30 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
M. TURHAN TANTO Müessesemiz tarafandaa çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan Kadın Avcıa Tarihî Musahabeler Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 CUMHURİTET MATBAAS1 1Ş0 Kr. 100 * 75 » 17 nci yıl sayı: 5917 um Cahide Sonku Kıymetli ve sevimli san'atkânn sahne hayatında ve son temsilindeld muvaffakiyetlerini anlatan Selâmi Izzetin bir yazısını, fevkalâde nefis. fotoğraflarla süslü olarak BUGÜN çıkan ISTANBUL CAGALOGLU YENİ MECMUA 30 İkİnCİkâ'fiUn mıııuın«ııuıı Sahifelerinde Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul Posta kutusu: istanbnL No. 246 Telefon: Basruuharrir: 22366. Tahriı heyeti: 24298. îdare ve matbaa tpgrnı; 24299 . 24290 M. Metaksas'm dün sabah vefatı müttefik Alarm gecesi şehirde ışıklar maskelenecek memleketi derin matem içinde bıraktı Metaksasm ötümü 0, memleketine haysiyet, ciddiyet ve şeref dolu muazzam bir miras bırakarak gitmiştir Tiirk milleti, komşu ve dost Y u n a n i s t a n ı n teessürlerini bütün şümul ve ehemmiyetile pek iyi anlar ve onlara samimiyetle o r t a k l ı k eder Yunanistan Büyük Bugün dikkatli olumzl müdafaa denemesi Başvekilini kaybetti Pasif sabah başlıyabilir! bu Türkiyede ^~ teessür ~^ Dün radyodan yayılan bu acı haberi Türk milleti elemle karşüamıştır Ankara 29 (a.a.) Ankara halkı Metaksas'ın vefatmı raddan oğrenmiş ve bütün Türkiyeye yayılan bu haber derin bir elemle karşılanmıştır. Bütün Turk milleti bu acı günde kardeş, dost ve müttefik milletin elemine candan iştirak etmektedir. Ankara radyosunun spikeri teessürden titriyen bir sesle bu acı haberi verdikten sonra radyo neşriyatının bittiğini bildirmiştir. Bütün akşam gazeteleri, bu acı haberi siyah çerçeveler ve büyük başlıklarla bildirmekte ve dost büyük Elen devlet adamımn Türk Yunan dostluğunu sıkılaştırmak hususunda sarfettiği sayTetleri yadetmektedirler. unanistan Başvekil ve Hariciye Nazın General Metaksas'ın kısa bir hastalık sonunda vefat etmiş olduğunu teessürle oğrendik. Bu dakikada komşu ve dost Yunan milletinin bu acı kayıbdan dolayı büyuk keder duygularile mütellim olduğunu biliyoruz. Bu hazin ziyaın Yunan hürriyet ve istiklâlini muvaffakiyetle müdafaa eden kahranıanlıklarla dolu bir millî mücadeleııin devanu esnasında vukuu ona millî ve müstesna bir hâdise mahiyetini vermekten nâli kalamaz, Ömrünii memleket ve milletinin selâmetine v a k f c l m i ş yüksck kıymetli bir vatan bâdimi, tıpkı elinde silâh cephe boyunda çarpışan bir kumandan gibi yüksek tuttuğu millî bayrağım lâyık bir iıalefine tevdi ederek fani hayata gozlerini yummuş bulunuyor. Yunan milletinin nazarında General Metaksasm 6lünııinü millî mahiyetle büyülten vaziyet budur. Turk milleti komşu ve dost Yunanistanın teessıirlerini bütün şümul ve ehemmiyeule pek iyi anlar ve onlara samimiyetle ortaklık eder. Nihayet ferdî hayatların faniliğinden haric kalabilecek kimse olamıyacağı cihetle aramızdan ebedî olarak ayrılan yüksek kıymetli vatandaşın aziz hatırasını muhafaza ctmekle ve onun yiirüdüğü yolda yürümekle milletin ebedî devamında en kuvvetli teselli imkânı bulmuş oluruz. General Mctaksas memleketine büyük hizmetler ifa ederek vazife b a ş ı n d a ölmüş bahtiyar bir devlet adamdır. Geri kalanlar onun ideal edindiği vatan hizmetlerini ifada devamla müteveffanin faniliğini milletlerinin ebedî olan hayatile telâfi ederek hakikî bahtiyarbğm gönüllere huzur ve inşirab veren ileri derecelerini idrak etmiş olurlar. General Metaksas memleketinin millî siyasetinde sergüzestten hoslanmıyan ve fakat Lendi memleketine karşı tertib olunarak sergüzeştleri de hiç yılmak bilmiyen kuvvetli bir kalb cesaretile karşılamsktan cekinmiyen bir adam olmak üzere tebarüz etmişti. Onu ilk olarak dahilî ve bilhassa haricî muhtelif tesirierin sevkile Anadoluda açılan Yunan seferine m u h a 1 i f bir şahsij'et olarsk açık ve yüksek konuştuğu zamandan tamyoruz. O zaman Yunanistanı yanlış bir telâkld ile millî dava sanılan bojle bir sergüzeste itiraz ve muhalefet etmenin tevakknf ettiği medenî cesaret herhaîde takdirlere lâyık fevkalâde bir harfketti. J Dün Eminönüne bvakılan büyük çapta tayyare bombalan Hava tehlikesine karşı pasif korunma denemesınin yapılması günü yakaşmıştır. Denemenin bugün yapılması htımali bıle kuvvetlidir. Bu itibarla dün bütün hazırlıklar ikmal edilmiş. ijaretler mahallıne konulmuştur. Ayrıca şehrin muhtelif mahallerine de mvıhelif çapta bomba tipleri bırakılmışur. Albay Cemılin başkanhğında 40 kişilik bir hakem heyeti bu deneme neicesini tetkik ve rapor verecektir. Denemeyi görmek üzere Edirne belediye reisi ile. Edirne jandarma kumandam, tdirne seferberlik v'e emniyet müdürlerinden mürekkeb bir heyet şehrimize elmiş ve dün İstanbul seferberlik müdurü Ekrem Goren ile birîikte şehüdeki hazırlıkları tetkik ve umumî :orunma mahallerini gezmiştir. Dahiliye Vekâleti seferberlik umum müdürü Hüsameddin de deneme esnasında şehrimizde bulunmak üzere bu sabah gelecektir. Denemeye Nuri Demirağ tayyare fab« rikasına aid bir tayyarenın şehir üzerinde görünmesi suretile başlanacak va derhal şehir dahilinde muhtelif mahallere konulan 300 düduğun hep birden çalması suretile alârm işareti verilmia Tecrübe esnasında halkın riayet olacaktır. Bundan sonra hazırlanan bir etmesi lâzımgelen hususlan bir daha plân mucibince tayin edilen mahallerhulâsatan tekrarlamağı faydalı budeki yaralanma, inhidam, yangın, gaz luyonız. tehlikeleri, bonı patlamaları vesaire, 1 Mefruz tayyare hücumu, ko alâkadar ekiplere büdirilecek ve bu nınmaya tâbi tutulan semtlsr hal ekipler derhal faaliyete geçeceklerdır.Bu kına elektrikle ve elle müteharrik suretle iki yüze yakın mevkide tec" canavar düdükleri vasıtasile ilân erübe yapılmış olacaktır. Gündüz ve ge« dilecektir. Fabrikalarm ve vapurlace yapılacak denemeler ikişer saat sürın düdükleri de alârma iştirak erecektir. deceklerdir. Alârm işareti. üç dakiYalnız gündüz alârm işareti verildiğika fasıla ile devam eder. Bu psnada ne gore akşamdan itibaren sabaha kacadde, meydan ve sokaklarda buludar şehirdeki bütün ışıkların söndürülnan halk, telâş etmeksizin, fakat amüş ve yahud geçenlerde yapıldığı gibi cele olarak evlerine gidecekler, evma&kelenmiş olması lâzımdır. Binaena[Arkası sahife 4 sütun 2 de] lehy alârm işareti bu sabah verildiği [Arkası sahife 4 sütun 1 de] Halkın dikkat edeceği noktalar Yeni Jandarma subaylarımız Dî|Dİom5 ^ "tevzlinde Dahiliye Vekili bir hitabede bulundu Atina 29 (a.a.) Atina radyosıı, bü 28 ilkteşrin ültimatomunu bir saniye yük bir teessür içinde, aşağıdakı haberi tereddüd etmeden reddetmek suretile ifa etmişti. Metaksas'la Yunanistan, en ilân etmiştir: Yunan Başvekili General Metaksas, büyük evlâdlarından birini kaybetroişbu sabah gözlerini dünyaya yummuş tir. Başvekil, bundan 10 gün evvel birtur. Memleketi, düşmüş olduğu anarşiden kurtararak büyük bir devletie mu denbire hastalanmış, bidayette fazla yorzafferane harbedecek bir kudrete yük gunluğa hamledilen bu hastalığm bilâseltmiş olan bu büyük devlet adamı, hare üremi olduğu tebeyyün etmiş ve (Arkası sahife 5 sütun 6 da) milletine ve tarihe en büyük hiznıetini Ankara 29 (Telefonla) Jandarma subayı okulu 11 inci devre mezunlarına bugün merasimle diplomaları tevzi edildi. Dahiliye Vekili Faik Öztrak mezunlara bir hitabede bulunarak ezcümie dedi ki: « Jandarma arkadaşlarım, Bu müessesede altı ay devam eden tahsilı muvaffakiyetle bitirdiniz. Şimdi diplomalarınızı alarak memur edilece ğiniz yerlere gideceksiniz. Birer karakolun başında bulunacaksmız. Mıntakanız içinde devletin kanunlarını tatbik ede ceksiniz. Oraflaki vatandaşların hak ve şereflerini, devletin yüksek menfaatlerini koruyacsaksınu. Vazifeniz ağırdır, zahmeti çoktur, tehlikesi vardır, fakat biz yurd için zahmetten ve tehlikeden kaçan değil, onlara azimle, gururla göğüs geren bir milletin çocuklarıyız. Vazife yolunda güçlük ve tehlike ancak bizim şevk ve cesaretimizi artırır. Sizin de icabmda bu millî vasıfları haiz olduğunuzu göstennekte kusur etmiyeceğinizden eminiz. * Bulunacağınız yerlerde hükumet namına en çok temas vazifesi size düşecektir. Halk, hükumeti sizin şahsınızda Kralın beyannamesi "Metaksas, tariiıimizin ebedî simaları arasına girmiştir „ Eritrede Peten Hitlere Almanlar AGÖRDÂT cevab verdi İLKBAHARDA MUHASARA TAARRUZA EDİÜYOR Mareşal, Alman GEÇECEKLER Çad'dan hücum eden Fransız kuvvetieri de Libyaya girdiler ya ile muhabereye devam ediyor ANKARA Radyo Gazetesi ANKARA Radyo Gazetesi İngiliz Kralı hava üslerini ve ekipleri teftiş ediyor Vaşington 29 (a.a.) Amerika ordusu genelkurmay reisi General George Marshall, dün matbuat konferansmda, İngilterenin, Amerikada «kira ve odünc» kanunu sayesinde goreceği yardımla Almanyayı mağlub edebileceğini söylemiş ve şunları ilâve etmiştir: « Alınan bütün haberler, Hitlerin ilkbaharda İngiltereyi istilâ maksadiTe, bütün hazırlıkları yapmakta bulunduğunu göstermektedir.» [Arkası sahife 5 sütun 7 de] Atina 29 (a.a.) Atina ajansı tebbğ edıyor: General Metaksas derin ve doğru göYunan Kralı, Yunan milletine hitaben riişlü bir zat oiaugunu oteuenberi kal aşağıdaki beyannameyi neşretmiştir: bmtle Turk dostluguna ayırdıği sevgi cBeş sene benim yanımda sur"at ve pajııe i s p a t etmış buıuoujoıdu. Bu feragatle memleketimi idare eden, ayTurK dostiugu General Matksas ta yalıuz dın zekâsile devlete verimli faalıyetmın şaiı.si duyguıardan ibaret bir ıs değildı. damgasını derin bir şekilde tdtbık etmiş U i'unan milleüııin menlaatleri de bu lan, millî duyguyu canlandırarak dıişdostlukta mündemic olduğuna ve Avru man entrikalarına karşı cesurana vazipamn bu koşesinde Turk ve Yunan mil yet alan Jan Metaksas, Yunan tarihiletlei'inin en samimî bir dostlukla jekdi nin ebedî simaları arasında yer almak ğere bağlanmalan iki tarafın da en za uzere gözlerini dünyaya kapamıştır. rurî menfaatleri icabından bulunauğuHatırasına saygı gdstermekle bugüne na kauîdi İlk zamanlarda General Mckadar siyasî ve askerî sahalaıda olduğu taksas'ın tekbaşına ileri sürdüğü bu fikir gibi amele ve ziraate müteallik ıslahat bilâhare Yunanistanda çok taraftar kasahalarında ve aynı zamanda millî genczandı. Ne hacet, Anadolu seferinin b a ş lık teşkilâü sahasında da eserinin, daim n t e ş e b b i s i Venizelos bile Yunaraa aynı heyecanla takib edileceğini, milnib.anda Tutk dostluğunun b a ş m ületime temin ederim. d a f i l e r i n d e n biri olmakta gecik Yeni hükumetimin reisi ve azalarının medi. Şimdi iki komşu millet hiç istisnaşimdiye kadar müteveffanin uzun zasız bütün mevcudiyetlerile mütekabilen Kralın Basvekâlete tayin ettiği yekdiğerinin kayıdsız ve şartsız dostla mandanberi mesai arkadaşları bulunM. Korizis maları, bu eserin takibınde devam edirıdır. disiplin ve vatanperverliğin aynı parleceğinin en kat'î zamânıdır. General Metaksas fıkrindeki istiklâl il Milletimle beraber tahtım etrafında l&k delillerini göstermelerıni isterim. mmleketinin hürmetini kazanmış bir sıkı bir surette birleşmiş bulunan ve Allahın inayeti ve milletin kuvvet ve zat ıdi. Venizelos'un en büyük nüfuz ve aynı zamanda millî hayatımızın son şe iradesile Yunanistan, ebedî Yunanistan kuvvetle vaziyete hâkim olduğu zaman refli sahifelerindeki fevkalâde değerli yaşayacak ve büyük ecdadımıza ve kahlarda dahi yalnız kendi şahsiyetine isti misallerden ilham alan Nazırlarım Yu ramanlarımıza lâyık bir surette munaden meb'us seçilmek mazhariyetini id nan ordusunun şeref meydanmda takib zaffer olacaktır.» rak eyltmişti. 1936 da Demircis'in vefati ettiği kahraman ve muazzam mücadeYeni Başvekil le iktidar mevkiine getirilmesi Yunanis leyi fedakârlık ve feragalle sona erdiAtina 29 (aa.) Kral, Metaksas'tan tan taribinde mes'ud ve müstesna bir recekler ve, emin olunuz, muzaffer bir inhilâl eden Basvekâlete Yunan Bankası Y U N U S N A D İ neticeye isal edeceklerdir. Bütün Yu umum müdürü sabık Nazırlardan M. [Arkası sahife 3 sütun 5 te] nanhlardan şimdiye kadar olduğu gibi Alexandre Korizis'i tayin eüniştir. Yeni hükumeti Yunan Bankası İTALYADA Müdürü M. Korizis kuruyor ARBEDELER ARTIYOR Triyestede polis, nümayişçiler üzerine ateş açtı Milano ve Torinoda da bir çok karışıklıklar oldu, halktan yüzlerce kişi öldü • İngilızlerin Derneye doğru üerledik«Vichy'den gelen haberlere göre leri bu sırada Fransız kuvvetleri de bundan böyle Fransız nazırları MaÇad hududundan Libyaya girerek Fizan reşal Petain'in şahsına karşı sadabölgesindeki Merzuka ilerlemiş ve Ital kat yemini ifa ile mükellef tutulayanlarla çarpışarak bir miktar İtalyan caklardır. Bundan Mareşal Peesiri almış, birçok İtalyan tayyarelerini tain'in Fransayı Führervari bir sistahribe muvaffak olmuştur. Bu kuv temle idare etmek istediği anlaşıvetlerin şimale doğru hareketlerini i lıyor. Mareşal Petain'in Herriot ile dame ettirmeleri ihtimal haricinde de görüştüğü de haber verilmektedir. ğildir. Mareşalın Almanya ile yaptı|ı mu İngiliz Krahnın teftişleri Londra 29 (a^.) İngilterenin haliEritredeki harekât haberenin de devam ettiği bildirili hazırdaki harb gayelerüe en çok meşKahire 29 (a.a.) İtalyanların Su yor Halbukı Laval'in azli üzerine gul bulunan adamlardan biri clan Kral, dan hududundan Eritre'nin içine doğru bu muharebe durmuştu. Petain, Al bu gün refakatinde Kraliçe olduğu halalelâcele 100 mil kadar çekıldıkten son manyanın talebelerine karşı ceva de av filolarınm başkumar.danı hEva ra nihayet Kızıldenize giden demiryolu bını vermiştir. Fakat Almanların Slaresalı Douglas ile uzun bir mülâkat nun üzerinde kâin mühim bir şehir talebleri bilinmedigi gibi Fransız yapmıştır. Bu mülâkat esnasında «gece lan Agordat'ta mukavemet etmeğe ka cevabının mahiyeti de malum de avcıları meselesı» ile gece bombardıman [Arkası sahife 5 sütun 7 del ğildir. f Arkası sahife 5 sütun 4 tel Birkaç söz Tavsiye kartları Bazı şahıslar, Millî Müdafaa Vekili Saffet Arıkan nanuna let mekanizmasmı bir takım çüriik, ise yaramaz unsurlarla şişiriyordu. Falan paşanın selâmile kaleme yerlesen, filân vizite kartları bastırarak arkasına karaladıkları el yazısile bir takım sahte (tavsiyenameler) imaline teşebbüs etmişler. efendi hazretlerinin iitifatile bilmem nereye postu seren Muhterem Arıkan, Anadolu Ajansı vasıtasile «Şimdiye ka haylazlarm kabarık bir yekunu bulması^«on Osmanlı çödar hiç kimseye hiç bir vesile ile tavsiye kartı verme kuntüsünde her halde en ehemmiyelfeiz sebeblerden biri diğini» ilân ediyor. değildi. J*tot Doğrudan doğruya bir halk idaresi olan cumhuriyet Nufuzlu bir adam, kösede bucakta »fmıs bir kabiliyet rejiminde adam kayırma keyfîyetinin çoktan tarihe karış tanıyabilir. Hattâ cemiyete faydalı jB^çağmı umduğu için tığını unutan, hatta bu işi bir sahtekârkk mevzuu yapacak onu münasib gördüğü yere tavsiye, de e«Wbilir. Cumhurivet kadar revacda sanan gafiller bulunması hazindir. On beş rejiminde bu hâdise muhtelif makaıtRar arasında karşılıkh senedenberi devlet mekanizmamızda rol alan büyüklerden bir (hatır için adam kayırma) hastaliğma tereddi edemez, birçok vesilelerle dinledik ve dinliyoruz: Bu topraklarda çünkü mevzuu bahsolan hatır eünül değil, milletimizin en kuvvetli tavsiye çalısmak, en büyük imtiyaz da kabimenfaatleridir. Hâlâ duymayanlara bu hakikaü artık liyettir. Şunun bunun himayesile bir yere kapılanmak vaköğretmeliyiz. tile âdetti. Bu âdet ferdleri miskinliğe alıştırıyor ve devN. ANKARA Radyo Gazetesi Amerika membaları şimalî İtalyada karışıklıklar vuku bulduğunu bildirmekte ısrar ediyor. Bu haberlere göre Milânoda Alman askerleri tahkir edilmişler, ve bunlar ruvelverlerini çıkararak İtalyanlara ateş etmişlerdır. Harb aleyhinde yapılan nümayişlere iştirak eden 200 İtalyanın maktül düştüğü bildirilmektedir. Torinoda faşist rüesasından birinin katledilmiş olduğu da haber veriliyor. Fakat İtalyan kaynakları bütün bu haberleri tekzib etmekte ve [Arkası sahife 5 sütun 1 de]
