March 2, 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Edebi büyük rotnan: 28 Camhuriyet L, MMİ 1 Cjokyuzu Yazan: Reşad Nuri GOntekin = ü Evet bir leyleğin bir baca tepesinden düşüp ölmesinde şaşılacak ne var? Onlar da bizim gibi can taşıyorlar. Hele ölürken bütün hayvanlar birbirlerine o kadar benzerler ki. Meselâ zehirlenmiş bir köp°'<le kömür çarpmış bir insa nın ölüşlerine bakarsanız onlan kardeş sanırsınız. Bir kuşun da bir insan gibi birdenbire bir tarafı bozularak yıkılıp ölmesinde hiç şaşılacak birşey yok. Hatta bu ley îeğin öldüğünü de bilmiyoruz; gördüğümüz şey bacadan yuvar lanmasından ibaret. Fakat gel gör ki bu görünüşün tesirinden ben de kendimi kurta ramıyorum. Leylek vücudüne birşey çarpmış gibi, tıpkı kurşunla vurulmuş gibi düştü; dikildiği yerliden kopmuş bir alçı mulaj katılığile tekerlendi. Etraftaki sokaklarda, bahçelerde, duvarlarda akan su sesleri bir bir işitilecek kadar sakin bir gecede olmasak hayvanın kurşunla vurulduğuna hükmedeceğim. Sonra leylek bizde ötedenberi tekin sayılmıyan, duruşu, uçuşu türlü manalara yorulan derviş gibi bir kuş... Biz bakar bakmaz taş kesilip düşmesi nasıl insanı sars nıaz? Hele bu vak'a Gafi ile Gorkonun kendini göstermeyi vadettiği bir dakikaya tesadüf ederse!.. İBiraz evvel sarnıca bakarken duvduğum soğuk ürperme tekrar »ırtımda dolaşmağa başlıyor. Sevimin seansı bozması bir cihetten de hayırlı olmuştu. Şöyle ki: Ispritizmeci arkadaşlar bozuk havalarda yapılan tel konuşmala rında olduğu gibi evvelâ yedi ae kiz dakika hiçbir cevab alamamıs.lardı. Sonra tektük bir takırr. işa retler gelmeğe başlamıştı. Fakat aksiliğe bakın ki bunlardan da bir mana çıkmıyordu. İspritizmeciler bu antrakttan istifade ederek masa başında heyecanlı bir konuşmıya giriştiler. En büyük bir fen akademisinde ya hud siyasî kongrede de ancak bu kadar ciddiyetle konuşulabilir. Kapı drkalannda, yer yer kireç leri dökülerek meydana çıkmış duvar bağdadileri arasında bir ta kım gizli kulaklarm kendilerini dinlemelerinden korkuyoriarmış gibi bütün sesler kısıktı. O kadar ki biz bile bulunduğumuz yerden ne söylediklerini açıkça işitemi yorduk. Yalnız miralayın kendinden e min ve hâkim bariton sesi son söcü söyledi: Hindli Kate King görüneceği zaman da gelen işaretler böy leydi. Herhalde ehemmiyetli bir gece yaşıyoruz. Hazır olalım. Oteden Mükerremin de tngiliz kitablanndan ezbere okuyup tercüme ettigi bazı cümlelerle onu taadik ettiğini işittik. « Ehemmiyetli bîr gece yaşîyoruz. Hazır olalım.» Bu söz meselâ muallim Coş kun Yılmazın ağzmdan çıksa kimse aldırış etmiyecek... Fakat iriyarı bir eski kumandanın ağzında «hazır ol borusu» gibi bir tesir yapıyor. Miralay bu dakikada si nirlere, iradelere öyle hâkim ki akhna esip te meselâ «geliyor, kaçın» gibi bir söz söyliyecek olsa üstüste kendimizi merdivenlerden atacağız.. Gözüm gene muhacire ilişiyor; o merdiven başındaki yerinde hiç istifini bozmamış, zevkine vara madığı bir çocuk oyununu seyreder gibi ispritizmecilere bakıyor... Havadaki heyecana kapılmak şöyle dursun hatta uykusu gelmiş, gözleri boncuk gibi küçülmüş... Gözgöze geliyoruz; karşıdan bana gülümsüyor, esniyerek ba şını sallıyor. Bu işaretin manası nı yalnız ikimiz anlarız: Ne yapacaklarsa yapsalar da biz de yatıp uyusak. Bu ne mükemmel kafa, ne mükemmel sinir yarabbi! Bu daki kada Gofi ile Gorko karşısına gelseler o gene inanmıyacak: «Sizin işiniz yok mu Allahı aeversiniz...» diye koğacak. Muhacirdeki sükunet bana da geçiyor; kendim gibi bu okumuş efendiler namına da bu cahil halk adamından utanıyorum. Sonra ondan aldığım kuvvetle Sevime dönüyorum: Nasılsın? Sakın sen de he yecana kapılıyor musun? diye aoruyorum. Kız dudaklarını büke rek: Maskaralık, diyor. Kelime güzel ama gözlerîndeki bu bulanık renk, yüzündeki bu ölü sarılığı ne oluyor? Lâmba tekrar söndü; ortalık birdenbire zifiri karanlık kesildi. Sevim bu defa arkasım pencereye vermişti. Elleri gene ellerimde, ba«ı .omzumda, en küçük bir hareketle göğsüme kapanacak vazi yette... Gözlerim karanlığa alış tıkça sofadaki eşj'a belli belirsiz seçilmeğe başlıyor. Duvarda asılmış bir şapka adeta canlanmış, altında bir budak deliği kapkara bir tek göz gibi bakıyör... Hafifçe arkama dayanmıştım, duvarm sıva ları çıtırdamağa, dökülmeğe bas ladı. Tekrar doğruldum; elimin tersile ceketimin arkasım silkele • meğe başladım. Bu defa elim ceviz büyüklüğünde bir kireç parça«ına rasladı. Kireç duvardan kopmuş, lif gibi birşeyin ucunda aallanıyordu. Parmağım dokunur dokunmaz lif koptu, kireç avcu mun içinde kaldı. Iri bir tesbih tanesile oynar gibi bununla oynu yorum; parmaklanmın arasında kmklanıyor, küçülüyor... Artık öteden beriden dökülüp kaybolan şeker parçalarının sırrını anlamış gibiyim... [Arkast var] Şehir ve Memleket Haberleri rrafi? Siyasîicmal Hindistan federasyonu indistana tngiliz tmpara torluğunu teşkil eden Dominiyonlar gibi bir nevi istiklâl vermek için on senedenberi hazırlanan projelerin özü olan lâyihanın Avam Kamarasında ü çüncü kıraat ve münakaşasına bir hafta evvel başlandı. L&yihanın mukaddemesi ve Valii Umuminin hukuklannı ihtiva eden ilk kısmı şimdiden kabul edilmiştir. Müza kere için bir aylık müddet tayin edilmiştir. İngiliz Imparatorluk parlâ:nentosundaki fırkalar ve hizibler henüz kanun lâyihasına karşı ciddî itiraz ve muhalefet gö« termediler. Lâkin hiç beklenilmiyen bir cepheden kanun lâyihası şiddetli bir itiraza uğradı. Hindistanın üçte ikisi, doğrudan doğruya tngiliz idaresinde ve kalan üçte biri de tngiliz himayeainde bulunan bü yük ve küçük iki yüzden fazla yerli hükumetin elindedir. Bu hükumetlerin arasında on dört mil yon nöfuslu ve büyük bir Avrapa devleti kadar yeri bulunan gayet zengin ve mühim devletler vardır. Yeni Hindistan bu yerli hükumetIerle herbirine mahallt muhtariyet verilecek tngiliz Hindistanı eya letlerinin federasyon tarzında bir leşmesinden teşekkül edecektir. 38 sene müderrislik eden hocanm hali... Müderru doktor Raşid Tahsinden diin şu mektubu aldık: «42 sene hekimlik, 38 sene mül • ga Tlb Fakültesinde müderrislik et tim. Yaşimin 62 olmasindan Üni veraitede açlkra blraklldlrn. Bir se ne açik maaşl verileceği bildirilmişken on ay aldlm. Resmî hiçbir yer den gelirim yokrur. 934 senesi haziranlndanberi eski askerî tekaüd maaşlrrün tahsis edileceği haber veril . mişken Kadlköy Malmüdürlüğünün yanllç muamelesinden işim başarl lamadl, hâlâ sürüncemededir.> Bu memleketin ilim ve irfanina 38 sene hizmet etmiş, yüzlerce doktor yetiştirmiş kiymetli bîr Uim adaminin alacağı tekaüd maaşinin ay • larca sürüncemede birakUmasi hay • ret ve ibretle görülecek bir istir. Böyle bir adama da bakümaz ve işi yapilmaua memlekete hizmet fazi leti ve neticeleri üzerinde millete ve çocuklarimiza verebileceğimiz tel kin ne olur, olsa da onlan buna na. sd inandirabiliriz. Veremle Mücadele cemiH yetinin senelik toplantısı Cemiyetin bir senede yaptıgı hayırlı işlerden dolayı İdare heyetine ittifakla teşekkür edildi 1 1 Kongre azalart tçtimtutm çıkttktan sonra tstanbul Veremle Mücadele cemiyeti dün Halkevinde yıllık kon gresini yapmıshr. Kongreyi General Ali açmıs, kongre reisliğme General Galib, kâtibliğe Fazıi Şere • fettin seçilerek senelik rapor okunmustur. Rapor okunduktan sonra bütün aza heyeti idareyi yaphklan işlerden dolayı tebrik etmislerdir. Nizamname mucibince heyeti idareden kur'a ile azanın üçte biri çı • karılmıs, yapılan seçimde ayni a • zalar ve General Galible Muzaffer Faîk ve Zeki seçilmhlerdir. Safiye Hüsrevle doktor Hayda • nn «mekteblerdeki Hilâliahmer genclik teşkilâtı gibi verem savaş teşkilâtınm da mekteblerde teskİ lâtlandınlması ve talebenin bundan istifade edecekleri» hakkmdaki teklifleri 4cabul olunmuştur. Esnaf bilrosundan Osman Faik te hamalla nn cemiyete yarı'^nalarım istemiştir. Kongre yüksek m&kamlara telgraf çekilmesine karar verilerek toplantıya son verilmijtir. Okunan idare heyeti raporuna cemiyet bir sene içfnde şun yapmıştrr: Eyübdeki dispanserd* bîr sened» 2991 hastaya balnlmısttr. Bu dis panserin lâboratuannda 359 muhtelif tahlil muayenesi yapılmıştuv Vüâyet, Yerebatanda Vcrem dis panserindeki fazla röntgeni Eyüb dispaaserine vermiştir. Bir senede 100 hasta ziyaret edilmjjtir. 1194 hastaya tereyağı, üâc, fflim, ktnrvet siriagasi, kakao ve şeker dagıtılmistır. 18 hasta sanatoryoma kaldınlmış, Erenköyündeki sana toryomda 153 hasta tedavi edilmistîr. Burada yapüacak ilâve paviyoırunun da temel atma merasimi onirmüzdekî persembe günü yapıla * caktır. Cemiyet prop«ganda isile de mefgul olmu;tur. Türkiyedeki ilkmekteb!ere (Yasamak yolu) gazetesi yollanmaktada'. Bir sene zar fında aza adedi de artmıs, 3150 ye balig olmustur. Cemiyetin bir senelik varidatı 7916 lirayı bulmustur. lan Doğru değil mi? MÜTEFERRİK Havalar ısınıyor Dün hava, geçen cumaya naza ran daha sıcak geçmistir. Her ge çen hafta bizi bahara ve yaza doğru götürmekte ve havalar süratle ısınmaktadır. Dün asgarî derece 6,5, azamî ise 14 idi. Geçen hafta hararet asgart 1,5 azami 10,5 idi. Dün sabah hava çok bulutlu iken figleye dogru açılmıstır. Rüzg&r lodostan sanîyede 14 metro süratle esmistir. Etıbba odası kütübhanesi Etıbba Odası tarafından açıla • cak kütübhanenin projeleri bitmistir. Oda binasının altındaki dük kânlar yiktınlarak burada güzel bir kütübhane binasi yapılacaktır. 8,000 lira tahsisat hazır olduğun • dan tnşa&ta yakında baslanacak tır. Kütübhaneden yalnız doktor • larla Tıb talebesi istifade edebilecektir. • «»•* Yerli hükumetlerin Başvekille ri ahiren Delhide Haydarabad Ni zamınm Başvekili Elkber Hayderinin riyasetinde toplanarak bu kanun lâyihasında federasyon çerçevesi içinde yerli hükumetlerin menfaatleri lâyıkile gozetilip gö zetilmediğini tetkik etmislerdir. Neticede yerli hükumetlerin hu kuk ve menafii lâyıkile htmaye edilmediğine hükmedilmiş ve ka nun lâyihasının bu kısmının tadili için Londraya bir raporla müracaat edilmesine karar verilmiştir. Yakında yerli hükumetlerin hukümdarlan tarafından Bombayda aktolunacak toplantıda Başvekil Ierin karan teyid edileceği anlaşıl • dığmdan Hindistan kanunu eaasisi büyük bir engel kar«ı«ında kal mış oluyor. Zaten Hind kongresi bu kanun lâyihasını beğenmiyor ve şiddetle muhalefet ^ ediyordu. Şimdi de yerli hükumetler başka bir noktai nazardan lâyihaya muhalif bir vaziyet almışlardır. Prenslerin bu cephe alışı tngiliz Muhafazakârlar fırkası içinde Mitter Çurçüin lideri bulundugu hiz bin davasını da kuvvetlendirecektir. Çünkü bu hizbia iddia ve ka • naatine göre Hindistan için kanun lâyihasında gosterilen müsaade Ierin fazla demokrasi mahiyetinde olması Hindistanda ingiliz idare sinin sarsılmaz bir temeli olan yerli prenslerin mevkiini zayıfla • tacağı gibi tngîliz nüfuzunu da kıracak ve bir gün Hindistanın dahi serbest trlanda hükumeti Dominiyonu gibi tngiliz taht Te tadle rabıta ve alâkalannı kesecektir. Prenslerin ihdas eyledigi yeni vaziyet karşısmda Makdonald hükumetinin nasıl hareket edeeegi fim« dilik malum değildir. Cemiyet bir senede neler yaptı? Barem kanununda lmlâdaki değişiklik yapılacak değişiklik kat'î değilmiş... Zabit maaşları bir derece yükseltilecek Maarif Bakanlıği mek teblere tamim gönderdi Bundan bfr mfiddet evvel kelime sonlannda, esaslarında D, B ve C elan T. P, C harfIerJnin gene eskist gibî kullanılmasına karar verilmif •e Syle de yapılnnsh. Bir aksam *azetesinin yazdigına bakılırsa Kültür Bakanlıği mekteblere bir tamim yolhyarak bunun hususî bk mütalea mahiyetinde oldugunu, yoksa imlâda degismis bir vaziyet bulunmadı^mı bîldirmistir. Kelime sonIarmd'a B, C ve D kullanmak bemen tamamen nmumUeşmiş ve kökle«mif bulundugu şu srrada verilen bu baber, dojru mudur bilmiyoruz. Dün cuma oldugu îcin tahkikine de fmkân bulamadık. Maahaza mek teblerle alâkadar bulunan bir zat dün aksama kadar mekteblere boyle bir tamim gelmedigini soylemistir. Yiinlü ve pamuklu fiatleri GUmrüklerde yünlü ve pamuklu meosucatla diğer bazı esyalarra tenzilâtlı tarifenin kaldınlması ü • zerine muameleleri durmus gibi • dîr. Bu karar verilmeden bes gün evvel gümriiklerden çıkanlan m a t ların bedeli bir milyon lira kadar» dır. Ankaraya bol su verecek çubuk barajı Ankaradan verilen malumata f Sre, miralaya kadar olan zabit maaş» ları nın birer derece yükseltilmesine dair bukumet tarafından bir ka * nun lâvihası hazırlanmv^tv. Bu lâyiha Medise verilmek üzeredh, Müstesarlar komisyanunun son toplatumda da sivil memurlann ba • rem esasi fizerindeki değifiklücler Aydın Demiryolu hattını hüku görüsülmUş, bazı lcararlar almmısmete salJiak üzere Nafıa Bakanlı tn. f ile çirket namına miizakerede buBuna göre baremin 12, 14, 16, 17,5, 22, 55 lirahk dereceleri kal . lunan Adeane dün Aksamki eks • dınlmıs ve 15, 50, 60 lirahk dtrm • presle Londraya gitmiçtir. öğren> celer ilâve suretile barem cetveli diğimize göre Adeane gelecek baf10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, ta Londrada toplanacak olan his • 60, 70, 80, 90, 100, 125, 150 liralık sedarlar medisine Ankarada cere» yan eden mUzakerelerin neticele • on altı derece konmuftur. Baremin nesrinden iribaren altı rini bildirecek ve kat'î salâhiyet asene zam gormiyen memurlar bîr larak Ankaraya dönüp satış mu • derece yüksek memuriyet maafi a* kavelesini imzalıyacaktır. Iacaklardtr. Keza kaldrnlacak de • recelerde bulunan memurlar yen! cetvelde e«ki derecelerinin bir de rece fevkînde maas alacaklardır. Türkofisin tesebbüsü üzerine AnTahsil kaydi kaldtnlarak bütün mekarada büyük bir turizm kongresi murlacm terfi müdd'eti Sç seneye toplanacağı yazilmıstı. Bu kon efcanlmışhr. Tekaüdlük istemiyen greden evvel Türkofis tarafından memurlann vefatlannda alacaklan seyahat islerile alâkadar olan mü Doramiye kanunî mirasclarına verijesseselere birer sual listesi gonde • lecektir. rilmfi;tir. Listede memlekette tu • rizm teşkilâtınm inkişafi için ne gibi ŞEHİR İŞLERI tedbirler düşündükleri bu mü ; esseselerden sorulmuştur. Türkiye Otomobil ve Turing kulübü bu hurusta d'üsündüklerini uzun bir ra • Belediye, Tramvay araJbalanma porla TüırkofUe bildirmsitir. An ihtiyaca kâfi gelmedigini gözönilnkarada toplanacak olan kongrede de tutarak Galata ile Taksim ara • Türkiye Otomobil ve Turing kulü sında bir otobüs servisi tesisini dübünü Şükrü Ali temsil edecektir. şünmektedir. Aydın hattı mlimessili Londray gitti Muharrem Feyzl TOCAT Ankarada toplanacak turizm kongresi ECNEBÎ MEHAFİLDE Hindli gazeteci Ankaraya gitti Seylan Observer gazetesinin Hindli basmubarriri Herbert Ulugal dün aksamki ekspresle Ankaraya git • mtstir. Hindli gaseteci birkae gün Ankarada kaldıktan sonra tstan trala dSnerek buradan Beyruta gidecektir. Ermeni Patrikhanesi ve ruhanilerin kıyafeti meselesi Ermeni patrikhanesi rubaai i Iisi Patrik Naroyanm bafkaalıiı altmda yaptıgı son toplanbstnda, ruhanilerm sokakta giyecekleri elbisenin şeklini tesbit için busust bir komUyon teskiline Iüzum kalmad»* ffma ve kanua ve Bİzamnamenin sa> rahati dairesinde hareket edilm« sine karar vermifth*. Bu karara göre, Ermeni papas • lan kıyafet kanunu mucibince bundan sonra kilise dısında sivil geseceklerdir. Yalnız Patrik kilise dıfmda da «imdiki kıyafetile geze bilecektir. M:s MUller Istanbulda Birçok Amerika gasetelerinin muhabiri olan Mis, Müller naminda bir kadm gazeteci döcdiincü dünya seyahatini yaparak tstanbula gel mistir. Galata ile Taks m arasında otoblis servisîeri SAGLIK ΧLERİ Tıb kongresine hazırlık Altınct ulusal tıb kongresi ha • zırlıklanna devam edilmektedir. Bilhassa utnumt kâtib doktor Fahrettin Kerim kongrenin bütün ha zırlıklarile hararetIe mefgul ol • maktadır. Profesör Baki öldQ Üniversite tlâbiyat «nstittUfl profesörlerind'en Baki dün kalb ^ tesinden vefat etmistfr. Bakinin nazesi bugün Yenikapı mevlevflta' nesinden kaldırılarak Mevleviban* batiresine defnedileeektir. Spor filimi gösterildi Ankaraya. bol su vermek mak , sadile 1929 senesinde insasına baslanan çubuk barajınm inşası bit ' ıuek üzeredir. Bazaj 250 bin An karahya günde 200 Iitre su vece bilecek büyüklüktedir. Baraj ikmal edildikten sonra Ankaranın su n e seles! kökünden balledilmis ola caktır. Başbakan lsmet tnönü, Nafıa Rakanı Ali Çetinkaya, General Kâzım özalp ve diğer bazı zevat Çubuk barajına gider.ek insaatı tetkik et • mişlerdir. Yukarıki resim bu tetkikat esnasında alınmıstır. Türkiye tdman cemiyetleri ittifakı tarafından Almanyadan getirti len spor filmi dün saat 10 da El namra sinemasuıda sporculara meccanen gösterilmiştir. Filim, yarısı erkek sporlan, diğer yansı da kadın sporlan adile iki kuımdan mürekkebdi. Filimde beden terbiyesi sekilleri, atletizm, yüzme, kürek, futbol, güres, boks, kayak sporlan, eskrim ve dağcılık hareketlerme yer verümistîr. Filim sessiz olduğundan tercümesini antrencr Abrahams yüksek sesle yap tnıstır. Kalabahk bir sporcu kafilesi filmi sonuna kadar alâka ile takib ebnistirv Bilhassa sabah ve aksamlan Beyoğluna işliyen arabalarla Sifli, Harbiye ve Maçkadan gelen arabalar çok dolu olduklan için Galatasarayda ve Tepebaşındaki istas yonlarda yolcuların dakika larca Trmvay bekledikleri görültnüstur. Bu sebeble kurulması düfünülen yeni otobüs servisinin Tramvay münakalâtına tesir etmemesi için A • zapkapı, Meyityokusu yoltle Şişhaneye çıkması oradan da Tozkoea • ran caddesile Taksime visıl olmatı karar 1 astır ılmıstır. Yapılacak tetkikat müspet çı • karsa Belediye bu yolu düzeltecek ve esaslı tamirat yaparak manev raya mâni olacak olaa dar kavis • leri düzeltecektir. Kapıcının 300 lirasını aşırmışlar Dün tıtiklftl caddesinde bir bırsızlık vak'ası olmustur. Suriye hanında kapıcı buluoan Şükrünün diftnden, tırnagından artırdığı 300 lirası ayni handa oturan Rıza, Cavid, Salim, Hacı Hüseyin, Veli ve Sadettin nammda altı sahıs taraftn* dan çalınmıstır. Polis topunu da ya kalamif ve Uhkncata. baflamıstar Cumhuriyet Nüshası 5 Kuniftur şeraiti I j Türkiye i io « H.rie ^« :ı Senelik 1400 Kr 1700 Kr. Attı aylık 750 1450 Üç aylık 400 800 Bir aylık 150 yoktur