31 Mayıs 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Müessesemiz tarahndan çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Viyana Dönüşü 150 > Kadın Avcısı 1 00 > Cem Sultan 75 » Tarihî Musahabeler 75 > Tarihte Tiirkler için söylenen büyük sözler 25 > Cumhuriyet Matbaası M. Turhan Tan'ın Onyedinci yıl sayı: 5766 u m h ur i İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresh Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: tstanbuL No. 246 Telefon: Basmuharrirt 22366. Tahrir heyeü: 24298. İdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 ıplıcalarında LOVA Cuma 31 Mayıs 1940 1 hazlran 194O dan Itlbaren kâmllen açılmıştır. Oteller IAL ve KÜÇÜK Müttefik ordu Dutıkerque havafisini anudane müdafaaya devam ediyor Belçikalılar Kralının Teslimiyeti faciası Her felâket mümkündür. Fakat millî namus ve serefin ihlâli felâketi telâfisi müşkiil olacak kadar ağır bir iştir. İşte, Kralının hareketine istirak etmiyen hükumet kararile Belçika bu felâketler felâketinden kurtarılmıs oldu. elçikalılar bu defa da taraflarından asla sebebiyet verilmemiş olan bir taarTuza uğramışlardı. Şimalî Avrupanın bir köşesinde mamur, müreffeh ve çalışkan küçük bir memleket. Küçük memleket olmaktan başka felâket ve musibeti olmıyan büyük ruhlu bir memleket. 1914 te bitaraflığını tevsik eden muahedeler «kâğıd paçavralan» sayılarak istilâya uğramıştı. Bu defa guya Ingiltere ve Fransa tarahndan işgaline muvafakat edilmiş olmak vesilesine dayamlarak Holanda ile birlikte tecavüze hedef oldu. Hadise beklenmiyen bir şey değildi. Bütün millet ayaklandı, Kralı başta olarak. Yer yer felâketli olsa da kahramanca çarpıştı ve çarpışıyordu. 1914 te olduğu gibi simyann> îıa^i'Cİ Ve TliuKaL' betini kendi üzerine çeken bir kahramanlık yolunda yürüyordu: Dehçetli fedakârhklar hesabına. Bir çok kıymetli dostluklarımız olan bu küçük ve kahraman memleketin kabulüne mecbur olduğu savaşta dostlarımıza ne halde bulunduklarını sormağa bile dilimiz varmıyordu. Ne halde olacaklardı, işte varlıklarını, hürriyet ve istiklâllerini kan kanalları içinde müdafaaya çalışıyorlardı. Böyle ulvî bir anda onlara, teselli ve teşvik kabilinden bile olsa, ne halde olduklarını sormak, giriştikleri ölüm dirim kavgasındaki çok haysiyetli ve heyecanlı macerajarına hürmetsizlik olabilirdi. Derken bir sürprizle karşılaştık: Belçikalılar Kralı başında bulunduğu ordularla teslim olmak kararını almış ve bunu yapmış. Beraberlerinde ve saflarında çalıştığı müttefik ordulara haber dahi vermekaizin. Hâdise, etrafına topladığı tafsilât zevahirile hakikaten tarihte eşi olmıyan bir garibedir. Onun içyüzü ne olduğunu bilmiyoruz. Fakat dıştan görünen ve hiç beklenmiyen şekilleri hiçbir havsalaya sığmıyacak kadar fecidir. Bir millet her şeyden evvel ancak müdafaa ettiği mukaddesatile yaşar. Meselenin bu vahametinden dolayıdır ki Belçikanın meşru mümessili olan hükumet derhal bu karan veren ve onu tatbik eden Kraldan ay^ rılmağa ve Belçika namus ve jerefini olsun halelden masun tutmağa müsaraat eylemiştir. Kralın elindeki ordularla düşmana teslim olmuş olmasına mukabil Belçika hükumeti müttefiklerin yanında harbe devam ediyor. Harb eden bir ordunun vaziyet icabı teslim olmak mecburiyetinde kaldığı zamanlar yok değildir. Sedan'da Fransız ordularile Üçüncü Napoleon'un teslimiyeti askerî bir zaruretti. Daha geçenki harbde Alman ordusu mütareke taleb ettiği zaman bir nevi teslimiyet vaziyeti göstermişti. Tarihe yüzlerce ve yüzlerce kahramanlık* destanlan yazdıktan sonra Plevnede nihayet teslim olmak ıstirarına düşen GaLondra 30 (Hususî) Fransız İngiliz kuvvetleri, Belçika ordusunun teslimi üzerine gittikçe şiddet kesbeden Alman tazyikı netieesinde Manş sahıllerine doğru gerileme hareketlerine bu yük bir intizamla de vam etmişlerdir. İngiliz Fransız donanmaları ile hava kuvvetleri de 0ünkerk harekâtına iştirak etmektedirler. Müttefik kıtaat çok şiddetli çarpışmalarla ve hava kuvvetlerinin sıkı müzahereti altında sahile kadar çekilmeğe mu vaffak olmuş ve miihim bir kısmı gemilere bindirilerek Ingiltereye naklolunmuştur. Dün bütün mıntakada hakikaten, müthiş kelimesile dahi tarifi guç muharebeler olmuş, m ü t t e f i k kıt'alar yüksek kahramanlıklar göstererek ha lin icab ettirdiği varifeleri ifa etmişlerdir. kıtaatından Britanyaya DENİZİ § VR MHA h lll'MIIIH lll SO>f A Ştmal cephesinde bir Fransız ağır topuna mermi sürülürken Mussolini'nin katl karan Cumartesi veya pazara ilân edilecekmiş Roma 30 (a.a.) Havas Ajansından: Mussolini, önümüzdeki salı günü nanrlar meclisine riyaset edecektır. İyi malumat almakta olan mehafil, meclisteki müzakerelerin «muhim bazı meselelerin tetkiki» ne mutealhk olacağı mutaleasında bulunmaktadırlar. 354 mityon tira Millet Meclisi fevkalâde tahsisatı dün kabul etti Ankara 30 (a.a.) Bugün Refet Canıtezin başkanlığın. da toplanan B. M. Meclisi muvazenei umumiyeye dahil bazı Vekâletlerin 1940 bütcelerine yekunu 109,922,000 lira olan fevkalâde tahsisat veril. mesine aid kanunu kabul eylemiştir. Bundan sonra muhtelif memleketlerle mün'akid ticaret ve klering anlaşmalarile, bazı anlasrnalarda tadi!ât ysoalnms* b&kkırnla kanun lâyihalarmın ikinci müzakereleri yapılmıştır. B. M. Meclisi gene bu günkü toplantısında tnhisarlar idaresinin 1940 bütçesini ve Ankara Hukuk fakültesinin Maarif Vekâletine devri ve Cumhuriyet Merkez Bankası. nm Hazineye 250 milyon Hralık fevkalâde avans vermesine dair kanun lâyihalarını da tnsvib eylemiştir. Meclis yarın toplanacaktîr. SüLOhlYV Pariste tahminler MANŞ Paris 30 (a.a.) Bazı diplomatik muharrirler, ezcümle Epoque gazetesinde Kerıllis ve Oeuvre gazetesinde Tabouis, Mussolini'nin halen vaziyeti duşünmekte olduguna ve düşüncelerinin neticesini. muhakkak bu cumartesi ve yahud pazar gunü bir nutukla bildireceğine işaret etmektedir. muharebeler Londra, 30 (a.a.) Flandres'lerde cereyan eden vahşiyane muharebenin devam ettiği. Londranın alâkadar mahfillerinde beyan edilmektedir. Müttefik orduların nerelerde bulunduklarına ve Fransız kıt'alarile İngiliz seferi kuvvetlerinin cepenin hangi kısımlarını tuttuklarına dair her saat ma'umat almak mümkün değildir. ingiliz askerî kuvvetlerinin başhca üslerinin Manş denizinde bulunmadığı ve binaenaleyh ingiliz kuvvetlerinin oldukça mühim miktarda malzeme kaybetmiş olmalarına rağmen başhca depolarının düşmanın eline geç i Girifi Vaziyeti devam edeA harek&İ sahasındâ tfuri akşamki haberltre gore hasıl olduğu tahmin edtten değifikltkler mediği kaydedilmektedir. Flandres'lerde, ingiliz ve Fransız kıt'alan yanyana kahramanca çarpısmağa devam etmektedirler. Cephenin diğer kısımlarında müttefiklerin nispeten ehemmiyetsiz bazı temizlik hareketleri yaptıkları ve her hangi bir taraftan mühim bir taarruza teşebbüs edildiğine dair bir haber almmadığı beyan edilmektedir. Paris 30 (a.a.) Havas ajansı askeri harekâtm inkişafı hakkında şu tafsilâtı vermektedir: [Arkası sahife 4 sütnn 1 del Roma 30 (a.a.) Stefani Ajansından: Giornale d'İtalia, Daily Mirror'un bir makalesine cevab vererek İtalyanın hatJj İW£Îi;etJnİ kendisipin tavin, eylemekte ve kendi iradesile ve müttefiki ve dostu [Arkası sahife 4 sütun 6 dal Giornale d'Italia'nın bir İngiliz gazetesine cevabı 40 Alman fırkası cephede Portekiz sularına yeni Amerikan filosu yollandı Vaşington 30 (a.a.) Amerika hü kumeti, Vincennes kruvazörile iki torpito muhribini Amerika filosunu takviye etmek üzere Lizbon'a göndermtğe karar venniştir. Bu filo, Trenton kruvazörile iki torpito muhribinden mürekkeb olup Avrupadaki Amerikalıların memleketlerine nakledümelerini himayeye memurdurlar. Amerikahlar, Cenova'da Washington ve Manhattan adındaki gemilere bineceklerdir. İhrac Madieleri kontrol ediliyor Bazı memleketlerde mahalli zabıta tarahndan keşfedilen meç hul ellerin ticaret eşyası ve posta paketlerine infilâk edici maddeler koymakta olduklan gözönünde tutularak ihrac olunacak mad delerle postadan geçen paketlerin istisnasız ve büyük bir dikkatle kontrol edilmesi dün alâkadar makamlara bildirilmiştir. Dünden itibaren ihrac olunmak üzere hazırlanmıj olan mad delerin muayene ve tahmfl tahliyesinde fevkalâde kontrol konulduğu gibi postada da tertibat alınmıstır. Müttefiklere sür'atle tayyare Behtenmedik bir göndermek için tedbirler alındı siyasi hâdise Moskova hükumeti, bir İngiliz murahhas heyetinin gönderilmesını kabul etmedi Moskova 30 (a.a.) Cripps'in Moskovaya muvasalatı hakkında İngiliz gazetelerinde bir çok yanhş ve birbirini nakzeden havadisler çıkmış olduğundan, Tass Ajansı, asağıdaki beyanatta bu>unmağa salâhiyettardır: Cripps'i Moskovaya fevkalâde hususî murahhas sıfatile göndermek hakkında İngiliz hükumetinin ^klifine cevab olarak, Hariciye halk komiseri, Maiski'yi, şu ciheti ingiliz hükumetinin ittılama koymağa memur etmiştir ki, Sovyet hükumeti, ne Cripps'i, ne de herhangi başka bir şahsı fevkalâde ve yahud hususî murahhas sıfatile kabul edemez. Eğer İngiliz hükumeti, hakikaten, İngiltere ile Sovyetler Birliği münasebetlerinde mevcud olmıyan bir değisme hakkında müzakereler yapmak arzusıınu görüyorsa, bunu, Moskovadaki büyük elçisi Seeds ve yahud da eğer Seeds değiştirilecekse onun yerine Moskova büyük elçiliğine tayin olunacak başka bir şahıs vasıtasüe yapabilır. Millî Şefımizle Emir Abdullah arasında Ankara 30 (a.a.) Şarkî Erdünün millî bayramı münasebetile, Reisicumhurumuz Fahametlu Emir Abdullah Hazretlerine tebriklerini telgraflamışlardır. Emir Hazretleri de teşekkür ve tahassüslerini Reisicumhurumuza telgrafla bildirmiştir. Müttefiklere silâh gönderilmesi kolaylafbnldı Vaşington 30 (a^.) Müttefiklere fazla miktarda ve sür'atle tayyare teslimi maksadile Hull, tayyarelerin Kanada memurlarına teslimi şekHne müteallik olan nizamnameyi tadil etmiştir. Bundan böyle tayyareciler hudu da kadar tayyareleri sevk ve idare etmek hakkına malik olacaklardır. Müteakıben tayyareler, Kanada arazisine fArkası sahife 4 sütun 4 te] Ihtiyaten Avrupaya gonderüen Amerikan kruvazörlerinden Trenton Rumen petrol mıntakasına örfî idare teşmil edildi Bir çok ecnebiler memleketten çıkarılıyor YUNUS NADl [Arkası sahife 3 sütun 7 de] Ateşia İçindea Resmî davet üzerine, Tiirk heyetile beraber İngiltereye giden arkadasımız Nadir Nadinin seyahat ve tetkiklerinin infabalannı yanndan itibaren bu sütunlarda okuyacaksınız. Son muharebelerde ehemmiyetli rol oynayan. Alman tankları bir ormandan geçiyorlar Bumanya petrol sahasından bir gorünüş (Yazısı 4 üncü sahifede)