4 Ekim 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KEMÂLIZM PRENSİPLERİ Yazan: Saffet Engin 1 VE İKİNCİ CİLDLER Fiatı : 1 inci cild 100 2 nci > 75 kuruştur. Satış yeri : Cumhuriyet Matbasıdır 18 inci yıl umhuriyet aVI l 6 1 5 6 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fr"""' 24299 24290 ' YENI ILK COĞRAFYÂ Son tadüâtla ve fevkalâde bir ng neşrolunan Abdülkadır Sadinin bu es firif Vekâleti tarafmdan ilk mekteble 5 inci sınıflarma kabul olunmuştur.4 üîî3 25, 5 inci 36 kurus. Toptan alanlar^ yapıhr. • İSTANBUL CAĞALOCLU ^ ^ t 'Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul . Posta kutusu: Istanbul No 246 CUITlciPtSSİ 4 BİrîliCÎtCSTÎII 1 9 4 1 SEMİH LÛTFİ KİT HİTLERİN NUTKU "48 saattir yeni taarruzlar başlamıştır,, "Zaten yıkılmış olan bu medeniyet düşmanını imha edeceğiz, Odun meselesi y bir safhaya girdi Bazı tacirler Vilâyete müracaat ederek narkın indirilmesinden dolayı şikâyette bulundular Izmirdeki muhtekirler Depolarda bulunan eski narka göre alınmış odunlar ne olacak? Şark cephesinden resinıler: Ukraynada tarlalara yerleştirilmiş ağır Alman bataryalan Rus mevzileriııi bombardıman ediyor " Bize düşman olan tngiliz milleti değildir, harbi Çörçil istedi, şimdi yardım dileniyor,, İki Hitler Konuştu Harbden bir zafer dasıtanı halinde konuşan Alman Führeri, sulhtan ve onun tevakkuf edeceği şartlardan hiç bahsermemiştir. Umumî heyeti itibarile nutuk karşıki tarafa meydan okuyan bir hitabedir. 1 Askeri vaziyet Molotof Boğazlar için Hitlerden ne taleb lerde bulunmuştu? maruf manifaturacı ağır cezalara çarpıldı Sarkta yeni taarruz Hitler'in haber verdiği muazzam harekâtm merkezde Yelnia cenubda Harkoftan Orel Kursk üzerine yapılmakta olnıası muhtemeİ Berlin 3 (Radyo) Üçüncü kışlık yardımm açıhşı münasebetile şark cephesinden dönmüş olan Hitler, bugun hasebecisi Hayri on gün hapse mahSporpalasta tertib edilen merasimde kum olmuşlardır. Ayrıca Samh Birabulunmuş ve bir nutuk irad etmiştir: derler mağazası bir ay müddetle kapaHitler bir buçuk saat suren bu nutkun •tılacakbr. Diğer manifaturacı Süleyman Sağıroğlu bın lira para cezasına ve )ki da ezcümle demiştir ki: « Uzun zamandanberi konuşmadım. sene Çoruma sürgüne mahkum edilÇörçil bana takaddüm etti. Buraya, miştir. İzmir 3 (Hususî) İhtikâr suçundan muhakemeleri yapılmakta olan Izmirin maruf manifattıracı'arı Şarnlı Biraderlerden Nafiz bir ay ve mes'ul mu Istanbulda, odun depolarından birınin muazzam stokları Imamada harbden evvel başlajan kış jardımı hareketlerine harb jıllarında daha bujuk bir ehemmijetie devam olundu. Jşsizîiğı ortadan kaldırmağa aid gajretltri suasında nasjonal sosjalizm, ıçlimaî hamlelerınden bir safha olarak kış jaraımını da ele almıştı. Halkın fakir Çdrçilden sonra diin Hitler konusta. kısmına kış mevsimınde muhtac oiuuğu Birıncisi Avam Kamarasında lngiliz hususlarda her turlu muaveneti ibzal mebuslarına mutad veçhile vaziyelin etmekten ıbaret olan bu kış jardunı izahını yaptı; ikincisi kış yardımı yıldun Berlinde Sporpalasta akdolunan ddnümü münasebetile Spor Palasta topterran partl re mHtet MjfimessHhrine ile ç söyledi. Fakat itiraf etmelidir ki, askeryılı içinde acıhnış ve diğer yıllarda leri bugün Norveçte, Belçikada, Franoldnğn gibi bu munascbetie bu defa da sada Balkanlarda. Ege denizinde, MısıAlman devlet ve bokümet reisi Mtisyo rın kapılannda, Polonjada ve nihayet Hitler buyuk bir nutuk soyleıniştir. bin kilometreden daha fazla bir derinDunkü Sporpalas tophıntısında bu kış likte Sovyetlerin içinde bulunan Almanjardımı işi Propaganda Nazırı Gobbelsin ların Führeri. şimdllik anlatabilecek bir nutkile açıldıktan ve geçen jıl kış fazla muvaffakiyetleri bulunmıjan Çörjardımı hareketinin 900 milyon nıark çile nazaran çok daha kolay süz s<i}letemin ettiği be\an olunarak bu seneki mek mevkiinde olmasına rağmen onun faaliyetin daba bujuk neticeler vereceği sesinde ve sozlerinde çok muazzam bir muhakkak ad ve ilân olunduktan sonra Nazır içtimada hazır bulunan Fuhrerin bu münasebetle millete soyleyecek sozleri olacağmı haber vermek suretile kendisini hitabet kursüsüne davet eylemiştir. Fuhrerin, hulâsası bu sayınmda okunacak olan nutku daha zi\ade kış yardımını çerçeveleyen bir bitabe mahijetini arzetmiş ve adeta Alman miUetinin iki yıllık muharebelerini terennum eden bir dasıtan olmustur. Eğer bu dasıtandan siyasî bir mana çıkarılmak istenilirse o Alman Führerinin dilile Alman milleünin zaferden kat'î surette emin bulunduğundan ibaret bir mana olacaktır. * Vakıalara istinad eden bu dasıtan, demokrasiler tarafından teşvik olunan Polonyanın harbi açmasından başlavarak iki yılı mütecaviz bir zamandanberi hemen biitün Avrupa kıt'asının istilâsına müncer olan hareketleri sayıp doküyor, ve şimdiye kadar elde edilen muvaffakiyetlere dayanarak: Eğer bir gün bu harb bitecekse Almanyanın zaferile bitecektir. Keticesinde karar kılıyor. Fıihrerin nutkunda askerî ve siyasî yeni hâdise olarak en ziyade Sovyetler aleyhindeki şark seferinden bahsolunmuştur. Mosyo Hitler, Alman Rus Moskova 3 (a.a.) Sovyet tebliği: YUNUS NADt Sovyet kıt'aları bütün cephe boyun(Arkası sahife 3, sütun 4 te) ca savaşa devam etmişlerdir. (Arkası sahife 3, sütun 2 de) H. Emir Erkilet Yazan: Emekli General işi basarmak yolunda pek ağır bir mesuliyet yüklenmiş bir adamın ifade ve edası vardı. 3,5 aydanberi neden sustuğunu kısaca anlattıktan sonra doğuda düşmanın cephesini yıknfak* maksad ve hedcfile 48 saattenberi baslamış olan yeni muazzam askerî hareketler dolayısile 3 iincü kış (Arkası sahife 3. sütun 5 te) I Alman harb tebliği üçüncü kışlık yardım senesinin açılışı münasebetile geldim. Hâdıseleri kısaca izah edeceğim. Şarkta yeni muvaffakiyetler ve inkişafiar temin edilmiştir. 48 saatterberi düşmanı imha edecek muazzam harekâta başlanmıştır.» Moskovaya Sovyet harb ^ ağır tebliği ' İlmen gölii hava akınları cenubunda bir zafer Evvelki gece yapılan akıtı beş saat devam etti Odun narkı etrafında şimdiye kadar alınan tedbır ve verılen kararlar dun beklenmedık bir zamanda yeni bir safhaya gırmiştır. Dun sabah Kandıra ve civanndaki büyük cdun tacirleri İstanbula gelerek Vali ve Belediye reisi Lutfı Kırdarı zıyaret ve narkm indirilmesinden acı acı şıkâyet etmiş ve esasen toptan 435 kuruşa olan azamî narkın dahi Londra 3 (a.a) Önümüzdeki hafkendüennı tatmin etmediğım, bugunku ta sonu Manş denizinde bir kaç saatnarkın ise odun kesme ışine devama lik bir sükunet huküm sürecektir. O imkân bırakmadığım söylemışlerdir. gün Almanyadan memleketlerine iade Vali ve Belediye reisl, bu mttracaat edılecek olan yaralı 1500 İngiliz askeri üzerine Fıat Murakabe komisvonunun ne mukabil İngiltereden ayni zamanda pazartesi giınü tekrar toplanarak Kanayni mlktarda yarah Alman askeri ia dıra ve civanna giderek bu işi tetkık de olunacaktır. Uzun menzilli toplar eden murakıblann ve odunculann da susacaktır. Manşin iki kıyısındaki bü iştirakıle bir toplantı yapması ve metün tayyareler yerde kalacaktır. De selenin yeniden tetkikini komisyon anızaltı gemileri İki düşman arazisi a zalarma bildirmiştir. Öğleden sonra İstanbuldaki odun derasmda yaralıları nakledecek olan hastane gemilerinin gıizergâhından uzak polan sahibleri Vali muavini Ahmed aşacaklardır. • 1 (Arkası sahife 3, sütun 6 da) Manşta bir kaç saat harb duracak İranda garib bir hâdise! Japon sefaretinin masuniyeti kaldırıldı, Tokyo îranı protesto etti Nevyork 3 (a.a.) Tahrandan Assacitad Press e bıldırildığıne gbre, İran hükumeti İngılızlerin ve Rusların tazyıkı üzerine Japon elçilıginin diplomatık masuniyetıni \e dıplomatık çanta imtıyazını kaldırmıştır. İngihzler Japon elçıliğıni İrana iltica eden Kudüs muftısini saklamakla itham etmektedırler. (Arkası sahife 3, sütun Ste) Yunanistana yardım «Kurtuluş» vapuru eşyanın bir kısmını yüklemeğe başladı Sarfedilen gayretler Hitler bundan sonra, 22 hazirandanberi çetin muharebeler cereyan etüğmi tebarüz ettirdikten sonra, «bu harbi ben i'temedim» demiş ve nasyonal sosyalizm programmdan bahsederek bu programda yazılı büyuk vazifeleri sulh yolile başarmaya çahştığım, fakat bütün gayretlerin netice vermediğini izah etmiş, bu vesile ile Japonya ile diğer Mıhver taraftan devletlerin dostluklanna temas ile İngıltere b^'kında şunian soylcmi^tir(Arkası sahife 3, sütun 7 de) Hırvatistanda tethiş Faili meydan a çıkmıyan her suikasd için 10 kişi öldürülecek Zagreb 3 (a.a.) Mer'ıyete giren bir kanunla komünistler tarafından tertib edüen ve bir çok kımselerin ölumune sebeb olan suıkasdlere karşı şıddetli tedbırler alınmıştır. Failleri 10 gun içinde meydana çıkmıyan butün suikasd vak'alannda polis müdiriyetl olen her şahıs içm komünizm taraftan olan 10 kişıj'i kurşuna dızecektır. Dahıliye Nezaretinm emnıyet müdürlüğü, icab ettığı zaman on günlük mühletı kısaltmağa salâhiyettardır. Staraya Russada Cenubî Rusyadaki 4 kasaba ve bir demiryolu şebekeleri hemen hemen tarnatepe geri alındı men tahrib edildi Cenubda Almanların Dinyeperin solunu ele geçirmek teşebbüsleri akim kaldı Fuhrerin umumî karargâhından 3 (a. a) D N.B.: Alman orduarı b?şkumandanlığınm tebliği: Doğudaki harekât muvaffakiyetle devam etmektedır. Alman savaş tayyarelerınin 2 3 birınciteşrin gecesi Moskovadaki askerî tesisatla Harkofun şimal doğusunda ehemmiyetli bir esliha fabrikasını müessir surette bombardıman ettikleri müşahede edılmiştir. Nevyork 3 (a.a.) Colliers Magazine (Arkası sahife 3, sütun 3 te) (Madenciler Gazetesi) Ruzveltin yeni bir makalesini neşretmektedir. Cumhur Reisi bu makalede Amarikan silâhlanmasım ve Buyük Britanyaya yardımı artırmak için yaptığı gayretlerin mufassal bir tarihçesini yazmaktadır. Puz,elt bundan sonra, yardıma muhalefet ;den ınfiradcılar aJeyhinde bulunmak:adır. Ruzvelt diyor kı: Ruzvelt'in mücadelesi Reisicumhur yazdığı bir makalede muhalifleri itham ediyor * Fransada idama mahkum olanlar Londra 3 (a a.) Lyon radyosu O» ran'da «Cezair» casusluk cürmünden sekiz kişinin idama, dort kişinin de mü«Kurtulus» vapuruna erzak yüklenivor ebbed hapis cezasına mahkum edildığiYunanistana Türk Kızılayı ve beynel mını iki küçük Yunan vapuru naklede ni haber vermiştir. milel Kıalhaç tarafından gönderilecek cektır. Kurtuluş vapurunun baş, yan ve Moskovaya göre Polonyada iaşe maddelerini göturecek Tavilzade kıç bordalarına Kızılay işaretleri konulMoskova 3 (a.a.) Moskova radyosu kumpanyasma aid Kurtuluş vapuru bu muştur. her gün takriben 100 Polonyalınrn idam iaşe maddelerini yüklemektedir. KurKurtuluşun Yunanistana yapacağı edildığini «Dezienik Polski» isimli Potuluş vapuru 50 bin ton İaşe maddesi sefer, usulü daıresınde muharib devlet loftya gazetesine atfen haber vermeknin bir kısmını yükliyecektir. Diğer kıs lere bıldırilraiş ve müsaade almmıştır. tedir. Birkaç söz « Bu muhalefet çok kuvvetü bir grup teşkil etmektedir. Çünkü propaganda İçin çok fazla parası vardır, çün(Arkası sahife 3, sütun 4 te) Berlin Elçittıiz Dün sabah otomobille ve Edirne yolile şehrimize geldi Berlin büyuk elçımız Husrev Gerede. dün sabah, yanında karısı ve Stokholm elçımız Agâh Aksel olduğu halde Edirneye gelmış ve bıraz istirahat ettikten sonra otomobille hareket ederek şehrimize muvasalat etmıstır. Husrev Gerede, yann akşam Ankaraya gıdecek ve alâkadar makamlarla temaslarım bitırdıkten sonra tekrar vazifesı başına donecektir. Sıfıra karşı yedi Bir Avrupa radyo istasyonunu dinliyordum. Spiker, mubHf cephelerdeki harb vaziyetine dair izahat veriyordu. Her ün, sabah akşam işittiğimiz için olacak artık yavanlaşan bu laberler, spikerin aı parazitli sesi vasıtasile tatlı tatlı kulağınıı kaşırken nasılsa dalınısım. Bir aralık hoparlörden sızan bir cumlcnin son kısmı şuurumu durter gibi oldu Spiker söyle dıyordu: ... Bu çarpışma neticesinde bizimkiler sıfıra karşı yedi le galib gelmişlerdir. Henuî tamamüe kptıdime eelmis değildim Yahva Kemalle beraber •Zilınin. bu şehirden. bu devirden cok uzakta» l<ülunu>ordu. Rad; o makine»imn beni 201la !>ıııukledigı reel muhite benliğimi ayar edinceye kidar şeçen bir an içinde. aı.cak yarısını duyabildiğim o cümleden, elimde olnuvarak. bambaşka bir havadis çıkardım: Demek ki bir jerde bir futbol maçı olmustu ve bir takun diğer bir takımı sıfıra karsı >edi sayile yenmişti. Acaba galib kimdi? Spikerin sözlerini realiteye hemen bağlayamamak aczimden doğan kafamdaki bu yanhş muhakeme, beni belki saniyenin onda biri kadar oyaladı. Daldığım andanben bcyin zarınıa çarpıp orada kalan sesleri alelâcele kentrr.l ettiğim zaman zihin mekanizmam hatayı derhal dinetlti: Simalî Afrikada bir hava muharebesindea bahsolunuyordu. İki taraf tayyareleri çarpışmıslar ve neticede hir tsraf yedı düşman tayyaresi düşürerek ötekilerini ka^Tiaya mccbur etmis galib gelmişti. Spikerin «Sıfıra karşı yedile galib geldik» dijerek hâdiseyi bir spor karşılasmasına benzetişl beni hem dalgınlıktan uyandırmış, hem de bir an için yanlış bir nmhakemeye sürüklemisti Yedi ta>>areyi yedi gol zannetmisim. N. Not Dünkü yazımm sonuna aldığıtî Fikretin mısraı tAcı şeyUr Haluk, fakat geıçe^.'ı olacaktır. Özür dıler ve hatamı tashlh ederim. Şark cephesinden resimlen Ukrayna ovalannda Rus esirleri toplanıyor