3 Temmuz 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde: Capo Pinonun kaptanı kazayı anlatıyor. 4 üncüde: Hikâye: Şevkiyenin çocuğu Ahmed Hidayet 5 incide : Fazıl Ahmedle bir mülâkat 6 ncıda : SarayBosna faciasından sonra Büyük Harb felâ ketini kimler hazırlamıştı? 7 incide : Çocuk sahifesi OnuçuncO yıl sayı: 4719 umhuri Atatürkün teşekkürleri Ansiklopedisi Her eve lâ^m olan çok faydalı bireserdir. Hay£t? ÎSTANBUL CAĞALOĞLU pıımartoci 3 Tommın 1017 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: îstanbul, No 248 uUlllflriBSl 0 I GTT IZ İQül l I Tl Telefon: Başmuharrir ve evi: 22366. Tahrlr heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 Uzakşarkta Rus Japon ihtilâfı halledildi Sovyetler Amur nehrindeki gambotları geri vekmeğe muvafakat ettiler Türkiye Sovyetler dostluğu Sovyetlerle dostluğumuz ilk zamanlarda olduğu gibi bugün de ayni kuvvetle ve belki mütezayid bir kudretle devam ediyor. İşte yeni Türkiye ile yeni Rusyanm dünkü, bugünkü ve yarınki münasebetlerinin ifadesi budur aşbakan îsmet İnönü altı yıl önce Rusyayı ziyaret ettiği esnada Leningrad'da irad ettiği gayet samimî bir nutkunda yeni Türkiyenin Sovyetler Rusyasına karşı takib ettiği pürüzsüz surette dostane siyaseti izah etmek için şu mealde sözler söylemişti: « Millellerarası münasehetlerimîzde yalmz Rusya ile temas halinde değiliz. Siyasetimizin diirüstlüğündeki kuvvete dayanarak bugün burada hiçbir taraftan tekzib olunmıyacağımın kai'i şüphesizliğile açık söylerim ki biz diğer miüetlerle görüşmelerimizde Sovyeiler hakkmda dostluklan aykm olarak hatta tek kelime dahi konuşmamışızdır. Biz bunu böy7e yaparken günün birinde Rusyada böyle bir lisan kullanacağımı asla düşünmüş değildik. Yalmz dürüstlüğümüzün neti cesi olarak bu hakikati bugün buradan bütün dünya ö'nünde alenen ifade eimek bizim için bir bahtiyarlıkiır.» Aradan bu kadac. zamaa geçtikten sonra yakında Moskovada bulunacak olan Hariciye ve Dahiliye Vekillerimiz ayni hakikati ayni pürüzsüz kat'iyetle tekrar edebilirler. Sovyetler Rusyasına karşı dostluğumuz bu kadar berrak ve kuvvetlidir. Dünya işlerinin geçirmekte olduğu açıklıktan ari zorhıklar içinde ne olursa olsun büyük komşu memlekete karşı beslediğimiz hiç değişmez, asla eksilmeyip daima artar dostluk duygularımızın bu kadar sarahat ve kat'iyetle tekrar tebarüz ettirilmesi bizim için hakikaten müstesna bir zevktir. Büyük Rus ihtilâlini takib eden günlerde Sovyetler haricin teşvik ve teyid ettiği dahilî aksülâmellerle çarpışırken bu memlekete karşı belki yegâne ve çok samimî bir sempati gösteren memleket Lizdik. Gizli kapjaklı birşey değildir ki bizim bu sempatimizin o zaman iki kaynağı vardı: 1: Çarlıgı deviren ihtilâl büyük Rus milletini bize düşman olmaktan çıkara rak bilâkis dost olacak bir safhaya kalbehnişti. 2 : Emperyalist âlemin Sovyetler Rusyasına tevcih etmiş olduğu husumetin aynına biz Türkler de maruz bulunu yorduk. Zorluklarla dolu o karanlık günlerde yekdiğerini seven ve birbirlerine dayanan iki komşu milletin o zorlukları yendikten sonra dostluklanm artırarak yürümele rinden daha tabiî ne olabilirdi? Her iki memleket haricî husumetlere karşı keçelerimizi sudan çıkardıktan sonra ayni Sovyetler Rusyasile kendi kendimizin muhafazası başta olmak üzere dünya sulhunun ayakta tutulması idealinde de ittifak etmiş bulunuyorduk. Bu maksadla artırılmış olan kuvvetlerimiz ayni maksadı istihdaf etmekte birbirine mu vazi yürüyordu. Dünya sulhunun şurada ve burada maruz bulunabildiği ve maruz bulunabileceği tehlikeler sıkı bir tahlile tâbi tutulursa vaziyetlerin içyüzünde Türkiye ile Sovyetleri yekdiğerlerine en kuvvetli sempati ve dostluk bağlarile bağlıyan ilk zamanların milletlerarası ihtiraslarmda yalmz yer ve şekil değiştirmeden ibaret bir devam ve istimrar bulunduğunu görürüz. Dünya o dünya, âlem o âlemdir. Binaenaleyh Türkiye Sovyetler dostluğunun hergün artan bir kuvvetle devamı gelişigüzel hissî bir lâftan ibaret değildir. Bu dostluk ilk başladığı zamanlanndaki sebebleri ve neticelerile ayakta duruyor ve duracak demektir. İstanbul 2 (A.A.) Cumhur Başkanlığı Genel Sekreterliğinden: Reisicumhur Atatürk, kabotaj hakkının Türk bayrağına geçtiği günün yıldönümünde, yurdun her tarafından vatandaşlarm samimî duygu ve yüksek sevinclerini bil diren birçok telgraflar almışlardır. Bundan pek mütehassis olan Atatürk, memnuniyet ve teşekkürle rinin iblâğma Anadolu Ajansını memur etmişlerdir. Bağdadda mühim iki sadî esaslar hazırlanıyoı Diyarbekir . Cenevre iltisak hattı inşa edilecel petrola mukabil Iraka ihracat yapacağızlf TürkIrak işbirliği Irak Hariciye Nazırı Tahrana var Büyük manevralar Amur nehrinde Mançuko gambot filosu Japonyada askerî tahşidat devam etmiyecek Irak ve Iran Erkânıharbiye Reisleri de hazır bulunacak Ankara 2 (Telefonla) 16 ağus tosta Trakyada yapılacak büyük ordu manevralarında bazı devletlerin büyük erkânıharbiye reislerinin de müşahid sıfatile bulunacaklannı yazmıştık. Manevralarda bulunmaları çok muhtemel olanlar arasında Irak, îran, Ro manya, Yugoslavya ve Yunan büyük erkâmharbiye reisleri de vardır. MisafirIerimiz merasimle karşılanacaklardır ve şereflerine müteaddid ziyafetler verile cektir. Bir Japon kumandanının söyledikleri «Evvelâ Ruslar tecaviiz etmiş ve meydan okumuşlardır, şimdi de evvelâ onların çekilmesi lâzımdır. Sonra da biz çekiliriz» Moskova 2 (A.A.) Japonya sefiri Şiginitsu, Havas ajansmın muhabirine aşağıdaki beyanatta bulunmuştur: c Hâdiseyi halletmenin yegâne çaresi, Sovyetler Birliğinin Mançuri'ye aid olan Amur adalarına gönderdiği kıtalan ve vapurları geri çekmesidir.» Japonların Sovyet flikalarıru top ateşi altma aTdıkîanna daîr Li^îrîoT tarafmdan vuku bulan beyanat hakkında da sefir şunları söylemiştir: < Kanun haricinde yapüan bir hücumu geri püskürtmek icab ettiği zaman tüfek mi, top mu, tayyare mi kullanıl dığı mevzuu bahsolamaz.» Hariciye ve iktısad Vekillerimiz, Bağdadda Kral Faysalın türbesinden ve Türk mezarlığından çıkarlarken (Vekillerin Irak seyahatine aid hususî mektub ve resimlerimiz 6 ncı sahifededir) kanun bu ıltısak hattının inşası ıçın b < milyon lira sarfma veya bono ihracus hükumeti mezun kılmaktadır. f Ankaradaki temaslar bu hattın inS atına hemen girişilmesini temine aid} lacaktır. İnşaat çok kısa bir zamanl ikmal edılecektir. Diğer taraftan Iri petrolü mukabilinde Iraka memleketi miz emtia ve ihracat eşyası gönderile cektir. Tokio 2 (A.A.) Ordu namına söz söylemeğe salâhiyettar bir zat Amur nehri hâdiseleri hakkmda beyanatta bulunarak demiştir ki: « Kendimizi müdaf aa etmek mecburiyetinde kalmazsak, Sovyetler Birliğine ilânı harb etmiyeceğiz. Vaziyet, Sovyetlerin tarzı hareketine bağlıdır. Sovyetler bize meydan okudukları için evvelâ onların çekilmeleri lâzımdır. Son[Arkası Sa. 3 sütun 1 de] Japon ordusu namına söylenen sözler Bitaraflık Komitesinde ihtilâf devam ediyor İngiltere ile Fransa, Almanya ile Italya tarafından; General Franco'nun muharib tanınması hakkında yapılan teklifi reddetti Ihtilâlciler Santander hududunda Maliye Vekili Fuad Ağralı ile Maliye Siyasî Müsteşarı Faik, Ankaraya git mişlerdir. Orada, evvelki gün Bağdad seyahatinden Ankaraya dönen İktısad Vekili Celâl Bayarla bazı malî husus ları da görüşecekleri anlaşılmaktadır. Haber aldığımıza göre, Celâl Bayarm Bağdad seyahatinde Türk Irak iktısadî iş birliği etrafında mühim kararlar verilmiştir. Bu kararların başuıda iktısadî temasların kolaylaşması için evvelemirde Diyarbekir Cezre şimendife rinin birleştirilmesi vardır. Benzin fiatlarınm indirilmesile taksi Büyük Millet Meclisinden çıkan bir fiatlannın da indirilmesine karar veril mişti. Kararın dünden itibaren tatbikına başlanmıştır. Evvelce *. J yazdığımız gibi taksiler antrede 26 yerıne 20 kuruş, yüz metro yerine de yüz elli metro için iki kuruş yazacaklardır. Taksi aletlerinin bu şekilde tadili için otomobil sahiblerine üç aylık bir mühlet verilmiştir. Teşrnievvel iptidasmda bütün otomobillerin taksileri yeni tarifeyi kaydedecek şekilde tadil edilmiş bulunacaktır. O zamana kadar otomobile binecek olan kimseler bugünkü taksi aletlerinin kaydeylediği ücretin yüzde on beş noksanını vereceklerdir. Dünden itibaren tatbik edilen şekil de Şam (Hususî) Filistindeki Arab budur. Şayed buna itiraz edecek şoförler hareketlerinin lideri Müfti Elhac Eminbulunursa bunlar hakkında Belediye za elhüseyni buraya gelmiş ve büyük te bıta memurları derhal takibat yapacak zahüratla karşılanmıştır. Müfti, Suriye lardır. liderlerile onların daveti üzerine gö Diğer taraftan Belediye iktısad mu rüşüp Arab ittihadını temine çalışmal» rakıbları dünden itibaren faaliyete geçe için gelmiştir. Bunlar Maverayi Erdün rek benzin fiatlannı kontrola başlamış Emiri Altes Abdullaha karşı cephe al lardır. maktadırlar. Artık Müfti nutuklarında Taksi fiatları tenzil edildi Şoförlere, aletin yazdığından % 15 noksan para vereceksiniz Maliye Vekili Ankaracja Ankara 2 (Telefonla) Maliye VI kili Fuad Ağralı bu sabah şehrimize g( [Arkası Sa. 5 sütun 5 te'. Filistin Müftisi Şamda Emin Elhüseynî Arab ittihadı için görüşmeler yapıyor Müfti nutuklarında artık «Filistin» kelimesi yerine «Cenubî Suriye» tabirini kullanıyor bile «Filistin» değil (Cenubî Suriye)' mektedir. Bir Suriye gazetesinin hayıflanması Şam 2 (Hususî) Şamda çıkmal olan Elkabes gazetesi Hatayın istikl aleyhinde bermutad hezeyanlar savuî makta ve menfi propagandasına dev [Arkast Sa. 5 sütun 4 ; Fransada ihtikâra karşı mücadele Fiatları gayrimeşru şekilde yükseltenler cezaya çarptırılacaklar Paris 2 (A.A.) Resmî gazetede neşredilen bir kararname ile fiatların gayrimeşru bir surette yükselmesine karşı bazı tedbirler alınmıştır. Bu kararname hilâfında hareket edenler bir aydan altı aya kadar hapis ceza sına çarpılacaklardır. Toptan fiatlannı gayrimeşru surette çıkaranlardan 500 franktan 10,000 franga kadar para cezası alınacaktır. Yarı toptan fiatlarla perakende fiatlannı gayrimeşru surette çı karanlar ise 50 franktan 500 franga kadar para cezası vereceklerdir. DAĞ Yazan: RÜZGÂRLARI Mahmud Yesari Maruf romancımız uzun aylar danberi çekildiği istirahat köşesinde «Cumhuriyet» için bu büyük edebî ve hissî romanı hazırlamıştır. Eserin hemen her tefrikası ayrı bir heyecan ve tahassüs mevzuudur. Bu romanda büyük bir aşk, sonsuz bir ihtiras, hasret ve gözyaşı, bir kelime ile hulâsa etmek lâzım gelirse hakikî hayat ve hakikî aşkı bulacaksınız. Romanı okumağa başladığınız zaman siz de onun bu sihirli hava sına girecek, ayni büyük duygu ları, ayni kuvvetli heyecanı hissedeceksiniz. Valansiya bombardımanından sonra şehir sokaklanndan bir manzara Salamanca 2 ( A . A ) Biskaye tander eyaletlerinin hududuna gelmişlercephesinde Franco kuvvetleri, ileri hare dir. lArkast Sa. 4 sutun 4 te] ketlerine devam ederek Biscaye ve Sanııııııııınt ıııııılıi'iııııııııııııınıııiMnıııııııiMiııııııııııııııııllılHiıııllllılllılıııııııııııılıııııııııııııınıııııııııllMiıılllıılılıııiı bütün dünyanın zannı hilâfına, herhangi bir ittifak muahedesi mevcud değildir. Fakat bu dostluk o kadar kuvvetlidir ki hiçbir ittifak muahedesi hiçbir millette onun mislini yaratamazdı. Sovyetler Türkiye dostluğu herhangi bir muahedenin münakaşa edilmiş şartlarından değil, belki hiçbir münakaşaya sığmıyan hâdiselerin derinliklerinden doğmuştur. Onun için hiçbir muahede hükümlerile kıyas olunamıyacak kadar kuvvetlidir. Derece derece bütün milletlerle mü Dikkate lâyıktır ki yekdiğerlerine kar nasebetlerimiz normaldir ve dostanedir. ;ı bu kadar kuvvetli dost olmak için Sov Fakat bu münasebetlerin hepsinde sırası yetler Rusyasile yeni Türkiye arasında, düştükçe herkese Rus Türk dostluğu nun her mülâhaza fevkinde bir hakikat olduğunu tebarüz ettirmişizdir. Dostluktaki bu dürüstlüğün kuvvetiledir ki İsmet İnönü altı yıl önce Leningrad'da o açık ifadesini bütün dünyanm tenkidine arzetmekten çekinmemişti. Şimdi dost Mos kovayı bir heyet halinde ziyaret etmek için biri bugün buradan, diğeri yann Tahrandan hareket edecek iki Vekilimizin bu defaki ifadeleri de ayni sebeblerden dolayı başka türlü olacak değildir. İki büyük ideologinin bugün Avrupayı yekdiğerine muanz iki büyük cepheye ayırdığını iddia edenler var. Kimsenin Fransa • İtalya ticaret anlaşması uzatıldı Paris 2 (A.A.) Havas ajansmın bildirdiğine göre, Fransanın, Roma maslahatgüzarı ile İtalya Hariciye Nazın 11 ağustos 1936 tarihli Fransız İtalyan ticaret anlaşmasını 6 ay müddetle yani 31 kânunuevvel 1937 tarihine kadar temdid eden mektublar teati etmişlerdir. Bu münasebetle iki hükumet aralarındaki ticaret mübadelelerini ıslah etmek imkânmı elde etmişlerdir. Salı günü başlıyoıuz YUNUS NAD1 [Arkası Sa. 5 sütun 3 te]