükellefiyetini çalı- şan kadınlara da teşmili muh- temmeldir. Yol vergisini vermekte teallül eden ve bedenen bizmet ifa etmiyenlerden, | vergi, ,30 cezatile tahsil | edilecektir. l Yanlış bir gümrük siyaseti Bu kendi günahımız! Bir kaç parça yaş sebze Gümrü- ğü, peynirlerimizi düşürdü! Mevsim, beyaz peynirle- rin külliyetli miktarda pi- yasaya çıkarıldığı ve ihra- cat yapıldığı zamandır. Buna rağmen şimdiye ka- dariyi bir mahreç olan Mısıra | bu sene pek cüz'i olarak beyaz peynir sevkedilmiştir. Çünkü eskiden bir teneke peynir başına 2 lira güm- rük resmi alan Mısır. hü- kümeti, halen gümrük ret- mini 4 liraya çıkartmıştır. Bir teneke peynir 12-13 kıye- geldiğine göre 4 lira resim vermek maliyet fiatının haylı miktarda tezayüdüne sebep olmaktadır. Bu tezayüde sebep te şu olmuştur: Lkenderiyeden memle- ketimize giren mevsim seb- zelerine fazla gümrük resmi (arhe.mık)lüimiı' Bu vazi- yet İkarşısmda mukabelei bilmisili zaruri addeden Mı- sır hükümetide derhal pey- nirlerimizden aldığı gümrük resmini yüzde yüz arttır- mıştır. Bu mevsimde asgari 3000 teneke peynirin Mısıra sevk- edildiğini düşünürsek şu he- sap meydana çıkar: Beher teneke peynirin fiatı 7 lira ol duğuna göre, 3000 X7—21000 Hiralık bir zarardayız demek- tür. Peynir imalâthaneleri sa- hiplerinin *,801 fakirdir. Bi- pacnaleyh. bu zarar da A* nadolu ve Trakyadaki müs- tahsillerin sırtına yüklenmiş oluyor. Halbuki İskenderi- yeden gelen yaş sebzelerin miktarı pek azdır ve güm- rüğe temin ettiği resim de lâşey mesabesindedir. ——0 .—— Mual!ımler bırlığmde bir ıçhma Bu da nereden çıktı? İlk mektep muallimlerinin maaş- ları tenkih edilecek mi? İlk mektep muallimleri- nin, Muallimler - birliğinde aktettikleri içtimada ittihaz olunan kararlar Birlik ida- re hey'etine verilmişti. Bir- Hk idaresi bu husus etrafın- da bir rapor hazırlıyarak Maarif Vekâletine verecektir. Ülk mektep muallimleri- nin dilekleri yalınız Barem | kanunu etrafındadır. Mual- imler evvelce Bareme gi- rerken bazılarının az veya çok mutazarrır. oldukları ile sürülerek yeni bütçede yapılması icap eden tenk- ihatını kendilerine — teş- mil edilmemesini istemek- tedirler. Bu takdirde zaten mük- tesep haklarından kaybet- miş olan muallimlerin bür- bütün fena vaziyete düşe- cekleri söylenmektedir. Mu- | Niye toplanmıyorlar ? allimlerden biri bu hususta diyor ki: *Biz henüz bizim maaş- Jarda tenkihat yapılıp ya- pılmıyacağını — bilmiyoruz. Ancak baremde olduğu gibi gene bir emri yaki kar- şısında kalmamak için bu tarzda hareketi düşündük, Maarif vekâletine Muallim- ler birliği vesatetile bir ari- za vereceğiz. Bu İmünase- betle dileklerimizi — tespit ettik ve heyeti idareye ver: dik. Maksadımız arkadaşlar arasında biristişare yapmaktı. Belki bir daha toplanacağız ve hazırlanan arizayı oku- yacağız. Memur maaşlarında ya- pılacak tenkihatın ilk mek- tep muallimlerine teşmil edi- lip edilmiyeceği hakkında Maarif Emanetinde bir ma- lümat yoktur. Sigorta tarife komisyon azasından bazıları sigortacı imiş Bütün zahiri çalışmalara rağmen bir türlu halledil.- meyen — meselelerden — biri sigorta tarifelerinin — tan- zimidir. Umumiyet itibarile sigorta tarifelerinin —ağırlır ğından — müşteki olmıyan yok gibidir. Nitekim şahsi bir sürü şikâyetler neticesin- de tahkikât yapan Ticaret odası tariflerin tahammül- suz derecede ağır olduğu nelicesine varmıştır. Hele sigorta kumpanya- larının itfaiye resimni diye hal- ktan fuzulen cibayet ettiği para da bu miktarın büsbü- tün bhadden efzun bir hale gelmesine sebebiyet veriyor. Sigorta kumpanyalarının Be- lediyeye vermeğe mecbur olduğu bir resmi, bilâlözum halkın sırtına yüklemesi doğ- ru değildir! Bu mahrurları nazarı dik- katten uzak tutmiıyan İktisat vekâleti tarifelerde tenzilât yapılmasının zaruri - olduğu fikrindedir. Mevcut tarife komisyo- nu ise, bu ane kadar hiç bir iş görmemiştir. Halbnki 19 Temmuzda, elyeym tat- bik edilmekte bulunan ta- rifelerin müddeti — bitiyor. Unümüzde pek az vaktin kalmasına rağmen tarife komisyonunun ne zaman içtimalarına başlıyacağı da meçhuldür. İşte bu nokta esrarengizdir. Yapılan — dedikodulara göre komisyonün içtimala- rını geciktirmeşindeki sebep şu imiş: Komisyon azalarının mü- him bir kısmının sigortacı olması ! Eğer bu mesele de bir kördüğüm mahiyetinde 1se İktisat vekâietinin kılıcına lüzüm hissediliyor, demek- tir. | İntihar Bir acizdir! Her gün bir intihar işitir yoruz. Her gün bir bedbahi ker- disini öldürüyor. Halbukl... İntihar, aczin mütemmi: midir. Bu arzulu ölümü tercih edenlerin, sebep her ne olur- riye içinde acınmaktan nasipleri olmamalıdır. Zaten yoktur sa olsun cemiyeti beçe da... İşsiz kaldığı için kendini asan adamla, sevgilisine ka: vuşmadığı Tlctn zehir içen gencin ölümleri bence mü- savidir. İkisi de aczin esiridir. Bizi hayatta sürüklediğ faclayı öldükten sonra d temadi bedbahttı Çünkü sade kendi yok uluş ile işini bitirmemiştir. H misiz kadımı, yar ruları — kalmıştır. Kendit maddeten öldürmüştür. K lanları da manen.. Öteki İse aşkımı uyut cak ılık bir göğüs yerine y kıcı bir kurşun seçmiştir. Bu da bir aciz değil « nedir ? Azmi, iradesi sağla “Enerjik, bir adam hiç £ zaman gö termez, daima mücadele amade bulunur. Mücadele insanlığın g1 rıdır. ettiren zavallı intihar zafını * Memlekette maaler günden güne çoğalan in har hâdiselerini tetkik ed cek olursak,“Moda,, deme güçlük çekmeyiz. Anasına kızan intihara kalkıyor. Sinemaya gidemiyen g hincinı — süblimedi çocu kız alıyor. Çok ayıp olan bu vak' ların hakiki manasını a latmak hepimizin vazifesi Bilhassa hükümet, m allimlerile, gazetelerile in harın ayıplığını, çirkinliği ispata çalışmalıdır. Eğer bu. nesil için g' kalındıysa, gelecekler olst belki iğrendirilir. BÜRHANETTİN Â! Teftiş — ediliyor Memba sularının kaf naklarında tetkikat yap! maktadir. Bu tetkikler, ların ne — şekilde — şişeli doldurulduğu, membala! etrafının temizliği, su duran adamların sıhhi ziyetlerine aittir. Evvelki gün- Elmalı yu membalarında tetkil yapılmıştır. Diğer membalar da sırasile teftiş edilecektir: Meclis Hazira işlerini bitiriyof Ankara, 22 (Telefon) Meclis Haziran içinde çe ve ıslahat kanunü yihasını bitirmiş - olacak! Müzakterat uzasa bile di! kârarının nihayet Ti muza kadar uzaması temeldir. Meclise — verf diğer lâyihalar gelecek & Tei içtimaiyeye bırakt! tır.
