31 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BAŞTANBAŞA RE\KLİ VE Gİ'ZEL BİR Y I L D IZ YAZ SAYISI Türkiyenin en çok sevilen ve okunan mecmuası hazırladı. Yarm çıkacak olan bu sayıda 100 den fazla resim, karikatür, birçok hikâye ve cazib yazı bulacaksımz. HEB Y E R D E 1 5 KUBUŞ J 18 İflCI S3VI l 6 0 3 7 u m h u r iyet Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısnu: 24299 24290 Basmuharrir: 2236S. hpvoti 54?QS M=™ ır« MotV.»» hgtnv 0A7O0 OA">on r Rezzan Yalmanın fercümesi KAL İngilizceden terctha^^dşk ve macera romanıdır. HayatırA^^^>kud\ığunuz en heyecanlı ve mefBklı eser. 25 kuruş. İSTAÎ^BUL CAĞALOĞLU İSTÎ^BU ĞĞ Tcîgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: îstanbul No 246 PerŞ8nibB 3 1 T 1941 Ahmed H itabevi j ' Alman harb ı tebliği ' ( Sovyet harb I tebliği Smolensk'in şarkında Sovyetlerin yeni hücum teşebbüsleri ağır zayiatla tardedildi Şark cephesinde geniş harekât yapan Alman hava kuvvetlerine mensub bir filo uçuşa hazırlanıyor Nevel zitomîr bölgelerinde Kıt'alarımız düşmaıtfa anudane dövüşmeğe devam ediyor Şark cephesinden resimler: Alman bisikletli bolükleri, yanmakta olan bir şehre giriyorlar SILII KORKUSU! lşi prensipine irca ederek eğer muharibleri bugünkü şartlar içinde sulh sözlerine karşı telâf ve endiselerinde haklı görmek istersek o zaman şu hakikatle karşılaşmış oluruz: Heniiz harb kâfi derecede inkişaf etmemiştir, binaenaleyh bugün için sulhtan çok uzağız. Askerî vaziyet Cenubda, Dinyesterin 40 kilometre şarkında Balza şehri zaptedildi Berlin 30 (a.a.) Alman resmi tebüği: Dtişmarun Smolenskin şarkında ihata edilmiş bulunan Rus kuvvetlerini kurtarmak İçin Alman çemberini aşmak gayesile yaptığı yeni hücum teşebbüsleri akim kalıruş ve ağır zayiata uğrablmıştır. Şark cephesinin diğer bölgelerinde harekât plân mucibince devam etmektedir. Başvekil Ankarada Ankara 30 (a.af) Başvekil Dr. Refik Saydam bugün 9,20 de şehrimize dönmüf ve garda Büyük Millet Mecliri Reisi Abdülhalik Renda ile Vekiller, C. H. P. U. heyeti azaları, meb'uslar, Vekâletler erkâm, Ankara Valisi ve Emniyet müdürü tarafından karşılanmtştır. Rus ordusu Stalin'in takdirini kazanan gizli bir silâh kullanıyor Moskova 30 (a.a.) Sovyet istihbarat bürosunun tebliği 29 temmuz gunü kıt'alarımız Novor" zehev, Nevel, Smolensk ve Zitomir istıkametlerinde muharebeier yapmışlardır. Muharebeier bilhassa Slomensk istikametinde çok şiddetlı olmuştur ve düşman birliklerini takib eden mukabil hücumlanmızla mevzilerinden çıkanlmıştır. Düşman ağır zayiata uğramıştır. Diğer mıntakalarda keşif faaliyetleri ve mevzii muharebeier olmuştur. Hava kuvvetlerimiz kara kuvvetleri" mizle isbirliği yaparak muhtelif noktalarda düşman birliklerine darbeler indirmiştir. 27 ve 28 temmuz günteri hava kuv* vetlerimiz 74 Alman tayyaresini düşürmüslerdir. Bİam zayiatımız 51 tayya" redir. 28 temmuz gecesi Moskova üzerine yaptıklan hava akınında Almanlar evvelce bildirildiği üzere 9 değil, 10 tayyare kaybetmişîerdir. Hindiçiniyi işgal ettikten sonra Japonyanın Uzakşarkta takib etmesi muhtemel hedefler j» rtada ne fol, ne yumurta bu| lunmadığı halde harb içindeki milletler sulhtan korkuyorlar. Hatta sulhun kendisinden değil de lâfından, hatta hayalinden. Bir miiddet evvel Amerikan Hariciye Müstesarı Sumner YVelles'in makul ve âdil bir sulhun hangi sartlar üzerinde kurulabileceği hakkındaki bazı sözleri Almanyada hiddet ve şiddetle karşılannuştı. Şimdi de İngiliz Hariciye Na Japonya. (Sn Hindistanmda yaphğı J çok ehemmiyetli bir Japon Fransu zırı Mister Eden Almanyanın yapraası harekata dair ilk resmî tebliği pazar ittifak ordusu vücude gelmiş bulunmakmuhtemel bir sulh taarruzuna karşı tesi günü yaymış ve Fransa ile biraz tadır. ikinci veya iiçüncii defa bütün kapıları evvel akdettiği anlaşmaya uyarak, HinJaponya tarafından daima takviye edisımsıkı kapamaktadır. Almanya hakika diçiniyi herhangi bir yabancı işgalinden lebilecek olan bu ordunun vazifesi eğer ten bir sulh taarruzu yapacak mı? Ne korumak maksadile bu memleketin ce esas itibarile münhasıran Çin Hindiszaman?.. Şimdi bu devlet şark cephe nub dolaylanna asker sevketmekte de tanının müdafaası ise, tabiatile atıl kalsinde muazzam Sovyet kuvvetlerile çok vam ettiğini bildirmiştir. Hanoi'den ge mağa mahkumdur; çünkü şu anda, birçetln dehşetli muharebelerle mesguldiır. Ien bir habere göre Japonların Saygon kaç yüz bin askeri ve yüzlerle tank vo Bu vaziyettft.lnıluıtan bir devletin ça bölgesine çıkarjjıkları asketjn sayısı, uçağı Uzakdoğuda bir araya getirerek zib tekliflerle bir sulh taarruzu yap simdiye kadar 40,000 kisiye ulaşmış inıiş Fransız Çin Hindistanmı isfilâya kalması bngiinlerde hatıra bile gelmemek Bu miktar, üç tümenlik bir kolordu ile kışabilecek başka hiç bir devlet yoktur. lâzımdır. Halbuki bu ihtimal Mister bağlı kıt'alarına tekabül eder. FransızBirleşik Amerika bu işi yapamaı; Eden'in kafasında sabit bir fikir olmu larm Hindiçini işgal kuvvetleri de, aşağı çünkü onun ku\rvetli bir donanması şa benziyor. Onun içindir ki kendisi tek yukarı, bu kadardır. Japonya bu diya varsa da Hindiçiniyi istilâ edebilecek rar tekrar bu mevzu üzerinde durmakta nn haricden gelecek herhangi bir teca derecede muazzam bir orduyu (200.000 ve vatandaşlannı Hitler tarafından ya vüze karşı müdafaasını Fransa ile bir kişiyi) şu sıralarda, vapurlara bindirip pılacak bir sulh taarruzu karşısuıda likte deruhde ettiği için Hindiçinide, oraya sevk ve himaye edebilecek bir gevşememeğe davet eylemektedir. şimdiki halde, 6 tümenlik yani takri hal ve vaziyette değildir. Birleşik Ame(Arkası sahife 2 sütun 1 de) Sulhtan, sulhun lâfından, hatta tek ben 8090 bin kişilik, o dolaylar için Berlin 30 (Radyo) Alman kumandanlığı tebliğ ediyor: Smolensk ile Vjasma arasındaki şimendifer iltisak noktalarında 20 Sovyet trenile motörlü kollarmm ve kıt'aların (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Smolensk • Vjasma arasında tahrib edilen Sovyet tren ve tanklan H. Emir Erkilet Yazan: Emekli General Almanya Amerikayı itham ediyor Sovyetierle Polonya anlaştılar Moskova Lehistanın Vaşington, Cennbî tamamiyetini tanıyor Amerikayı müstemRusyada bir Leh leke haline getirordusu kurulacak Sovyet kıt'alan Alman hatlannın gerisini zorluyor Londra 30 (a.a ) Ofi Berlin radyosu, dün akşam Sovyet kıt'alarının Alman hatlarınm gerisindeki bir ç o i mukavemet noktalarını zorlamış olduklarım kabul etmiştir. Radyo, Almanın Ukraynadaki ileri hareketlerinin betaetini havaların fenalığı ile izah etmektedir. Rusyaya İngiliz yardımı Gizli müzakerelere başladı RuıvelHn müdair vesikalar ya messili Moskovaya vardı • mek istiyormuş kında neşredilecek Willlde'y* göre Ruslar eylule kadar dayanırsa Hitlerizm yıkılacak Şikago 30 (a.a.) Wendell Willkie beyanatta bulunarak, Sovyetler eylule kadar dayandıkları takdirde Hıtlerizme lihayet verilmiş olacağını söylemiştir. Wiilkie'ye göre Ruslar Alman ileri ha•eketini durdurabilirlerse Almanya bir^ıklarının tahmin ettiğinden evvel he zimete uğrayacaktır. Japon Başvekili Prens Konoye lifinden korkulur mu? Hemen soyleyelim ki İngiltere gibi hayat ve memat cidaline girismiş, bu uğurda iki yıla >akm müddettir çekmediği kalmamış ve müdafaa ettiği davası itibarile daha pek çok fedakârlıklara katlanmayı goze almış bir memleketin hükumeti için az çok caâbeli sulh teklifleri pek tehlikeli bir seydir. Zaten umumî surette harb halinde bulunan her memleket için vaziyet aynidir. Ciddisini aldatıcısından ayırmak zor sulh sözlerine meydan serbest bırakılırsa milletin mücadele kudretine gevşeklik ve muayyen hedefe müteveccih birlik azmine karısıkhk geIebilir. Malumdur ki harbi yapan nihayet millettir. Afrikada hava harekâtı artıyor Alman tayyareleri Marsa Matruh'a ve Süveyş kanalına akınlar yapıyorlar Berlin 30 (a.a.) Alman resmî tebliği: Afrikanın şimal sahili açıklarında Alman ve İtalyan pike tayyareleri Tobruğun şimalinde büyuk bir petrol gcmisini batırmış ve bir iaşe gemısıni de hasara uğratmıştır. Uzakşarktan bahsederken... Japonya bütün sür'atile harbe M. Roosevelt, Amerikanın harbe girmesi Prens Konoye'nin meselesini meskut mühim ifsaatı geçti Vaşington 30 (a.a.) Ofi: Dünkü gazetecıler toplantısında Ruzvelt, Uzakşarka müteallik siyasî meseleler hakkında beyanatta bulunmaktan imtına etmiştir. Gazetecilerin Birleşik Amerika için Avrupadaki vaziyetin mi yoksa Büyuk Okyanus vaziyetinin mi mühim olduğu suretinde sormuş oldukları bir suale cevab veren Ruzvelt, böyle bir sualin hiç bir manası olmadığmı, iki meseleyi yekdiğeri ile mukaj cse etmek gayrimümkün olduğunu söylemiştir. Çörçil'in Amerikanın harbe girmek üzere bulunduğu suretindeki beyanatı hakkındaki mütaleası sorulan Ruzvelt, böyle bir şeyi okumamış olduğunu beyandan sonra Uzakşarktaki ihracatm kontrolu netayici hakkında evvelden bir şey söylemek mümkün olamıyacağ^uı, yalnız Japonyayı tazyik etmek mevzuu bahsolmadığını ilâve etmiştir. hazırlanıyor Berlin 30 (a.a.) D.N.B.: Berlin siyasî mahfilleri, Cenubî Amerika ıremleketleri muvacehesindeki dolar saltanatmın gittikçe artan tahakkümünü dikkatle takib etmekt«dirler. Burada tebarüz ettirildiğine göre, Almanya ıle Lâtin Amerika memleketleri arasındaki ticaret münasebetleri, İngilterenin ablukası altmda bulunmasına rağmen, bilkuvve mevcuddur. Ablukadan en zıyade (Arkası sahife 3 sütun 3 teV 21 ayda İngilterenin Tahrana bir » ihtart n ~ Dun sojlediği bir nutukta zaferi Rusların kazanacağını söyliyen Londra Büjük Elçisi M. Maiski Esasen sulhu harbin inkisafı hazırlar. Harb, sulhu doğuracak kadar inkişaf etmiş olmadıkça muharib tarafların hepsi için nihaî zafere kadar çarpışmaya devam düsturu başlıca klâsik kaidedir. Her taraf akıl ve itidaline sahib oisa harbin şimdiki halinde bile makul Alman harb tayyareleri Mersa Matvc âdil bir sıılha avdetin imkânı yok luh civarmda bulunan ingiliz askerî değildir. Nitekirn Amerikan Hariciye baraklarına da taarruzlar yapmışlardır. Müsteşan böyle bir sulhun şartlanna Süveyş kanalmda düşman askerî tcsisoğukkanlılıkla temas etmisti. Fakat bir satı bombardıman edilmiştir. kere harbe tutuşan milletler onun muAlman tayyareleri Kıbnsa ay}en merhalelerini katetmedikçe sulhhücum ettiler tan bahsedemezler, hatta sulhtan bahsedilmesine tahammül eyleyemezler. Berlin 30 (a.a.) D. N. B.: 29 temMister Eden'de bu halin misalini gö muzda Alman harb tayyareleri İngilizriiyoruz. lerin Kıbrıs üssünü muvaffakiyeüe Sulh aleyhdarlığında bu kadar şid bombardıman etmişlerdir. Adanın cedetli olmak için İngilterenin ölüm di nub sahilinde bulunan askerî hedefler rim cidali içinde uğraşan yeni mütte bomabrdıman edilmiştir. ftki Sovyetleri de gözönünde bulundurmakta olması bir ihtimaldir. İngiltere hovyetler ittifakının iki mühim maddesinden biri de iki tarafın münferiden mutareke veya musaleha yapmaması taahhüdüdür. İngiltere bilhassa kendisine tevcih edilecek bir Abnan sulh taarruz\ına şimdiden kafiyetle muhaüf bir cephe almakla Sovyetleri mücadeleleriııde temin ve teşvik etmiş olur. Birind, ikinci. üçüncü merhalelerde silâhların talihi ne suretle tecelli ederse etsin, eğer İngiltere Rusyanın muvafakati olmaksınn sulh yapmıyacaksa, Sovyetler geniş iilkelerinin herhangi noktasında daima ayakta duracak bir cephe tutmayı düsünebüirler, ve şündiden cidali ona göre kuvvetli ve şiddetli olarak yürütürler. Nitekim bugünp kadar öyle de yapmaktadırlar. Fakat Mister Eden'in üzerinde defalarla ısrar ettiği bu Alman sulh taarruzu ihtimali nereden cıkmış bulunu>or? Ortada Almanya tarafından bütün dünvaca öyle anlasılacak sekilde bazı sbrier ve fikirler ilcriye sürülmüş değildir. Almanlar Amerikan Hariciye Müstesarmın makul sulh şartlanna karşı bile ateş püskürdüler. Halbuki Mister Eden böyle bir sulh taarruzu yapılacağı faraziyesini hakikat sanılacak bir iddia YUNUS NADİ (Arkası sahife 3 sütun 4 te «Her ihtimale karşı umumî seferberlik yapılıyor» Demokrasiler Hindi Bunlardan 3566 sı İnçini işgalini tanırlarsa gilterede, 1928 i Orgenişleme, siyasetine taşarkta tahrib edildi nihayet verilecek Tokyo 30 (a.a.) Başvekil Prens Konoye, Seferberlik Tâli Tetkik Komisyonu umumî içtimaında bir nuıuk söyleyerek ifşaatta bulunmuş ve Uzakşarkta her türlü muhtemel vaziyetlere karşı Japonyanın hazır bulunmasım temin (Arkası sahife 3 sütun 5 te Ankara 30 (Ankara Radyo Gazetesi) Sovyetlerle Lehıstan arasındaki anlaşma Londrada Sovyet elçısi Maiski ıle Lehistan Başvekili General Sıkorskı tarafından bugün saat 15 te, resmen imzalanmıştır. Bu anlaşma ile 1939 ağustos tarihli ve Lehistan toprakiarının taksimine dair Rus Alman anlaşmaları hükümsüz Uân edümektedir. Bu anlaşma mucibince, Rusyada bir Leh ordusu kurlacaktır. Rusyada haLondra 30 (a.a.) Harbin bidaye len 250 bin Leh esiri ve 360 bm kadar tinden itıbaren 1941 senesi hazıran » da Leh mültecisi bulunduğuna gore. yının sonuna kadar 7195 duşmon tay mühim bir ordu kurulabilecektir. Bu yaresi düşürülmüştür. Bu tayyarelerden ordunun başma bir Leh generali geti3566 sı İngil^ere üzerinde, 124 ü Avru rilecektir. pada, 56 sı Nerveçte ve 457 si Dün İngiltere Hariciye Nazırı Eden bubu mesele kerk harekâtına kadar gecen miiddet gün Avam Kamarasında içinde tahrib edilmiştir. 327 tavyare İn hakkında beyanatta bulunarak demışgiliz donanması tarafından ve 1928 tay tir ki: « İngiltere hükumeti, 1939 ağusyare de Ortaşarkta düşürül.nüştür. 7195 Alman tayyaresi duşuruldu Iranda çok fazla Alman ikamete başlamış Londra 30 (a.a.) Salâhiyetli kaynaklardan oğrenildiğine göre İngiliz hükumeti İranda çok fazla Alman ikamet etmesine müsaadeye devam edildiği takdirde böyle bir hareketin İran menfaatleri bakımmdan arzedeceği tehlike hususunda İran hükumetinin ciddî surette nazarı dikkati celbetmiştir. M. Eden'in izahah Londra 30 (a a.) Royter: Mister Eden Aavam Kamarasında sorulan bir suale şu cevabı vermiştir: « İranda çok fazla miktarda Almanın ikamet etmesine müsaadeye devam etmekle maruz kaldığı CArkası sahife 3 sütun 7 ^ e (Arkası sahife 3 sütun 4 te CArkası sahife 3 sütun 4 te Birkaç söz Sanatta şöhret merakı O san'atkâr da meçhul. Atinadp, Akropolun yanındaki küçük müzede, eski zaRoma ile Floransa arasında Assizi kasabasmdaki San mandan kalma bir sürü kırık dökük mermerler arasında meşhur bir büst vardır. Eğer san'atla yakından bir alâka Françesko kilisesinin duvarlarında her göreni hayran bınız joksa onu diğerlerinden ayırd edemez ve yürüyüp geç rakan freskler vardır. Ortaçağın mistik ruhunu korkunc biı mek istersiniz. Fakat sizi gezdiren rehber mutlaka anlatır: l'uşula jarı karanlığa fısıldajan o eserleri kim yarattı? Bir Heroique devrenin sonlarına doğru yapılan bu heykel, ad takmak iştiyakile İtalyanlann Maestro di San Francesco Hellen san'at tarihinin en kıymetli eserlerinden biridir. Ruh dedikleri o dâhi de ebediyyen meçhul kalacak! Harikalar yaratarak isim buakmadan gelip geçen san'attan çehreye akseden hüzün ve ıstırab çizgilerinin mermer üzerinde ifade edildiğini ilk olarak işte burada görüyoruz. kârlar şark âleminde herhalde daha fazladır. 17 nci asırdan (Somurtkan Kadın) diye anılan eseri hangi san'atkâr ya kalma nefis bir çeşme görürsünüz, hiç bir yerinde imza ratınıstır belli değil. Fidias'lara sonsuz ve geniş bir ufuk yoktur. Şaheser sayılacak bir camiye rastlarsınız mimarı biaçan bu dâhinin kim olduğunu hiç bir zaman öğrenemiye linmez. Mısralar, beyitler vardir, şairini tanımayız, Fakat, işte görüyoruz, san'atkârm meçhul kalması eseru» ceğiz. yaşamasma nıâni olamıyor. Pariste Louvre müzesindeki Milo Venüs de AkagündüBütün bunlan düşünüp de isim yapacağım, tarihe inti J 7Ün aleyhte yaptığı bütün propagandalara rağmen dünkal edeceğim diyerek ne yapacağım bilmeden çırpınon W yanın en güzel eserlerinden biridir. Asırlarca toprak altında kendi kendini yiyen beveslileçe acunamak elden gelmiyor. kalmış, zamanın her türlü yıkıcı tesirlerine uğrayarak kolSan'at sevgisi vatan sevgisine benzer. Muvaffak olmak lan, burnu kopmuş, ötesi berisi delik deşik olmuş o mermer yığınına bakarak hakiki bir san'atkâr tarafından mad isteyen, bütun varlığile kendtni san'atına bağlamalıdır. Tıpkl deye aşılanan ruhun ölmezliği önünde vecde varıp coşma Mehmedciğin bu toprağa bağlanışı gibi. N mak mümkün mü? balinde Sovyet Busyanın Baltık denizindeki deniı ve hava kuvvetleri dabai ffudjyet