6 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r M. TÜRHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadın Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » CUMHURİYET MATBAASI 17 nci yıl sayı: 6013 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Te'i ..." \e tnektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta fcutusu: İstanbul No. 246 Te!e*on: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısnu: 24299 . 24290 BAHÇEKAPI'da Salı 6 Mayıs 1941 Mensucat Fab Büyük kum görmeniz menf K yenl açılan T. A. Ş. azasını icabıdır. A Irak harbi İngiliz hava hücumları şiddetlendi Bağdad ve Suriyede İngiliz aleyhtarı nümayişler Eski Kudüs Müflüsu Filistinlileri de kışkırtmağa çalışıyor Kahire 5 (a.a.) İngiliz umumî karargâhının tebhği: Irakta Habbaniye civarındaki Irak ton;usu pazar günü tayyarelerimiz tarafın^an nisbeten daha gayrifaal hale konu'Tiuştur. ^îabbaniyedeki garnizonumuz halelden masun bir haldedir ve Irakın tahrik edilmeden vâki taarruzu üzerine pek az zayiat vermistir. Irak hava kuvvetlerine mensub tayyarelerin çok büyük bir kısmı gerek İnşiliz sahalarına tecavüze teşebbds ederken, gerekse tayyarelerimiz tarafından Irak hava üslerıne yapılan taarruzlar esnasında şimdiden tahrib edilmiş bulunmaktadır. Irak kuvvetleri 2 mayısta civarda bulunan silâhsız bir ingiliz İnşaet müfrezesine hücum ettikten sonra Rutbayı (Arkası sahife S sütun 4 te Cephelerde de vazife almağa hazırdır ! Sayın Bayan Inönünün beyannamesi bütün memlekette derin akisler bıraktı Ankara 5 fTelefonla) Türk kadınlannı millî mudafaa hizmetlerine hazır olmağa davet eden Sayın Bayan İnönünün bevr.nnamesi memleketin bütün merkezlerine bildirildi. Daha şimdiden telgraflarla alman müracaatlerde Türk kadmlığının cephede verilecek vazifeler için dahi ordu emrinde bulunduğu bildirilmektedir. Malum olduğu üzere Yardunsevenler eemiyeti hâmi reisi clan Sajın Millî Şefimizin refikalan Türk kadmlığına hitab eden beyannamesinde şoyle demekte idi: «Türk kpdını, Türk vatanının her Türk ferdinden gündeük isleri dışında, buyük hizmetler beklediği günlerdeyiz. Boyle gıinlcr, kadın erkek, bütün Türk milletine şuur ve hamle veren günlerdir. TUık kadmı her büyük günde, erkeğinin yanır.dadır. Erkeğinc eştir Bu ezelî hasleti yeniden meydana koymak frrsatl gelip çatmiüfır. Yardunsevenler eemiyeti, sizlere milli mudafaa hizmetlerindc goniıllıi hastabakıcı olmak, asker hastaneleriI M muhtelıf servislerinde çalısmak, ordunun ihtiyacı olan malzerkieyi haznlamak ve dikmek için Ankaradaki ilk tecrübelerile mu\affakiyetli imkânlar hazırlamış ve rehber olmnş bulunmaktadır. Heı şehirde buna benzer imkânlar vardtr. Bütün Tfirk Kadınlannı, cemiyet hayarına yararlı, milli mudafaa hizmetler'nf hazır clntaya davet ediyorum.» Beyannamenin bütün memlekette akisleri çok kuvveill obntis ve fedakâr Türk kadmı bütün sefkat ve ferasari.e kendinı ileriye atmıştır. Yardımseveııler cemiyetinin Ankarada açtığı gönül!ü ha&tabakıcı kursu tedrisatı iki ay devam edecekür. Bundan sonra ikinci kurs açılacakbr. Ordunun ihtiyaa olan iikhi malzemeyi hazırlamakla meşgul servislerde de huır.rr.ah bir faaliyet göıe çarpmaktadır. Ttirk kadm Bugünlerde hararetH hareketlere sahne olan Bağdadda bir nümayiş manzarası ye Irak Bavsekili Rasid ÂIi Geylâni M. Hitler'in nutku Aksine hiç bir delâlet o V > madığı için bu nutuktan dahi kat'iyetle öğreniyoruz ki harb, hiç bir sulh iimidi olmaksızm devam halindedir. Iman devlet ve hükumet reisi Her Hitler'in ev\clki gün Rayştag Meclisinde Lrad ettip uzun nutkun radyodan ve ajanslan ahnabilen kısımlanıu hulâsaten dün neşretmiştik. Bu harbin vesikalarından biri olmak hasebile bu uzun nutkun Anadolu ajansı tarafından verilen tara metnini bu gun dercediv oruz. Iki senesini doldunnağa dort aydan az bir zaman kabms olan yeni harbin devamı müddetince onun başlıca iki büyük muharibi olan Almanya ile İngilterede glmdiye 'kadar birçok nutuklar »öylendi, ve her mıtukta her taraf kendi noktai nazannı mudafaa ederek karsı tarafı tnes'nl ve mahkum etmckte devam etti. Alraan devlet ve hükumet reisinin son nutku dahi bu harb muvacehesinde şimdiye kadar Almanya tarafından söylenilenlerin devamuıdan ibarettir. Her Hitler bu son nutkunda harbin bidayetinden başlayarak cereyan etmiş olan hâdiselerin Alman noktai nazarına mutabık bir tarihçesini yapmış ve bu tarihçeyi son Balkanlar vaziyetile tamamlayarak olup bitenlerin kâffesinde Almanyayı mazur ve mecbur, İngiltereyi ve bir yenilik olarak Amerikayı müsebbib ve mcs'ul gostermek neticesinde karar kümışbr. Aksine hiç bir delâlet olmadıgı için bu nutuktan dahi kat'iyetle öğreniyoruz ki harb, hiç bir sulh umudu olmaksızın devam halindedir, ve Alman devlet ve hükumet reisi Alman ordularma gelecek sene fevkalâde müessir yeni süâhlar verileceğinden bahsettiğine göre Almanyamn takdirinde dahi bu harb ucubucağı henüz tayin edilemiyen bir zaman için devam edecek demektir. Gelecek sene için Alman ordusunu teçhiz edeceği haber verilen yeni silâhlann İngiltere ile dominyonlannda japılanlara ilâveten Amerikada İngiltere için yapılan her türlü silâh yardımı hanrlıklanna bir cevab olarak ileri sürulduğü şuphesizdir, ve hakikati balde Almanyanın harb devam ettiği müddetçe kendisini mudafaa için daima daha muessir olmalarma çalı$acağı yeni vasıtalarla silâhlanmağa ehemmijet vermekten hâli kalmıyacağı muhakkaktır. Mesele bu büyük mücadelenin silâh müsabakasında hangi tarafuı zamanla keyfiyet, kemiyet ve mukavemet bakımlarmdan daha üstün çıkacağındadır ki eğer ara yerde bir sulh çaresi bulunmazsa, bonu zaman gosterecektir. Safha safba cihanşümul olmağa giden mücadelenin büyuklüğü Her Hitlerin son nutkunda dahi bir daha görülmektedir. O kadar ki insana adeta karşıIıklı iki âlemin çarpıştığı hissini veren yeni dünya harbine nisbetle 19141918 Umumî Harbi her itibarla çok küçük ölçulu klâsik harblerden biri gibi sayılsa helki yanlış olmaz. Alman devlet ve hükumet reisi yeni nutkunda bu harbin tarihçesini yaparken Polonvadan Balkanlara kadar cerevan eden bütün sahnelerin mes'uli Koordinasyon heyeti yeni bir karar verdi Memleketin bazı mıntakalarındaki mısır stokları hükumetçe satm alınacak Ankara 5 (Telefonla) İcra Vekillerı j cir olanlann bütün mısırlanna, müsHeyetlnce kabul olunarak bugün meri. tahsil olup da mısır yemek itlyadı olmı. yete konulan bir koordınavon kara. yanlann tohumluk çıktıktan sonra ka. rlle «Samsun vılâyeti merkez kazasile lan mısırlanna, müstahsillerlerden mıİzmit, Bandırma, Adapazan, Duzce, sır yemek itiyadında olanlann da toAkçakoca. çarşamba ve Terme kaza'.a . humlulc ve yemeklik lhtiyaçlanndan rının ldari hududlan dahihnde tac:r ve fazla olan mısırlanna hükumetçe el kon. müstahsil bilumum çiftci ve hukml şa. nuıştur. hıslar bu kararm mahallerinde ilSn taEl konan mısıriar, teslım edıldikçe rihinden ftibaren şehir ve kasabalrrda bedeli peşmen ödenmek şartlle Toprak üç gün ve koylerde yedl gıln zarfında Mahsulleri Ofisl tarafından Samsun ve nezdlennde bulunan veya diger bir ma. Çarşambada 7ÎS, İzmit, Akçakoca ve halde olup da kendl tasarruflan altm. Bandırmada 7 kurus. fiatla satın. alınada bulunan mısırlann miktarlannı ve caktır. bulunduklan yerlerl bir beyanname İle Bu karar hükümlerine tevfikan ya bildirmeğe» mecbur tutulmuşlardır. pılacak mübayaa ve masraflar için ofis Beyannameye tâbl tutulanlardan ta emrine bir truçuk milyon tahsis edıldl. Tobruk kalesi dayanıyor tngilizler burada şimdiye kadar 3,000 esir aldıklarını bildiriyorlar Hava harbleri çok şiddetlendi İngiltere ve Almanya üzerine yapılan akınlar büyük tahribat yapıyor Londra 5 (BA.) Hava Nezaretinln tebügi : Pazan pazartesiye bağlayan gece İngiliz hava kuvvetleri tarafından Brest havuzlan üzerine yapılan akın esnasın. da Almanlann Schamhorst ve Gneıse. nau zırhlılanna çok' yakın ve emın Isabetler müsahede edildigi bUdinlmekte. dir. Hücum büyük filolarla yapılmış vo büyük çapta bombalar atümıştır Lima. nın her iki taraf ında bulunan havuzlara isabetler kaydedılmış ve büyuk yan gınlar çıkarılmıştır. Daha küçük filolar Roterdam, Anvers ve le Havre havuzlanna ve oradakl gemilere hücum etmişlerdir. Anvers ya. kınında takriben 1500 ton hacmnda bir düşman iaşe gemısıne tam isabet kaydedilmiştir. Tayjarelerlmte tarafından pazar gü nu yapılan gundüz hücumlan esnasında düşmanın bir devnye gemlsine isabet kaydedilmiştir Tayyareler aynlırken ge mi batmakta idi. Saint Nazaire havuzlan da bombardiman edilmiş ve yangmlar çıkanlmıştır. Başka İngiliz tayyareleri Cherbourg'a ve Quergueville tayyare meydanına hücum etmişlerdir. Pazar günü öğleden sonra sahil servisine mensub tayyareler devnye uçuslan esnasında Norveç sahüi açıklannda tah. minen 3000 tonluk bir düşman gemisinl ve cenubi Norveçte dığer hedeflen bom bardıman etmişlerdir. Butün bu harekâtta hiç bir tngilız tayyaresi kaybedılmemisse de pazar günkü devriye harekâtından iki avcı tayyaresi dönmemiştır. Fakat bunlarm pilotlan kurtulmuştur. Londra 5 (a.a.) Sahil teşkilâtına mensub İngiliz tayyarelerinin dün gece Norveç sahillerinden İngiltere sahüîeri. ne kadar düşmana karşı yaptıklan akınlara parlak bir ay ışığı yardım etmiştlr. Bir gemi kafılesine dahil bulunan ve Skagerrak'da demırliyen üç bin tonluk bir duşman iaşe gemısi geceyarısmdan bıraz sonra Blenheim tipinde bır bom bardıman tayyaresi tarafından bomba. lanmış ve gemıye isabet etmiştir. Ayni devriye koluna mensub diğer Blenheim tayyaresi Cenubi Norveçta Egersund doklanna taarruz etmışler ve (Arkası sahife 5 sütun 6 da) Yunanistan Atinada hükumet kuran Çolakoğlu ile arkadaşlarını ordudan tardetti uEbedî Seften Millî Sefe..» 19 mayısta Samsunla Ankara arasmda bir bayrak yarışı tertib edildi Ankara 5 (a.a.) 19 mayıs spor ve genclık bayramı munasebetıle Ee, den Terbıyesi Genel Dırektorluğü la rafından bu yıl ılk defa olarak Samsun . Ankara arasmda yapılacak bir bayrak koşusu tertib edılmıştir. İz. mirın duşman kuvvetleri taraündan ışgali gununun yıldonümü olan 15 mayıs gunu Samsun ıskelesınden baş. layarak 19 mayıs pazartesi gunü *nkarada 19 mayıs stadyomunda nihayet bulacak olan bu koşuya aid olarak haarlanan programa nazaran Samsundan itıbaren Ankaraya olan guzergâhtakl bolgeler, Ebedî Şeften Millî Şefe sembolünü taşıyan bayrağı kendı vüâyet hududlanndan ittbaren tesellüm edeceklerdir Bayragı tası. yacak olan her atlet iki kilometre koşacak ve bayragı dıgpr arkadaşına verecektir. Böylece elden ele venlmek suretıle önemlı ve vüksek millî habrayı temsil edecek olan bayrak gençlık ve spor bayramı gunu saat 11 de 19 mayıs stadvomundaki şeref tribününe getırılecektır. Kahire 5 (a.a.) Röyter'in batı çö lundekı İngiliz ileri kuvvetleri nezdindeki muhabiri yazıyor: Tobruktakı Britanya kuvvetleri ceman 3000 düşman askeri esir abnıştır. Alınan en son haberler geçen çarşambr ve jser»şembe gunleri pek çok duşman tankının tahrib edilmiş olduğunu göstermekte Midilli ve Sakız adalarının mevklini Japon Hariciye Nazm M. Matsuok» dir. Almanlar ve İtalyanlar İngiliz kıt{österir harita alarmın şiddetli mukavemetinden hayrete düşmüş gorünüyorlar. Düşman taarzusunda işbirliği noksanı bariz bir surette gorülmekte idi. Taamız esnasında 11 duşman tankı bir İngiliz tank dafi topuna karşı üerlemiş, bunlardan dordü bu topla pek yakındaki dığer top tarafından sür'atle tahrıb edilmiştir. Topu idare eden askerlerden üçü yarlanmış, fakat geri kalan erler düşman tarde dllinceye kadar mudafaaya devam et mişlerdir. Almanlar ve İtalyanlar tardedilir edilmez İngiliz kıt'alan taarruzî devriye vazifelerini tekrar ele almış, ayni zamanda topçu da düşman nakil vasıtalan üzerine tekrar ateş açmıştır. Radyo Gazetesi taarruzun akim kalması, Almanlann MıMidilli adasının şunalmde bir noktaya sırda yapmak istedikleri ileri hareketi Alman askerleri çıkarılmıştır. hazırlıklan için ağır bir darbedir. AlDun akşam saat 18,10 da da 2 İtalyan CArkası sahife 5 sühın 7 de torpidosunun Sakız adasına gelip asker Tokyo 5 (a.a.) Japon Hariciye Naihrac ederek, mukavemet gormeden bu zın Matsuoka, gazetecılerle yaptığı bir adayı işgal ettiklen oğrenilmıstir. görüşmede, Uzakşark karşısındaki Amerikan hattı hareketi hakkında kat'i malumat almak üzere Amerika Birleşık devletlerine seyahat etmesi fikrini kat'i surette reddeylemiştır. Domei ajansuıın bildirdiğine göre, Matsuoka, şarktaki hakikî şeraıti tetkik için Ruzvelt veyahud Cordell Hull'ün Tokyoya gelmesinin daha ziyade münasib olacağmı söylemiştir. Sakız adası Dün İtalyaıtlar tarahndan işgal edildi Ankara M. Matsuoka Vaşingtona gitmiyor Nazır «Lâzımsa M. Ruzvelt veya M. Hull Tokyoya gelsinler!» dedi J Hitlerin infiali Atina Elçimiz ve memurlar «Nihaî zaferi ileri geliyor» kazanamamaktan Alman hükumeti, hepsinin sağ ve salim bulund'jğunu bildirdi Ankara 5 (a.a ) Hariciye Vekâletinden teblığ edilmiştir: Atına büyük elçımızle buyük elçılik erkâıı ve memurlarımn ve Atına, Pıre başkonsolosumuzla konsolosluk mensublarınm ve cumlesinın aıle efradının kâmilen sıhhat ve afiyette bulunduklan Almanya hukumetı tarafından hukumetimize bildırılmıstır. Atinada kurulan hükumetin şefi General Çolakoğlu Hanya 5 (a.a.) Ege ajansı bfldiriyor: Büyük askerî kıt'aların kumandanlan sıfatile Krala, vatana ve hukumete karşı olan yeminlerınde durmadıkları ve vazifelerıni yapmadıklan, Krahn ve hükumetin mezunıyetı olmaksızın düşmanla mütareke imza ettıkleri ve harb halinde bulunan milletın zararına olan daha düne kadar kendısıne karşı muzaffer Yunan kıt'alarını sevk ve ıdare ettikleri düşmanın aleti olmayı kabul eyledıkleri için, Tümgeneral Yorgi Çolakoğlu, Tumgeneral Demetıhas Panayotı ve Tuğgeneral Yorgı Bakos 2 mayısta neşredilen bü kanunla Yunan ordusu kadrosundan çıkarılmışlardır. Aynı tarıhte neşredilen başka bir ka(Arkası sahife 5 sütun 3 te Amiral Darlan Vichy'de Londra 5 (a.a.) İsvıçre radyosunun bildirdiğine göre, Amıral Darlan, Pans. ten Vıchy'ye dönmuş ve Pariste Alman buyuk elçısi Abetz üe yaptıgı göruş me hakkında derhal Mareşal Petain'e malumat vermiştır. Hemen derhal kendisını gosterecek bir netıce çıkması tahmın edılmemektedir. Son nutkun İngiltere ve Amerikada tefsirleri «Almanya, Amerikan yardımının ehemmiye tini anlamış ve yeniden harb hazırlıklarını takviyeye lüzum görmüştür» Londra 5 (a.a.) Reuter ajansımn dıplomatık muhabiri yazıyor: «Hıtler"m Reıchtagdaki nutkunda Çörçıl aleyhindeki şıddetli hucumları» Çdrçii'in son nutuklannın ona şıddetle dokunmuş olduğunu gosterıyor. Reichstag nutkunun en alâkalı kısmı belki de Balkan işlerıne ve Almanyanın bu mıntakalarda toprak menfalpri olmadığı teminatına aid olan kısmıdır. Alman kıt'alan tarafından muslihane işgal edılen Rumanya ve Bulgaristan, Alman sürüleri tarafından ezılen Yugoslavya ve Yunanistan derecesinde bu teminat hakkında faraziyelerde bulunabilırler. Hitler'in sozlerinde müstakbel niyetleri hakkmda bir işaret araştıranlar mutad olduğu üzere vakitlerini kaybederler. Hitler, hakikî maksadlarını gizlemek için kelimeleri kullanmak san'atında bir üstaddır. Hitler'in, İtalyanlann yardım istemeJıV'eri hakkındaki beyanatı ve mulı rebelerde İtalyanlann cesareti hususun'Arkaa sahife 5 sühın 6 da) Hitler'in son nutku Tam metin, bugün 4 üncü sahifededir I YUNUS NADI (Arkası sahife 5 sütun 5 te) Garb çolünde yeniden takviye edildikleri »nlnıyılın ingiliz tank livalanndan birisi İngiliz tayyare filoları tarahndan mütemadiyen bombardıman edilen Alman istilâ ümanlanndaı "arbî Fransada Lorient limanı ve ban harb gemileri