7 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

7 Ikmdkânan 1941 CUMHURİi'£T Emtıiyet Sahaları LBaşmakaleden devam] sözde müsavi şaıtlı bir ittifak muahedesi akdetmişti. Bu muahedenin bir maddesınde şöyle deniliyordu: Lki âli âkid taraftan birinin meınleketinde diğerinin muavenetine ihtiyac güsleıecek herhangi bir zorluk ve kanşıklık vukuunda diğer taraf bütün kuvvetlerile onun yardunına koşacakhr.» İtalyada bir kanşıkuk vuku bularak küçük Arnavudluğun oraya yardıma koşacağını düşünmezsiniz iabiL Bu madde günün birinde İtalyauın Arnavudluğu askerî işgal altına alması için konulmuş olduğu çok aşikâr bir keyfiyetti. İşte bilhassa bu tarihten itibaren Balkanlarda Arnavudluğu kendileri için enıniyet sahası sayan memieketierin huzurları ve rahatları kaçmışür: Yugoslavya ile Yunanistanın vaziyetle alâkaları daha yakındı. Bizim bu meseleye ehemmiyet vermekliğimiz ise onlardan geri değildi. Oniki adayı elinde tutmakla o tarafta bize daha yakın olan İtalya, hatta biz Türkler için bile oralarda Arnavudlukta olduğu kadar tehlikeli sayılamazdı. Balkanlar kanştığı takdirde tehlike bizim için daha maddî, daha âcil ve daha ınühim bir mahiyet arzederdi. Bu ihrimal çoktan derpiş edilmiş ve onun ne şekillerde inkişaf edebileceğinin bütün hesabları yapılmıştı. Bu dakikaya kadar olup bitenlerde hesab harici tek nokta bile yoktur. Bütün tarihinde İngiltere Flandr sahilierini kendisinin birinci derecede enıniyet sahası telâkki etnıiş olduğu nıalumdur. Flandr burada bir sembol("ür. İngiltere hesabına bu tabirle bütün Ilolandayı, bütün Belçikayı ve bütün şimalî Fransayı anlamalıyız. Geçen Umumî Harbde İngiltere, Almanyamn Belçika bitaraflığını çiğniyerek bu memlekete saldırması üzerine silâha sarılmıştı. Başvekil Baldvin'in meşhur: İngilterenin hududu Ren boyundadır. Sözü emniyet sahalarınm diğer hakikî bir timsalini teşkil eder. Talihin garib ıccellilerile bütün Holanda, Belçika ve şınıalî Fransanın en kuvvetli bir hasım eline geçmesi neticesinde İngilterenin bugün ne gibi zorluklarla boğuşmakta olduğunu gözönüne alırsak emniyet sahasınm ne demek olduğunu daha iyi anlarız. Yerine göre emniyet sahasmın bir hayat ve memat sahası demek olabüeceği çok açıktır. Niçin azçok ehenuniyetli bir harb, diğer bütün milletleri derece derece alâkalandırır? Hiç şüphesiz tehlikeye girecek emniyet sahalartndan doiayı. Ne hacet, bugün kürei arzın Avrupaya ve Asyaya nispetle öbür tarafında bulunan ve her iki kıt'adan iki büyük Okyanusla aynlan Amerika İngiltereyi kendisini rok yakından alâkadar eden bir emniyet sahası sayarak hemen hemea harbe iştirak eden bir vaziyet almış bulunuyor. Çünkü İngilterenin düşmesi Amerikayı tehlike altına koyacaktır. Ayni Amerika Uzakşarkta Japonyamn Çini istilâ ederek hâkim bir vaziyet almasmı Pasifik Okyanusu için ve binnelice kendisi için bir tehdid telâkki etmektedir. Çinin bu şekildc istilâsı hiç şüphesiz Eusya için de bir tchcÜddir. Binaenaleyh Uzakşark hem Anıerikanın, hera Rusyanın emniyet sahasıdır. Balkanlarla Yakınşark yalnız blz Türkler için değil, Sovyetler Büyük Cumhuriyeti için de gayet ehemmiyetli emniyet sahalarıdır. Buralarda müesses vaziyetler geiişigüzel değişemez. Süveyşe teveccüh eden harb hareketlerini en hayatî ehemmiyetlerle görönünde (u<an milletler içinde Türkiye de vardır. Oıalan da bizim zâhirde uzak. fakat hakikatte çok yakm emniyet sahalanmız Meclis kış tatiline başladı fBas taraîj 1 inci sahifede] veya memleketimizin diğer mıntakalarında tetkikler yapacaksımz. Bize, güzel intıbalar getirmenizi dilerim. Ankaradan ayrılırken dahilî ve haricî vaziyetimiz hakkında benden birkaç kelime dinlemenizi rica edeceğim. Türk vatandaşının ihtiyacı sıkı bir nizamla temin olunacak Bugün dahilde en büyük çalışmamız, dünya buhranı karşısında iktısadî ve ticarî sahada müvazeneyi muhafaza etmek, Türk vatandaşının asgarî ihtiyacına tekabül eden yiyim, giyim ve yakacak maddelerinin bulunması, nakil, ve satışı işini sıkı bir nizam altına almak, istihsali hattâ elimizdeki vesaitin fevJcinde bir dereceye çıkarmak; ve bilhassa ihtikârla mücadeleyi kuvvetlendirmektir. Bu hususta, hükumetinizi, lüzumu olan her türlü salâhiyetlerle teçhiz buyurdunuz. Sıkı nizamlı bir iktısadî sistemin ük kademelerinde bulunuyoruz. Henüz ne müstahsilin, ne müstehlikin, ne tüccarın ve ne de alıcmın alışmadığı bir devredeyiz. Sıkıntısı ve şıkâyeti vardır ve olacaktır. Fakat, azamî dikkatle bütün gayretimizi sarfederek bu devreyi geçireceğimize kaniim. Bu a1 rada, bir daha bilhassa tebarüz ettirmek isterim ki, «asgarî ihtiyacs. gozönünde tutulacaktır. Yani, lüks malzeme denilen ve hayatta ihtiyaca değil, zevke cevab veren eşyaya hiçbir kıymet ve mevcudiyet vermiyeceğiz. Bize iâzım olan bilhassa geliri sabit ve mahdud olan vatandaşların ve ailelerinin ıhtiyaclarıdır. İlk safta bu kütlenin yiyeceği, giyeceği ve yakacağı bizi alâkadar etmektedir. Ve edecektir. Bu hususta stok yapılması ve umumî satış yerleri tesisi, hususiler de dahil olarak bilumum sanayi müesseselerinin devletin vereceği iş ve istihsal prograraı dahilinde çalışmalarının temini ve istihsalâtm bu mağazalarda vatandaşlara tevzii programı üzerinde alâkalı Vekâletler çalışmaktadırlar. Takdir buyurursunuz ki, bu suretle yapılacak stok, ihtikârla mücadelede büyük rol oynayacaktır, ederek, kontrol cihazını mükemmel!e§tirmek dairria imkân dahilindedir. Bu arada, vatandaşlarımızın da devlet teş,kilâtına yardım etmesini ve bilhassa 100 kuruştan fazla alış verişte fatura istemekte israr etmelerini teşvik etmek lâzımdır. Müeyyideden mahrum şikâyetler karşısında, cezasız kalan mücrimlerin, ancak bu yoldan tedib olunabileceğini herkesin bilmesi, kendi mçnfaati iktizasmdandır. Ticarî sahada: Ticareti teşvik ve çerçevelemek suretile alınan tedbirler, sizleri. memnun edecek şekilde devam etmektedir. Hükumet elindeki her vasıta ile buna yardım ediyor ve edecektir. İthalât ticaretinde görülen zorluklanr;, zamsnla azalacağını ümid ediyoruz. De Gaulle bir tmparatorluk konseyî kurdu (Baş tarafı 1 !nd sahifede) tâbi denizaşırı Fransız arazisi ile yapılacak i§ birliğine müteallik bütün meseleleri müzakere etmekle bahtiyar olacağıru bildirmiştir. Bu iş birliği, hür Fransız kuvvetlerinin, müşterek düşmanlara karşı harbi idame için kraliyet kuvvetleri ile birleşmesi şeklinde tecelli edebileceği gibi bu arazinin siyasî ve iktısadî menfaatlerine de taalluk edecektir. 1 numaralı başlıca emirname şunları derpiş etmektedir: Maddel Düşmandan müstakü olaj a k hareket edebilecek bir Fransız hükumetile Fransız milletini temsil eden muntazam bir heyet tesekkül edinceye kadar, düşman kontrolundan masun kalmış bütün imparatorluk arazisinde âmme idaresi, 23 haziran 1940 tan evvelki Fransız mevzuatı dahiünde aşağıdaki şartlara göre tanzim edilmiştir. İmparatorluk arazisindeki ahalinin Frsnsaya karşı sadakatini ve bunların dahilî ve haricî emniyetlerini teminle iktısadî faaliyeti idare ve bu ahali arasındaki ahengi muhafaza ve takviye etmşk gayesile bir imparatorluk müda faa konseyi tesis edilmiştir. Konsey, vatanın kurtuluşunu temin mnksadile, bütün sahalarda harbin umumî idaresini deruhde edecek ve Fransızlara aid arazi ile Fransız menfaatlerinin müdafaası için ecnebi devletlerle müzakerelere girişip muahedeler akdedebilecektir. ingiliz piştarları Tobruk önlerinde! (Baş tarafı 1 inci sahifede) müştür. Bardia'daki İtalyan garnizonu kumandanı General Bergonzoli, ayrıca dört general ve daha birçok yüksek subayj esirler arasındadır. ROOSEVELT (Baş tarafa 1 inci sahifede) durmaya lüzum yoktur. 1919 barışının Münihten de evvel başlamış ve bugün bütün memleketlere yayılmak istiyen yeni zulüm nizamı mucibince icra edilmekte olan «musalemetleştii'me» den daha az adaletsiz olduğunu hatırlat maklığımız icab eder. Amerikan milleti buna sarsılm^z bir surette muarızdır. Demokratik yaşayış tarzı halen dünyanın her tarafında henüz barış halinde bulunan milletlerde birliği tahribe ve kargaşalıkları teshile çalışan milletler tarafuıdan ya silâhla ve yahud gizli propaganda ile hücuma maruz bulunmaktadır. 16 ay evvel bu taarruz küçük büyük bir çok müstakü milletlerin yaşayış tarzmı altüst etmiştir. Mütecavizler daima yürümekte, büyük ve küçük diğer nıilletleri tehdid etmektedirler. Tobruk'a doğru İthalât tacirlerinden şikâyet Bu arrda. ithalât tacirlerinden çikâyetim olduğunu söylemeden bu bnhsi kapatmıyacağım. Devletten her türlü yardımı göreceklerine şüpheleri olmanıası lâzımgelen bu vatandaşların t'.alıa makul bir yol tutacaklarından ümidvarım. Yakm zamanda büyük şehirleıimizdeki ithalât tacirlerini buraya çağırarak kendilerinden öğrenmeğe uğraşacağım; şikâyetlerini dinleyece.ğim, vazifelerinin yalnız kendi menfaat'erine inhisar etmediğini, onun fevkinde umumî menfaatin hâkim olduğvnu anlatmağa çahşacağım. Olmadığı takdirde, bundan evvel başka bir vesile ile huzurunuzda arzettiğim ?ibi, ithalâtı yalnız devlete inhisar ettirmek teşebbüsüne geçeceSim. Aziz arkadaşlarım. Dünyanın arzettiği fevkalâde şartlar karşısında vatan müdafaa vazifesini üzerine aknış olan şanlı Türk Ordusunun her gün daha kuvvetli olmasına çalışıyoruz, ve her gün daha kuvvetli olrlu&unu görmekle seviniyoruz. Kahire 6 (a.a.) İngiliz umumî kaargâhınm tebliği: Libyada bir taraftan Bardia harb sahasınm temizlenme ameliyatı devam ederken bir taraftan da ordumuzun ileri kıtaatı Tobruk mmtakasma yaklişmakadır. Bardia'da alınan esirlerm adedi !0 bini tecavüz etmiştir. Bundan başka birçok tanklar, toplar, harb levazımı ve her nevi mühimmat ve iaşe maddeleri de iğtinam olunmştur. Sudan ve Kena hududlarında müfreze faaliyeti deam etmektedir. Demokrasi dört kıt'ada kahramanca müdafaa edilmektedir Tobruk'a hava taarruzlnrı Alman Fransız münasebetleri gerginleşiyor Bâl 6 (a.a.) Basler Nachrichten gazetesinin Berlm muhabirine göre, Berlin resmî mahfilleri, Berlin üe Vichy arasındaki münasebetlerin gittikçe gerginleşmekte olduğunu ve pek muhtemel olarak «tamamile yeni bir vaziyete> varılacağını kabul etmektedir. Vatanın müdafaa kabiliyeti en yüksek derecededir Yegâne desteğiimz, fazla istihsaldir Arkadaşlar, Gezerken ve tetkikler yaparken, Türk köylüsünden çok, ama pek çok mahsul istediğimizi bir defa da sizlerin lisanından işitmelerini rica ederim. Görüyorsunuz ki, bazan bir sel afeti, yahud tam istihsale yakm bir zamanda fena bir hava vaziyeti, umduğumuz mahsulden bizi mahrum ediyor. Hükumetin çok ekim tavsiyesinin, norma! zamankinden daha fazla, şimdi kıymptı olduğunu Türk köylüsü duymuş ve yapmaktadır. Fakat, sizin salâhiyetli lisanınızdan bir kere daha kendilerine duydurulmasına hükumetlniz büyük kıymet vermektedir. Ne fiat düşmek endişesi, ne de satamamak korkusu vardır. Gerek toprakta ve gerek sanaj'ide fazla istihsalin, halde ve istikbalde, bizim yegâne desteğimiz olduğunu, her vatandaş bilmelidir. Yukarıdanebri arzettiğim bütün çahşmalar, Türk vatanının müdafaa kabiliyetini en yüksek derecede tutmak için bize verdiğiniz vazifenin icablarıdır. Bu yöndendir ki. altmdan kalkılamıyacak hiçbir müşkül tasavvur etmiyoruz. Sizin yüksek itimadmıza, ve vatanın dört köşesinden Büyük Meclise ve onun hükumetine karşı gösterilen çok içten gelen bağlıhğa dayanarak, gösterdıginiz yolda sükunetle yiirümek vazifemiz olduğunu bir kere daha arzetmekle sevinc duyarım. Yeni Amerikan sefiri Vişi'de Cenevre 6 (a.a.) D.N.B. ajansı bildiriyor: Vichyden bildirildiğine göre, Amerika büyük elçisi Amiral Leahy dün geceyarısı Vichyye gelmiştir. Amiıal, protokol şefi ve orta elçi Loze ile elli kadar şahsiyet tarafmdan karsılanmıştır. İstikbalde ayrıca gazeteciler de bulunmuştur. Kahire 6 (a.a.) Ortaşark hava kuv'etleri umumi karargâhınm teliği: Şarkî Trablusgarb üzerinde düşmanın hava faaliyeti artmıştır. Bu faaliyet esasında İngiliz avcı tayyareleri düşman tayyareleri ile müteaddid defa muharebeye tutuşmuşlardır. Mezkur muharebeler neticesinde 11 düşmar :ayyaresi tahrib edilmiştir. Diğer bazı düşman tayyareleri de ciddî surette asara uğramıştır. Dün, gündüz ve evvelki gece bombardıman tayyareîerimiz faaliyetlerini Tobuk üzerine teksif etmişlerdir. Buraya irçok hava akınları yapılmış ve askerî inalara, hava meydanlarına, bahriye kışlalarına ve şehrin müdafaa mevzileine tonlarca bomba atılmıştır. Buıada, Bardiadan yani tâ 95 kilometrelik bir mesafeden görülebilen büyük bir yanm çıkarılmıştır. Daha sonra İnçiliz :ayyareleri bu yangının merkezine de 'ombalar atarak yangının sahasmı gelişletmişlerdir. Şarkî İtalyan Afrikasında Eritrede Massua deniz üssüne bir akın yapılmış e hedef ittihaz edilen sahaya bombaar atılmıştır. Bütün tayyarelerimiz, birço'c keşif u;uşları da yaptıktan sonra, bu harekâtn salirnen üslerine dönmüşlerdir. Trablusgarba akın Haricî siyasetimizin esasları Şehirlerde tek ekmek sistemi Bu arada, hükumetinizin büyük şehirler için, tek ekmek sistemine karar vermek üzere olduğunu da arzederim. Bu iş.in tabü neticesi olan un fabrikalarının devlet kontroluna ahnması, ve çıkarılacak ekmeğin yüzde muayyen nispette çavdar unu ile karıştırılması da gözönüne alınmıştır. Bu suretle, ekmek fiatını düşürmeğe çahşacağız. İhtikârla mücadelede yeni bir usule müracaat ediyoruz: Fiat murakabe teşdır. kilâtını merkeze bağlayarak, sıkı ve Görülüyor ki yerine göre emniyet sa daimî bir kontrolun mümkün olacsğım halarınm adeta hudııdlardan farkı kal tahmin etmekteyiz. Görülecek lüzuma mıyor. Şimdiki halde filen yalnız üç göre, verdiğiniz salâhiyetlerden istifade ânri devlet arasmda cereyan etmekte olan harbin hemen hemen yeni bir unnımî harb mahivetini almasının scbebi emniyet sabalandır.Bu kanlı maceranın (Baştarafı 1 inci sahifede) miistakbei Jnkisaflarını kavrayabilmek H'n bu hak'katleri gözönünde tutmağa nunun mer'iyet müddetinin üç sene ve halen silâh altında bulunan 1335 ve daha ihüyac vardır. evvelki doğumlu muvazzaf hizmete tâbi YUNTJS ratın da sınıflarına mahsus muvpzzaflık müddetlerinin birer sene uzatılmasuıa aid kanun lâyihalan ve muamele ergisi kanununa ek kanun lâyihası kabul olunmuştur. Meclis gene bu günkü toplantısında Hatay hükumeünden devrulunan mütekaid ve yetimlerin aylıkları, orta tahsil mekteblerinde yardımcı n.uallim çalış9 9 (Baştarau 1 inci sahifede) tırılması, Hazinenin taksitle sattığı bütelâkki edilecekür. Mussolini şündi, Ai ün gayrimenkullerin bedellerinin tahsil nıanyanm, Vichy hükumeti müsaid bir sureti ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez tavır takındığı takdirde, İtalyanın yerme Bankası kanununun 51 ve muvakkat 8 Fransayı geçirmekte hiç tereddüd et nci maddelerinin tadiline aid kanun lâyihalarını/' da alâkadar Vekillerin talebi miyeceğini pekâlâ biliyor. İtalyanın İngiliz hava kuvvetleri ta üzerine ruznameye alarak müstaceliyet rufından bombardıman edilmek tehlike kararile müzakere ve tasvib etmiştir. Bu müzakerelerin sonunda Hasan Sasi son aylar zarfuıda daha çok artmışbr. Akdenizin İngiliz donanması tara ka (Trabzon), Hilmi Uran (Adana) tafmdan kontrol edilmesi, İtalyanın deniz rafindan ve Meclisin 1 ikinciteşrin 1940 nmvasala yollarını kesmiş bulunuyor. tarihinden bugüne kadar hükumetten HalbuM İtalya, iaşesini temin için bu gelen lâyiha ve tefsirlerin mühim \e yollara güveniyordu. Şimdi, İtalyan mii müstacelleri intac edilmiş olduğundan leti daha çok mahrumiyetlere katlan müteakıb içtimaın 10 mart 1941 pazartesi gününe tahkini teklif eden takrir nıak mecburiyetindedir.. okunmuş ve tasvib edilmiştir. Amerikan gazeteleri «Bu darbe Bunun üzerine söz alarak kürsüye gelİtalyada ciddî akisier miş olan Başvekil Doktor Refik Saydam uyandıracakt'r» diyorlar memleketimizin ikt:sadî durumile iç ve Nevyork 6 (.a.a.) Nevyork Times dış politikamız etrafmda sık sık ve sügazetesi bugünkü başmakalesinde şöyle rekli alkıslarla karşılanan ^at söydemektedir: lemiş ve Meclis içtimaına nihayet veril«Bardianm s\ılcutu İtalyan prestijine miştir. ciddî bir darbe daha indirmiştir. Bu kayıb İtalyada ciddî akisier doğuracakAnkara hattında bayram tır Artık Airikadaki İtalyan ordularımn isükbali karanlıktır. Almanların şaşırttreni ma hareketleri, şimdi Mussolini'nin son Ankara 8 (a.a.) Devlet Demiryollimidini teşkil etmektedir. ları idaresinden aldığımız malumata gö«Umumî prova» başlığı altında yaz re, bayram münasebetile 7 sonkânun dığı bir makalede Nevyork Herald Tri 1941 r.lı günü 17 de Ankaradan İstanbula ayn bir yolcu treni tahrik e bune gazetesi şöyle demektedir: «Afrikadaki InTİliz ileri hare'eti övle dilecektlr. Yataklı vagonu ile lokanta vagonunu havi olan bu tren, çarşamba bir hesabla ve kuvvet tasarrufile de sabahı saat 7,45 te tstanbula varacakvam etmektedir ki bu kabiliyeti Al tır. jnanların garba doğru yantıklan taarGünde yüzlerce kurban veren ^ ; V V.ıilm=V zorcîur.» milletlerden örnek alarak, harb ve Bugün sıcak joıvamızda bayrasulh için iyice hazırlanmamız lâzımmımızı kutlarken, binlerce vatandadır. Kurbanlarımm Hava Kurumuşm, bizden yardım beklediğini unutna vermek, bu hazırlığa iştirak etmek mıyahm. demektir. Aziz arkadaşlarım, Bütün dünyada görülen siyasî ve askerî faaliyeti hükumetiniz azamî teyakkuzla takib ediyor ve bunların muhtemel inkişaflarını her an gözönünde bulundurmağa çalışıyor. Haricî siyasetimiz. bu faaliyetler devrinde de sizce malum olan esaslar dairesinde yürüyor. Diyebilirim ki, milletin ve memleketin selâmeti için ittihaz etnıi? oldüğpınuz hattı Jıareketin isabeti, bu inkisaflarla bir kere daha teeyyüd etmiş ve bizim yegâne gayemiz olan masuniyet umdesi. ittifaklarımıza tamamen sadık ve merbut siyasetimizdeki şuurlu istikrardan iyi neticeler alınmasır.ı intac etmiştir, Muhterem arkadaşlarıma tekrer temin etmek isterim ki. tasviblerine iktiran etmiş olan ve hiçbir memleketi üzecek, endişeye düşürecek anasırı ihtiva etmiyen dürüst siyasetimiz, ayni yoldan yürüyecek ve, ümid ederim ki, bugüne kadar olduğu gibi, bundan sonra da, milletimizin hayrına velud netice vermekten hâli kalmıyacaktır. Arkadaşlarım, Hepinize sıhhat ve neş'e ile güzel seyahatler dilerim.» Yeni ingiliz zırhlıları hizmete girdi (Baş tarah 1 Ind sahifede) Bu zırhlılar denize indirildiği zaman onaı tane 35 lik toplarla teçhiz edileceÇ;i ve 30 mıideo fazla. sür'atleri olacağı resmen bildiriimişti. Bu 35 lik toplarm menzili, daha evvelki zırhlılara konulan 38 likler^en daha uzundur. Kahire 6 (a.a.) Ortaşark İngiliz ıava kuvvetleri umumî karargâhmjn ün akşamki tebliği: 1 ikincikânun günü Trablusgarb üzeinde yapılan bir keşif uçuşu bir gece ıvvelki hava akını esnasında limandaki ;emilerin bombardımanı sırasında limam tam ortasında demirli bulunan 10 in tonluk bir vapurun baürıldığmı meydana çıkarmıştır. BUtün cephelerde birçok keşif uçuşarı yapılmıştır. Bu harekâta iştirak eden bütün tayarelerimiz üslerine döntnüşlerdir. Yalız bir avcı tayyaremiz garb çölünde aybolmuştur. ngiliz ordusu Bardia'ya girerken Yeni tip tayyarelec Mecliste müzakereler "İtalyanların bütün hayalleri yıkıldı! Londra 6 (a.a.) Evening Standard gazetesinin havacılık muharririne göre, İngiliz hava kuvvetleri yakında yeni tip tayyarelere sahib olacaktır. Bu tayyareleri, eğer düşman ilkbaharda ve hattâ daha evvel istilâya teşebbüs ederse, kullanmak mümkün olabilecektir. Bu yeni tayyareler, Spitfaire tipindedir ve geçen sene Alman tayyareleıini imha eden Spitfirelerden daha sür'atlidir ve ateşi daha şiddetlidir. Bu yeni Spitfirelerin yeni «Whirlwind», •Cıırtis 40», «Brewester Buffalo» lara ve diğer tipteki tayyarelere inzımam etmektedir. Kanaat şudur ki, askerî tayyare olarak Spitfüelerin daha uzun müddet istikballeri parlaktır. En son irtifalarda bile Spitfirelsr ki geçen yaz sonunda Avustralyalılann bütün zayiatı İngiltere hava muharebelerine iştirak 500 kişiî etmişlerdir saatte 645 kilometrelik bir Melbourne 6 (a.a.) Bu gün burasür'at vermişlerdir. a, Ortaşarktaki Avustralya kuvvetîeri «Spitfire Mark 3» adını taşıyan bu •eni tip tayyare Rolles Royce» nıolö kumandanı Tuğgeneral Sir Thomas rile mücehherdir ve daha yüksek ve Blamey'in bir tebliği neşredilmişür. Bu rimli olacaktır. Bundan başka tayyare ebliğe nazaran Bardia'daki Avustral3 Birleşik Amerika gene milletin nin kanadları da havaya daha az mu a zayiatı 500 ü geçmemektedir. Bu ra ııafiz ve müessir bir surette ifade ettikavemet göstermesi içüı sivriltilmiştir. karr.ın ölüleri ve yaralılan ihtiva ettiği ği iradesine uygun olarak ve parti me(Baş tarafı 1 inci sahifede) tahmin olunmaktadır. Londraya yapılan yeni hücum seleleri mevzuu bahsolmaksızın, yatışne devam fırsatını vermiş ve diğer tatırma taraftarlarının sevkile mutaarrızLondra 6 (a.a.) Hava ve Dahilî (Baş tarafa 1 inci sahifede) Avustralyada bayram! raftan Yunan topçusu düşman mevziEmniyet Nezaretlerinin tebliği: Melbourne 6 (aa.) Başvekil Men lar tarafmdan dikte edilecek her hangi yaresi düşürülmüş veya hasara uğratülerini müessir bir surette zayıflatmağa Düşman tayyareleri, pazarı pazarte :ies. Bardia'nın zaptım tes'id için bü bir barışı kabul etmesine gerek ahlâkî nııştır. muvaffak olmuşrur. 1940 senesi zarfında Ingilizlerin denla siye bağlayan gece Londıeya hücum et ün idarelerin bayraklarla donatılmasını prensiplerin, gerekse bizzat kendi emmişlerdir. Fakat geceyarısından evvel :mretmiş ve halka da sokak'.arm dona niyeti mülâhazalarırun hiç bü" zan^an zayiatı şudur: 1 tayyare gemisi, 3 kruYakında büyük muharebeler nihayete eren hücumlar, büyük şiddet ılmasına iştirak edilmesini tavsiye ey müsaade etmiyeecğini beyana mecbur vazör. 10 müsellâh ticaret gemisi, 33 bekleniyor muhrib ve 21 denizaltı. dur. Manastır 6 (a.a.) Reuterin Arna te olmamıştır. Birçtk nokUda yangın emiştir. Alman zayiatı şudur: 2 kruvazör, 12 lar çıkmış, fakat bunlarla o derece seri Devamlı bir banşm başka milletlerin Zafer ahali ve matbuat tarafmdan büvudluk hududundaki hususî muhabiri muhrib, 1 motör torpidosu, 1 torpidobot, bir surette meşgul olunmuştur ki, yan ük bir şevk ve heyecania karşılan hürriyeti pahasına satın alınamıyacağınl bildiriyor: 2 refakat gemisi. Batmlan Alman degır/ıardan hiç birisi ciddi genişlik ikti mıştır. biliyoruz.» nizaltılan İngüiz Amirallık dairesinca Pazar günü Elbasan Pogradetz musab etmemiştir. Birçok bina hasara uğRuzvelt, kongreden geniş salâhiyet malum ise de bunların adedi, düşmana harebe mıntakasmda az faaliyet kaydeİtalyanların tayyare zayiatı ramıştır. Birkaç ölü ve yaral} vardır. malumat vermemek için gizli tutulmakdilmiş olmasma rağmen, iki tarafın deve tahsisat isteyor Londra 6 (a.a.) Daıly Telegraph Fakat simdiye kadar alınan raporlara vemlı topçu ateşi, Yunanlıların ve İReisicumhur, iki büyük parti arasm tadır. !Öre, ölü ve yaralı miktarı büyük de >azıyor: İtalyanlann deniz zayiatı lse şudur: talyanlarm bu bölgede büyük muhaOrtaşarktaki İngiliz hava filoları ge da millî siyaset hakkuıda hiç bir ihtilâf 1 kruvazör. 11 muhrib. 25 denizaltı. Tarebeyi vermeğe hazırlanmakta buhın ğildir. mevcud bulunmadığını ve her tarafta rantoda da ağır hasara uğratılan harb çen ay içinde bütün rökorları kırarak duğunu göstermekte idi. Buraya gelen Londra mıntakalan haricinde, hiç bir 228 İtalyan tayyaresi düşürmüşlerdir. ki Amerikahların tehlikenin aşikâr ol gemileri şunlardır: 3 zırhü, 2 kruvazör, raporlara göre. Yunan kıt'alarının ma ciddî hasar yoktur. Pek az ölü ve yaralı Bu tayyareler,' İngiliz bombardınıan duğunu takdir ederek seri icraat iste 2 donanma muavia gemisi. neviyatı mükemmeldir ve bu cephede olduğu bildirilmektedir. Norveç seferinde İngilizler 55. Almanve av tayyareleri tarafmdan Yunanis diklerinin aşikâr olduğunu beyan etmiş, muhakkak surette yakmlarda vukua Gece bekçilerinin muvatfakiyetı tanda, Mısırda, Libyada ve şarkî Afri istihsalde şimdiye kadar elde edilen te lar 56 tayyare kaybetmişlerdir. Garb gelecek muharebenin neticesi itimadla Londra 6 (a.a.) Almanlar, Londra kada yapılan birçok şiddetli hava mu rakkiden memnun ve mutmain olmadı cephesinde İngilizler 375, Almanlar 954 tavvare kaybetmişlerdir. beklenmektedir. mahallelerinden birini yakmnk husu harebeleri esnasında düşürülmüştür. Dü ğını, daha seri ve daha iyi neticelerin elde edilmesi lüzumunu kaydederek Skumbi vadisindeki çarpışmalar, da sunda giriştikleri teşebbüsü, pazar ak şürüldukleri muhakkak oiuı hu 228 ha şiddetli olmuştur. şamı tekrar etmişler, fakat yeni teşkil ayyareden başka «tahrib edildikleri şöyle devam eylemiştir: Şehrimizde muhtelif sirkatlerden suç« Tamamlanmıs tayyaTe teslip.atı Göficede hayat normal vaziyete Höıı edilen gece bekçüeri servisim gafü av muhtemel olan» ve «yerde tahrib edilu olarak yakalanan ve gönderildiği İz« len» birçok İtalyan tayyareleri vardır. hakkındaki programımızda gecikme varmüştür. Muhtelif yiyecek maddesi dolu layamamışlardır. mit hapisanesinden kaçarak tekrar İs İtalya, harbe girdiği tarihtenberi cem dır. Sayısız meseleleri hal ve geakmeyi Londranm dış mahallelerinin üçüne kamyonlarm şehre varışı halk arasmtelâfi etmek için gece gündüz çalışıyo tanbula gelen ve dün yakalanan Mus da çok büyük memnuniyeti mucib ol Alman tayyareleri dolu nalinde yangm an 530 tayyare kaybetmLjtir. İr.gi'izleruz. Gemi inşası programmdan daha ileri tafa isminde bir hırsızın ayrd zamsnda muştur. bombaları atmışlardır. Gece bekçüeri rin tayyare zayiatı bu rakamın sekizde beş sene evvel Kadıköyünde vukua gederhal harekete geçmişlerdir. Bu ma biri nispetindedir. Yunan resmî tebliği len bir katil hâdisesinin de fai'd olduğu muvaffak olmuştur. İlkkânunda İtalyanların uğradıkları hallelerin birinde kadınlar. hatta çocukSudan'da, birçok sipahî müferezeleri anlaşı'mıştır. Atina 6 (a.a.) Yunan Ba^kumanl?r biie bekçilere yardım etmişlerdir. zayiatın büyük bir kısmı bu ayın ilk iki Mustafa, yapılan sorgu esnasında suçdanlığınm dün akşam neşredilen 71 düşman keşif kollarile muhtelif ç:rpışİki dalga halinde gelen tayyareler tara haftası içinde Nil ordusunun Libya hunumaralı resmî tebliği: malar yapmıştır. Bu düşman keşif kol larmı itiraf ederken, 935 senesinde Kafından aülan bombalar bu suretle hiç dudundan yaptığı taarruz esnasında kayMahdud mahiyette mahallî harekât ları sür'atle dağıtılmış ve çarpışma sah dıköyünde vukua gelen ve o zamandanbir yangm çıkarmadan söndüi'üldükten bedilmiştir. olmuştur. 200 kadar esir ve mebzul harb nelerinde bir miktar ölü bırakmihtır. beri karanlık bir halde kalan bir katil Fransız kıtaatı da yararlıklar sonra bekçiler meşhur bir şarkıyı namalzeemsi aldık. «Tarihin kaydettiği en meşhur hâdisesinin de faili olduğunu söylemişzire olarak «Daha isterizı diye şarkı gösterdi tir. muharebe» söylemeğe başlamışlardır. Bunların isLondra 6 (a.a.) Hür Fransızlar 935 senesi ttfşrinisani aymda KadıTimes bu hususta şöyle yazmaktadır: teği kabul olunmuş ve bir müddet son matbuat servisi bildiriyor: «Nil ordusunun muzafferiyeti tam bir köyünde Zaharon iskelesi yanındaki ra tayyareler yeni bir dalga ha'inde hüHür Fransız kuvvetleri umumî kadikkate kumlukta Vâhid admda bir garson bocum etmişlerse de bunların attığı yon rargâhı, İngiliz kıt'alarile beraber Lib muzafferiyet olması itibarile şayandır. İtalyan ordusunun İskende ğulmak suretile öldürülmüştü. O za Ankara 6 (Telefonla) Dahiliye Ve gın bombaları daha büyük bir sür'atle ya ve Sudandaki harekâta iştirak ermiş manlar kaçak et satan Mustafayı garscn kili Faik Öztrakla Münakale Vekili söndürülmüştür. Çünkü bu sefer, bir sı olan Fransız cüzütamlannm faaliyeti riye ve Süveyş kanalı üzerine yaptığ Vâhid zabıtaya ihbar ederek iki defa Cevdet Kerim İncedayı bu akşamk: nemadan çıkan seyirciler de bekçilere hakkında aşağıdaki haber alınmışür: tehdide nihayet vermi şolmakla istedi yakalatmış, buna muğber olan Mustafa trenle İstanbula hareket ettiler. elde ettık. yardım etmişlerdir. ^ Garb çölünde, bir Fransız bahriye si ğimiz sevkülceyş neticeyi da bir akşam gezmek bahanesile Vâhi'ii İtalyan teşebbüsü tam bir akamete uğ lâhendaz taburu, İngiliz ilerleyişine çok kumluğa götürerek belindeki kayışı birYenilmez kanadlarla göklerimizi faal bir tarzda iştirak etmiştir. İtalyan ramıştır. Sidi Barrani harb meydanınd; denbire boynuna geçirerek öldürmüştür. dolduracak bir genclik bu ideale çaların Bardia'da işgal etükleri mevzile İtalyan ordusunun imhası tarihin kay> Vichy 6 (a.a.) TF.nıranıŞ Mustafa bugün evrakile birlikte adlibuk varab'U.ıek için Türk Hava Kudettiği en meşhur muharebileri gölgedı Bergson bugün ölmüşL a. Bergson 82 ya rin garbmda faaliyette bulunan bu yeye teslim edilecekür. rumuna sık sık yardım edelim. bırakmıştır. kıt'a. Bardia Tobruk yolunu kesmeğe şmda idi. Kahire 6 (a.a.) Bardin'drtki imparatorluk kuvvetleri nezdinde bulunan ajansının hususî muhabiri biliriyor: Son hücum saat 16 da başlamış ve arım saat sonra her şey bitmişti. Top teşi birdenbire kesilmiş ve harb meylanını bir sükut kaplamışür. Bardia'ya [irdiğim zaman yol kennrına dizilmiş inlerce İtalyan esirinin yanından geçmek mecburiyetinde kaldım. Bu erirlein yüzlerinde ektikleri meşakkat okuuyordu. Şehrin meydanına geldiğim :aman son hücumda Avustralya piyaesine kumanda etmiş olan subay Viâyet konağındaki İtalyan bayrağını iniriyordu. Şehir sessizdi ve artık Bardia'nın şimal kısmmdaki müdafaa hatü ja teslim olmuştu. Yunanlıların üeri harekâtı devam ediyor Daima miktannı arttırarak size gemiler, tayyareler, tanklar ve toplar göndereceğiz. Bu bizim gayemizdir. Size bunları vadediyoruz. Bu vazifeyi ifa ederken, hareketimizi beynelmüel kanunlara bir tecavüz ve kendi tecavüzlerine mukavemet etmcye cesaret edenlere yaptığımız yardımı bir harb fiili telâkki edecek diktatörlerin tehdidinden korkmıyacağız. Böyle bir yardım bir diktatör tarafmdan öyle ilân edilse büe bir harb fiili değildir. Diktatörler bize harb ilân etmeye hazır olacakları zaman tarafimızdan bir harb fiili işlenilmesmi beklemiyeceklerAmerikan milletinin istikbali dir. Nitekim Norveçin, Belçikanın veya kat'î surette tehlikedcdir Hollandamn bir harb fiili işlemesini Ruzvelt, başlıca limanları uzun yJlar beklememişlerdir. zarfında evvelden hazırlanmış ihanetler Diktatörler görünüşte bir istikamet ve sürprizler vasıtasile işgal edilmiş olan Norveç dersini haUrlatmış ve şöyle de takib eden fakat neticede bir tecavüz fiili sayılan yalnız bir taraflı beynelmivam etmiştir: lel bir hukukla alâkadardır.» j « Amerika bölgesi • istilâsının ilk Fevkalâde vaziyetin icab ettirdiğl fesafhası Birleşik Amerika ile Lâtin Amerikasında icab eden sevkülceyş nok dakârlıkların yapılması için herkesin söyleyen talarmm gizli ajanlar ve onlara alet azır olması lâzımgeldiğini îuzvelt bütçe hakkında yapacağı beolanlar tarafmdan işgali olacaktır. ,anatta müdafaa bütçesinde taleb ediTaarruz mütearrız memleketlerin e len tahsisatın şimdikinden daha geni* linde bulundukça hücumlarırun zaman, ergilerin alınmasile karşılanmasını mahal ve usullerini biz değil onlar setavsiye edeceğini ilâve etmiştir. çecsklerdir. Bunun içindir ki, bütün ARuzvelt sözlerine şöyle devam etmi§« merikan miüetlerinin istikbali bugün tir: ciddî surette tehlikededir. Gene bunun Beser hukuku her şeyin içindir ki hükumet icra şubesinin her Ustünde olmalıdır uzvu ve kongrenin her azası büyük mes< Bu programın tatbiki vesilesüe Mç uliyetler karşısmdadır ve verecek bü ıir kimse zengin olmaya çalışmamahdur, yük hesabları vardır.» ıiçbir kimse zengin olmaya mezun buAmerikanın dış sahadaki mülî siyaunmamalıdır. setinin küçük büyük bütün milletlerin İstikbalde beşer için dört esash hür» hak ve şereflerine riayet esasına müs•iyet bahis mevzuudur: tenid olduğunu söyleyen Reisicumhur, 1 Her tarafta söz hürriyetl, nihayet adalet ve ahlâkın muzafîer o2 Dilediği şekilde Allahına ibadet lacağma kani bulunduğunu oildirmiş ve ıtmek serbesti ve hakkı, müteakıben siyasetini şu üç cümle ile 3 Zaruret korkusundan kurtulmak, hulâsa eylemiştir: 4 Korku endişesinden kurtulmak.» «1 Birleşik Amerika, milletin nafiz Ruzvelt sözlerini şu suretle bitirmis* ve müessir bir surette ifade ettiği irar: desine uygun olarak ve parti mesele« Bu millet, mukadderatını milyonleri mevzuu bahsolmaksızın millî müdafaa hussuunda tam bir programın larca hür insanların ellerine, fikıine ve calbine, imanrnı da Allahın sevk ve idare tatbikına. 2 Birleşik Amerika. mületin nafiz ttiği hürriyete tevdi etmiştir. Hürriyet, «şer hukukunun her şeyin üstünde ve müessir bir surette ifade ettiği iradcsine uygun olarak ve parti meseleleri >lması demektir. Bu haklan istihsal mevzuu bahsolmaksızın, her tarafia mu /eya idame etmek için mücadele edentearrıza karşı mukavemet eden ve bu er neıede olursa olsun onlara yardıro Euretle harbi yarı küremizdon uzakta edeceğiz. Kudretimiz gayemizin bir olmasındatutnn bütün bu azimli millotlere tam lır. Ancak bu kanaat zafere ulaştırır.» bir surette muzaherete mecburdur. İşte Amerika Reisicumhuru sıfatile kanunu esasiye tevfikan memleketin vaziyeti hakkında kongreye malumat vermek vazifemi ifa ederek, hududlarımızın çok uzak mesafesinde vukubulan hâdiselerde memleketimizin ve demokrasimizın müstakbel emniyetinin içtinabı inıkânsız bir surette mevzuu bahscolduğunu bildirmeyi lüzumlu addediyorum. Demokrasinin mevcudiyeti bugün dört kıt'ada silâhla kahramanca müdafaa edilmektedir. Bu müdafaa akim kaldığı takdirde Avrupanın Asya, Afrika ve Avustralyarun bütün nüiusu ve bütün kaynakları faühlerin hükmü altına girecektir. Her kim olursa olsun, Ameıikanın yaiıuzbaşına ve ellerini ai'kasuıa bağlayarak silâhiı bir dünyaya karşı mukavemet edebileceğini söylerse dikîatsiz ve yaulış söz söylemiş olur. Davul ve çan seslerile bize yatıştuma tavsiye edenlerden daima sakmmalıyız. Kendi yuvalarını teçhiz için Amerikan kartalmın kanadlarını kesecek küçük hodbinler grupundan bilhassa sakınmalıyız. Denizaşırı vasıtasız bir istilânın guya imkânsız olduğundan müphem susurette pek çok bahsediliyor. Hiç şüphesiz İngiliz dornanması kudretini muhafaza ettiği müddetçe bu şekilde hiçbir tehlike mevcud değildir. Hatta İngiliz bahriyesi mevcud olmasaydı dahi, her düşmanın harekâtta bulunacak stratejik üsler temin etmeden binlerce mil Atlas denizini aşarak doğrudan doğruya Amerikaya kıtaat ihracı suretile taarruz edecek kadar budala olması ımkânsızdır.» geçmek için çalışıyoruz. ı Yeni şartlar durmadan yeni ihtiyac» lar doğurur. Kongreden geniş mikyasta artırılmış tahsisat ve başladığımız şeyi ileri götürmek için salâhiyet isteyeceğim. Mütecaviz memleketlere karşı şimdi hakikaten harb halinde bulunan milletlere verilmek üzere muhtelif cinste nıun tazam harb malzemesi ve mühimmat imal etmeğe yetecek tahsisatın kabul edilmesini kongreden taleb ediyorum. En faydalı rolümüz Bu milletler için aynı zamanda kendimiz için bir imalâthane ohnaktır. Bu mılietlerin insanca yardıma ihtiyaclan yoktur. Fakat kıymeti milyarlar değerinde silâha ih« tiyacları muhakkaktır. Siparişlerini peşin ödeyemiyecekieri zaman yaklaşmaktadır. İhtiyaclan bulunduğunu bildiğimiz silâhların bedelüıi şimdi ödeyemedikleri içüı teslün olmalarını kendilerine söyliyemeyiz, söylemek istemiyoruz. Bu silâhların bedelini ödemeleri için dolaı; olarak iade edecekleri nakdî ikrazatta bulunmayı tavsiye etmiyorum. Siparişlerini kendi programımıza ithal ederek bu milletleri Amerikadan harb malzemesi almaya devam edecek vaziyete sokmaklığımızı tavsiye ediyorum. Dünya hürriyetini yeniden tesis ve idame için... İcabında malzemelerinin hemen hemen hepsi öz müdafaamıza müfid olabüir. Binaenaleyh harice malzeme gönderelim, muhasamat bittikten sonra makul bir vade ile onlarm da bize bu tes» lihatı benzeri malzeme ile veya ihtiyacımıza göre bizim seçeceğimiz ve bu memleketlerin imal veya istihsal edeceği maddelerle ödesinler. Demokrasilere diyoruz ki: Biz Amerikalılar giriştiğiniz hürrîyet müdafaasile hayatî bir surette alâkadarız. Dünya hürriyetini yeniden tesİ3 ve idame için hizmetinize, enerjimizi, membalarımızı, teşkilât ve kudretimizi veriyoruz. Bir senelik harb zayiatı Bir katil yakalandı Dahiliye ve Münakale vekillerimiz geliyorlar Bergson öldii