13 Kasım 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hürrem Sultan M. TURHAN'ın eseridir.' HER KİTABCIDA BULUNUB. Fiatı 150 kuruştur. I7nci yıl sayı: 5842 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve meklub adresl: Cumhuriyet, Istanbul Posta fcutusu: lstanbuL No. 248 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa fasmK 24299 24290 İKTİSAD! YÜRÜfÖ) Cumhuriyet feVsalâde sayısını münevver okumalıdrr. BÜTÜN BAŞMUHARRİRLER BİR ARADA Iktısadî Yürüyüş» bir ay sonra ikinci yılına girecektir. »YUdönümü fevkalâde sayısı» nl sabırsızlıkla bekleyiniz. I 3 î|<îf|Clt6SPÎfi I 9 4 0 Dr. Refik Saydam ve Hariciye Vekilimix siyasî vaziyet etra4 fında uzun izahatta bulundulat Ankara 12 (a.a.) C. H. P . Meclis Grupu umumî heyeti bu gün saat 15 te reis vekili Trabzon meb'usu Hasan Sakanın reisliğinde toplandı. Evvelce verilmiş olup ruznamede mevcud Maliye ve İktisad Vekâîetlerini alâkalandıran iki takririn cevablan taalluk ettikleri Vekiller tarafından gelecek içtimada umumî heyete arzedilece* ği riyaset tarafından bildirildikten sonra söz alan Hariciye Vekilimiz Şükrii Saracoğlu kürsüye gelmiştir. tzahatının mevruunu Büyük Millet Meclisinin vermiş Dünkü Parti Grupunda muhtelif hatibolduğu son tatil kararının meb lerin suallerine cevaben uzun izahat deindenberi geçen zaman zarfınveren Başvekil Dr. Refik Saydam daki siyasî ahval ve hâdisat te}kil etmiştir. Bu hâdise ve meseleleri, Türkiyenin durumunu ve takib etmekte olduğu umumî siyaseli yakından ve uzaktan alâkalandıran bütün cihetleri iki saat kadar süren bir zaman zarfında Hariciye Vekilimiz izah etmiş ve ondan sonra söz alan hatiblerin bu meselelere ve hükumete tevcih ettikleri suallere Basvekilimiz doktor Refik Saydam bizzat cevab vererek icab eden izahatta bulunmuştur. İzahat ve beyanat tamamen umumî heyet tarafından tasvib olunarak saat 17,45 te celseye nihayet verilmiştir. Parti Grupunun dunkü içtimaı Molotofia Hitler arasında ilk mülâkat 2,5 saat sürdü A l m a n l a r ı n gayesi, Amerikanın Ingilizlere yardımına müşabih bir muzaheret temini imiş Moskovada tam siikut! Berlin 12 (a.a.) Sovyetler Birliğ Halk Koraiserleri heyeti reisi ve Hariciye Halk Komiseri Molotof, Alman hükumetir.in daveti üzerine resmen ziyaret etmek için bu sabah Berline gelmiştir. Molotofa, Sovyetler Birliği büyük elçisi, Hariciye Halk Komiser muavini Dekanosof, Dahiliye Komiser muavini Merkulof, Haricî Ticaret Halk Komiser muavinleri Balandin ve Yakovlef refakat etmektedir. Alman Hariciye Nazırı von Ribbentrop, Molotofu istasyonda karşılamıştır. Devlet, parti ve ordu erkânından daha birçok zevat hazft bulunmuştur. Selâm ve takdim merasiminden sonra, Alman Hariciye Nazırı, Molotofa Bellevue şatosuna kadar refakat eylemiştir. [Arkası sahife 3 sütun 4 te] I Bütün Rumanya yarım saat sarsıldı Köstenceden gelenler anlatıyor Bükreşte yalnız Carlton apartımanında 207 kişi öldü Petrol sahası harabe halindedir, yüzlerce köy mahvoldu ve halk açıkta kaldı Riyaya inanmıyan millet ünya dünya olalı riyanın, yalanın ve sahtenin hege. monya iddialarından kurtulamadı. Ezop ve Diyojen gibi eski halk filozoflanndan tutun da Shakespear'ler, Moliere'ler, Lessing'lerden geçerek zamanımızın en büyük ediblerine varıncaya kadar eli kalem tutan samimiyet âşıkı her ferd riyakârlıkla mücadeleyi hayatmın en büyük gayesi bilmiştir. Riyayı bir veya tirçok ferdin hayatta muvaffak olmak maksa* dile kullandıklaıı gayrimeşru bir silâh olar«»k almamalıyız. O, insanlarıa ferdî ve içtimaî bünyeleri dışında, kendi kendine yeten, kendi kendini gaye bilen, gözle görülmez, elle tutulmaz, yılan gibi sinsi ve korkunc bir varlıktır. Fakat bize telkin ettiği bütün dehşete rağmen, dünya dünya olalı riya sarnimiyetin karşısında daima yere serilerek mağlub olmuştur. Ferdler arasındaki mücadelede riyanın zaferine rastlamıyoruz. Asırların süzgecinden geçerek bugün bile sesini duyuran büyük şairleri, edibleri, san'atkârlan ve fikir adamlarını dinleyiniz. Hepsi bize samimiyetin ezelî zaferini fısıldar. Kalbleri zaptederek oraya riyanın bayrağını dikebilen bir san'atkâr bugüne kadar görülmedi. • Milletler arasındaki münasebetler daha sık ve karışık bir hale geldiği gündenberi hayasız riya, dar bulduğu ferdiyet çerçevesinden fır. layarak döğüşen milletlerin kanı pahasma kendi zaferini kazanmaya çalışıyor. Ben yeryüzünde en kuvvetli silâhım, diyor, beni kuilanınız. Dün verdiğiniz garantiyi bu gün yırtınız. Dostlarmıza güler yüzle yaklaşarak onlan en ümid etmedikleri bir anda arkadan hançerleyiveriniz. Tutmamak {artile namusunuz üzerine bol bol teminat vermekten çekinmemelisiniz. Zafer sizindir. Riyadan aldığı bu tavsiyelerin samimiyetine inanarak onlan tatbika kalkan millete yazıklar olsun. Tuttuğu yolun o miUeti zafere ulaştırabileceği bir an farzedilse bile zafer milletin olmıyacak, riyanın yeryüzünde kazandığı ilk zafer olacaktır. Buna inanmıyanlar haklıdırlar. Bugüne kadar daima yerde sürünen kötü kuvvetlere âlet olarak, onların mevhum zaferlerinin gölgesinde bir şeyler aramak beyhude gayret sayılır .Milletler de ferdler gibi ancak samimî olduklan zaman istediklerine kavuşabil'tler. Milyonlann boğazlaştığı bu kanlı devirde, bizim gibi, samimî gayesi mevcudiyetini korumak olan, hiç bir gizli emel taşımıyan bir millet için ise endişe mevzuu yoKtur. Kafalarımıza riyayı yaklaştırmıyoruz. Taşıdığımız bayvak, samimiyetin yere değmiyen tinısalidir. Simalt Afrihada isyan mt ? General Weygand Fransaya dönmekten imtina etmiş... Gabon müstemlekesi de de Gaull'e teslim oldu Kevyork 12 (a.a.) Avrupadan gelen ve Nevyorkta dolaşan şayia'ara inanmak lâzım gelirse General VVeygand Fransaya dönmeyi reddetmışUr. [Arkası sahife 3 sütun 7 de] K a m e r o n Ç a d v e haval Kâmilcn yıkıldığı anlaşılan Rumcn petrol mıntakasından bir manzara (Yazısı üçüncü sahifede) Âltnanyaya i s i n d e n sonra General de Gaulle'ün eline geçen Gabon .. . . . . .. . „ ... .. , , ^ . . . . . „ , „. mustetplekesı ve Afrikadan Fransaya donmegı reddettıgı soylenen General VVeygand Rumanyada toplanan Alman ordusu Amerika Bahriye Nazırına göre Türkiyeyi korkutup Mısıra hücum etmek içindir Kış geldi 1 Hudutlarda bizi bekliyen Türk erini unutma! Memleketin her tarafında kışhk yardım faaliyeti başladı bulda yalnız elektrikçi Ekremle bir ecnebinin yakalandığm söyledi Petrol ve tayyare fabDahiliye Vekili İstan rikalarında büyük hasarlar Meydana çıkan casus şebekesi Vaziyet Yunan kaçıy orlar! ordusunun lehinedir Tersanelerde bir çok İtalyan Yunan harbinin ikinti 3 tabur imha edildi, harb gemileri ve haftaöi tamam oldu; üçüncü haftası başladı. Bu iki haftahk harb bilândenizaltıları yakıldı çosu, İtalyanların aleyhine, Yunan binlerce esir ve sayısız mühimmat alındı lılarm lehine kapanmışür. Yıınan ordusu, hudud muharebeleri devresi diyebileceğimiz bu iki haftahk çarpışmalarda, düşmanı durdurmakla kalmamış, aynı zamanda mevzi: küçük taarruzlarla İtalyanlara iyi darbeler indirmiçtir. Bu ilk daıbeîer, İtalyanlara giriştikleri işin güçlüğünü. vahametini gösterdiği gibi. Yımanlıların da maneviyatmı çok yükseltr.ıiştir. Elenler, vatanperver olduklan kadar, heyecanlı ve ateşli bir millettirler. Düşmana ilk indirdikleri kuvvetli yumruklar onların yüreğini, büyük işler görecek mukaddes ateşle tutuşturmuştur. Bir harbin ilk günlerinde elde e[Arkası sahife 3 sütun 3 te] tnüthiş taarruzlar CEPHELERDE Italyanlar Epirden Ankara 12 (Telefonla) Kahraman erlerimize kışhk eşya teberrüatı için Ar.kara Yardımsevenler cemiyetinin açtığı atelye işe başlamıştır. Diğer taraftan Kızılay Ankara merkezi bu gün Ankarahlara hitaben bir beyanname Vali ve Belediye reisi Lutfi Kırdar neşretti. Bunda deniliyor ki: , da bu hâdise hakkmda şunları söyle«Dünya sayılı bir buhran geçirmekAmerika Bahriye Nazın Albay Knox tedir. Harb kıvılcımları emniyet sal;s miştir: « Bu şayialar kat'iyyen asılsızColumbia 12 (a.a) «Cenubî Ka mıza dahil komşu topraklarma sıçra dır. Yalnız Kadıköyünde Fiiips radyo mıştır. Millî Birliğin muhteşem timsali rolin»: Bahriye Nazırı albay KnoX müşirketi memurlarmdan Ekrem isminde tarekenin yıldönümü münasebetile söy olan Türk ordusu vakur varhğı, kah birile bir arkadaşı ecnebi amaline hizraman hüviyetile sınırlarda silâh başmlediği nutukta ezcümle demiştir ki: da bekliyor. Kış gelib çatmıştır. Mu met ettiklerinden dolayı tevkif edilmiş« Yabancı memleketlerdeki hâdi kaddes vatanm emniyet ve huzurunun lerdir. Casusluk yapmak suçu ile zan seler zamanın vahametini kayda kâfi güveni olan Mehmedcik inanile, cesa altında bulunan bu iki kişiden gayri gelecek şekilde tekerrür etmektedir. retile istikbalimizin ve şerefimizin nö evvel ve ahir tevkifat hakkındaki şa[Arkası sahife 3 sütun 2 de] yialar tamamıle asılsızdır.» [Arkası sahife 3 sütun 6 da] Ankara 12 (Telefonla) İstanbulda bir casusluk şebekesinin keşfolunduğunu ve bir çok kimselerin tevkif edildiğine dair olan rivayetler dolayısile Dahiliye Vekili Faik Öztrak şu malumatı vermiştir: c İstanbulda Kadıköyünde Ekrem Özdebir isminde bir şahsın bir yabancı ile müştereken askerî istihbarat için çaiıştıkları tespit olunarak askerî mahkcmeye tevdi edilnrüşlerdir. Bu münasebetle çıkan mübalâğalı rivayetler hakikate uygun değildir.» Lor.dra 12 (a.a.) Hava Nezareti bildiriyor: «Yıidırım harbi« nin başlangıcındanbeir dün İngütere en kısa hava akınlarmdan birine uğramışür. Ingiîiz taj'yareleri dün yapılan harekât esnasında Lorient denizaltı gemileri üssüne ve B.rest, Saint Brisu3 ve Saiııl Malo tayyare meydanlanna hücum edilmiştir. Ingiliz ta>>rarelerinin hepsi üslerine dönmüştür. Fena hava sebebile Almanya üzerinde dün hare[Arkası sahife 3 sütun 5 tc] Bombalanan Draç ve Avlonya limanları yanıyor Atina 12 (a.a) İtalyanların Yunsnistanı istilâ . teşebbüsleri yeni bir gerileme kaydetmiştir. Yunan ordularını ikiye bölmek teşebbüsünde bu lunan üçüncü dağ fırkasının hemen tamamen imhasile Yunanlıların Pindus dağlarmda kazandıkları zafer üzerine, Epir sahil mmtakasındaki Italyan kuvvetleri de süratle geri çekilmeğe mecbur kalmışlardır. İtalyanların bu ric'ati, havalarm fe[ Arkası sahife 3 sütun 3 te] Yeni bir paviyon Cerrahpaşa hastanesinde inşaatı ikmal edilen ayakta tedavi kliniği dün açıldı Sovyct sporcularile temas teşebbüsü Alâkadar muhitlerde ilk temasm memleketi mizde yapılması münasib görülüyor İki gün evvel siyasî hâdisatın spor âlemine yapüğı tesirlerj hulâsa ettikten sonra, Sovyet ve Türk sporcularırun, evvelce olduğu gibi gene verimli temaslar yapmalarının iki taraf için de pek faydalı olacağma dair ileri sürdüğümüz fikir spor mehafilinde ciddi bir alaka uyandırmıştır. Bu arada bi\hassa güreşçilerle futbolcular, temasm tahakkuku için hemen faaliyete geçilmesi fikrindedirler. Güreş ve futbolun daha ziyade bir kış sporu olduğu düşünülürse alâkadarların bu temennilerinde haklı oldukları hemen anlaşılır. Ancak, bütün beynelmilel temaslardaki mütekabiliyet esası ve Rusyada kış mevsimiTiin şiddeti gözönünde tutulduğu takdirde ilk temasm memleketimizde yapılması için Sovyet sporcularının Türkiyeye daveti ve buna mukabil ilkbahara doğru da oralarda mevsim müsaade etmeğe başlayınca bizimkilerin Sovyet sporcularının ziyaretlerini iade etmeleri münasib olacağı mülâhaza edilmektedir. E[ Arkası »ahife 3 sütun 6 da] { NADİR NADİ Cerrahpaşudaki yeni paviyonun küşadı yapıhyor İstanbul Belediyesi tarafından veriler taneleri sertabibleri, Kastamonu mebtahsisatla Cerrahpaşa hastanesınde ya usu Rauf, doktor Adnan, üniversite pılmış olan ayakta tedavi kliniği ile ıektörü Cemil ve tıb talebelenle hashastanenin modern yemekhane ve ça tanenin etıbba, memur ve müstahdemimaşırhanesinin açılış töreni dün yapıl ni hazır bulunmuşlardır. Has'ane sermıştır. Merasimde Vali ve Belediye tabibi doktor Esad bir nutuk irad edereisi Lutfi Kırdarla Şehir Meclisi a rek ayakta tedavi edilen hasatların zaları, Belediye rüesası, İstanbul has[Aıkası sahife 3 sütun S da] Ankara 12 (aa.) Koordinasyon heyeti bu sabah saat 10 da Başvekil doktor Refik Saydamın riyaseti altında Başvekâlette toplanmış ve bazı kararlar ittihaz etmiştir. Koordinasyon heyeti toplandı Ingiliz havacdığtmn Almanya, Afrika ve Akdenizdeki geniş faaliyetile müvazi olarak tayyareye karşı müdafaa tedbirleri de artmış ve bataryalar kuvvetlenmiştir. Re~ $im, Malta adasındaki ağır tayyare dafi toplarından biriti ateş ederken alınmıştır.