3 Nisan 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

urıyet ^^ Almanya etrafındaki çember Kavaklıdere ŞARABI Taksım meydanı Beyoğlu Sahne sokak ANKARA'mn Istanbul: merkez bayileri Ermis bakkaliyesi O SB CĞ TU A L A L ĞU t A N L ~" CAĞALOĞLU Anadolu isyanları Yazan : BARDAKÇI Ankara Pazarı Onaltıncı yıl sayı: 5708 :ikî sebebleri Bektaşiliilığın mahiyetleri Dereıpanogulları hadısesi nasıl nasıl söndürüldü ? İstanbul Konya Valisi) Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstankul. No. 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. Idare ve matbaa kısnu: 24299 24290 son haddine kadar daralıyor y Chamberlain tedbirleri izah etti Yeni bir kaynaşma Peşte, Molotofun nutkunu Transilvaniayı istemek için bir teşvik sayıyormuş Ruslar Alman hududunu tahkim ediyorlar Slovaklar da eski cumburiyetin yeniden kurulması arzusunda.. Budapeşte 2 (a.a.) Teleki, naibi hükumet Amiral Horthy'ye Roma görüşmeleri hakkmda malumat vermiştir. Nazırlar Meclisi, gece toplanmıştır. Âyan ve Meb'usan Meclisleri Hariciye encümenleri Csaky'nin beynelmilel vaziyet hakkmda vereceği izahatı dinlemek üzere perşembe günü içtimaa davet edilecektir. Diplomasi mehafili, Teleki'nin Roma seyahatinin ltalya ile Macaristan arasındaki dostluk rabıtalarını sıklaştırmağa medar olmuş ve Csaky ile Ciano arasın(Arkast Sa. 5 sutun 4 te) Orta Avrupada ıllim Halid Kitabevi J Bitarafların Almanyaya satabileceklerı bütün mal'ar satın alınacak «Donanüiamız Şimal denizine hakimdir, Boğazlara dair talebde bulunduğumuz haberleri Alman propagandasıdır > Boğazlar rasgele açılıp kapatunazlai Şarkî Akdenizle emniyet sahalanmızdır. Bu havaliye teveccüh edebilecek taarruzlar bizi sür'atle harb haline götürecek sebeblerdir. Işte yalnız bu takdirdedir ki Boğazlar üzerinde dilediğimiz veçhile tasarruf etmekli. ğimiz devri hulul etmiş olur. Dün Avam Kamarasında, Âli Şuranın mühim kararlarım anlataa İnçiliz Başvekili Chamberlain Londra 2 (Hususî) Başvekil ki teşrikimesainin harbden sonra da de Chamberlain, Avam kamarasının bu gun vamını derpiş ederek kararın ehemmiyekü içtimaında harb vaziyetile geçen haf tini tebarüz ettirmiş ve Almanyaya karşı 1 ta Londrada toplanan yüksek harb şu ablukanm teşdid edıleceğini haber ve rası tarafından verilen kararlar hakkın rerek, müttefıklerin bilhassa bitaraf da uzun ve mühim beyanatta bulunmuş memleketlerle yeni ticaret muahedeleri akdetmek suretile Almanyaya yapılan tu r. (Arkast Sa. 5 sütun 1 de) Balkanlar Başvekil. Ingiltere ile Fransa arasında Amîral Scher ve Deutchland Alman zırhlıları hasara ueramıs Bir Alman tahtelbahiri daha batırıldı, Şimal denizinde ve Garb cephesinde hava muhareîeri oluyor Londra 2 (a.a.) S i r Havvard Kellynin Ottavada verdiği bir mülâkat esnasında Admiral Scher de Deutschland isimli iki Alman zırhlısının lngiliz bahriyesi tarafından tahrib edildiğine veya ciddî surette hasara uğratıldığına dair olan beyanatı Tesmen teyid edilmemiştir. Bununla beraber Willhelmhafene yapılan taarruz esnasında Admiral Scherin ağır hasara uğramış bulunması Helgoland civarında bir lngiliz tahtelbahri tarafından torpillenen geminin de Deutschland olması ihtimali kuvvetlidir. İngiliz sefirile uzun bir mülâkat yaptı Millî Şef ^ » öyter Ajansı ablukayı Karadenize de teşmil etmek üzere Türkiyenin Boğazları müttefikler donanmasına açacağı haberini tekzib ettiği sırada Montrö (Montreux) mukavelesile tesis olunan yeni Boğazlar rejiminin en esaslı bazı hükümlerini hatırlatmağa lüzum görmüştür. Türkiyenin bitaraf kaldığı herhangi bir harbde hiç bir milletin harb gemıleri Boğazlardan geçemez. Mezkur mukavele hükümlerine göre Türkiye muharib olduğu takdirde harb gemilerinın Boğazlardan geçmek müsaadesini vermek hakkı yalnız kendisine aiddir. Böyle bir müsaadeyi ise ancak istisnaî hallerde, yani kendisini doğrudan doğruya bir tehdide maruz saydığı takdirde verir. Röyter, müttefikler bakımmdan da ortada böyle bir vaziyet bulunmadığını ilâve ederek yarıresmî olduğu sanılan sözlerine nihayet veriyor. Şimdiki Boğazlar rejimi filhakika Türkiyenin harb halinde bulunup bulunmadığına göre iki ehemmiyetli safhaya ayrılmaktadır. Lozan muahedesi Boğazlan askerî vaziyetten çıkarmış ve bu kapıların sahibi olan Türkiyenin emniyetini başlıca devletlerin umumî kefaleti altına koymakla bu geçidlerin serbestliğini tesis etmiş olmak iddiasında bulunmuştu. Bu esasa göre Türk emnıyeti için Boğazların gayri askerî ve açık olmasından mütevellid noksanı Milletler Cemiyeti paktına iştirak eden devletlerin garantisi telâfi etmiş olacaktı. Dunya hâdiseleri muvacehesinde Milletler Cemiyeti teşkılâtının kolay koiay yürüyemedığine daima artan bir endişe ile dıkkat eden Türkiye, milletler arasında bir silâhlanma gayretinin dev adımlarile yürümeğe başladığmı da gördükten sonra, tam vaktinde, Boğazların gayri askerilığinin kaldırılması lüzumunu en mantıkî ifadelerile teklif etti. O zamana kadar muhtelif memleketlere tahmil edümiş olan askerî tahdidler, alâkadarlannın bir taraflı teşebbüslerile iptal edilmek adeta bir moda olmuştu. Türkiye bu modaya uymadı, ve Boğazlar için konulan tahdidlerin gene Lozan sulhunu imza eden devletlerce usulü dairesinde yapılacak müzakerelerle kaldırılması, yani gene elbirliğile Boğazlara yeni bir rejim verilmesi yolunu tuttu. İşte Montrö mukavelenamesi Türkiyenin o zaman gerek esas ve gerek sekil bakımlarından pek ziyade beğenilen bu tesebbüsü neticesinde akdedilmiş oldu, ve bu mukavele Türkiyeye Boğazları tahkim etmek ve icabında ken Ankara 2 (a. a.) Reisicumhur lsmet Inonü bugun lngıltere Büyük Elçisi Sir Hughe Knatchbull Hugessen K. C. M. G. i kabul buyurmuşlar ve bir buçuk saat kadar görüşmüşlerdir. Mtitâkat emteraında Hariciye Vekili Şükrü Saracoğlu da hazır bulunmuştur. Macar Başvekili Kont Teleki ve Hariciye Nazm Kont Csaky Temyiz Komedi Fransez temsilinde Bir Alman tahtelbahri Hahfax 2 (a.a.) 4 martta Vierge a(Arkası Sa. 5, sütun 5 te) batırıldt Ankara 2 (Telefonla) Komedi Fransez artistleri bu sabahki eks(Arkası Sa. 5 sütun 4 te) italyada askerî hazırlık birdenbire sür'atlendi |||||||t|f|||||||fl|«||||||||||||tllflltllll1lt|lllllllilllllllllllllllllflll|«|||iaUllttllltllltlllltt r Afrodite dair beraet kararını tasdik etti kemesinin bu âdil kararı tasvib etmesi, Türk efkân umumiyesinde, tahsisen genclik arasmda derin bir memnuniyet ve vicdan hazzile karşılanmıştır. Temyizin tasdiki üzerine, evvelce tstanbul Müddeiumumiliği tarafından toplathnlmış olan Afrodit kitablan da sahibine iade edilecektir. Diğer taraftan, bu kitab hakkındaki ilk beraet karan üzerine çıkanlmış olan ikinci Afrodit kitabı da Müddeiumumiliğin emrile toplattınlmışh. Temyiz kararından sonra bu kitaba dair takibat da durdurulmujtur. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHII Musadere edilen kitablar iade edilecek İkinci Afrodit kitabına dair takibat da durdurulacak J 10 sınıf bahrîyeli acilen silâh altına çağırıldı 13 yaşından itibaren herkes asker Resmî Italyan gazetesi müttefikleri tehdid ediyor İstanbul Cumhuriyet Müddeiumumiliği tarafından müstehçen telâkki edilen «Afrodit» kitabını tabı ve neşrettiklerinden dolayı haklannda dava açılan kitabcı ve matbaacı İstanbul ceza mahkemesinden beraet kararı almışlardı. Müddeiumumiliğin temyiz ettiği bu karar, Temyiz mahkemesi tarafından tasdik olunmuş ve davaya aid dosya, dün Müddeiumumiliğe iade edilmiştir. Afrodit kitabı ve davasına dair neşriyatlarından dolayı Müddeiumumilik tarafından aleyhlerine dava üzerine dava açılan birçok gazete ve muharrirlerin muhakemeleri devam ederken, Temyiz mah IIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinillllllMIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIItlllllllllllllllllllllllllllMIMIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII İhtihârla mücadeie İtalyanın çok güvendiği tahtelbahir filosu bir gösteriş esnasında, top atışları yaparken Paris 2 (a.a.) Paris • Soir gazetesi,sız sahilleri en beklenilmedik ve müthiş Romadan aldığı haberlere atfen yazıyor: taarruzlara hedef olabilir.» New} ork Times' in zikretmeyi unuttuDonanmanın on sınıf ihtiyatı, bir talim devresi geçirmek üzere âcilen silâh altı ğu kara harb meydanı hakkmda da Giorna çağmlmıştır. Diğer taraftan bütün I nale dltalia, müttefiklerin Italyan ovalatalyan balıkçı gemileri, mensub oldukla rına doğru ihtiyatsız bir taarruzda bulundukları takdirde daha seri bir şekilde kerı lim"nlara avdet emrini almıslardır. miklerini kırmak fırsatını bulacaklarını İtalyanın askerî vaziyeti yazmaktadır. Roma 2 (a.a.) Stefani ajansı bildiBu gazete netice olarak yalnız kâğıd riyor: üzerinde yapılan hesab yanlışlıklarına Giornale (Tltalia, İtalyanın zayıf olan meydan vermemek üzere vaziyeti aydınNevyork 2 (a.a.) Amerikan sefirlemalî vaziyeti ve müşkül olan sevkulceyş latmak için bunlan hatırlatmak isted:ğirini mahcub etmek için Alman «Beyaz mevzileri dolayısile harbe giremiyece£ine ni ilâve etmektedir. Kitab» ının diplomatik vesaikinin Berlin dair New} ork Times gazetesinde çıkan bir radyosu vasıtasile gönderilmiş olan fo Millî seferberlik karart makaleyi mevzuu bahsederek diyor ki: Roma 2 (a.a.) Italyan kabınesi bu toğrafileri bunlan yapmış olan sahtekâr«Bu, ltalyaya karşı yeni bir tehdid mi gün Mussolini'nin riyasetinde toplanarak ların aleyhine dönmüştür. dir? Her halde böyle bir tez cür'etkâdahilî siyasete müteallik kararlar ittihaz Vesikaların tetkik ve tercümesi, şu hurane bir hikâyeden başka bir şey değıletmiştir. susları meydana çıkarmıştır: dir. Harb yalnız para ile kazanılmaz. BilKabine, harb zamanında milletin sefer1 Bu vesaik hiçbir sefirin kullanmıhassa insanlar, silâhlar ve manevıyatla berliği hakkındaki kanunu tadile karar yacağı iptidaî bir Leh lisanile yazılmıştır. kazanılır. Harb kolay bir iş değıldir. Şim2 Bu hususta çalışmış olan Alman diki Avrupa faciasının ilk yedi ayı bu vermiştir. 1 3 yaşından yukarı kadın ve çocuklar mütercimleri, hiç bir lugat kitabında bunun yeni bir misalidir. lunmıyan bir takım yeni kelimeler kullanDiğer cihetten İtalyanın tehlikeii bir seferber edileceklerdir. Roma 2 (a.a.) Havas Ajansı bildi mışlardır. vaziyette bulunduğu iddiası da hakikate Bu yanlışlıkları ortaya atan NetvYork uymamaktadır. İtalyanın tahtelbahirleri riyor: Nazırlar meclisi, bütün demir parmak Daily \eııs gazetesi diyor ki: ve tayyareleri hini hacette lngiliz ve FranYUNUS NADt sız filoları için müthiş bir mania teşkil e lıkların sökulüp toplattırılmasına karar «Alman vesaikinin sahte olduğu mey(Arkası Sa. 5, sütun 3 te) debilir ve harb halinde İngiliz ve Fran{Arkası Sa. 5 sütun 6 da) iArkası Sa. 5 sütun 5 te) Alman Beyaz kitabı Ticaret müdürlüğünde mühim bir içtima yapıldı İçtimaa riyaset eden Vali Lutfi Kırdar, Amerika, neşredilen vesikaların sahteliğini meydana koyuyor «Havayici zaruriye fiatlarının yükselmesine meydan vermiyeceğiz» diyor Vali ve Belediye Reisi Kırdar, dünkü toplantıya riyaset etmiştir (Yazıst 3 üncü sahifede)