26 Nisan 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

2 = Cumhuriyet 2b l\ıan Balkan haftası Turizm kongresi açıldı \ Sehir ve memleket haberıeri Belşika mahkemesi ' Peşte sergisi ' Paket giimriikleri ivasîicnıaî Dorpat muahedesi Dospat muahedesinin tatbikı mes'elesinden dolayı Finlândiya ile Sovyet'ler arasında mühim bir ihtilâf çıkarak iki devletin münaseba tında gerginlik peyda olmuştur. Bu ihtilâf mevziî bir şey gibi görünü yorsa da hakikati halde Avrupa müsalemetint tehdit edecek kadar şümullü ehemmiyeti haizdir. Fin • lândiya Rusya'dan ayrıldıktan sonra iki devletin münasebatı ve yekdiğerine karşı hukuku 1920 senesinde Dospat şehrinde aktolunan muahede ile tanzim ve tesbit edilmisti. Bu muahedede Rusya'ya bırakılan şarki Karebya ve tngria eya letlerinin asıl ahalisi olan Fin'lere bazı imtiyazat verileceği Sovyet'ler tarafından taahhüt olunmuştu. Söyle ki şarkî Karebya ahalisine kendi mukadderatma sahip olmak yani idarî istiklâl ve tngria ahalui olan Fin'lere dahi harsî muhtariyet ve rileceği taahhüt edilmisti. Finlândiya'lılar Sovyet idaresi altında kalan ırktaşlarına ahten te min olunan hukukun filen verilmediğinden ötedenberi sikâyet ediyorIar idi. Şimdi Finlândiya'nın başhca mütefennin ve âlimleri, umum Fin Darülfünunlarının doktorlan, devletin yüksek memurini, maruf ricali siyasiye ve bir çok millî ve harsî cemiyetlerin imzasile Finlindiya hükumetine verilen bir arizede şarkî Korebya ve İngria ahalisine Dospat muahedesüe verilen hukukun iadesi ve temini için Finlândiya hükume tinin her türlü tedabiri ittihaz et mesi ve Sovyetler şimdiye kadar takip ettikleri sivasette ısrar ettik'eri takdirde âlemi medeniyete ve Cemiyeti Akvama müracaat olunması talep olunmuştur. Finlândivalıların iddiasma göre Sovyetler Şarkî Korebya ve tngria ayaletlerine ahalisi Rus olan muhtelif mmtaka'arı ilhak ederek bu iki eyaletin Fin unsurunu akalli • yette bırakmışlar ve bu suretle is tiklâl ve harsî muhtariyet hakkındar mahrum etmi'îlerdir. Finlândiya hükumeti Rusya'daki Finlerin hu kukunu muhafaza icin şiddetli te sebbüsatta bulunacaktır. Bu teşeb büso Petresborg'un cenubunda müshir i. .ı.. ıt.t Murahhaslar öğleden sonra Cumhuriyet Dün iki mühim dava Mahsulât ve mensu Muamelâtta sür'at abidesine bir çelenk koydular catımız gönderildi temin ediliyor rüyet etti Fransız mahkemesi yarm Sergide bir de istatistik Postaneye yenirîen mekararlarını veriyor ve fotoğraf kısmı var murlar gönderiidi Dün Türk Belçika muhtelit hakem mahkemesi toplanarak bir kaç mühim dava rüyet etmiştir. Bu davalar karara kalmıştır. Bunlardan biri Anadolu Demiryollan idaresinin Belçika hükumeti aleyhine açtığı davadır. Demiryollar idaresi vaktile Bekika'ya siparis edilen mal zemenin teslimini istemektedir. Diğer dava da şudur: Bon ve Marpet şirketi Türkiye hükumeti aleyhine bir dava açarak Hicaz simendi ferleri idaresine mukavele ile sattığı malzeme bedelinden tazminat olarak tefrik edilen 3,600,000 Belçika frangınm tazminini istemkte dir. Bu davaya dün öğleden evvel ve öğleden sonra devam edilmiş ve raiirafaaları yapılmıştır. Yarm da Türk • Fransız muhtelit hakem mahkemesî toplanarak bazı kararlar verecektir. Bu me • yanda Perapalas otelinin iadesi hakkında Beynelmilel Oteller şirketini davası ve Mehmet Âli Beyin Kredi Liyone Bankası aleyhine olan da • vası bulunmaktadır. Bunlardan başka Mm. Linzler isminde bir kadının eski Paris sefiri Münir Pş. aleyhine açtiğı dava vardır. Müddei, Münir Pş. nın Paris' • teki evini işgal ettiğinden dolayı 31,675 frank tazminat istemektedir. Ayni zamanda mühimmatı harbiye Fransız şirketi tarafından Türkiye aleyhine açılan dava hakkındaki karar da tefhim edilecektir. Bu davada da şirket Enver Pş. nın Harbiye Nazırlığı zamanında sipariş edilen mühimmatı harbiyenin mukavele mucibince hükumet tarafından alınmaaını istemektedir. Peşte sergisinde teşhir edilecek olan mamulât ve masnuatımızla memleket mahsulâtı tamamile Peş te'ye gönderilmiştir. Bugün kon vansiyonel trenile Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti reisi Vedat Ne dim ve Peşte sergi komiseri Daniş Beyler Peşte'ye müteveccihen ha reket edeceklerdir. Vedat Nedim Bey kendisile gö rüşen bir muharririmize, sergi hakkında demiştir ki: « Peşte sergisinin Türk pavyonuna ait buraca yapılan hazırlıklar bitmiştir. Sergi komiseri Daniş Be yin fedakârane mesaisî neticesinde 134 sandık niimune ve satış eşyası yola çıkarılmıştır. Sergimizin nü mune ve satış kısmından maada bir de istatistik ve fotoğraf kısmı ola • caktır. Türkiye'yi adetlerle, grafiklerle, haritalarla temsil için İstatistik umum müdürlüğü grafik mütehas sısı ressam tsmail Hakkı Bey tara fından (50) tablo hazırlanmıştır. Bu tablolar da Türkiye'nin ziraat, hayvanat, maden, orman mintakalan tütün ve üzüm, incir gibi ihracat maddelerimizin istihsal yerleri gösterilmektedir. Bundan başka, Türkiye'yi bir de fotoğrafla göstereceğiz. tçtimaî ve iktisadî Türkiye fotoğraflarla canlandırılmıştır. Pavyonumuz başlıbaşına bir san'at eseridîr. Bu pavyonu genç mi marımız Sedat Bey yapmıştır. Macaristan'la aramızdaki ticarî münasebet ne haldedir? BugUn Macaristan'la Türkiye nin ticarî ahşverisi mahdut gibi • dir. Fakat sergilerle yapılan tanışmalar büyük tesirler yapmaktadır. Bundan başka Tuna yolunun açıl ması îcin çalısılmaktadır. Bu tarik açılacak olursa bilhassa kömürlerimiz, Tuna vasıtasile, Tunaya sahil olan hükumetlerle, Macaristana sevkedilebilecek ve ihracat emtiamızın bashcasıni teskil edecektir. Paket gümrüklerinin lâğvından sonra muamelâtta matlup sür'at temin edilemediği hakkmda gazete • mizde vaki olan nesriyat Gümrük idaresince nazari itibara alınarak, bu hususta tetkikat icrasına baş lanmıştır. Aldığımız malumata göre, Gümrük idaresi, gümrük kanununun otuz ikinci maddesi mucibince be yanname ile yapılan ithal muamelesi hakkındaki taahhüdatı kanu niye mes'elesini tetkik etmektedir. Bundan başka eksperjer mes'elesi hakkmda da tetkikat icra edilecektir. Muamelâtın betaetle cereyan ettiği hakkındaki ne?riyatımız üz«»ine tstanbul Başmüdürlüğü gümrük • lerden tefrik ettiği güzide muayene memurlarını Posta idaresine göndermiş ve iki gündenberi teksif e dilen mesai ile bir çok paketlerin muamelesi bitirilmiştir. tstanbul Başmüdürü Seyfettin B. bizzat paket işlerile meşgul olmakta ve en ufak şikâyetleri bile nazari dikkate alarak mevzuatı kanuniye dairesinde müşkülâtı halletmektedir. Paket muamelâtının bugün için kolaylıkla ikmali mes'elesinden ziyade bu mes'elenin memleketin ihtiyaçlarına göre hallinde bütün tstanbul tüccarlan ittifak etmekte dirler. Gümrük idaresinin bu hususta tetkikatını bir an evvel ikmal ve paket işlerini kanunî bir şekle ifrağ etmesi beklenilmektedir. Kongrede bulun Altı memleket murahhaslarmın iştirak ettiği Balkan turizm kon gresi dün sabah saat 11 de Ga • lataaaray lisesinde merasimle açıl • miftır. Kongreyi açan tstanbul Va lisi Muhittin Bey bir nutuk irat e derek İstanbul'da ük Balkan federaıyonu kongresini açtığından dolayı pek memnun olduğunu beyan etmiş ve müteakiben turizmin sadece bir şahsî zevk ve tenezzüh mes'eleıi olmaktan ziyade beynelmilel sahada dostluk rabıtalarının inkişafına büyük yardımı bulunduğunu zikretmistir. Muhittin Bey bundan sonra tabiî güzelliklere malik bulunan Balkan memleketlerinin turizm ve»i • lesile daha ziyade tanınmış olacağını ve bunun da umumun menfaati icabından olduğunu ilâve etmiştir. Reşit Saffet Beyin nutku Bundan sonra Turing Klüp reisî Reşit Saffet Bey de bir nutuk irat e* derek misafirlere beyanı hoşamedî etmiş ve turizmin faydalarından ve İstanbul'un tarihî âsarından bahsetmiş ve Balkan memleketlerindeki aanayü nefisenin ayni zevkin mahsulü ve Balkan hükumetleri için bir •ervet olduğunu söylemiştir. Bundan sonra Yunan murahhası ve Atina mefaJvsa M. Mangas heyecanlı ve çok alkışlanan bir nutuk irat ederek turizmden ve Türk Yunan dostluğundan sitayişkâr bir litanla bahsetmiştir. M. Mangas'tan sonra her devlet başmurahhası birer nutuk irat ederek tstanbul'da gördükleri hüsnü kabulden çok mütehassıs olduklarını beyan etmişlerdir. Dünkü kongrede hazır bulunan murahhaslar şunlardır: Türk Turing klübü azaları, Arnavutluğu emsil eden Asaf, meb'us Malik, tskender Kopiçe Beyler, Bulgar murahhası M. Minçef, Yugoslâvya murahhası M. Lazaroviç, Yunan murahhasları M. Agapitos, M. Pev, M. İovanidis, Romanya murahhası M. İonescu, M. Manescu. anlara bir nazar Turing Kulubun faal reisi Reşit Saffet B. iradı nutkederken nada bir polis müfrezesi misafirlere resmi selâmı ifa etmiştir. Romanya murahhası M. İonescu bu tarihî günde Gazi ve Ismet Pş. Hazaratına birer telgraf çekilmesini teklif etmiş ve bu teklif heyeti umumiye tarafından memnuniyetle kabul edilmiştir. Dün öğleden sonra federasyon meclisi Perapalâs'ta hususî bir celse daha akdetmiş ve akşamüstü muallim Vahit Bey tarafından Galatasaray'da bir konferans verilmiştir. Vahit Bey konferansmda Türk sanayii nefisesinin zannedildiği gibi arap, iran ve bizans san'atlarının bir kopyası olmadığını sÖylemiş ve bir çok misaller göstererek sanayii nefisemizin tamamile müstakil olduğunu izah etmiştir. Vahit Bey bundan sonra camilerimizden bahsederek mimarî san'atimizin hususiyet • lerinden bahsetmiştir. Sabık Musul meb'usunun katli davası Bundan bir kaç ay evvel Tak sim'de oturan sabık Musul meb'usu Nuri Beyi bir kadın mes'elesinden dolayı öldüren Arnavut Hacı katil hâdisesinden sonra firar etmiş, zabıta bu katili üç dört ay takipten sonra Bulgaristan'a firar ederken Boğaziçi'nde bir motör içinde yakalanmıştı. Maznun hakkındaki adliye tahkikatı hitam bulmuş ve maznun taammüden katil olmak suçile Ağırceza mahkemesine sevkedilmiştir. Bu mühim davaya bayramertesi başlanacaktır. Ucuz çoraplar! Son günlerde piyasada ucuz fi atlarla kadın ve erkek çoraplarmın satıldığı görülmektedir. Yirmi be» kuruştan elli kuruşa kadar satılan bu çoraplar cins itibarile fena de ğildir, hatta içlerinde vasatm fev • kinde olanlar da vardır. Bu sebeple bu çorapların bu kadar ucuza sa • tılması şayani dikkat görülmekte dir. Bu çorapların gümrük resmi satış fiatından fazladır. Bu mallann gümrükten kaçak olarak geçtiği tahmin edilmektedir. Filhakika güm • rük kayitlarında yapılan tetkikatta bu çeşit mallann geçmediği tesbit edilmiştir. Kaçak olarak giren her malm müsadere edilmesi lâzım geldiğinden gümrük idaresi bu nevî mallann müsaderesi hakkında tetkikatta bulunmaktadır. Idare müsadere için lâzım gelen şeraiti kanuniyeyi ifa ve ikmal et • tikten sonra kaçak olduğu tahak • kuk edecek bu gibi mevadı müsadere edecektir. *»lri1 Belediye bir çamaşırhane açıjror Belediye umumî bir çamaşırhane açmağa karar vermistir. Mevcut hususî çamaşırhanelerin ihtikâr yap tığı ve gayri sıhhî olduğu söylen mektedir. Bu çamaşırhanede az fiatla herkesin çamaşırları yıkana • caktır. Çamaşırhanelere en fazla bekârlar rağbet göstermektedirler. Dün aksamki ziyafet Cumhuriyet abidesine çelenk Murahhaslar içtimadan sonra otomobillerle Taksîm'e giderek altı Balkan Devîetinin bayraklarile süslenmiş büyük bir çelengi Cumhu • riyet abidesine koymuşlardır. Bu es Türk Turing Klübü dün gece saat 20 de Balkan turizm kongresi mu rahhaslarına bir ziyafet vermistir. Misafir murahhaslar bugün ts tanbul'un görülmeğe değer yerlerini gezeceklerdir. Akşam saat 17 de Topkapı sarayında şereflerine bir cay ziyafeti verilecektir. Seyyahin şubesi parasız kaldı Belediye seyyahin şubesîne 2 bin liralık tahsisat verilmişti. Bu tahsisat tekikat için sarfedildiğinden bugün bütçede para kalmamıştır. Bu şube şimdi âtıl bir halde bulunmaktadır. Yalnız memurlan seyyahlan istikbal etmektedirler. Sürpagop arsası davası Ermeni patrikanesi tarafından Belediye aleyhine Sürpagop arsa sının işgalinden dolayı açılan davaya dün devam edilmiştir. Heyeti hâkime dünkü celsede patrikane nin böyle bir dava ikamesine mahkemenin de davayı rüyete salâhi yettar olduklarına karar vererek tetkikat için muhakemeyi talik et miştir. Finler ile ırkdaş olan tstonya da» hi iltihak edecek imiş. FinlândiyalıIarın bu iddia ve talepleri arkasında ikt:sadî amil ve s^^epler dahî olmalıdır. Çünkü Sarkî Korebya dünyanın en zens:in ve eski orman larını muhtevi olduğundan tükenmez servet menbalarım haizdir. Tabiî Finlândiva bu servet menbala rına sahip olmak ister. Son zamanlarda Finlândiya'da faşizm hâkim olmuştu. Hükumet ve parlâmento bun'arın elindedir. Biri komünist ve diğeri faşist olan iki devlet arasında iktisadî ve siyasi mühim mes'elelerden dolayı cıkan ihtilâf sulh icin ivi bir sey dŞPdir. MUHARREM FEYZt Stok tütünler Mubayaata bayram ertesi başîanıyor tnhisar İdaresi tarafından mu bayaası takarrür eden tütünler için üç heyet yapılacaktır. Bunlardan birisi tzmir, diğeri Samsun, üçün cüsü de İstanblu'da çalışacaktır. Bu heyetler mütehassıs eksperlerden teşekkül edecek ve şube müdiranından bir zatın riyasetinde buluna • caktır. tnhisar müdiri umumisi Behçet Bey dün bir muharririmize de • miştir ki: Mubayaata bayremertesi başlanacaktır. İdare her türlü hazırhklarını yapmıştır. Ancak bir mubayaa subesi kalmıştır ki, bu da kolayca cereyan edecektir. Tütünlerin kıy metleri asağı yukarı ma'um olduğu c'hetle fiat mes'elesinde müşkülât çıkacağını zannetmiyorum. Yeni demiryollarımız Bundan sonra inşa edilecek hatlar hakkmda bazı şerait tesbit edildi Bundan bir müddet evvel İstanbul gümrüklerinde vâsi bir çakmak taşı kacakçılığı vaki olmuştu. Bu husustaki tahkikat nihayet geçen gün bitmiş ve evrakı tahkikiye Ve kâ'^te gönderilmiştir. öğrendiğimize göre kaçakçılık evvelce yazıldığı gibi bir milyon liralık olmayıp ancak bir kaç yüz bin lira kıymetinde ve 30, 40 kilo ara sındadır. 9 Asıl garip olan bu tahkikat ne ticesinde kaçakçılık faiîlerinin tes bit edilememiş olmasıdır. Heyeti teftişiye bu raporunda kaçakçılığın failini gösteremediği çibi şüphele rini hic kimse üzerinde de cemedememistir. lâakal on senede ödenecektir. 3 Sarfedilecek sermayeye, taIiplerle takarrür edecek nisbet da • hilinde faiz verileceği gibi talip grup veya şirketin umumî masrafına mukabil yüzde on beş müteahhitlik ücreti tesviye edilebilecektir. 4 Talîp şirketler veya gruplar insasını deruhte edeceklerî hatlarm etüt ve tatbikatını yaDacaklar ve projelerini ihzar ve tasdik ettireceklerdir. Bilâhare bu hatlar kısım kı sım münakasaya konacak ve mü teahhitlere ihale edilecektir. Hükumet bu şerait dahilinde daha şimdiden bir çok ecnebi gruplardan teklifler almış ve müzakereye başlamıştır. Çakmaktaşı kaçakçılan bulunamtyor Belediye memurlartmn kazanç ları iade ediliyor Belediye merkez muhasebesi on aylık kazançların reddi için akşamları geç vakte kadar çalışmakta idiler. Tamamı birden verilecek olan %5 lerin tesviyesine bugün başlanacaktır. Borsa, haftaya pazar günü açık Kurban bayramı münasebetile bütün malî müesseseler salı gününden itibaren kapalı bulunacaklar dir. Bu hafta zarfında yalnız cu martesi vepazartesi günü iş yapıl dığı için bayram münasebetile bankalarda teraküm eden muamelâtın geri kalmaması için Borsa komiserIiği, mayısın üçüncü pazar günü Borsamn açılmasına karar vermiş ve bu karar malî müesseselere tebliğ olunmuştur. Balıkpazarı'nda meyhaneci tl ya'yı bir münazaa üzerine tabanca kurşunile cerh ve katleden Lâz Yakup hakkındaki muhakeme dün hitam bulmuş ve karar tefhim edil miştir. Bu karara göre Lâz Yakup 15 sene ağır hapse, bin lira tazmî nata ve müebbeden hidematı âm meden mahrumiyete mahkum ol muştur. tlya'yı öldüren Yakup tnahkum oldu Meslekten çıkartlan bir avuhat Bandırma avukatlarından Bür • hanettin Bey meslek haysivetini muhil hareketinden dolayı, Bandırma mahkemesince avukatlıktan menedilmiş ve bu karar Günan mahkemesi tarafından da tasdik edilmiştir. Bundan bir müddet evvel Ağırceza mahkemesine verilen ve ikişer sene hapse mahkum olan komünist maznunları hakkındaki karar gerek müddeiumumilik ve gerek maz nunlar tarafından temyiz edilmisti. Temyiz mahkemesi mahkumiyet kararlarını tasdik etmiş, yalnız beraet edenîerden birisi hakk<ndaki beraat kararmı nakzeylemiştir. Beraet kazanan komünist Asrî haıtisaneler Elyevm mer'i olan ceza kanunu, ağır hapse mahkum olan mahkum» ların müddeti cezaiyelerinin münferit taş hücerelerde gecirmelerini âmirdir. Fakat bizde henüz kanunun tarifatı mucibince asrî şekilde hapisaneler mevcut olmadığından ağır hapis mahkumları da diğer adi mahkvmlar gibi hapisanelerde serbest bir halde bulunmaktadırlar. Adliye Vekâleti, kanunun em « rettiği şekilde asrî hapisaneler yaptırmağa karar vermiş, bunun için bütçeye tahsisat koymuştur. Ağır hapîs mahkumlarına mahsus olan tek hücereli taş hapîsanenin tzmit'te yapılması muhtemeldir. Tenzilâtlı satıslarü Bayram münasebetile bazı tica rethaneler tenzilâtla satış yaptık • larını ilân etmektedirler. Tenzilâtlı satışların sui istimal edilmemesi ve halkın aleyhine olmaması için Ticaret Odası bu şekilde satış yapacak ticarethanelerin haber vermesi usulünü vazetmişti. Son günlerde bu kaideye riayet etmiyen bazı mües • seseler görüldüğünden Ticaret O dasınca haklarında takibata karar verilmiştir. Perşembe günü küşat resmi yapılan Çankın hattına ait intîbalar: İlk şimendifer Çankvı'ya girerken, yukanda Maltye Vekili Abdülhalik B. hattm resmi küşadını yaparken.. Ankara 25 Hükumetçe, bun • dan sonra inşa edilecek demiryollarının inşasına talip olacak yerli ve ecnebi gruplara verilmek üzere şeraitinin ana hatlarını ihtiva eden formüller tesbit edilmiştir. Bu for nülün esaslan şunlardır: 1 tnşası mukarrer hatlar Sı vas Erzurum, Adapazan Bolu Bayındır hatlarıdır. 2 Bu hatlar için hükumet, bütçeye ancak 935 ten sonra tahsisat koyabilecektir. Bu inşaata talip olacak grupların sarfedecekleri sermaye bu sermayenin faizi ve müteahhit payı Satm almacak stok tütünler Heyetî Vekile karan mucibince Tütün tnhisar tdaresi tarafından tüccar elinde bulunan tütünlerin mubayaası, bazı muamelâtın ikmal edilmemesi yüzünden, bayram ertesine talik edilmiştir.