21 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5
21 Mayıs 1941 CUMHURÎYET Cece yarısından sonra gelen telgratlar Habeşistanda 9000 metre irtifada Martinik adasındaki şiddetli yağmurlar hava muharebesi Fransız hazinesi Amerika, adayı işgale kalkıştığı takdirde berhava edilecek Suriye, İngüiz konsoloslarını çıkarıyor (Ba« tarab 1 Ind sahifede) Vichy hükumetile Almanya arasında son defa aktedılen anlaşmalar munasebetile ve bu anlaşmaların Fransanın menfaatleri bahsinde doğurabileceği neticeler ve diğer devletlerin bu hususta muhtemel hattı hareketleri bakımından General de Gaulle ve Fransız imparatorluğu müdafaa konseyl aşağıdaki mulâhazaları alâkadar hükumetlerin dlkkatine arzetmeği luzumlu addeyler: 1 Vichy hukumeti mutareke ile kendi kendıni mustevliye karşı butün istiklâlini kendisuıden alan bir vaziyete koymuştur. 2 Bu ayni hükumet iktidarı ele almış ve Fransız milletinin reyıni katıyyen sormadan ve millet mümessılleri en iptıdaî hurriyet ve vakar şartlan ıçuıde reylerıni vermeden esas kanunları değistirmıştir. 3 Bu gasıblıktan sonra Vichy hükumetı, Fransız milletinin hıçbır kontrolu olmadan ve memleketin üçte ikısi duşman işgali altında olduğu ve diğer üçte bıri de meşkur hükumetln kontrolu altında kat'î bir sükut inhisarına tâbi bulunduğu için milletin sesini duyurmasına en kuçuk bir imkân dahi mevcud olmadan icrayi hükumet etmektedir. 4 Kanunu esasî ismi verilen ve Fransa kanunu esasisinin yerıne keyfi olarak ikame edilen metinler muclbince Vichy hükumetınin otorite kaynagı münhasıran 85 yaşında bulunan ve aenelerdenberi yaşınuı tesirile zayıflamış olduğu sabit olan bir ihüyann şahsuıda mündemic bulunmaktadır. 5 Bu vakıalardan Vichy hükumetlnin Fransız hukumranlık hukukunu tatbik ve ıcra edemiyeceğı ve buna hakla da olmadığı netıcesı çıkmaktadır. Bilhassa, mustevli ile ışbirlıği yapmak İçin almakta olduğu tedbirler ne serbestçe aluımış, ne de kanunidir ve buna binaen Fransız milletini taahhüd altuıa sokar mahiyette telâkki edilemez. 6 Fransız vatandaşı hakikî hissiyatını ifade imkânını her yerde Fransanın elinde kalan imkân ve vasıtalarla harbe devamı hususundaki arzu ve azmini ifade eüniştir. İmparatorluğun Vichyden kurrulabilen bütün topraklarında ve bütün yabancı memleketlerde müstevlinin emrile hareket eden Vichy hükumetinin şiddetli tahdidatına rağmen hal böyle olmuştur. 7 Otoritesi düşmanvn kontroluudan haric bütün topraklarda serbest bir surette tanınmıs olan ve vatandaşlarının hakikî hissiyatlarmı temsil ederek ellerinde bulunan vesalt ve imkân dahiünde Fransanın akdettiği muahedelerin ve taahhudlerin tatbikını temin etmekte bulunan General de Gaulle ve Fransız imparatorluğu müdafaa konseyi şu hususları beyan ederler: Fransa, iktidarı gasbeönif ve Franaız ordularmın hur milletlerin muşterek selâmeti için harbederken uğradığı mağlubiyetten ıstlfade ederek bızzat kendılerini düsmanın tabüyeti alüna koymuş bulunan hükumetler tarafuıdan kendi adma ütikâb edilen hareketlerden mesul tutulamaz ve tutulmamalıdır. Fransız mületi, düşmanın kontrolun dan kurtulmuş olan askerî kuvvetleri ve arazısi vasıtasile harbe devam et mektedir ve buna binfcn muşterek düşmanla mucadele eden bütün devletler tarafından muharib olarak addedilmeicab eder. Fransız milleti, dünyanın herhangi bir devletı tarafından düşmanlar ve kendidisini idare iddiasmda bulunan düşmana tâbi gasıblar yuzünden düştüğü bugünkü vaziyetinden istifade ve bu vaziyeti vesile lttihaz edilerek hukukunun hıçblr suretle haleldar edilmesini halen tanımamaktadır, istikbalde de tanımıyacaktır. Ankarada 19 Mayıs Bayramı ".ıŞt^,,, ııjjKln ,»»:; Yeni tip tayyareler bu kadar yükseğe çıkabiliyor Libyada keşif kolları arasında musademeler oluyor Londra 20 (a.a.) Şimdi hava muharebeleri 9000 metreden fazla irtifa larda yapılmaktadır. Nazıler, Me. 109 tipinde ve bilhassa yuksek irtifalara çıkabılerek 11500 metro irtifada çarpışabilecek yeni bır tayyare kullanıyorlar. Bu tayyarelere mukabil İngilizlerin son model Spıtfıre ve Hurricane tayya*»inri kullarulmaktadır. Sunday Times gazetesinin muhabiri hava harbinin bu yeni tabiyelerini anlatarak stratosferde muharebe etmeğe mahsus bombardunan tayyarelerinin yakında muntazam hizmete girebıleceklerini derpış etmektedir. Amerıkadan gelen Boeing sistemindeki uçan kaleler sayesinde İngiltere bu hareketin başmda gelmektedir. Bu tayyareler 9000 metre irtifada 2 ton bomba nakledebılmekte ve saatte 400 kilometre yapmaktadırlar. Bu kudrette başka bombardıman tayyaresı yoktur. Bu irtifaa çıkan bir bombardıman tayyaresi bir çok defi toplarıjun ateşinden masun bulunmakta ve avcı tayyareleri için de kolay bir av teşkıl etmemektedir. m Nevyork 20 (a.a.) «Tass. Overseas News ajansına gore Vaşmgtondakı dipSollum muıtakasmda keşif faaliyetlecomatik mahfillere, «Bearn» Fransız rımız devam etmektedir. tayyare gemısile «Emıle Bertin» kruvaHabeşistanda, AmbaAlagide İtalyan zorünün Martinik adasını terketmeğe kuvvetlerinın teslimi işinl ikmal etmek hazırlandıklarına dair haberler gelmiş uzere gorüsmeler yapılmakt^iır. tir. Ayni mahfıller bu gemilerin MartiCenub mıntakasında coşkun yağmurmkten muhım mıktarda altın gbtürmek k r harekâtımızın inkişafına muvakkaisüyeceğlnden korkmaktadırlar. ten mâni olmaktadır. Kahire 20 (a.a.) İngiliz umumi karargâhının tebliği: Lıbyada, Tobrukta kayda değer bir şey olmamıştır. • * î ^ . . > *# Amerika harekete geçerse hazine berhava edilecek ra Ankara stadında göz alıcı bir manzara: Spor hareketleri yapan Harbiye talebesi, kendi vücudierile İnönünün büyük istnini terkib ediyorlar DUk Londra 20 (a.a.) Alman kontrolu Roma 20 (aju) Stefani ajansı bildialtında bulunan Paris radyosu, Amerirıyor: ka Martinik adasına el koymağa kalktığı Duk d'Aosta, Mussolini'ye aşağıdakl takdirde buna şıddetle muhalefet edile. ceğini söylemiştir. Spiker Fransa banka. mesajı göndermiştir: «Mıktarı fazla olan yaralıları yerleşsına aid altınlann muhafaza edilmekte olduğu FortdeFranco kalesinm, Ame tirmek ve tedavi etmek imkânsızhğı ve rikalılann eline geçmemesi için berhava vazıyetın gıtükçe guçleşmesı uzerıne en ağır fedakârlıkJan yapmak pahasına edıleceğini ılân etmiştir. M. Hull Fransız müstemlekeleri blle uzım müddet mukavemete devam için bir karar olmadığını söylüyor edılemıyeceğınden duşmandan şerefli Vaşington 20 (a.a.) Cordell Hull bir teslim şartı istemeğe karar verdim. dun gazeteciler toplantısında beyanatta Duşman talebımı kabu] ettı. Bu hazin saatte benı teselli eden şey insanlarca yapılması imkân dahıhnde olan herşeyın yapılmış olmasıdır. Haız olduğum kumandayı elınıze tevdi ederken. bır senelık çetin mucadele esnasında bana tasvıblerınız ve itimadınızla muzaheret ettığinizden dolayı size teşekkür edıyorum. Vatanın şan ve şerefi uğruna bir defa daha italyan kanile sulanan bu mıntakaya yakında tekrar döneceğiz.> Mussolini, şu cevabı vermiştir: «Evet, asaletmeab, siz ve askerleriniz her zaman kahramanca harbettiniz ve insanlarca yapılması mümkün olan seylerin hududunu aştınız. İtalyan milleti slze hayrandır ve istikbal hakkındaki kanaatinize iştirak etmektedir.» d'Aosta'nın Mussoliniye mesajı bulunarak demiştir ki< Garb yarı küresindeki Fransız Berlin 20 (a.a) Alman orduları müstemlekelerinin ışgali meselesı hakb? kumandanlığının teblığı: • Bır Alman denizaltısı Ingıliz vapur ka. kmda dığer hiç bir Amerika Cumhufilelerine dahil bulunan ceman 33 bın rıvetıle istîsare yapılmamıştır.. Vişi'nin Almanya ıle işbirliğı hakkında ton hacminde müteaddid petrol gemısi yapılan tenkidlere rağmen Amerika batırmıştır. Martinıque'in yiyecek ve saır maddeler İngiltere etrafındaki sularda muhareihtıyacmı göz onünde bulundurmakta. be tayyarelerimız Weymouth'un cenubu dır. garbisinde bır İngıliz denizaltısım ımha etmışler ve Mılford Haven'de büyük bir ticaret gemisinı ciddî surette hasara uğratmışlardır. Alman tebliği İngilterenin cenub sahillerine yapılan bir akın esnasmda Alman avcı tayyareleri, hava muharebelennde altı İngiliz avcı tayyaresile bir muharebe tay yaresi düşürmuşlerdir. Dun gece muharebe tayyarelerimiz Ineilterenin cenub ve cenubu şarkî sahillerindeki liman tesisatına hücum et. Biişlerdir. Duşman ne gece ve ne de gündüz Alman topraklan üzerine akın yapma mıştır. IRAKTA Ingilizler Fallujah şehrini zaptettiler Habeşistanda ne kadar İtalyan kuvveti kaldı? Genclik mümessilleri, Ebed! Şefin mukaddes huıurunda.» d'Aosta'nın tes'ım haberini aldıkları jamiân TnağlubiycHerini iHraf etmeleri de (Basmakaleden devanı) muhtemeldir. Bununla beraber, ayni birleri almağa kostular. Fiatların muramahfillerde İngıliz, cenub Afrikası, Hinkabesi, bugiın istisnasız bütun Avrupa dıstan, Sudan kuvvetlerile Habeş vatanmemleketlerinin tatbik ettiği baş tedbirperverlerinin iştirak ettiği AmbaAlagi dir. Ne alırsan al, ne satarsan sat. fakat muharebesinin nihayet bularak İtalyanfiatların ancak makul ve otoritenin hera Ingilizler bir jehir zaptetti ların teslim olmalarının muhtemel tesirtayinine, henı murakabesine tâbi bir Londra 20 (a a.) Irakta Fallujah leri bir kaç gune kadar daha iyi öğrehadde olacaktır. Bilhassa âmmenin ihti mevkiının pazartesi günü İngiliz kıt'anilebilecektir. yacı olan esyayı toplayarak sonra beş ları tarafından zaptedildığı bildırılmekKeza Dalle yolu iltisak noktasının on misli fazlasına satmağa kimsenin tedir. Burası kara ve hava kuvvetlerizaptındaki ebemmıyet de bilhassa kayhakkı yoktur. Eş\ayı mahdud ellerde nln muşterek ve muvaffakiyetli bir hüdedilmektedir. Cimmada ve Goller böltoplamak yasaktır: İşte tedbirin ana hat. cumu neticesmde işgal edılmıştlr. Hagesinde bu suretle ırtıbatı kesılen iki lan. rekâtın başlamasını müteakıb Fallu İtalyan fırkasının fırarı imkânı bu suBu tcdbirile bizim hükumetimiz dahi jahın teslim olması için tayyarelerden retle zaıl olmuştur. Bu fırkalar yalnız masum halkın korunması elzem huku beyannameler atılmıştır. İngiliz kara ormana ıltıca edebılırler. Şımdı ormanku ile birlikte harb zenginliğine heves kuvvetleri dun oğleden sonra Fallujaha lar Habeş vatanperverlerinin mevcu ederek bu afetin nıeş'um akıbetine uğ girmiştır İngiliz kara ve hava kuvvetle diyeti yuzünden İtalyanlan pek ziyade rayacaklan da koruyor. Çiinkii tecrübe ri hıç bir zaylata uğramamıştır. korkutmaktadır. Bununla beraber, bu Ue sabit, böyle taş atmadan ve kolu yoFallujah Fırat nehri üzerinde mühim bolge çok genıştir ve duşman Dük rulmadan zengin olanlar evvelâ çileden, bır kopru başıdır. Buradaki köprünün d'Aosta'nın iâne uyarak mücadeleyi sonra insanlıktan çıkıyorlar ve nihayet tahrıb edılip edilmedıği henüz öğrenile terketmedlği takdirde bır muddet daha Suriye meydanlannı Fransız tnahvoluyorlar. Kalay zincirleme ticare memiştir. mukavemet edebilir. pilotlan bombardıman etti tini yapmağa kalkışanlar, yaka>ı ele Almanya • Irak siyasl münasebatı Capuzzo kalesinden Almanlarm yapLondra 20 (a.a.) Ortaşark ingiliz vererek şimdi nispetle ehven sajılacak Berlm 20 (a a.) Irakla Almanya tığı çıkış hakkmda tefsıratta bulunan hava kuvvetleri umumi karargâhının bir ceza ile kurtulacaklarından memnun arasında dıplomasi munasebetlerı me askerî mahfıller İngiliz hava kuvvetlerison teblığinde bıldirilen ve Suriyede Raolsunlar. Bo\le olmasa onlar bu cinajetselesının halledllmiş olduğu. fakat bu nın bunları pike suretile bombardıman yak tayyare meydanına karşı yapılan lerini hayatlarile ödeyeceklerdi. Biz hususta hıç bir resmî tebligatta bulu ettiğini kaydediyorlar. hava hucumuna hur Fransız pilotları da iııanı>oruz ki bunda dahi tabiatin saş nulamıjacağı so>!enilmektedır Almanların Cehennem ateşi geçidini iştirak etmişlerdir. maz bir kanunu var. İsterseniz siz buna Irak Hariciye ve Harbiye Nazırları zapt için yaDtıkları teşebbüs akim kalmış Kudüsten mustakil Fransız ajansma ilâhî adalet deyiniz, ayni jola çıkar. ve Alman kuvvetleri Sollum bolgesinBağdada döndüler gondenlen bir telgrafta bildirildiğine Fiatların murakabesi herkes için bu dekı zarar'armı telâfi edememişlerdir. Beyrut 20 (a.a.) Bağdaddan bıldıgore yerde bulunan bir miktar Alman kadar hajırlı bir şey. Bizim buna adeta 3 tayyare düsürüldü •lülğıne gore, Irak Hariciye Nazırı Nacı tayyaresi tahrib edilmiş ve çıkan yanlnsanhk medeniyetiııin bir merhalesi Londra 20 (a.a) Suve>ş kanalı gınlar hangarları hasara uğratmıştır. Suveydi Süudî Arabistanm merkezi Eldiyeceğimiz geliyor. Dünyanm altı üstümıntakası uzerıne yapılan ve dunku Şamdaki Fransız tayyarecileri ne geldiği bu devirde herkesin basıboş rıyad'dan donmuştur Irak Mıîlî MüdaKahire teblığınde zıkredılen akın esnaDö Gol emrine geçtiler bırakıldığını dıisününüz, âmrae için ha faa Nazırı da Ankaradan Bağdada donsında üç duşman tayyaresi tahrıb edilLondra 20 (a a.) Mustakil Fransız jat imkânı kalmazdı. Niçin? Çok basit muştur. Diğer taraftan bildirildiğine göre, Ira mıştir. Bunların ıkisi tayyare dafi ba ajansmın Kahire muhabüüıe göre, Şambir sebeden dolayı: Çünku insan denilen km Kudus başkonsolosu hususî bir va taryaları, biri de İngiliz tay>areleri ta daki hava ussunun Fransız kumandanı tam ve kâmil ıslahı imkânsız mahluk. rafından duşurülmüştür. Bu mıntaka Alman tayyarelerinin Suriyedeki hava zife ile Tahrana gonderilmıştir. ribilli bir insiyakla fazla kazanmak hırdaki telefon hatlarında bıraz hasar vu meydanlarından istifade edeceklerinden sile malul. yani fıtraten muhtekirdir. Yalan bir haber " ku bulmuştur Dığer hasarlar pek ehem haberdar edildıği zaman Alman tayyaFazla kazanmak hırsı onun tabiatinde Londra 20 (a.a.) Royter Maverayi miyetsızdır. relerinin inmesine müsaade etmemiştlr. vardır. Normali bozan fevkalâde zaman Erdunun Iraklılar tarafından istilâ edılDığer Fransız subaylan da Almanlarla Hava muharebeleri iarda o. dumanlı havayı seven kurd gi dlğı hakkmda duşman membaından vebidir. Eğer serbest bırakırsanız o rolıinü rilen haberi teyıd eder mahiyette hiç Kahire 20 (a a ) ingıliz hava kuv işblrliği yapmaktan imtina etmişlerdir. Bazı Fransız pılotları tayyarelerıle biroynayacak, hem pek çok insanların ka bir haber ahnmamıştır. vetleri karargâhından: likte General de Gaulle emrine girmek nına girecek, hem kendisi nihayet uçuLıbyada, Garb çolünde. İngıliz DomEmir Abdullahın beyannamesi uzere hududu geçmişlerdir. ruma yuvarlanacaktır. Menetmeli bu bardıman ve avcı tayyareleri duşmanın Londra 20 (a.a.) Mustakil Fransız Suriyede harb havadisleri mecnunu o cinayetleri işlemekten ve o rr.otorlu nakllye kollanna ve motörlü ajansına gore, Maverayıerdün Kralı Ecüzütamlarına bir seri hücumlar yapuçuruma yuvarlanmaktan: İşte fiatlan neşri memnu mir Abdullahın Erdün halkına yem bır mışlardır. Bu motörlü vasıta'.ardan bır murakabe kanununun ruhu. Vichy 20 (a.a.) Beyruttan bildirilhıtabesi Ammanda çıkan resmî gazete miktarı yakılmış ve diğer bırçokları da diğine göre Suriye ve Lübnan fevkalâde Kanunun tatbik şekillerinden belki ile neşredilmiştir. yolun kenarlarındaki çukurlara duşüru Komiseri General Dentz umumî emnibazılan yerinde bazı şikâyetler dinlediEmir hitabesînde muhteris adamlarlerek istimal edilemıyecek bir hale so yete, millî müdafaa ve askerî vaziyete ğimizi hatırlayornz. Fakat bu şikâjetler dan mürekkeb küçuk bü hizbin Irakta kulmuştur. Kamyonlardan bazıları aid her türlü tedbirlerin neşir ve tamibizim dinlediklerimizden beş on misli ısyan çıkarmakla Arab davasına fenaker yuklü bulunuyordu. mini yasak eden bır emirname çıkar fazla dahi olsa fiatların murakabesi esa hk ermiş olduklarını beyan etmekte ve 18 19 ma>ıs gecesi Bingaziye yapılan mıştır. sındaki zarureti asla sarsamazlar. Nok Arabların hürriyetini temsil eden bır bir akında, rıhtım üzerinde bir binada san taraflar ıslah olunur. Fakat böyle , memleketi İtibardan düşürdüklerini ilâBerlin, Fransa ile müzakerelere asgarî 28 infılâka sebebiyet verılmıştlr zamanda murakabesiz alışverişin geti ve eylemektedir. Irakla Erdunü bağdair bir tebliğ neşredecek Butun bu harekâttan üç tayyaremiz receği korkunc akıbeti tamire çare bu layan din, ırk ve hanedan rabıtalarını Berlin 20 (a a.) «Stefani. Alâkadar dönmemiştır. lunmaz. Fiatların murakabesi, mevcud hatırlatan Emir İngilizlerin, Irak hakbır membadan öğrenildığine göre son İtalyan tebliği ve muhtemel fakat daima ıslahı kabil kında fena niyetler beslemek şbyle durAlman Fransız müzakerelerinin netiRoma 20 (a a.) italyan ordulan u celeri hakkmda bugün resmî bir tebliğ bu'iin kusurlarile beraber şarttır. sun, Irakın istiklâlini muhafaza edemumî karargâhının 349 numaralı tebli neşredilecektir. Mutareke ile ihdas ediceklerini ve İngiliz Irak ittifak muaO kadar şarttır ki biz, bu yeni harb hedesini dürüstlükle tatbik eyleyecakği: len vaziyette büyük bir değişiklik hasıl vesile«ile elimize geçen bu medeniyet Şimalî Afrikada Tobruk cephesinde olmadığı kaydedilmektedir. merhalesini, harbden sonra dahi elden lerini söylemektedir. düsmanın ufaktefek harekâtını akim bıbırakmıyarak memleketin umumî hayatını bu baknndan daima gözoniınde bize oğreteceği mühim hakikatler ola raktık ve bır miktar esir aldık. Hava tetutsak çok bü>ük iyilikler temin etmeğe caktır: Hem mustahsile, hem müstehlike, şekküllerimiz, Marsa Matruh ile Tobmuvaffak oluruz diye düşünüyoruz Ay hıılâsa umumî hayata ve bütün memle ruğu bombardıman ederek büyük yangınlar çıkardık. Duşman Bingazi üzerini esya memleketin muhtelif taraflann kete faydalı olacak hakikatler. Fevkalâde zamanlar için kafUyen el ne bir akın yapmıştır. da bazan makul hiçbir sebeble izah oluVışi 20 (a.a.) Resmen bildirildiğine Şarkî Afrikada Gondar mıntakasında, namıyacak fiat farklan aırediyor. Bun rem ve fajdası meydanda olan fiatlan göre, Fransanın Vaşington buyük elçisi larda ihtikâr yok olduğu aşikâr, fakat murakabe usulünün aziz Türkivemizde şiddetli mukabil taarruzumuz neticesin Henry Haye, Amerika llmanlannda bumuhakkak baska sebebler var. Fiat mu bütün millptin alâkaHar olacağı devamb de duşman 17 ve 18 mayısta yerleşmeğe lunan Fransız vapurlarmm musadere gehnesini temenni muvaffak olduğu mevzilerden çıkarılrakabesi, adı üstunde fiatların tesekkül bir mekteb haline sini Amerika hukumeti nezdinde pro mıştır. Düsmanın zayiatı ağırdır. Biziın unsurlarının tetkiki demek olduğıına ederiz. testo etmiştir. YUNUS NADİ zayiatımız da fazladır. göre alelflde zamanlarda dahi bu usulün Fiatların murakabesi Irak Hariciye ve Harbiye Nazırları Bağdada döndüler rargâhından: Irakta, Irak kıt'alarıle kısa bir çar* pışmadan sonra İngıliz kuvvetleri Fallujah şehrmi zaptetmişlerdlr. Burada muhım bır kopru sağlam olarak bulunmuştur. Habbanıye ve Basra mıntakasında vaziyet sakındir. Kahire 20 (a.a.) Askerî mahfiller, Dük d'Aostanm teslim olmasının Habe'şistan muharebesüün nihayet bulma sını lntac edip etmiyeceği hakkında bir hükum vermenin henüz vakti olmadığını bildirıyorlar. Cimma'da takriben iki İtalyan fırkası mevcud olduğu gibi ondarda da o kadar asker vardır ve bunların kendilerine müsaid olan yağmur mevslminin sonuna kadar tutunmaları mümkün gdrülmektedir. 1 ^de Bük Şanll Tnrk baj raklanndan muhteşem bir kafile Törk genderinln kollannda yukselerek şeref tribünü önünden geçerken çelik Beden terbiyesi talebesi ahenktar spor tezahürleri yapıyorlar Visî hükumetinin proteslosu Stadda senük: MBHl oynnltt oynanıyor
