17 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İnkılâbcı Genclik Gazetesi Yenf neslin en milmtaz flklr gencllğf Iştiraklle TUrk ne?riyatınca gttrUlmemUt yenl blr hareket uyandıracaktır. MiUİ is Haziranda çıkıyor. 18 inci yıl sayı: 6055 umhuriyet ISTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve raektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: Istanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 dan GIN tahrlbatınr tfîftemek Içln biimesi lâzım olan şeyler Yazan : Nustet Kulin. 50 kuruş Y A;S G I N ak Içfn H E RKrE S I N V Sah 17 Haziran 1941 Ahmet Halid Kitabevi ve Kitabçılarda Dün B. Millet Meclisinde hararetli münakaşalar oldu Fransa İtiraz edilen noktalar meselesi Düniin müttefîki, Fransa v e Ingiltere, bugiiniin gayriresmî ve yarının resmî muharibleri olmak vaziyetine düsmek istetnemekte samimî olunca, ortadaki çarpık v e çaprasık vaziyete elbette bir çare bulunur. uriyedeki kardeşler muhare besi Fransa meselesi içın yeni ve oldukça ağır bir buhran vesilesi oldu. Evvelki gün Berlin radyosu Alman salâhiyettar mahiillerinin Suriye muharebeleri üzerindeki noktai nazannı şoyle hulâsa ediyordu: Surije>e taarruı için lleri süriilen Alman tehlikesi sebcbi gayrivariddir. Çiinkü hakikatte Suriyeye herhangi bir Alman müdahalesi vaki olmuş değildi. Suriyede Fransaya vaki olan tecavüz Almanya nazannda Fransa ile İngiltere arasında bir meseleden ibarettir. Almanya bu vaziyet karşısında sadece seyirci olarak kalıyor. Fransa Suriyede zayıf olduğu için cereyan etmekte olan muharebeler üzerinde mıitalea serdine lüzum bile görmeyiz. Ancak neticesi ne olursa olsun bu muharebeler Fransa ile İngiltere arasında büâhare asla doldurulamıyaeak bir uçurum açıyor. Meselenin Almanya için mühira olan tarah işte burasıdır. Bu hulâsa ayni zamanda Fransa meselesinin ne olduğunu da bize en manab feklile anlatnus olöyor. Ç\mkü' Fransa meselesi esasen dünktt bu müttefik memleketin mütarekeden sonraki hayatında yavaş yavas İngiltere aleyhine kullanılacak ve nihayet İngiltere aleyhine dönecek bir memleket olabilmesi ihtimalinin meselesidir. Mesele iki tarafın, hatta Almanyayı da unutmazsak, iiç tarafın tâ bir sene evvelki Fransız mütarekesinden itibaren hep bu ihtimaü derpis eden düşüncelerinden doğmağa baslamıştı. Daha Reyno hükumetinin son giinlerinde Fransanın bir mütareke akdetmek mecburiyetile karşılaşması, İngiliz Fransız münasebetlerinde boğucu bir buhran husule getirmişti. Fransanın karşılaştığı mecburiyet iki devletin beraber harb yaparak beraber sulh akdetmek hususundaki esas kararlanna muhalifti. Biitün harb tertibleri bu esasa gore alınmış olduğu için, Fransanın bir mütareke ile aradan çekibnesi, İngiliz vaziyetini ilk bakışta gozler kararracak müşküllere salıyordu. Ezcümle Akdeniz havzasının bilhassa kara orduları itibarile idaresi Fransaya ayrılmıştı. Fransa: Ben oyunda yoğum, Dediği gün İngiltere bu çok ehemmiyetli koca cephede her şeyi adeta iğneden ipliğe yeniden kurmak mecburiyetile karşılaşmış olacaktı, ve bu biç de kolay bir şey değildi. İngiltere mütarekeye muvafakat ettiği zaman bilhassa Fransız donaıunası için bazı talebler dermeyan etmiş ve bazı şartlar ileri sürmüştü. Çiinkü İngiltere ayni zamanda Fransız kuvvetlerinin kendisi aleyhinde kullamlmasından da korkuyordu. Nitekim Ingiliz hükumetinin asla yenemediği ve tesadüfe bırakmağa da kail olamadığı bu korkulu vaziyeün ilcasiledir ki Merselkebir'de Fransız donanmasının tahribine tevessül ettiği görüldü. İngiltere bu korkularında belki tamamen haksız değildi. Çiinkü Bordeauxda mütarekeye karar veren yeni Fransız hükumeti içinde başlıca amil olarak Laval bulunuyordu. Bilâhare bu zatın mütareke ile teessüs eden vaziyeti nerelere götürmek istediği bütün an'anesile görüldü. Almanyanın Fransadan kendi hesabına mümkün olan her faydayı elde etm=k isteyeceği bedibi bir şeydi. Bütün bu hakikatlere rağmen Almanya ile Fransa arasında akdolunan mütareke Fransa için ağır olmakla beraber İngiltere için o kadar korkulu olmı\an bir şekilde ortaya çıktı. Almanya Fransız İmparatorluğunun idaresini tamamen Fransaya bırakıyor, Fransız donanmasmdan bu harbde istifade etmek istemiyeceğini alenen taahhüd ve temin ediyordu. Doğrusu Almanya Fransa ile akdettiği mütarekenin bu geniş şartlannda tam bir psikolocya anlayışile hareket etmiştir. Basta Maresal Peten olmak üzere Fransız ekseriyeti Fransanın İngiltere aleyhinde yeni bir alet gibi kullanılmasına muvafakat etmiyecek kuvvetli zihnî bir halet içinde bulunuyorlardı. Bu zihniyeti kale almadan yapılacak sert hareketlerin makus ve menfi neticeler doğurması ihtimali galibdi. Almanya mütareke şartlannda müsaadekâr hareket ederek Fransadan teYUNUS NADİ (Arkası sahife 5 sütun 1 de) Çiftçi mallarının Dün Sayda korunması kanunu da düştü Ziraat Vekili ve Mazbata muharririnin izahatinden sonra maddelere geçildi J I Suriye harbi [ Şam ve Beyrutun muhasarası tamamlanıyor Suriye açıklarında Ingiliz Fransız harb gemileri karşılaştı Kahire 16 (a.a.) İngüiz resmî tebliği Suriyede, Vişi kıt'alarının şiddetli mukavemetine rağmen müttefik kuvvetler sağ cenahında Kisveyi ve sahüde Saydayı muvaffakiyetle işgal etmişlerdir. Hedefi Alman girişine mâni olmak ve daha mühim Alman kuvvetlerinin muvasalatma takaddüm etmek olan bir harekette lüzumsuz kan dökülmesini önlemek için bütün gayretler sarfedilmiş olmasına rağmen merkez mıntakasında şiddetli muharebe inkışaf etmektedir. (Arkan sahife 5 sütun 2 de) Düsmek üıere bulunan Beymt sehir ve Hmanının tayyapeden altnmıs. bir resmi Asherı vaıtyet Dünkö Mecliste soı söyleyenlerden Ziraat Vekili Mnhlis Erkmen Manlsa meb'usn Refik tnoe Ankara 16 (Telefonla) Meclis bugün saat 15 te doktor Mazhar Gcrmenin başkanlığında toplandı. Çiftçi mallarının korunmasına dair kanun lâyihası ruznamede idi. Hararetli muzakereler ve münakaşalar yapıldı. Ziya Gevher Etili kanunun müstaceliyetle müzakeresini teklif etmişti. Rey konulsn takriri kabul edilmediğinden, kanunun heyeti vımumiyesi üzerinde söz açıldı. Refik İnce (Manisa) bu kanunla takıb edilen prensipler hakıknda izahat istedi. Kemal Turan da encümen veya (Arkası sahife 5 sürnn 2 de) Yeni bir dünya ~ «oğüyor ı ÇörçiPin Amerikaya hitab eden nutku Naaş hadlerini kat'iyetle «Şimdi ihtiyar aslan tayin etti tek başına mukavemet ediyor» «Ne olursa olsun sonuna kadar dayanacağız. Miitlehid olursak dayanacak, parçalanırsak yenileceğİD Ankara 16 (Telefonla) Mülki ve as kert barem kanunlannın birınci mad delerile maaşlardan bir kısmının emsali hasılları tebdil ve bazı derecelerin de raaaş miktarları tadil olunarak bu yeni miktarlann tekaüd ve harcırah hesablannda esas olacağı kabul edılmişti. Bu sebeble tekaüd kanununun 4 uncü mad. desındeki cetvel de bu esaslara göre de. ğiştirilmektedlr. Bu husustaki lâyıhanın son şekline gore bu cetvel şu şekli al. maktadır: Maag asıllan 126 Uâ 150 101 125 91 100 81 90 7180 61 70 51 60 41 50 TEKAÜD KANUNU ingiltere. Suriyedeki Vişi ordusuna Fransız generali düşmandan ziyade bir dost muamelesi Delhomm M. Blonyaparak ilerlemeğe çahşıyor del'le görüşmek üzere Yazan : Emekli General ^ Türkiyeye gelecekmiş Londra 16 (a.a.) Bu sabah Lon Suriye harekâtında Şamın teslimi için son safhaların manası müzakereler Ankarada H. Emir Erhilet I İngilizler Sollumda taarruza geçti Habeşistanda da bir general bütün maiyetile teslim oldu Garb çölündeki muharebe bütün şiddetile devam ediyor Kahire 16 (a.a.) Ortaşark İngiliz umum! karargâhının tebliği: Ldbyada, çöldekı kıt'alarımız Sollumun cenub ve cenubu »aıki mıntakasında mevzi tutmuş olan düşmana karşı dün taarruz hareketine girişmişlerdir. Hare I kât devam etmektedir. I Habeşistanda, Soddu mıntakasında J General Pralormo ile 2000 İtalyan askerl /5 teslim olmuştur. Goller muharebesinden' » sonra General Praiormo, tümeninin bakiyyesile dağlara kaçmıs ve o zamandanberi Habeş vatanperverleri tarafından mütemadiyeri hupalanmıştır. Nihayet yardımsız kalan general teslim olmuştur. Daha şimalde imparatorluk kuvvetleri başlıca İtalyan tecemmüüne karşı harekete devam etmektedir. Jimma mıntakasuıda Habeş vatanperverleri düşman kuvvetıne karşı şiddetle (Arkası sahife 5 sütun 7 de Beyruta 12 mil mesafede bulunmaktadır. Müttefik kuvvetlerin ileri hareketi, General Dentz'in Saydadan gerı çekilmekte olan esas ordusunu ikiye bölmek tehdidini göstermektedir. Bu esnada başka kollar, Şam kapılarında bir tevakkuf devresi geçirmeğe v'Arkası sahife 5 stitun 5 te İngilizier Habeşistan seferini bitirmek uzeredir. Eritrenin İtalyanlar elinde bulunan son iskelesi Assab da, denizden ansızın çıkarılan Hindli bir müfrezenin çevik bir hareketile zaptolundu. Habesistandaki İtalyan ordusunun son kalınnları da, birkaç müstahkem sarp ve yük. sek yaylada, her taraftan çevrilmiş ol duklan halde, son mukavemetlerini yapıyorlar. Bunlann iki Uç aydanberi yaptıklan şey, mümkün mertebe fazla İngiliz ve imparalorluk kuvvetlerini Habeşistanda oyalayarak baska semtlere gbnderibnelerine mâni olmaklır. Bununla beraber (Arkası sahife 2 sütun 1 de) ZİRAAT BANKASI Âf yon satın almağa baslıyor • Suriyede Alman Fransız işbirligi mi? Londra 16 (a.a.) Çörçil Amerikadaki Rochester Üniversitesi tarafından Derece kendisine fahrî hukuk doktoru payesi1 nin tevcihi münasebetıle ve mezkur Ü2 niversiteye teşekkür etmek maksadıîe 3 bugün Amerikalılara hitaben radyoda 4 irad ettiği bir nutukta Amerikamn ken5 di şahsına gösterdiği itimaddan bahse6 derek ezcümle şöyle demistir: 7 c Bu itimada lâyık olmak için ga8 liba çahşacağım. Fakat beni en ziyade (Arkası sahife 5 sütun 4 te Tutan 600 500 400 300 260 210 170 140 Tekaüd maaşı 154 135 116 100 88 80 Dün Fransız Ingiliz deniz harekâtına Toprak mahsulleri o Alman tayyareleri de fisi fiatlan tesbit etti iştirak ettiler Berlin 16 (a.a.) Yanresmî bir kayAnkara 16 (a.a.) Toprak Mahsulle naktan bıldiriliyor: ri Ofisinden tebiığ edilmiştir: Dün Alman bomba tayyarelerinin Su1 1941 senesi ufyon mahsulü, geçen riye sahili açıklarında oldukça kuvvetli senelerde olduğu gıbi, haşhaş ekimine bir İngiliz filosuna yaptıklan taarruzun müsaade edilen sahalarda müesses Tür Fransız kuvvetlerile işbirliğinin bir iAmerikalılara hitabede bulunan Alman kiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası şube fadesi olarak telâkki edilip edilmediğiAmiralı Lüzow ve ajanları marifetile müstahsilden mu ne dair gazetecilerin sualine Berlinin siyasî mahfillerinde şu cevab verilmiştir: bayaa edilecektir. « Bu taarruz İngiltereye karşı ya2 Mubayaaya 15 haziranda başlanapılmakta olan mücadelenin bir safhacak ve 15 eylulde nihayet verilecektir. sıdır. Alman hava kuvvetlerinin askerî Bu müddet zarfında afyonlannı Ziraat hedefıne gelince bu tali bir meseledir. Bankası şube ve ajanlanna satmıyanla Alman Hariciye Nezaretinde beyan orm, müddetin hitammdan sonra, vuku lunduğuna göre Alman Fransız as HORİA SİMA 25 sene kürek cezasına ntahkum edildi Bükreş 16 (a.a.) Bukreş askerl mahkemesi, âsi lejyonerlerin şefı Horıa Sima'yı 25 sene küreğe, sabık Hariciye Nazın Mıhal Şturdza'yı beş sene hapse, sabık Dahiliye N a a n General Petrovinesco'yu 7 sene hapse gıyaben mahkum etmiştir. Maznunlardan yedisi beraet etmiş. tir. Bunlar arasında Rumanyanın eski Berlin büyük elçisi Cretzianu bulunmaktadır. Diğer bir çok kimse. ler daha mahkum edilmiştir. Mahkeme hafiyyen cerayan etmiştir. 67 55 Nafıa Vekilinin beyanatı Amerikadaki (Arkası sahife 5 sütun 1 de) Avrupa ile şimendif er münakalâtı baslıyor Nafıa Vekili General Fuad Cebesoy, dün akşamki trenle Ankaraya hareket etmıştir. Fuad Cebesoy, hareke^tinden evvel, kendisile görüşen bir muharririmize şu beyanatta bulunmuştur: « Trakyada yaptığım müteaddıd seyahatlerde yol faaliyetini tetkik etmek başlıca meşgalemi teşkil etmiştir. Yalmz Trakyada değil, memleketin her tarafında esash yol faaliyeti vardır. Bütün eski yollar da tamir edilmekte ve yeniden birçok yollar yapılmaktadır. Avrupa ile şimendifer münakalâtını temin edecek köprülerin inşa ve tamiri meselesile doğrudan dogruya Miinakalât Vekâleti meşgul oluyor. Bununla beraber bu köprülerin temir edilmekte olduğunu ve pek yakında trenierin ışlemeğe başlayacağım size söyleyebilirim. olduğumuz büyük su(Arkan Mİtife 5 sütuo 1 de) bütün Alman konsoloslukları (Arkası sahife 5 sütun 6 da) (Arkast sahife 5 sütun 5 te kapatıldı Birkaç söx AMERİKA GAZETELERİ Trakyadaki köprüler tamir edilmektedir, Alman harb gemilebüyük sulama projesi hazırlanarak rinin torpillenmesini Vekiller Heyetine verildi istiyorlar Bir Alman Amiralı da bunun harb vesilesi olacağını söyledi Vaşington 16 (a.a.) Amerika Bireşik Devletleri Amerikadaki bütün Alman konsolosluklarıniE kapatılmasını îmretnuş ve bu konsolosluklar mıntakaarı dahilindeki Alman tebaasınuı seyahatini menetmiştir. Üç misal Rumelihisan, yalnız Türk medeniyetinin değil, Ortaçağ Avrupa medeniyetinin de en muhteşem eserlerinden biridir. Bu hakikati ne yerli, ne yabancı hiç bir insan inkâr edemez. Boğazın sularını okşayarak Anadolu yakasmı heybetli olduğu kadar şefkatli bakışlarla süzen o ecdad yadigârı güzelim abideyi, sırası geldikçe hürmetle anarız. Fakat sadece ananz. Surlar arasında Nuhu Nebiden kalma, birtakım dermeçatma evler vardır; lâubali bir eda ile tahta sırtlarını abidenin kalın duvarlanna yaslamışlar, sıntıp duruılar. Hatta, içlerinden bazılan şayanı hayret bir cür'etle, burcların tepesine kurulmuşlardır; leylek yuvalarını kıskanmışlar sanırsınız. Bu manzara, kendi tarihimize karşı gösterdiğimiz hurmetsizliğe bir misaldir. Vaziyetteki yakışıksızhğı farketmez değiliz. Zaman zaman yazılır, çizilir, münakaşa edilir. Alâkadar makamlar, oradaki beş on tahta ve teneke evi istimlâk ederek hisarı temizleyeceklerini vadederler. Bir sene tahsisat bulunmaz; ertesi sene vakit kalmaz. Ve seneler birbirini kovalarken çürüyen, kendiliğinden yıkılmaya yüz tutan teneke evler de bir yandan tamir görürler. Bu da tembelliğimize, azimsizliğimize, bir işi benimseyemememize misaldir. Gene geçelim. Diyelim ki, daha mühim işlerden dolayı belki vakit ve tahsisat hakikaten bulunamıyor. Nihayet beş on teneke evin bir müddet daha orada kalmasile hisar^ıkılacak değil a. Fakat daha feci bir manzara var: Surlann üzeri bakımsızlıktan bir nevi nebatat bahçesine dönmüştür. Şurada burada fışkırmış otlar görürsünüz; bazı yerlerde dal budak salmışlar, ağac olmuşlardır. Baharda çiçek açan bu ağaclar, gıdalannı, millî tarihimizi zedeleyerek teminjtderler. Ve biz karşıdan bakarız. ^». Bu ise, her geye rağmen hâlâ garblılaşamad" ğımıza misaldir. Italyadaki Amerikan emvali tesbit olunuyor Roma 16 (a.a.) Stefani ajansı bildiriyor: Amerika Birleşık Devletleri Reisinin Nafıa VekUi General Fuad Cebesoy (Arkası sahife 5 sütun 5 te N.