25 Aralık 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Hayat Ansiklopedisi • •• « • • ıncıcuzu çıkh Madencilerin hükumet Nezdindeki teşebbüsleri DSnya buhranınm muhtelif tecellfleri Içinde altüst ettiği mühim işlerden biri de madenciliktir. Son misal olarak IngOiz urasınm altm esasından aynlarak sukutundanberi Ingiliz komürlerinin Akdeniz havzasında bizim kömürlerimize kahir surette rekabet edecek bir vaziyete geçmiş olduğunu zflcretmek kâfidir. O kadar ki eğer ithalâtta biraz müsamaha olunsa hiç şüphe yok ki tngüiz komürleri geltp bizim memleketimîzde bizim kömürlerhnizle rekabet edebilirler. Sebep ? Sebep gayet basit: Çünkü tngüiz komürleri daha ucuza •ahlabüiyor. Bu vaziyet karşistnda biz de euerimizi böğürlerimize bağhyarak boş dnracak değüiz tabiî. Dünya işlerinin takip ettiği seyirler ne ise dikkatle göz onünde bulundurarak kendi halimizi ona gore uydurmağa mecburuz. Maden işlerinin buhran yüzünden geçirmekte olduğu tezebzüp yalnız kömürlerimize ınünhasır değildir. Buhrandan müte • essir olmıyan hiç bir meta yoktur. İyi kötü işüiyen diğer madenlerimizin hepsi de müşkülât içindedir. Bunlarm bu müşkülâfa yenemiyerek isliyemez bir hale düsmemeleri için tabiî elden gdebflen her şeyin yapdması laznndır. Buhramn tazyikleri alhnda zorluk • lann her turlüsüne maruz bulunan madencflerimiz Ankara'ya bir beyet göndererek hükumete kendi işleri hakkmda bazı maruzatta buiunmuşlardır. Madencüerimizin kendi işleri noktasmdan hangi madde ve noktalara temas etmîş olduklan bu nüshamızm havadis kıs mında yazıh bulunacakhr. Holâsasr maliyet fiatinm mümkün olduğu kadar ucuzlatdabilmesi esasmda toplanabüir. Hükumetimizin bu teşebbüsleri ehem • mtyetle nazan dikkate alacağında bizim süphemiz yoktur. Maden inierinde mebzulen kaüanılan mevaddı infîlâkiye, bilhassa inhisar resminin fazlaltgtndan dolayı pahalıya maden mevaddı infîlâkiye sarfiyatı da gitÜkçe azalmıs bulunmaktadır. Yalnız bn madde üzerinde bir parça fikir yormağa katlanırsak şu mes'eleler karsında kab* nz: Malen işierinde kuHanılan mevaddı infîlâkiye devlet noktaî nazarmdan mutlaka bîr irat gayesi teşkîl edemez. Gaye maden'erin işlemesîndedir, halkm ol duğn gîbi hükumetm de menfaati bflhassa buradadır. O haide eğer mevaddı infîlâkiye fiatlan her hangi bir pahalılık sebebile madenlerin işlenmesîni güçle^tirecek bîr mahîyet ahrsa o zaman madenlerin işlemesi hesabma mevaddı infflâkiyeyi acuzlatmak mîllî ve umumî bir menfaat mes'elesi olur. Nisbî resim üzerindeki talepleri dahi aynen bn yolda mütalea etmek lâ zımdır, ve zaten madencilerin diğer bütün dilekleri hep bu esasa irca. olunabilecek şeylerdir. Bu münasebetle bilmiyonrz bu suhmlarda kaçıncı ve kacıncı defa olarak bir noktayı bir daha bilhassa tebaib ettîrmekten usanmıyacağız: Maden * lerin servet mahiyetleri münhasıran on* lann îşletilmelerindedir. Haddi zatınde hiç bir madenin hiç bir kıymeti yoktur. Maden ancak işlenmek şartile bir kıymettir, ve onun zengmlik kaynağı ol • mast islenme sayesinde halka temin ettiği faaliyetten doğan bir keyfiyettir. Bir madenin islemesi demek, orada halkın çalışarak taştan ve topraktan para çıkarması demektîr. Naklîye vasıtaIan bu çıkan işten müstefit olur, ve iş işi davet ederek bir madenin işlemesi memleket tçinde hatır ve hayale gelmîyecek nice insanlara bir menfaat hissesi yollar. Işte maden serveti bn demektîr, ve iste iş sabîbî olan madencilerin telâşlan kendi işlerini kaybetmek endişesinden ileri geldiği gibi hükumetin maksadı da madenlerin uğradığı zorluklar yüzünden iyi kotu mevcut iş sahalarmın ortadan kalkmamasmdan baska bir şey olamaz. Eğer madenlerin işlemesinde resimlerin şimdi içinde bulnnduğumuz şeraite naıaran fazlal'ğı bir mania teskil ediyorsa o resimieri derhal makul şekillere irca etmek hukumet için hükmüne ittibada tereddüt edümiyecek bir zaruret olmuş olur. Madenlerden istifa ediiecek venriler ve madenlere tahmil olunacak yükler bunlann tahammül kabiliyetlerile mfitenasip olmak gerektir. Devletin gayesi madenlerden resim ve saire suretile varidat almak değil, belki onlardan ve her şeyden evvel madenlerin îsfiyebflmesine bakmak olacaktır. Çünkfi madenler bahsinde hakikî servet ve hakiki varidat yalnız ve yalnız bu esastadır. Biz madencilerin taleplerini tetkik ederek shndflri buhran vaziyetinin ha' umhur UOKUZUnCU Sene: NO. 3103 tSTANBUL CAĞALOĞLU *«•*•* « mektarp adresl: Cumhurtyet. İstanbnl Posta fcutusu: tstanbul. Ko 346 TBteta » ' Basmuharrir: 22366. Tahrtr mBdüru: 23236, Idare müdürü: 22386. Matbaa: 20472 herkese »çıktır^ Cumhariye«e ne^rettlrileeek Oânlar l^in dogrudan dogmya idarebanemize dahi muracaat danabiMr. Hayat Ansiklopedisi Büyük bir kntüphaneyi bir arada evinize getiren en faydalı eserdir. Her evde bir tane balunmak lâzımdır. M. Çaldaris'in Dostane Perşembe içtimamda ild aylık devre< Bir hareketi 1 tatiline karar verilmesi muhtemeldir Anadolu harbine ait ga • Meclisin devre tatili Geceleri bizi kimler bekliyor: 4 Elektrik f abrikasında ilk gece ziyareti... Günde 175 ton kömür yakan, saatte 30 ton buhar yapan kazanlar, dakikada 3000 defa dönen turbin Ankara 24(Telefonla) Millet Meclisi bugün ikind reis Hasan Beyin riya 8etinde toplandu Arzuhal Encümenince ittihaz olunan bir karar hdkkında encümenin mazbatası vardı. Maliye Ve kiliMustafa Abdülhalik Bey bunun Bütçe Encümenince tetkikini istedi, maz bata oraya verildL Evkaf bütçesinde münakale ic rası lâyihası ve bir idam mazbatası kabııl olunarak celse perşembeye talik edildL Meclisin perşembe günü devre tatili yapması ve bu tatilin şııbat nihayetine kadar devam etmesi çok muhtemeldir. zete neşriyatı menedildi Atina 2 4 ( A . A . ) Basvekfl M. Çaldaris, Yunan matbuab mümes*üTenle konuştuğu bîr snrada Anadolu harbine ait habralar nesrinde devam eden baa gazetelerin bu hareketlerini tasvip etmediğini söylemeğe müsareat etmif ve bühassa demistir ki: « Türkiye ile Yunanistan arasmdaki munasebetler cpktanberi samimî bir şekfl ahrnstır. tki hukumet, bütün gayretlerini bu münasebetleri bir kat daha kuvvetlendirmeğe sarfetmekte • dır. Bu harp habra ve hik&yelermin Türk ve Yunan hükumetleri tararra • adan gosterüen gayretleri kolaylaşbrmtyacağı aşOcârdır. Hukumet gazetelere raptığı bu tavstyelerin, halkçı hukumeti müracaatlerinden mümkün olduğu kadar kacm • dıgı baska tedbirlere bas vurmağa mecbur bırakmamak için, nazan itibare abnacağı umidindedir.» M. Çaldaris'ın mevzun bahsettigi tarzda hahra ve hOcâyeler nesretmekte olan 3 gazeteye yaphğı bn tavsiyeler üzerine bu gazetelerin müdürleri bu nesriyata yarmdan itibaren nihayet vereeeklerinî raatbuat müdürlüğüne dün bfldinmsler«Gr. Tevfik Fikret ihtifali Dün büyük şairin hatıraları anıldı ve ) ona dair konferanslar verildi ManbvTun etektrtk mutluğu ve ktfffto tevzi dairesinde bir ihtar levhan (elektrik musluğvna ait resimde daire içindeki düğme basumca bütün İstanbuFu karanUkta btrakabüecek olan duğmedir) Bir * " f a t * r . eaprazlama konmus üri kol kemiği ve cdfldcat», cotâm teh * Mce«> kelimeleri... Silihtarağa Elektrik fabrikasımn makine dairesme bu garip arma ile sâslü demir bir kapıdan girjyoruz. Gece saat 1 2 . . . Şehn aydmlatan, fabnkalan çahş • tıran, tramvaylan yürüten muazzam makme orta yerde kablettarm devalerde yasarmş hayvanlar kadar heybetli ve korkunç yükseliyor. Asağı katta buhar kazanlan ve kömür ocaklan, yukan lotta kablo taksimatınt yapan dave ve ko> manda datresi... Her taraf elektrik kablolan, istkn borulan, inceli kalmh, renk renk kablolar ve borularla orütü... Yer» (Mabadi 5 inct saifede) Perşembeye Ramazan! lstanbul Müftiliğindcn: Kânunuevyelin 29 una mnM> dif onumuzdeki per^embe günü Ramazam ferifin iptidası olduğu flân olunur. Mnsikimiz hangi gola girmeli? Falih Rıfkı Beye göre.. ((Karar verîlmiştir: Türk çocuklarına yalnız garp jnusikisî öğretilecektir)) Ânkat maharriri: PEYAM1 SAFA Ben bu anketi yaparken btr ankç| muharriri olduğumu çok iyi bfliyorunı, Yani tamamile bitarafun. En koyu alafranga taraftarlanndan en koyu alaturka taraftarlanna kadar bu mevzua her hangi bir alâka Qe bağh herkesin fikirlerini buluyor, topluyor, gözlerinizin ve içtihadnuzm 5nün e koyuyorum. Falih Rıfkı Bey anketimizi iyi takip etmemis olacak; burada çıkan fikirleri musfld irticaı namına yapılan bir tezahürat nn sanmış, nedir, Hakimiyeti Mflliye'de bir basmakale neşretti. Ben bitaraflığnna bir vesika olsun diye, bu makaleyi de anketimize bir cevap telâkki edîyor ve bu seriye koyuyorum. Beni kayıtsız, sartsız bir alaturka musiki taraftan sandığını makalesinden an» Iadığım Falih Hıfkı B.e, hkra sütunu nunvda a y n c a bir cevap vermek istiyorum; fakat, burada, kısaca bir cok* ta üzerine ışık vermek Uterim: Mes'ele, « alaturka mı, alafran ga m. ? > münakasası değildh. Davayı bu kadar iptidaî esa Mıs»r seffiri Hı. *îı beyanatı 20 kânımuevvel tariblî nusha mızda Mıstr Sefiri Abdülmelik Hamza Beyefendinin beyanatlan mün * deriçti Sefir Hazretleri bilâhare gazetemîze gönderdîkleri bir mek • tupta bunu tekzip ettiler. Biz de bu tekzibi çarşamba nüshamızda karilerimize bildirdik. Bu hususta bazı suî tef ehhümleri izale için bugün gene ayni bahse dönüyoruz. Sefir Hazretleri 19 kânunuevvel günü bir arkadasımızla görüşmüşlerdir. Arkadaşımızm hatası asılsız haber uydurmakta değil, ihtimal Sefir Hazretlerinm gazeteye geç memesi kaydile söyledikleri bazı sozleri gazeteye yazmakta olmus tur. Bu haiadan dolayı tekrar beyanı teestfür ederiz. Merhum FHcret ve ihtifaide buiunaniar Buyuk şaîr T e v A Firet'in ölümü • nun yüdönümü münaaebetile dün saat 12 de Galatasaray lisesi konferan* saIonunda bir ihtifal tertip edümiştir. thtifale merhumun bütün eski doatlan, maruf edip ve şatrlerimizle Dariiifunun mSderrisleri, muallimler ve talebeler iftirak etmislerdir. Evvelâ Şaİriâzam Abdülhak Hâmtt Beyin yazdığı şu hkabe tsma3 Muştak Bey tarafından okundu: Merhamlar arannda «Recaizade Eicrem merhum Tevfik Fıkret'i bana şöyle tavsiye ve takdim etmişti: Işte istikbalin en büyük sairi... O istikbal müruru zamanla halihazır oldu. Ondan sonra mürur eden zaman o istikbali maziye imrar ve iade edemedi. Fenadan bekaya intikal eden TevfikIMabadl 2 inct sahiU&e) Müsabakaya az kaldı! Intihap 20 güne kadar yapılacaktır Yeni kazanç vergisi lâyihası Ankara 24 (Telefonla) Bütçe encümeni yeni kazanç vergisi lâyiban üzerindeki terkikatmı bitirmiş gibidir. Encümen mazbata muharrirl Kemal irca edersek, knrk senedir olduğn Zakn Bey elyevm yapılan tadilâfa tesbit ( Mabadi 6 rncı sahifede ) etmektedir. HiıınıııııııııııııııııııııııııııııııııııııiüiıııııııııiHiııııııııııııııııııınııııııiHiıııııııııınMimtinımBiHiııııııııııııııiHiıııııııııııııııııııııınııııııııııııiH» Bundan başka lstanbul Ticaret Odası fle manifaturacılardan, eczacılardan bazı talepleri havi mazbatalar gebniftir. Encümen bunlan da tetkik edecektir. Bir kaç güne kadar tadflâtm kafî şeklmi iktisap etmesi beJdenmektedir. Encümen vergî msbetlermde ehemmiyetK tadilât yapmamsştır. Tadilât en fazla vergmtn tahkik ve tesbit seklindedâ'. Ânkara'da açılan zabitan mahfili KENDt KENDİMİZİ TENKİT: Şehirlerimizde meballer Foto Ramza Rustem 27 Melâhat Hamm Bugün müsabakamıza tzmir'den iştirak eden hanımlardan Yıldız ve Melâhat Hanımlann resimlerini dercediyonız. Dünkü hanımlann numaralan sehven unutulmustur. Şefika Hamm 25, Zümrüt Hanım 26 dır. Toto Jtetne 28 YJda Hanım erecektir. Müsabakaya grren hanımlann ona göre hazırlaamalaruıı ve müsabakaya gireceklerin de istical etmelerini rica ederiz. Şehir ve kasabalarımızda yan ve iç sokaklann garip biı mazhariyetleri vardır: Başı sıkışanlar bir köşe dibi veya bir duvar kenan bulup mesanelerine dolan suyu oralara boşaltırlar. Bu iş onu yapanlar için fenadır, o yollardan ge çenler için fenadır, ve nihayet halkm sıhhati için fenadır. Bu fenalıklann her birini ayn ayn izaha hacet olmaaa ge rektir. Semt semt yer yer umumî aptesaneler yapılmadıkça sehir ve kasabalan mızda bütün sokaklarm aptesane ol maktan kurtulamıyacaklanna şüphe voktur. Evvelâ bunlar yapılmalı, sonra da umumî terbiye herkesi sokakta iş görmek yerine bu umumî meballere sevkedebilmelidir. Sıhhat ve tçtimaî Muavenet Vekâletimiz belediyelerimizin dikkat gözlerini bu mühim mca'ele üzerine dort açtıramaz mı acaba> Hediye verenlerin listesi 1933 Güzellik Kraliçe»ine hediye vermeği taahhüt eden müessesele • rin listesini derce devam ediyoruz. 1 Osmanbey'de Aiitap sokağınUHabadi 6 tnet »ahifedey ııııınııııınınııı den işlerinin malî ve ikbsadi manalarmı en hakikî sekillerile takdir eden bir ehliyetin bulunması maden islerimizin mümkün olan azamî salâha mazhariyeti için şimdiden kâfi bir zamân sayüraak raumkündür. Mösabaka ne vakit? Müsabakamız, kânunusaninin ortasraa doğru yapılacaktır. Fakat resim nesri müddeti yakında hitama ıııımııımıııiMiııımıımıııiMiııtmııııııııiHiııııımiHiıııııııımııımıı kikaten çok sıkıcı olan müskülâbna nazaran hemen cümlesini makul bulduk. Hükumetimizin de seri olmasını rica edebileceğimiz ciddî tetkiklerle bunlara en makul hal suretleri bulup verece ceğini kuvvetle ümit ediyoruz. Bizce fimdi tktuat Vekâletinin ba«mda ma YUNUS NADt Ânkara'da açılan zabitan mahrTlinin k usftdına ait haf>erter^ telefon havadtsİ olarak yaznu^tık. Bugiuı de bu uıuhte^eoı bınanır bu resmint ve kösat resmind*. grup halindelri fotosrafilerlr» neft ediyoruz.
