30 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

30 Mayıs 1941 CUMKURtYET Cece yarısından sonra gelen telgratlar Hava harbi Nutkun akisleri Sollumdaki ileri yeniden başladı Âmerika gaze harekât durdu Ingiliz ve Alman telerine göre Ingilizler 50 kilometharb ilânı olarak tefsir ediliyor Kahire 29 (a.a.) İr.giliz resmî tebliği: Lİbyada, Tobrukta, 27/28 mayıs gecesi, kıt'alarımız, mevrilerini daha ziyade iyileştirmek için küçük bir ileri hareketi ynpmışiar ve kendileri hiçbir kayıb kaydetmeden düşmana kayıblar verdirmişlerdir. Sollum mıntakasında, keşif kollarımız, Halfayn civarındaki mevzilerden hiçbir yeni ileri hareketinde bulunmağa teşebbüs etmemiş olan düşmanı şiddetli surette hırpalamağa de vam etmişlerdir. Habeşistanda, bizim kıt'alarımızın ve vatanperver kuvvetlerinin harekâtı, bütün mmtakalarda şayanı memnuniyet bir tarzda devam etmektedir. Amerika Avrupaya geliyor (Başmakaleden devam) işliyebilmesi için efkârı umumiyenin iyice hazırlanması lâzımdı. Bu uğurda, ilk gündenberi faaliyete geçildi. Demokrat sistem çerçevesi içinde Amerikanm hakikî menfaatleri nerelerdedir, bu hususta efkârı umumiyenin kazanılması için şiddetli bir mücadele başladı. İngiltere mağlub edilirse, dünyanın başka bir iktısadî münasebetler sistemine uyması zarurî olacaktı. Bu lakdirde, şimdilik mevcud ve alışılrr.ış nizam sayesinde geniş satış pazarlarına malik bulunan Amerikan sanayii, kendine yeni bir bünye yaratmak mccburiyctinde kalacaktı. İngiltere mağlub edilmekle, Amerika da kısa bir zamanda tehlikeye düşer miydi? Bunu kat'î olarak iddia etmek güçtür. Muazzam dahilî pazarlan bulunan Birleşijk Devletler, kendi hududları içinde, büyük kapitalin aleyhine sayılabilecek yeni ve daha sosyalist bir iktısadî teşkilâtla belki gene mes'ud ve müreffeh yasıyabilirlcrdi. Fakat böyle bir mecburi>et Birleşik Devletleri bugün içinde yasadığı siyasî ve ekonomik sisteme indiriltniş bir darbe olacaktı. Hiçbir millet, siyasî ve ekonomik sistemini kendi rızasile. mücadelesiz bırakmak istemez. Bu itibarla, efkan umumiyesini hazırlayarak, mücadele uzadığı takdirde İngiltereye yardım etmek, hatta icab ederse onunla beraber harbe girmek Amerika için zarurî bir vazife idi. Fakat efkân umumiye denilen makine çok ağır işler. Bu makinenin dişleri ayni tipte değildir. Bir yerde efkârı umumiye yapmak için yalnız münevverleri, gazetecileri, ve sinema yıldızlannı tenvir etmek kâfi gelmez. Daha ziyade berber çırağından, terzi yamağından başlayarak lokanta garsonlannı, fabrika işçilerini, ziraat amelesini, bir kelime ile büyük kütleyi kazanmak lâzımdır. İki senedenberi Amerikada bu işe metodla. çalışıldığmı ve ağu olmakla beraber mükemmel neticeler alındığını görüyoruz. İddia edcbiliriz ki, Reisicumhur Boosevelt her nutkunda birkaç yüz bin vatandaşına kendi fikrini kabul ettirmeğe muvaffak oluyor ve Mihver karşısında tekbaşma dövüsen İngilterenin yanına Amerikayı bir adım daha yaklaştırıyor. Bu «yaklaşmak» kelimesi hepimizi. haklı olarak tereddUde düşürebilir. Yaklaşmak da ne demek diyebiliriz, Amerika şimdiden İngiltere safında harbe girmiş sayılamaz mı? Girmemisse ne zaman girccek? Doğrusunu söylemek lâzun gelirse, Amerikayı bir müddettenberi harbe bilflil karışmış farzetmekte hata yoktur. Nitekim son zanıanlarda Roosevelt'in her nutkundan sonra dünya matbuatının: Artık Aınerika da harbediyor. Tarzındaki mütalealanna sık sık raslayoruz. •«•^ srii... um Geçen akşam da böyle oldu. •Reisicumhur evyelkaerden «Uha kat'î daha enerjik bir nutuk söyledi ve ayni zamanda kendisine teşriî ve hukukî geniş salâhiyetler veren (fevkalâde millî tehlike hal) ini ilân etti. Son birkaç aydanberi vaziyetin yukarıki inkişaf seyrine bakarak Amerikanm İngiltereye adun adun yaklaşması keyfiyetini daha açık olarak anlayabiliriz: Amerika, tilen harbe girmlstir. Atlantik üzerinde yola çıkarak koşmusuna doğru yüriimeğe bile başlamıştır. Artık geri dönmesine imkân tasavvur etmek güç olur. Elindcn gelen yardımı yaparak hergün dostuna biraz daha yaklaşmaktadır. Roosevelt, nutkunda çok doğru olarak söylediği gibi bu yardımlann effektif olmasi ,yaııi İngiltereye varması lâzımdır. Çünkü. gemilere maheme yükliyerek yola çıkaran Amerika, para niukabilintle mal satan bir tüccar vaziyetinde değildir. Yapılan bir fedakârhktır ve bu fedakârhk sırf Amerikan menfaatlerini korumak endişesile başanlmaktadır. Genıiler birer hirer batacak ve yardını müessir olmıyacak olduktaıı sonra onları sahilden uzaklaştırmak neye yarar? , Bu surefle Amerikan harb gemılerının yakında himaye maksadile Atlantiğe açılmalannı bekliyebiliriz. Bu hareketi Vlraanlar, Amirat Reader'in beyanatında söylediği gibi tahriksiz bir tecavüz sayacaklar mı? Eğer sayarlarsa bunun vaziyette ne gibi bir degisiklik yapacağını ancak zamanla förebHeceğn. Vakıa hakikatte belki bilfül mevcud bir vaziyetin ıkı devlet arasmda huknkan da teessüs etmiş olmasnıdan başka mühim bir yenılik «jörmiyeceğiz. Fakat harbdir bo; en ufak bir hadıseden bile neler doğacağını kimse tahmin Tirpitz de Atlantiğe çıkmış! (Bas tarafı 1 ınci sahifede) lımanında mıhlanmış bulunmaktadır. Tirpitz harekâtı ise ifşa edilmemiştir. Muhabir, Tirpitz'in ınüdahale edemiyecek kadar uzaklarda bulunması muhtemel olduğunu ilâve etmektedir. I Ruzveltin | Giridde Alman { nutkundan sonra j taarruzları CBas tarafı 1 inci sahifede) Harbiye Nazın generallerden yardım istiyor tayyareleri karşılıklı relik yeni bir cephe hücumlar yapıyor Roosevelt'in nutku kurdular Londra 29 (a.a. ) Kaber ahndığına göre dün akşam İngiliz av tayyarelerin. den mürekkeb blr teşekkül Pas . de Calais ve Fransız sahiline seri bir tâarruz yapmıştır. Bu taarruz esnasında İngiliz tayyareleri düşman tayyarelerıne rastlaımşlardır. Bu düşman tayyarelerin. den biri düşürülmüştür. Tııgiliz tayyare. lerinden hiç biri zayiata uğramamısür. Berlin, nutku. eski söz Bir iaşe gemisi batınldı Londra 29 (a*.) Hava Nezaretinin tebliği: # Sahil müdafaa teşkilâhna mensub bir Ingiliz tayyaresi dün sabah Brest açıklarında kafile içinde gıden takriben 5 bin tonluk bir düşman iaşe gemisine taarruz etmiştir. Bombalaria tam isabetler kaydedilmiştir. Tayyare ayrıldığı zaman bu iaşe gemisini fevkalâde yana yatmış olarak bırakmıştır. lerin fekrarmdan ibaref felâkki ediyor Nevyork 29 (a.a.) Reis Ruzvelt tarafından fevkalâde ahval vaziyetinin İ. ânı Nevyork gazeteleri tarafından cu. yük başhklarla neşredilmiştir. Nutkun sarih surette Hitler aleyhtarı mahiyeti hassaten kayd ve işaret edilmiştir. Neşredilen tefsiratta Reisicumhur ittifakla tas\ib edilmektedir. Bazı gazeteler Reisicumhurun nut kunu bilkuvve harb ilânı olarak teisir ediyorlar. Nevyork Times ve Nevyork Herald Tribune gazetelerine göre nutuk müs takbel bir icraaün sağlam temellerini atmaktadır. P. M. gazetesi ilk sahifesinde şunları yazıyor: • Bizim çıkardığımız netıce, harbde bu. unduğumuzdan ibarettir.» Nevyork Post gazetesi de büyük başlıklar altında şöyle diyor: «Devlet Reisimiz açık konuştu. Donanmamız, başka hiç bir ihtara lüzum görmeksizin Dakar'la Açores ve Yeşilburun adalarını müdafaa İçin harekete gc^ecektir.» Nevyork umumî velisi Lehmann şunarı söylemiştir: «Nutuk, hürriyetleri için şeoaatle dövüşenlerle henüz hürriyetlerini muhafaza edenlerin itimadlarını ve kuvvetlerini tazeleyecektir.» Cumhuriyetçilerden Lâmberson şöyle demiştir: «Devlet reisimiz, Hitlerizmin ölüm iâmını imzalamış bulunuyor.» Alman resmî tebliği Berlin 29 (a.a.) Alman resmi tebliği: Şimalî Afrikada Alman İtalyan kıt'alan Tobrukta muhasarada bulunan İngiliz askerlerinin yeni huruc teşebbüslerini tardetmişler ve düşmana zayiat verdirmişlerdir. Alman muharebe tayyareleri Tobruk yakmlarındakiı mühimmat depoların bombardıman etmişler ve bir çok infilâk vukuuna sebebiyet vermişlerdir. Alman tahrib tayyareleri Sollumun şarkında İngiliz zırhlı otomobillerile bir çok kamyon tahrib etmişlerdir. Marsa Matruhun simalinde büyük bir düşman şilepi bombalaria yakılmıştır. Almanya üzerinde Londra 29 (a.a.) Evvelki gece havanın fena olmasına rağmen İngiliz bom. bardıman tayyarelerinden müteşekki! ufak bir kuvvetin Almanyamn şımali garbisindeki askerî hedeflere karşı akıniar yapmış olduğu bildirilmektedir. Uzak menzilli toplann faaliyeti Londra 29 (a.a.) Fransız sahilinde bulunan uzun menzilli Alman topları ge. ceyarısından sonra Manş üzerlnden ateş açmışlardır. Muntazam fasılalarla kısa bir müddet için salvolar atılmıştır. Almanların Boulogne civannda bulunan bir bataryayı kullandıklan sarulıyor. İtalyan tebliği Roma 29 (a.a.) İtalyan tebliği: Şimalî Afrikada Tobruk ceplıesinde yirmi yedi mayıs gecesiie 28 mayıs sabahı düşmanın yapmış olduğu taarruzlar kırıl mıştır. İngiliz tayyareleri, Bingazi ve Derne üzerine bir kaç bomba atmıslardır. Torpidoîarımız, iki düşman tayyaresini düşürmüşlerdiı. Bir İngiliz zabiti esir edilmiştir. Şarkî Afrikada Galla ve Sidamo mıntakasında kıtaatımız, göller civarında Omo nehrinir. sol sahilinde muharebeye devam etmektedirler. tngiltere üzerinde Londra 29 (a.a.) Hava işleri Nezaretinin bu sabah neşredilen bir tebliğın. de düşmanın İngiltere üzerindeki faaüyetinin geçen gece daha evvelki gecelere nazaran daha büyük olduğu bildirilmek. tedir. Birbirinden çok uzak olan bir takım tnmtakalara bilhassa şimali garbî, &ark ve cenubu şarkideki sahil mıntakalanna bombalar aülmıştır. Bir mıktar hasarat ve telefat kayde dilmiştir. Cenubu şarkideki bir mınlakada bir takım kimseler meskensiz kalmışlardır. Düşmanın lâakal bir bombardıman tayyaresi düşürülmüştür. Londra 29 (a.a.) Hava ve Dahilî Emniyet Nezaretlerinin dün akşarc neşredilen tebliği: Bugün fecirden akşama kadar pek az düşman tayyaresi Büyük Britanya İçle. £ ı e , o da sahiiden iübaren kısa b i r m e * safeye kadar nüfuz etnıiştir. JÖğleden sonra İskoçyanın doğu ce Ü nubu üzerinde avcı tayyarelerimiz düşmanın bir bombardıman tayyaresini dü. şürmüşlerdir. Az mlktarda düşman tayyaresi Kent kontluğunun doğu kısmı üzerinde kısa uçuşlar yapmışlardır. Saat 2 ye kadar bomba aüldığına dair hiç bir rapor gelmemiştir. Tokyo 29 (a.a.) Harbiye Nazın General Togo, dün generallerle yaptığı bir toplantıda Japonyanın vahim bir vaziyetle karşılaşmak mecburiyetinde olduğunu söylemiş ve emekli 25 gene İngilizler göğüs göğüse muharebe» lerden sonra Hanyayı terkettiler ralden bu vahim vaziyette kendisile sıKahire 29 (a.a.) Giridde yapılİngiliz Amirallığının tebliği kı işbirliği yapmalannı istemiştir. Londra 29 (a.a.) AmiıaUık daıresiGeneral Togo, müteakıben Arıupa ve makta olan çarpışmaların şiddeti, münin tebliği: Çin vaziyeti hakkında izahat vermiştir. temadiyen değişen vaziyeti kolayca göstermek imkânmı vernıektedir. Şiddetli Alman Bismark zırhlısının tahribinin M. Matsuoka'nın sözleri son safhası hakkmJa hâlâ bazı tafsilât Tokyo 29 (a.a.) Hariciye Nazırı göğüs göğüse çarpışmaiar, hücum ve vermek mümkün bulunmaktadır. Matsuoka gazetecilerin suallerine ce mukabil hücumlar olnıuş ve bunlarm neticesinde İngiliz kıt'alan sırf muha2627 mayıs geceji, donanma tayyare vab vererek şunları söylemiştir: c Ruzveltin nutku hakkında müta sımların kahir aded fatkiyeti karşısmda lerinin torpü hücumları ve evvelce bildirihniş olan gemilerden başka Sikh ge ea beyan etmek istemiyorum. Çünkü geri atılmışlardır. Giriue İngiliz kıt'a ve malzeme takviyeleri ğelmiştir. Kanmisinin de iştirakile destroyerler hücu buna lüzum görmüyorum.» diye etrafında yeni çarpıjmalar olmuşmu neticesinde Bismark'ın süra'ti büyük Uzaksarkta vaziyetin değifmesî tur. Resmo etrafında vazSyette değişikmiktarda azaltılrr.ış ve dümen mekanizmuhtemel lik yoktur. İngiliz kıt'alarının son günması çalışmaz bir hale sokulmuştur. Vaşington 29 (a.a.) Röyter ajan lerde bir çok muharebelere sahne olMaamafih Bismaık'm esas ve tâli taretsından: muş olan Hanyayı terkelmiş bulundu> leri müessir kalmakta devam etmiştir. Reisicumhurun radyo ile neşredilmiş Anavatan filosu başkumandanı, şa nutkunu irad etmeslnden evvel müşa ları bittabi aşikârdır. fakla beraber Bismark'ı çevirmek ve rünileyh ile bir kaç saat görüşmüş olan Alman askeri 30 binî buldu KingGeorge ve Rodney'in toplarile üksek idare erkânmdan bir kaç zat, Kahire 29 (a.a.) Yarıresmî mahbatırmak niyetinde idi. Fakat mütehav resmi Amerikan mahfilinde Japonya fillerde, Giride hava yolile nakledilen vil ve meşkuk rüyet şeraiti dolayısile nın mihvere lltihakının yakında kıy Alman kıt'alarının miklan 30 bin oladüşmanı çevirmeden evvel gündüzü metini kaybedeceği zannının gitgide rak tahmin edilmektedv. Fakat şu cibeklemek icab eylemiştir. kuvvet bulmakta olduğunu söylemlşler het kaydolunmalıdır ki bugünkü şeraSaat 9 dan biraz evvel, KingGeorge dlr. Ayni zevat, bu sözlerinl teyiden itte miktar hakkında doğru bir fikir ve Rodney, esas taretlerile düşmana a Reisicumhurun Büyük Okyanus mese elde etmek fevkalâde güçtür. Deniz yolu teş açmışlardır. Bu iki zırhknm ateşi elerinden bahsetmemiş. olması keyfl ile hemen hemen hiç asker çıkarılmamıştır. düşmanı susturmuştur. yetini üerl sürmektedirler. Askerî mahfillerde, vaziyet, çok vuBaşkumandan o zaman, Dorsetschire'e Bu zan ve tahminin iş mahıillnin Bismarkı' tyrpille batınr.ak emrini ver Tokyoda nüfuz kazanmakta olduğu zuhsuz olarak tavsif edilmektedir. miştir. Evvelce bildirilmiş olduğu veç nu ve bu mahfilin rey ve mütalealanYork İngiliz kruvazorü battı hile, Bismark, bu suretlc, 27 mayıs saat nın icabında askeri mehafllin mütaleaLondra 29 (a.a.) Amirallık daire11 i bir dakika geçe batmıştır. anna galebe çalacağını bildlren blr sinden tebliğ edilmiştir: Bismark'ın mürettebatından yüzden habere istinad etmekte oldugu söylenBir müddet evvel hasara uğrıyarak fazla subay ve er kuvvetlerimiz tarafın mektedlr. Suda körfezinde tamir edilmekte olan dan toplanmıştır. Bunlar, harb esiridir. Âyan azasından mezkur mecHsln ha Britanyanın 8250 tonluk York kruvaBismark'ın battığının ertesi günü, Al riciye encümeni reisi George, Ruzveltin zorü o zamandanberi müteaddid defaman zırhlısmm batmasile neticelenen Büyük Okyanus meselesinden bahset lar bombardıman edilmıştir v e t a m a harekâta iştirak etmiş olan deniz kuv memiş olmasının manidar olduğunu men kaybedilmiş addedilmelidir. Gemivetlerimizin bir kısmı AJman tayyarele söylemiştir. George, Uzakşarkta vazl de yalnız 2 kişi ölmüş, 5 kişi yaralanrinin ağır hücumlarına maruz kalmış ette her hangi bir tebeddül vukuu mıştır. ür. Bu hücumlar esnasında, Tribal sını nun muhtemel olduğunu llâve etmiştir. Alman tebliği Reisicumhur muavini Wallace. Ruzfından Mashona destroyerine isabetier Berlin 29 (a.a.) Alman resmi tebeltin Infriltereye yapılacak erzak ve vaki olmuştur. Mashona, bilâhare batliği: Girid adasında Alman dag aveimıştır. Bu destroyerin mürettebatından malzeme teslimatınm ne suretle temin lan muvaffakiyetle neticelenen muhaedileceği meselesi hakkında daha bir subay ve 45 er kayıbdır. Kayıbların rebelerden sonra mağlub düşmanı takib en yakın akrabası mümkün olduğu ka beyanatta bulunmamış olmasından mü etmişlerdir. Bu kıt'alar Armlni koyuna teessir olduğunu söylemişti. dar sür'atle vaziyetten haberdar edil varmışlar ve epeyce esir almışlardır. miştir. Düşman, şimdiye kadar deniz üssü o (Baştarafı 1 inci sahifede) koyunun şarkındaki mevziler üzerine geri çekilmişlerdir. Pike bombardımanları yeniden, geniş bir mikyasta devam etmiştir. Dün, göğüs göğüse yapılan çarpışmalarda. düşman ve kıt'alarımız, her ikisi de ağır zayiata uğramıştır. Hood'dan yalnız üç kisi kurtuldu Londra 29 (a.a.) Londrada zannedildiğine göre Hood'dan yalnız üç kişi kurtulabilmiştir. Bunlann biri subay ikisi tayfadır. Muharebe kruvazorü o kadar anî bir surette berhava olmuştur ki infilâk anmda derhal ölmemiş olanlan kurtarmak için hiçbır ümid kalmamıştır. Hood'un normal mürettebatı 1341 kişi idi. Edenin nutku Berlinde tefsirler Berlin 29 (a.a.) Yarıresmî bir kaynaktan bildiriliyor: Ruzveltin nutku hakkmda, dün ak^arr. Berlinin siyasî mahhllerlııde şu müta • eada bulunuluyordu: Bu nutkun da şümulü Ruzveltin harbden önce ve harb esnasında söylediği diğer nutuklann aynıdır. Ve yeni hiç bir dellli İhtiva etmemektedir. . Juzvelt'in garb yarr küresinih tehlike altında bulunduğu idtjrasma dinteyi$jDtrini daha ziyade. ikaaa töşebbüs.eU mesimanalı görülüyor. Ayni mahfillerde lâtin Amerika dev. etlerine, nutkun bilhassa bu kısmınm ne kadar tesir edebileceği hususunda ısrar edilmemektedir. Garb yarı küresinin Almanya tara fından maruz olduğu tehlikelere mütedair Ruzveltin söz tufanına gelince: 5erlin bunlarm esassız ve yersiz sözler oiduğu mütaleasındadır. Reisicumhurun sarih olmıyan ifade tarzına binaen, Al. man Hariciye Nezareti bu kadar müphem bir İfade karşısında resmen vaziyet alraaktan imtina edecektir. Kâfi derecede bilinen Alman noktai nazarına gelince, Hitlerin ve büyük Amiral Reader'in beyanaUarı hatırlatılmaktadır. Alman Hariciye Nezareti Ruzveltin nutkunu fevkalâde mahiyette telâkiü etmemektedır. Sollum cephesinde son vaziyet Kahire 29 (a.3.) Röyter ajansının garb çölünde ileri İngiliz kuvvetleri nerdindeki mulıabiri bildıriyor: Salı günü öğleden sonra İngiliz kıt'aları Mısırda Alman ilerleyişine nihayet verdirmişlerdir. Bu hat, Sollumun takriben üç kilometre şarkuıda bir noktadan başlayan ve ccnuba doğru elli*TÖlometfe derinliğinde çölr üzanan kararsic bir hattîri. Sal» akş.anu y e ç a r ş l f t ba sabahı Almanlar daha ileri gitmeğe teşebbüs etmemişlerdir. Öyle anlaşıhyor ki Almanlar ileri hareketlerinde tekrar kazandıkları mevzileri tarsin etmekten başka bir şey yapmak fikrinde değil lerdir. Bu mevzilerin en mühimmi Halifaya geçididir. Bu geçid Sollum ve Sidi Süleyman yüksekliklerine yol vermektedir. Sidi Pülejnnan, Sollumun 15 kilometre kadar cenubunda çöl yaylasında hafif bir yüksekiiktir. Almanlar bu mevzileri muhafaza etrr.ek suretile sağ eenahlarını müteharrik İngiliz kollannı çevirerek arkadan vuımalarma mâni olmağı ümid ediyorlar. Almanlar, Sollum köyünü işgal etmektedir. Bİrkaç binası hasara uğramış olan bu köyün haddi zatmda hiçbir sevkülceyş ehemmiyeti yoktur. Almanlar İngiliz zayiatımn çok üstünde zayiata uğramışlardır. Almanlsr pazartesi akşamı esash taarruzlarını yaparken Libya hududu boyunca cenuba doğru da bir kol gön dermişler ve Sollumdan bir kaç kilometre mesafede bulunan küçük bir hudud karakolu muhafızlarını da oradan çıkarmışlardır. fBas tarafı 1 ind fahifede) zaman bu sel, Hitler'i ve avenesini, Kısling'leri ve daha bir çok şeyleri süpürüp götüren hesab görme, genis ve çok şiddetli olacaktır. Ruzvelt'in nutkunun bıraktığı intıba Alman tebliği Hava Nezaretinin tebliği Lonura 29 (a.a.) Ingiıiı Hava Nezaretinin tebliği; Dün sahil muhafaza servisine mensub tayyareler, ticaret gemilerine hücuma teşebbüs eden müteaddid düşman tayyaresini geri püskürtmüşler ve hasara uğratmışlardır. Bu düşman tayyarelerinden bir tanesi, Hudson modeli bir tayyaremiz tarafından denizt düşürülmüştür. İki tayyaremiz kayıbdır. Dün gündüz, bombardıman tayyarelerimiz, düşman sahil seyrüsef ainini »araşürmağa devam etmişlerdir. Küçük bir İaşe vapuru görülmüş ve hasara uğratıimıştır. Bu harekâttan bir bombardıman tayyaresi dönmemiştir. Gece, fena havaya rağmen, bombardıman servisine mensub küçük bir teşekkül, Almanyamn şimali garbisindeki hedeflere hücumlar yapmıştır. Bu hare kâttan bir tayyaremiz dönmemiştir. Yeni Zelândada Alman tebliği Berlin 29 (a.a.) Alman resmi tebÜği: Alman tayyareleri silâhlı keşif uçuşları esnasında dün İrlandanın garbında Tribah sınıfından bir muhrib batırmışlardır. Bu muhrib kalabahk bir İngiliz kafilesine refakat ediyordu. Ayni tay yareler ikinci sınıf bir kruvazöre bom. balar isabet ettirmişlerdir. Manş sahiline yerleştirilmiş olan uzun menzilli Alman bahriye topları Folkestone cıvarmda bir Ingiliz gemi kafilesine ateş açmıştır. Bu gece muharebe tayyareleri Ingil. terenin cenub ve garb sahilindeki li manları müessir surette bombalamışlardır. Alman avcılan, kendileri zayiata uğramaksızın 4 İngiliz muharebe tayyare. sile diğer düşman tayyarelerine refa. kat eden iki avcı tayyaresi düşürmüşlerdir. Bu tayyareler İşgal altındaki mmtakalarla Alman koyu üzerinde uçmağa teşebbüs etmişlerdir. Bu gece münferiden uçan düşman tayyareleri şimal sahili mmtakasmda infilâk ve yangın bombaları atmışlardır. Fakat bunlar pek az hasar yapmışür. Donanma dafi bataryaları hücum eden tayyarelerden birini düşürmüşlerdir. 22 mayıstan 28 mayısa kadar düşman ceman 52 tayyare kaybetmiştir. Bu tayyarelerden 30 u hava muharebelerinde veya dafi bataryalar tarafından düşü. rülmüş, 12 si de harb gemileri tarafından tahrib edilmiştir. Diğerleri yerde tahrib edilmiştir. Ayni devrede 35 Alman tayyaresi kaybedilmiştir. Kahire 29 (a.a.) Yeni Zelanda Başvekili Fraser, Amerika Cumhur Reisi Ruzvelt'in söylemiş olduğu nutkun Yeni Zelândada bütün halk tarafından hararetle karşılanmış olduğunu beyan et miştir. Ruzvelt'in azimkâranp sözleri bütün dünyada akisler husule getirmiş ve hürriyeti ve insanlarla milletier arasındaki münasebetlere şerafet bahşeden herşeyi sevenlerin kâffesini sevindirmiştir. Böyle bir fiiî yardım sayeslnde davamızm, muvakkat müşkülâta rağmen kat'î zaferle neticeleneceği muhakkaktır. İngilizler Bağdada yürüyor Kahire 29 (a.a.) İngiliz resmî tebliği: Irakta, Fallujamn şarkında bir çarpısma neticesinde, İngüız kuvvetleri 14 Irak subaymı ve 92 erbaş ve askerini esir almışlardır. Basreda vaziyet sakindir. Basradan başka bir İngiliz kuvveti, Fırat boyunca ileılemektedir. Çinde Çunking 29 (a.a.) Ruzvelt'in radyo ile neşredilen nutku Çin resmî mahfillerile halk arasında büyük bir alâka uyandırmıştır. Nutkun çince tercümesi, mahiyetini etraflı bir surette tetkik edebilmesi için ÇanKayŞek'e gönderümiştir. Ruzvelt'in nutkunda Çinin yapmakta olduğu mücadeleden bahşeden kısımlara hususî bir ehemmiyet atfedilmektedir. Çin mahfillerindeki ilk intıbaa göre, bu açık beyanatı, hem Avrupada hem de Pasifikte mühim bir takım hâdiseler takib edecektir. Bu mahfillcr ,ayni za manda, demokrasilere yardım meselesinde müspet tedbirler alındığına da kani bulunmaktadırlar. İngilizler Hanmikta'yı zaptettiler Kahire 29 (a.a.) İngiliz hava kuvvetleri tebliği: Irakta Falluja ile Bağdad arasmda yarı yolda HanmiktHnın İngilizler tarafından zaptedilmiş olduğunu bildirmektedir. Hava akınlan Hindistanda 13000 tayyare için tahsisat kabul edildi Vaşlngton 29 (a.a.) Meb'usan meclisi maliye tali komilesi, ordu için 13.000 tayyarenin tedariki masrafı olarak Ruzvelt'in istediği ıki milyon 790 milyon dolarlık tahsisatı kabul etmiştir. Bombay 29 (a.a.) Hmd gazeteleri, Ruzvelt'in nutku üzerine serdedtmekte oldukları mütalealarda büyük Amerikan cumhuriyetinin harekete geçmeğe sür'atle hazırlanmakta olduğunu bilhassa kaydetmektedirleı. Umumiyetle Hlnd gazeteleri, gerek bu nutku ve gerek Amerikanın fevkalâde ahval mevcud olduğunu ilân etmesini hararetle selâmlamaktadırlar. Maamafih bir tesir yapacaktır. Birleşik Amerika bir kaç gazete, Amerika Cumhur Reisâ harb karşısmda kat'i bir vaziyet almaknin «daha ileri ^itmemiş olmasındam tadır. Ruzvelt bu kıt'adaki milletleri Amerikan hürriyetini korumak için birdolayl teessür izhar etmektedirler. liklerini muhafazaya davet ediyor. BeBrezilyada yaz Sarayda irad edilen nutuktan sonra Rio de Janeiro 29 (a.a.) Ünited taşıdığı isme lâyık hiçbir Anîerikalı müPress: Hemen hernen bütün matbuat dafaa tedbirinde fedakâılığını esirgiyeReisicumhurun nutkunun intıbaı altın mez. Bugünkü vaziyette Vaşington, Monroe, dadır. Jefferson, Lincoln ve Wİlson da tmkı Correio Mamha gazetesi diyor ki: Nutkun bütün dünyada çok büyük Ruzvelt gibi hareket ederlerdi. Kahire 29 (a.a.) İngiliz hava kuvvetleri karargâhından Irakta hava kuvvetleri. kara kuvvetlerimizin çarşamba sabahı Hanmiktanm zaptı ile neticelenen rr.uvaffakiyetli harekâta mütemadi 5'irttte muzaherette bulunmuştur. Gündüz, kıt'alarımız Bağdada doğru ilerlerken. acvılarımız mütemadiyen kesifler yaprraştır. Bakubada iki düşman tayyaresi mitralyöz ateşine tutulmuş ve ciddî hasara uğratılmıştır. Deyritor ve Tüdmür tayyare meydanlarına hücumlar yapjlmıştır. bombalar hangarlar civarında natlamış ve yerde bulunan tayyareler hasara uğratılmıştır. ! Berlin 29 (a.a.) Aîman ordulan başkumandanbğının tebÜği: Alman kruvazörlerinin Okyanuslardaki harekâtı esnasında düşman 52 bin ton hacminde geml kaybetmiştir. Bu miktardan 41 bin tonilâtosu şimdiye kadar bir çok vapur batırmış olan harb gemisi tarafından tahrib edilmiştir. Mezkur harb gemisi bu suretle ceman 10 bin tonluk gemi tahrib etmiş bulun maktadır. Irak, Suriye ve Arab istiklâli Bismark saffıharb gemisi 24 mayıs ittihadı akşamı beş İngiliz tayyaresi düşürmüş Eden, Irak hakkında demiştir ki: 26'27 mayıs gecesi kendisine hücum Alman paraşütçülerine yapıldığı < Kral naibinin bir kaç gün evvel eden düşman muhriblerinden birini ba. Iraka avdetindenberi, sayılmaz derecede söylenen muamele tırmış, diğer birinde de yangın çıkar . sadakat mesajları almış ve bütün memBerlin 29 (a.a.) Yarıresmî bir kaymıştır. leketin muzaheretini eiJe etmiştir. Ra naktan bildiriliyor: şid Alinin bir çok taraftarları şimdi İyi malumat alan askerî mahfillerde firar eylemiştir. Irakı, pek yakında dik dün akşam matbuat m ümessillerine yatatöründen ve taraftarlarından kurtara pılan beyanata göre. Alman başkumancağımızı ümid etmekteyım. Irakın is danlığı Alman paraşütçüierine bir çok tiklâline karşı hiç bir fena niyetimiz ahvalde hukuku düvele tamamile mu(Bas tarah 1 ind sahifede) yoktur.» gayir muameleler yapılmış olduğunu Eden, Suriyenin isfiklâl emellerine öğrenmiştir. Meseleye yakında resmen bir tedbirin derpış ediunediğini de söykarşı İngilterenin duyduğu büyük sem vaziyet alınacaktır. Şimdilik bu hususta lemiştir, Reis, haricî siyaset lıakkında sorulan patiyi bir kere daha teyid etmiş ve de henüz tafsilât vermek mümkün deSil» dir. müteaddid suallere cevab vermekten miştir ki: c Birçok Arab mütefekkirleri, Arab kaçınmış ve bunlann Hitler'in elde etİtalyan tebliği mek arzusunda bulunduğu malumatı milletleri için, şimdikitıden daha yükRoma 29 (a.a.) İu.lyan ordulan sek derecede bir vahdet arzu ediyorteşkil eylediğini kaydeylemiştir. lar. Bu mütefekkirler, bu birliği \rücude umumî karargâhının 358 numaralı tebRuzvelt, Amerikan karakol sisteminin getirmeğe gayret ederken İngiliz mu liği: genişletilmesine halen lüzumlu olduğu Kıtaatımız, Alman kıtaatı ile mesai zaheretini ümid eylemektedirler. Dostfikrinde bulunup bulunmadığını billarımızdan gelecek böyle bir hitab, ce birliğinde bulunmak üzere dün Giridde dirmekten imtina eylerciş ve bunun askaraya çıkanlmıştır. Bombardıman ve vabsız kalmamalıdır.» kerî mahiyette bir mevzu teşkil ettiğini torpil tajryarelerinden müteşekkil hava söylemiştir. Sulhtan sonra yapılacak ifler filolanmız, zarkî Akderıizde müteaddid Ruzvelt, Amerikan Büleşik devletleri Eden, Avrupanın istikbalinden ve ma \ d e f a l a r düşmanın deniz teşekküllerine hükumetinin Japonyaya petrol ihraca etmişlerdir. Tayyarelerimizin nevî ve maddî yeniden tanziminden bah hücum tının tahdidini derpiş edip etmediği torpilleri üç İngiliz kruvazörüne isabet setmiş ve şunları söylemiştir: hakkmdaki suale, halen böyle bir ni« Hiç kimse, eski dünyanın teşevvü etmiştir. Diğer bir kruvazöre de bomyeti olmadığı cevabını vermiştir. balar isabet etmiştir. Bazı suallere doğrudan doğruya ce şüne dönmek niyetinde olduğumuzu düGirid şehirleri nasıl bombalandı? vab vermekten kaçınmış olan Ruzvelt, şünmemehdir. Sulh avdet edince, harb zamanının malî tesviye suretlerinde Londra 29 (a.a.) Aimanlar tarafınHitler'in bilmek istediği şeylerden bir tanesini filo karakol gemilerinin tica gevşetmeler yapacağız ve bu gevşetme dan Hanyanın insafsızca bombardımam reti himaye için yeni tedbirler ittihaz ler, enternasyonal ticaretin mümkün en hakkında İş Nazırı Dimitratos bugün eylemek emrini alıp almadıklan teşkil geniş temeller üzerinde yeniden doğma tafsilât vermiştir. Kahireden gelen bir NADIR NADİ ettiğini, Hitler'i alâkaJar eden diğer sı imkânmı verecektir. Esash bariz vasfı telgrafa göre Dimitratos, Alman hava meslelenin de İngilterenin ne kadar eşya ve hizmetler mübadPİesi olacak en kuvvetlerinin mezkur şehre yaptığı gün« tonilâtosu kaldığım bilmek olduğunu ternasyonal mübcdeleler sisteminin in düz hücumu esnasında Giridin merke» tngiliz Norveç askerî zinde bulunuyordu. kişafını görmek ümidindeyiz. söylemiştir. anlaşması Dimitratos pike uçuşu yapan bombarLord Halifax'ın Ruzveltle Kurtanlacak memleketler için Londra 29 (a*.) İngiliz ve Nordıman tayyarelerinin intiıâk bombalarfyaptığı mühim mülakat veç Hariciye Nazırları dün bır anlaşma Kurtarılacak memleketler ve belki di le sokaklarda derın yarıklar açtıklarınl Vaşington 29 (a.a.) İngiltere bimza etmişlerdir. Bu anlaşma Ingiltereğerleri de, bidayette, bu memleketlerin ve büyük hasarlsra sebebiyet verdiklede» bulunan Norveç askerî kuvvetleri yük elçisi Lord Halifax ve İngiliz ik intikal devresini geçirme^erini mümkün rini söylemiş ve yağdırılan yangm bomnin tensikine ve nasıl ve nerede kulla tısatçısı Kaynes, Reisicumhur Ruzveltle kılmak için, kaynaklann müşterek bir balannın tahribatı büsbütün fazlalaş yaptıkları mülâkattan sonra, Amerikanılabileceklerine dairdır. vaziyete konmasma ihityaclan olacaktır. tırdığını ilâve etmiştir. İki hükumet de harbi ancak zaferle nm millî müdafaaya aid istihsalâtı ile Sosyal emniyet, harbden sonra dahilî Yakılan b'nalar arasında İki hastane bıtirmek hususundaki azımlerini anlaş umumî iktısadî vaziyetin de diğer me ve haricî slvasetunizin ilk hedefini teşde vardır. Bu hastanede bulunan hasmada tebarüz ettirmişlerdir. Harb ga seleler arasmda görüşüldüğünü söyle kil etmelidir. taların hepsi ölmüştür. yelerinden birinin de Norvecin Alman mişlerdir. Mütarekeden sonraki devrede bütün Bu menf ıır hücumu alçaktan uçan avLord Halifax demiştir ki: bovundurueundan tsmamile kurtarılaAvrupada kıtlığın, para kargaşalıkları cı tayyarelerinin taarruzu takib etmiş« İngiltereye giden gemilerin hirak hürriyet ve istiklâıine kavuşması nın ve el emeğinde. piyasalarda ve fiat tir. Bu tayyareler. evlerinin dumanı tüoldusu hususunda iki taraf mutabrk mayesi için alınacak yeni tedbirler melarda geniş tahavvüllerin önüne geçmek ten enkazı arasında sığınacak bir yer aselesi görüşülmemiştir Eu, Reisicumhuolduklanm beyan etmişlerdir. Bundan için, diğerlerile birlikte çalışmak arzu rayan sivilleri mitralyöz ateşine tutmuşbaşka, âkidleı) Norveç askeri kuvvet ra aid bir iştir.» sundayız. Almanya, kendi rolünü oyna lardu. «Ruzvelt filen diktatör olmuştur» lerinin muhafazasmda müşterek menmalıdır, fakat Almnnyanın şimdiye kaAlmanlar .müdafaa tertibatmdan mahfaatleri bulunduğunu müşahede ederek Vaşington 29 (a.a.) United: Vakdar Avrupanın tanımış bulunduğu ebu kuvvetlerin müttefik ordularile iş tile Birleşik devletler reisliğine Cumrum bulunan ada merkezinin ihtiyarlabirliği yapmalannı temin maksadile ten huriyetçiler namma namzedlik koymuş fendilerin en fenası olduğunu hiç bir rını, kadmlannı ve çocuklannı kütle zaman unutmamaiıyız. Siyasî ve askerî sikine karar vermişlerdr. halinde katlederck ve şehri kesif bir olan Alfred London, Ruzvelt'in nutku sulh şartlarınuz, Almanyamn fena habombardımana tâbi tutarak bu husustaki hakkında şunları söylemiştir: reketlerinin tekerrürüne mâni olmağı isrökorlarına bir cinayet daha ilâve etmişSosyete Şilep içtimaı « Bu nutuk Amerikada demokrasitihdaf edecektir. Sonun ne zaman gelerdir. Sosyete Şilepin heyetl umumiyesi bu ye hatime çekmiştir. Ruzvelt filen dikleceğini kimse tahmin edemez. Fakat gün şivketin tasfiye karannı vermek tatör olmuştur.» hemen hemen ikazsız olarak birdenbire üzere toplanacaktır. Sosyete Şilep serkırılmak, Alman mekanizması gibi sert üzerinde tesir icra edeceğji ve bu inkimayesi esasen evvelce de kısmı azami Hırvatlar Ragusaya girdiler keyfiyeti mekanizmanın mahiyeti iktızasından şaflardan müteessir olacağı Zagreb 29 (a.a.) Salâhiyettar kayitibarile hükumete aid olduğundan buunutulmamalıdır. dır. günkü içtima daha ziyade bir forma naktan bildirildiğine göre, Hırvat kıtYegâne hedeflerimizi, heyeti umumiAvrupanın yeniden tanziminden bahalan İtalya ile yapılan anlaşma mucilitenin icabı mahiyetindedir. yesile kıt'ada devemlı bir hal sureti ve sedilirken, buradaki hal suretinin başka Dubrovnik Sosyete Şilepin üç şilepi şimdJ De bince bu sabah saat 10 da yerlerde, meselâ Uzakşarktaki intoçaflar dahili sulh teşkil eylemektedir.» «Ragusa» ya girml§lerdir, njzyollan eünde bulunnoaktadır. Eden, Amerika Birleşik devletlerinden şöyle bahsetmis.tir: < Ruz\'elt, dünyadaki hür milletere yol göstermiş ve büyük bir devlet adamına yaraşır imanlı bir hareket yapmıştır. Ruzveltin nutkunun esasını, hür milletlerin millî mevcudiyetlerinin en nihayet denîzlerin serbestisine bağh bulanduğu beyanatı teşkil etmiştir. Bu, ayni kuvvetle Britanya imparatorluğu için de doğrudur. Ruzvelt'in bu nutku, dünya tarihinde bir merhale teşkil eden bir hâdisedir ve reis, sözleri ile, dünyanm en kudretli milletinin kat'î azmine tercüman olmuştur.» larak kullandığı Suda koyundan tamamile tardedilmiştir. Muharebe ve Stuka tayyarelerinden murekkeb kuvvetli teşekkülllr Giridin şimal sahilindeki tngiliz mevzilerine müessir hücumlar yapmıslar ve ada sulannda bir şileple bir karakol gemisini batırmışlardır. Tayyare dafi batarya lan iki İngiliz tayyaresi düşürmüşlerdir. İtalyan kıt'alan Giride çıkmışlardır. i tngiliz hava tebliği Kahire 29 (a.a.) İngiliz hava kuvvetleri umumî karargâhınm tebliği: • 27/28 mayıs gecesi. Girid plâjlannda ve Maleme tayyare meydanında Alman asker tahaşşüdlerine ve tayyarelerine karşı ağır hücumlar yapılmıştır. Kol muri, trlage ve Spekiakos nehri ara smda plâjda yüzden fazla düşman tayyareslne muvaffakiyetli hücumlar yapılmış, bunlann arasmda müteaddid yangın çıkartılmış ve bir miktar infilâka sebebiyet verilmiştir. Civardakl Skarparto adasında tayyare meyda nma bir bomba grupu düşmüş ve başka bir yangın çıkarmıştır. Ruzveltin alacağı gizli kararlar