13 Kasım 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Bugün: 2 nci sahifede: Siyasî şarkta harb tehlikesi icmal Uzak 3 üncü sahifede: Süveyş kanah kapa tılabilir mi? 4 üncü sahifede: Tayyare piyangosunda kazananların listesi 5 inci sahifede: Izmir tütün piyasası 3 ncı sahife: Spor haberleri umhuri flnh'rinni ml o u ı . Jİ1Q1 UIIUillllU ]fll Sdjfl. 4 İ J İ Tejefon: Hayat Ansiklopedisi . . IKIIIClT6ŞrlR v. J ÎSTANBUL • CAĞALOĞLU Telgraf ve mektnp adresl: Cumhuriyet Istanbuı . Posta Kutusır tstanbul No 246 24298 Idare ve matbaa Insmtie Mathaaeılıts ve Ç3f!j3[llD3 13 Nesnva 31 e 1935 inci cüzü çıktı 91 Başırmharrtr ve evl: 22358 Tahrtr heyeti: <!429i) 24290 Facianın plânçosu: 24 ölü ve kayıb! feni bir Dumlupınar ürkiye Cumhuriyetinin temelini, harb meydanında kazanılan Dumlupınar zaferi kurmuştur. Onun içindir, ki bu rejimin gıdişı, her sahada kazanılan «Dumlupınar» larla doludur. Dün, açılma töreni yapılan Irmak Fılyos demiryolu da, işte bu, «Dumlupınar» lardan biridir. Cumhuriyet rejiminin, on iki yıldanberi, memlekette yaptığı maddî ve manevî büyük işler pek çoktur. Yeni rejim, yeni bir millet yaratmış, yeni bir memleket kurmuştur. Fakat rejimin, yurda verdıği maddî armağanlann en büyüğü, şüphesiz, demiryollarıdır. Insan vücudü, damarsız yaşıyamadıgı gibi, artık bu asırda demiryolsuz yaşıyan memleket te olamaz. Lokomotir denilen mubarek medeniyet devinin tiz çığlığını duymıvan yerde ziraat olmaz, ticaret" olmaz, endüstri olmaz, madencilik olmaz, sağlık olmaz, irfan olmaz, asayiş olmaz, millî müdafaa olmaz, hiç birşey olmaz. Demirvolu, bir kelime i'e medenivet demek olduğuna göre onsuz medeniyet te olamaz. Medeniyeti, memleketm en uzak köselerine bugün saatte 60 kılometro, yarın da 100 kılometro hızla götürecek olan demiryoludur. Cumhurıyetin 12 yıl icinde kurdııgu demirvollan olmısaydı, memleket kalkınamazdı. Bu hatlann k'misi bakır, kımısi kömüı, kimisi pamuk, kimisi busrdav ve icabında hepsi asker taMvacaktır. Büyük Harbde, Erzurum \e Fılistin cephelerinde ugradığımız felâketlerin en büyük sebebi, demiryolu olmayısı ıdı. Buralara gönderılen fırkalar, vollarda sürüne sürüne, döku'e dökü'e tabur halıne iniyorlardı Fakat blz demiryöTlanmızı yalnız asker taşımak için vapmadık. Yurdun müdafaas. i ~ icab ederse, sadece asker taşıvacak <m cemiryo'.lan va^ma^a daM memnuniyetle hazır olmakla beraber, bunları yurda medeniyet ve servet yaymak içın yaptık. Cumhuriyet rejimi, memleket gibı mevcud demıryollarını da bir harabe halınde bulmustu. O zaman, hepsi tamıre muhtac bir halde bulunan 80 lokomotıf ve 1300 vagonla harab ve perişan 1378 kilometroluk Anadolu ve Bağdad hatları, bir de Erzurumla Sarıkamısı Sovyet Rusya hududlarına bağlıyan 300 kılometroluk yarı metruk demiryolları devletın elınde idi. Ş'rketlerin elinde de 2352 kilometroluk demiryolu vardı. Şu halde, 1923 yılında 3660 kilometro yarısı harab demiryolumuz var, demekti. 1923 ten 1935 yılma kadar geçen 12 cumhuriyet yılmda yeni rejim bize 2470 kilometro veni demiryolu hediye etti. Bu yekun 1935 malî vılı sonunda, yani altı ay sonra, 2630 kilometro olacaktır ki yılda vasatî 220 kilometro tutar. Fakat Cumhuriyetin 12 nci yılında Ali Çetinkaya, kayaları deviren çetin azmile Amerikanvari bir rökor kırmış ve 500 kilometrodan fazla demirvolunu bir yılda işlemeğe açmağa muvaffak olmuştur. Dün kutlulanan yeni zafer! T IrmakFilyos hattı büyük Inebolu vapurunun batmasına fazla törenle işlemeye açıldı yük yüklemesinin ve yükleyişteki Baymdırlık Bakanı Ali Çetinkaya heyecanlı hataların sebeb olduğu anlaşılıyor bir sb'ylev vererek «Bu hatla kömür hazinemizin kapılarma geldik!» dedi Şimdiye kadar 9 cesed bulundu, 12 kişi hâlâ aranıyor, kurtarılanlardan üçü hastanede öldü, denizciler kaptanı kabahatli buluyorlar, bugün Izmirde bazı mes'ullerin tevkifi muhtemel Faciadan kurtarılanların isimlerini neşrediyoruz Filyos 12 (Sureti mahsusada gönderdiğimiz arkadaşımızdan, telefonla) Cumhuriyet hükumetinin ve demiryol siyasetimizin yeni bir zaferi olan Irmak Filyos hattı bugün, bütün çevre halkı nm iştiraki ve büyük törenle açıldı. Dün akşam Ankaradan saat 8 ve 9 da kalkan iki tren bugün saat 1,30 ve 2,30 da Filyosa geldiler ve heyecanlı bir surette karşılandılar. Bütün hat gü zergâhında halk birikmis ve yeni bir zaferi kutlulamağa gıden bu katarlan alkışhyordu. ıstasyonlar ve istasyon civarı kasaba ve kövler donanmıştı. Filyoslular bu mutlu gün için çok hazırlanmışlardı. Şehrin her yanını süsle misler, zafer taklan kurmuşlardı. Ankaradan gelen trenlerden birisin de Baymdırlık Bakanımız Ali Çetin kaya, General Fahreddin, Ali Said ve Asım, birçok saylavlar ve hükumet er kânı bulunuyordu. Tren Filyosa gelince halk muazzam tezahürat vaptı. Ahalinin «evinci tahmin edilemiyecek derecedeyd.. îstasyonu binlerce kişi sarmış, kendılerine treni ve refahı getirenleri candan al kışlıyordu. YENI YAPILAN HAT ESKIDEN MFVCUT ZO^GULDAK ir «9 U \ KÂSTAMONU CANKIRt Dün açılan IrmakFilyo» hattım ve güzergâhını gösterir harita Yeni açılış törenleri ((Diyarbekirde de durmıyacağız ve Vana gideceğiz!» Bayındıklık Bakanının önemli beyanatı Tören başlıyor înebolu vapuru ve lzmir' körfezinde battığı yer lzmir 12 (özel) | 7 vvelki geceki Inebolu vapuru faciasmın kurbanları hakkmda yapılan *•*• tahkikat ve tetkikat ilk tahminlerin biraz mubalâğalı olduğunu göster miştir. Fılhakıka Denizyollan idaresinin Mersin . Izmir arasındaki acer.ta • larile temasa geçen Ekonomi Bakanlığı şu neticeyi almıştır: Vapurda 103 yolcu 43 te mürettebat olmak Uzere 146 kişl vardı. Bunlardan 11 tanesi Ingiliz bandralı Polos vapuru ve 114 kişi de Istikbal vapuru tarafından kurtarıldığına, ve denlzden de 9 cesed cıkarıldığına göre akıbetleri taayyün eden yolcuların adedi 134 tlir. Bu suretle halen arananlar da 12 kişi olmuş oluyor. Bu saate kadar yapılan tahkikat, facia sebebini vapurun fazla yük yüklemiş olmasında aramak lâzım geldiğini göstermektedir. Mersin Istanbul hattına Denizyolları idaresınce tahsıs edılen vapur adedi ihtiyaca kâfi do ğıldır. İskelelerde eşya birıkmekte. tüccar acentaları tazyik etmekte, gemiler de fazla yük almak mecburiyetinde kalmaktadırlar. . Kazaya lcurban gı Batan Inel 'u vaden înebolu müret purunun suvarısı tebatından Mehmed Ali Abdullah Kaptan Baymdırlık Bakanile diğer misafirler taltızaferin altında trenden indiler. Evvelâ Zonguldak Valisi, Parti reisi bırer söylev verdiler. Bundan sonra Bayı'n Filyos 12 (Sureti mahsusada gönderdırhk Bakanı Ali Çetinkaya alkışlar a diğimiz arkadaşımızdan) Baymdırlık * su nutku söyledi: Bakanı Ali Çetinkaya törenden sonra « Sayın konuklarımız, sevgili yurd bana şu beyanatta bulundu: « Bugün açtığımız hat kömür hat Bugün büyük ulusumuzun uzun zaman tıdır. Dünyanın en zengin kömürü Zon lardanberi özlediği en önemli menzil'eraen guldaktadır. Bu hat memleketin, bilhas(Arkası 6 nct sahifede) (Arkası 6 ncı sahifede) Habeş ordusu nihayet taarraza hazırlanıyor Şimdiye kadar esaslı mukavemet görmediklerini İtalyanlar da itiraf ediyorlar Habeşler bir gece baskınmda İtalyanlardan 10 tank, 12 top, birçok mitralyöz almışlar, yedi İtalyan zabitini öldürmüşler Inebolu vapuru da fazla yllk almak hatasına düşmekle beraber söylenenlere bakılırsa başka ve oldukça mühim bir hata daha işlenmiştir. Bu da gemilerde ağır eşyayı alt, hafif eşyayı üst anbarlara ve güverteye koymak usulden iken Ineboluda pamuk balyeleri ali ambarlara yerleştirilmiş, buğday ve pirinç çuvalları güverteye konmuştur. Bu hususta buradaki alâkadar makamlar tarafından yapılan tahkikat devam etmektedir. Bugün faciadan ınes'ul olan bazı kimselerin tevkif edilmeleri muhtemel bulunmaktadır. Denizden kurtarılan yoleuiardan üçü hastanede vefat etmişlerdir. Muhtelif iskelelerden Inebolu vapuruna binmiş olan yolcularla kazadan kurtulanların isimleri 7 nci sahifemizdedir. Facıa nasıl oldu, kurtulanlar neler anlatıyorlar? Ekonomi Bakanlığımn neşıettiği tebliğ Celâl Bayar dün Parti Grupu toplantısında da facia hakkmda izahat verdi Ankara 12 (A.A.) Ekono mi Bakanı Celâl Bayar atideki tebli&in neşrine Anadolu Ajansını memur etmiştir: «Denizyollan idaresinin 1080 tonilâto hacmındeki Inebolu vapu runun dün, (1112 gecesi) saat 20 sulannda Urla Tahaffuzhanesi hızalarında batmış olduğunu acı ıle beyan ederim. İzmir îlbaylığından alınan en son malumata göre, halen Izmirde bulunmakta olan gemi süvarisi Meh • med Ali kaptan, İzmir körfezine gırerken Kösten adasile Pelikan fe neri arasında Tahaffuzhane hiza yel fırtınası tesirile lombaz ve firen gilerden ıçeriye su girmeğe başla mış ve vapurun bir tarafa eğilmış olmasmdan dolayı kömürlüklere süratle su dolarak kazan dairesini işgal ve makinelerin çalışmasına mâni olmuş bulunduğunu ve yolcula nn da heyecanla bir tarafa koşüş muş olmalarından dolayı geminin devrildiğini ifade eylemiştir. Yolcuiardan bir kısmı kazanın geminin fazla yüklü olmasmdan doğduğunu ileri sürmüslerdir. Derhal kaza mahalline gönderilmiş bulunan Vekâlet Deniz Fen heyeti reisi ve Istanbul fen heyetimize (Arkast 7 nci sahifede) tzmir 12 (Özel) Inebolu vapuru Yeni yapılan 2630 kilometro demiryo faciasını son alınan malumata göre şriylu için bu memleket 282 milyon lira har e anlatmak lâzım geliyor: Vapur pazartesi günü akşamı saat 19 camıstır. On iki yılda, yalnız demiryolları için, da lzmir körfezi methaline gelmiştir. 3uAvrupa kapitalistlerinden para dilenme rada körfeze girme emri için bir müddet den, 282 milyon lira gibi hakikaten yük bekliyen vapur bu emri alarak yoluna desek bir parayı buluşumuz, Türk milleti vam etmiş ve Kilizmanla Yenikale aranin ne feyizli bir kudret kaynağı olduğu sına gelince esmekte olan şiddetli yıidız nu ispata kifayet eder. Fakat 12 yıl için rüzgârile sarsılmaga başlamıştır. Bu sı de, demiryolu sahasında sarfettigimız rada hayli büyük dalgalar ar^sında yomucizeli kuvvet, 282 milyon lira muka luna devama çalışan vapurun n'ülıı bilinde 2630 kilometro demirvolu yap miktarda su almakta olduğu görülmüştür. Gemi süvarisi tehlikeyi öğrenincc immaktan ibaret kalmamıstır. Kumpanyaların elinden 3000 kilometrova yakın dad düdüeü çalmış ve ilk imdada yetı (2977 kilometro) demiryolu da satın a sen lzmir limanından o akşam kalkmıs olınmış, şirketlerin elinde valnız 800 ki lan İstiklâl ismindeki şileb olmustut B' lometroluk hat kalmıştır. Mevcud demir sileb lneboluyu evvelâ yedeğe alarak çck yollarımız, bütün müteharrik ve sabit va mek istemiş, fakat buna muvaffak ola sitalarile yeni baştan tamir ve tecdid edil mayınca sandallannı indırerek denizc miştir ve bâlâ da edilmekte bulunmuştur. dökülenleri toplamağa başlamıştır. Inebolu vapuru saat on dokuzu ellı ı Bugün yapılmakta olan demiryollan mızın, Antalya, Malatya ve Sıvas geçe tamamen batma vaziyetıne gelmişErzurum hatlarınm uzunluğu ise 950 tir. Vapurun zifiri karanlık içmde ve kakilometrodur ki bunlar da azamî hızl baran denizde çırpınan bedbaht yolcuiayapılacak ve 1938 yılında bitirilecektir. rının tüyler ürpertici çıglıklan aras:nda \ Dün törenle açılan 400 kilometro u suya gömülüşü çok anî olmuştur. Bu sırada Ingiliz bandıralı Polo adıniunluğundaki demiryolu, ayni zamanda bir «kömür yolu» dur; çünkü Karadeniz daki şileb de imdad düdüklerıni duyunca 'deki kömür havzamızı karadan memleke körfez açıklanndan gelerek kurtarma i te bağlıyacak, Büyük Harbde gördüğü şine yardıma başlamışhr. müz üzere, kömürsüz kalarak ormanlanİstiklâl vapuru şiddetli fırtına yüzünABİDİS DAVER den istedıği kadar insan kurtaramamıştır (Arkası 2 nci sahifede) (Arkan 7 nci tahifede) ı/iusolininin çocuklart cephede: Vittoryo (solda) ve Bruno (sağda) tayya' mcilerdir. Resimlerimiz İtalyan Başbakanının çocaklannı Habe$ toprakları üzerinde yaptıkları bir uçuştan sonra karargâhlartna dönüslerinde göstermektedir. Londra 12 (Özel) Doğu Afri kasından alınan haberlere göre, îtal yanlar üç cephede mukavemetsiz Üeri lemektedirler. Habeşlerin nere>e kadar çekilecekleri ve nerede muharebcyc başİıyacakları daha belli değildir. Habeş erkânıharbiyesınin yeni bir plân hazır ladığı haber verilmektedir. «Işık ve Banş» adındaki resmi Ha beş gazetesine göre harbin başladığı gündenberi bütün cephelerde Hibeşlerden 150 kişi ölmüştür. İmparatorun emri üzerine Gorah.ıy kumandanı değiştirilmiş ve bu vazifcye müslüman kabile şeflerinden Ömer ta yin edilmiştir. Cephelerde dünkü durum Süel muharririmizin görüş ve mütalealan Dün alınan 42 numaralı İtalyan resmî tebliği vaziyeti şöyle hulâsa ediyor: «General de Bono telgrafla bildiriyor: «Kılaahmız, Çelikoi helezonuna hâkim bütün sırtlan tamamile tul rnuşlur. (Arkast 6 nct aahifeâe) Ölen vatandaşlarm ailelerine lete zeval vermesin. vvelki gece tzmir körfezinde, karanlıhla beraber bastıran bir facia, birçok vatandaşlarımızı aramızdan almış bulunuyor. Hühumet bir taraftan, kurtarılanlara şetkat kucağım açarken, bir taraftan da meş'um hâdisenin sebeblerini aramaktadır. Hai lede âmil ister tesadüf, ister ihtiyatsızlık veya ihmal olsun en büyük ve acı hakikat bağrımızdan kopup giden kardeş hayatlarıdır. Habeşler niçin çekiliyorlar? Büyük Türk milletini ve kaybettiğimiz vatandaşlarm ailelerini Roma 12 (A.A.) İtalyan süel çe bütün yesimiz ve matemimizle taziye ederiz. Ne diyelim: Allah mil venleri, Habeş kuvvetlerinin şu sebebler CUMHUR1YE% (Arkası 7 nci sahifede)
