9 Ekim 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

D MOVADO A ACVATIC K i K 165 BIRINCI MUKAFAT 18 inci yıl sayı: 6161 umhuri ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fcismı: 24299 24290 YENI ILK COĞRAFYA Son tadilâtla ve fevkalâde bir nefasetle neşrolunan Abdülkadir Sadinin bu eseri, Maftrif Vekâleti tarafından/l]«şı^»blerin 4 ve 5 inci suuflarına kabuJ^jfc|»Rur. 4 üncü 25, 5 inci 35 kuruş. Toptanenbnlara tenzilât I 941 SEMİH LÛTnflyTABEVİ Asrlsız ve kasdt Almanyanın taleblerde bulunduğu, Bulgaristanda tahşidat yaptığı ve Türkiyeye taarruz edeceği yalandır Tiirk ve Alman hükumetleri, bunlara hiçbir ehemmiyet vermemekle beraber iki memleket dostluk münasebatını hiçbir veçhile haleldar etmiyeceklerini bildirirler Tiirk Aiman münasebatı Hakikatin mutantan bir surette ilânı, dost iki memleket efkârı umumiyeleri kadar beynelmilel âlem için pek faydalı bir tedbir olmuştur ürkiye ile Almanya arasındaki münasebetlerin dostane mahiyetini bir daha tespit yt ilaıı etmek için dün Ankarada ve Berlinde neşrolunan müşterek tebliğ günün en ehemmiyetli hâdisesini teşkil ediyor. Abnanya ile Tiirkiyeııin geçen 15 baziranda akdettikleri ademi tecavüz ve dostluk muahedesi iki devletin miınasebetlerini en pürüzsüz bir şekilde ta>in etmişken, dun neşrolunan müşterek tebliğde de pek iyi ifade edilmiş olduğu veçhile, zaman zaman bu münasebetleri çüpbeye düşürmek gayretini guden bazı neşriyata şahid olmaktan hâli değildik. Aklen ve mantıkan hakikate uygun olabilmesine imkân olmıyan o fena düşiinceli şayialar gerçi alâkadar memleketierin salâhiyetli siyasî mahfillerince tekzib edilmekte idi. Fakat iki devletin Ü7Crinde ittifak ederek nesrine karar verdikleri müşterek tekzib şekli, tabii en muvafık ve müessir tedbiri teşkil etmiş ve bundan dolayı dünkü müşterek tebliğ tam sırasında gelen çok kuvvelli ve büyük kıymetli bir vesika mahiyetini haiz olmuştur. Adeta denebilir ki bu müşterek tebliğ 18 haziran tarihli paktı teyid ve takviye eyleyen yeni bir nusak tesiri göstermek liyakatindedir. üşterek Imaıt Tebli f Alman harb 1 tebliği Nerkez Rus cephesi yarıldı Burada müteaddid kolordular çevrildi ve yeni bir imha muharebesi başladı Genubda da 9 uncu Rus ordusunun ric'af hatlı kesıldi, 7 tiimeni imha ediliyor Alman serî teşekkülle ri Mariopol'a vardılar Führer'in umumî karargâhı 8 (a.a.) Alman ordulan başkumandan'ığmın tebliği: UkrajTiada taarruz ve takib hareketleri durmaksızın devam ederken, 2 ilkteşrinde cephe merkezinın yarılması ne(Arkası sahife 3, sütun 2 det Berlin matbuatında derin akisler Alman gazeteleri, Tiirkiyenin harbi genişletmeğe çalışan projelerden kendi siyasetini ayırmağa muvaffak olduğunu yazıyorlar Ankara 8 (a.a.) Tebliğ: Son haftalar zarfında ecnebi kaynaklardan gelen matbuat ve radyo haberieri mukerreren ve muhtelıf tarzlarda Almanyanın bir takım talebler serdemp, tazyıkler yaptığı, Bulgaristanda tahşidetta buhındogu ve Turkıyeye karşı bir taarruz hareketine geçmek uzere olduğu zehabını tevlıd etmeğe çalışmışlarriır. Turk ve Aunan hükumetleri blr maksadı mahsula işae edilen bu rivayetlere hıç bir zaman en kuçük bir ehemmiyet atfedılmemış olmakla beraber her turlıi asıl ve esastan an olan bu neşrıyatın iki memleket arasında 18 haziran 1941 tarihli itılâfla teyıd edıimış olan itioıadkâr dostluk munasebaünı hiç bir veçhiie haleldar edemiyeceğım beyan etmek hususunda mutabık kalmışlardır. Şark cephesinden resimlen Alman zırhlı kıt'alan Ukravnada buvük sanayi boİ£elerini zaptedivorlar, (kösede Alman bombardunanlarile tahrib edilen bir müstahkent mevkiin hali) ( Sovyet harb | I tebliği ' Askeri vaxiyet T Millî Şefimiz İsmet İnönü, geçen sene, huzurlarına kabul ettikleri Başvekilimiz Dr. Befik Saydam ve Berlin Büvük Elçimiz Hüsrev Gerede ile konuşurlarken Mittî Şefimiz Berlin Elcimizi kabul ettiler Ankara 8 (a a ) Mezunen şehrimizde bulunan Berlin Büvük Elçisi Hüsrev Gerede, Reisicumhur İsmet İnönü tarafindan kabul edilmiş ve yemeğe alıkonulmuştur. Wiyasma ve Brianskta Millî Şeflmizin Istanbuilulara Utifatı fiize de mi nota verdiler? Londra, Alman kolonisi hakkında Türkiyeye nota verildiği haberini «yanlış» olarak tavsif ediyor Lohdra 8 (a a.) Röyter teblig ediyor: Turkıyedekl Alman beşinci kolunun faalıyetine dair İngılız \s Sovyet hükumetleri tarafından Turkıye hukumetıne müşterek bir nota tevdi edılmış olduğu hakkında Alman kaynaklarından işaa edılen haber bugOa Londrada tamamıle •yanlış> diye tavsif edilmektedır. Çok ş i d d e t l i Bu ihatadan başka Mareşal Timuçenko muharebeler oluyor ve Mareşal Von Bock ordulan arasında DüşmaniR 32 tayyaresi başka büyük bir savaşın daha cereyan ettiği muhakkak gibidir düşürüldü, 7 bin tonluk Yazan: Emekli General bir gemisi balırıldı Vyasma çevirme hargjce H. Emir Erhilet \Rus birjikleri: Km. • Alman taarruzu.. Motör/ü kıtalan İstanbulun kurtuluş bayramı miınasebetile çekilen tazimat telgrafına, Millî Şefimiz Reisicumhur İsmet İnönü şu cevabı vermişlerdir: «Kurtuluş gününde İstanbulu heyecanh bır sevincle anıyorum. Sevgilı ve İleri vatandaşlanm İstanbulluları yürekten kutlarım. Özden duygularınıza tesekkür ederim.» tnönii, Bulgar Kralını tebrîk ettiler 18 haziran paktından sonra ve bu pakta rağmen Turk Alman münasebetlerini hâlâ şüpheli göstermeğe çalışan ncşriyatın taalluk ettiği meselelerin bellibaşlılanna dünkü müşterek tebliğde sarahatle temas olunmaktadır. Umumî surette bunlar Alman\anın Türkijeden bazı taleblerde bulunduğu veya bulunacağı ve bu maksadla Bulgaristanda tahçidat yaptığı yolunda şeylerdi. TürkBulgar hududunda Bulgar askeri hazırlıklan, İtalyanın Bulgaristanda askerî kıt'alar bulundurduğu ve Boğazlardan Karadenize İtalyan harb gemilerinin ge Ankara 8 (a a.) Bulgar Kralınm tahta çıkış yıldonümü münasebetile Heisicumhur İsmet İnönü ile Bulgar Kralı Boris arasında tebrık ve tesekkür telgraflan teati olunmustur. ^ M. Ruzvelt bugün meclisten bitaraflık kanununun tadilini istiyecek Vaşington 8 (a.a.) M. Ruzvelt ile kongre hderleri ajrasındakl konuşma lar, yann da devam edecektır. M. Ruzvelt bu tavsıyesini yann mebusan mecllsıne bir mesajla bıldirecektir. Dolambaçlı bir tavzih Lozovski diyor ki Berlin gazetelerinin neşriyatı Londra 8 (a.a) Sovyet geceyarısı Berlin 8 (a*.1) D. N. B.: Akşam tebliği: gazeteleri Almanyanın isteklerini taz7 birinciteşrin günü, kıt'alarunız, büyiklerle ve ayni zamanda Bulgaristanda tün cephe uzerınde duşmanla muannıasker tahşid etmek tehdidıle Turkıyeye dane çarpışmışlardır. Vyasma ve Bntaarruz etmek üzere olduğu intıbamı ansk ıstikametlerinde, bu çarpışma haiverecek mahiyette yabancı memleket saten şiddetli olmuştur. (Arkası sabife 3, sütıın 5 te) 5 birinciteşrin günü 42 düşman tayyaresi tahrib edılnaştir. 27 tayyare kaybettik. Baranetz denizinde 7 bin tonluk bir duşman gemisi batırılmıştır. Moskova 8 (a a.) Sovyet tebliği zeylinde deniliyor ki: Odesanın kahraman müdahleri, Alman ve Rumen kuvvetlerine ağır zayiat verdirmişlerdir. Dort Sovyet piyade taburu, 27 İnci Alman piyade fırkasının 175 inci Eİayını bozguna uğratmıştır. Düsmandan 49 top, 25 mitralyöz, 92 siper havan tnpu ve külliyetli miktarda mühimmat iğtinam edilmiştir. Cephenin cenubu garbî istikametinde bir bölgede Sovyet tayyareleri düsmanın (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Biiyük kayıb Içel meb'usu General Cemal Mersinli vefat etti YUNUS NADİ (Arkası sahife 3, sütun 4 te) Kömür seferberliği Zonguîdakta devlet işletmesinin ele aldığı istihsal faaliyeti en yüksek verim derecesine yükseliyor «Eğer Hitler'in Boğazlara dair söyledikleri doğru ise neye o zaman bizimle fikir mnfabakaiı olduğuna dair tebliğ neşretfi?» Moskova 8 (a a ) Röyter: Dün, gazeteciler toplantısında, bir muhabir, Hitlerin, son nutkunda, Molotofun .geçen sonteşrinde Berlini zıyaretinden bahsederken Sovyet Hariciye Halk Komiserine karşı ileri sürdüğü ithamlar hakkında Sovyet sozcüsü Lozovskiden bir sual sormuştur. Lozovski, bu suale aşağıdaki cevabı vermistir: • 1 Finlandiva hakkında, Molotof, yalnız Finlandıyadaki Alman kıt alarının geri almması meselesini ortaya atmıştır. Çünkü Sovyetler Birliği, daha o zaman, bu Alman kıt'alannın, Fin'andiyayı Sovyetler Birliğine karşı bir harbe mecbur etmek maksadile orada bulundurulduğunu anlamıştı. 2 Rumanyaya gelince, 1939 paktı hilâfma olarak, Hıtler Alman asker'erini Rumanyaya sokmadan evvel, Sovyetler Birliğinden danışmada bulunmami'=tır Sovyetler Bırnği, Hitler'in Sovyetler Birliğine hücum için, Rumanyayı bir basamak gibi kullanmağa hazır'andığtnı (Arkası sahife 3, sütıın 1 de) Boğazlara dair Edenin beyanatı Merhum General Cemal Mersinli Byelev V * Miçurinsk ©TULA «Türkiyenin taahhüd lerini ifa edeceğine tam itimadımız var» yelez/ ° ^r^Lîpezk KURSK © VORONESH oKonotop ^ oTim Ostpogoçesk0\ Ankara 8 (Telefonla) İçel mebusu General Cemal Mersinli evvelki gece geç vaKt Yenşehırdeki evmde vefat etmişti. Merhumun cenazesi bu gün büyuk askerî merasimle kaldırılrnıştır. Cemal Mersinli İspartamn eski bir ailesinden olup 1873 te Mersinde doğmuş, Harb.je ve Kurmay tahsılinı tamamlaLondra 8 (a.a.) Röyter: Avam Kadıktan sonra ordunun birçok hızmetlemarasında, Bulgar bayrağını taşıyan rınde bulunmuş, geçen Umumî Harbde bazı İtalyan gemilerinin Boğazlardan Suriye cephesinde kolordu ve son zageçmesı meselesi hakkında sorulan bir m.inlarda ordu kumandanlığı etmişto. suale cevab veren M. Eden şoyle deMutarekede ıkinci ordu müfeltışiyken miştir: 1919 ilktesrinınde Ali Rıza kabınesınde « Türkiye hükumetinin Montreux Harbiye Nazırlığını deruhde ederek ku(Montrö) mukavelesi mucibince Boğazvayı milliye ile îstanbul hükMmetinin ların muhafızı sıfatile olan taahhudletemaslarına delâlet etmiş ve o sırada rini butun manasile ifa için icab eden yapılan intihabda İsparta meb'usu se tedbirleri alacağına Britanya hükumeçilmiştir. İstanbulun işgali sırasında tinin tam itımadı vardır. Maltaya goturülen General Cemal MerBulgar hükumetinin bir miktar İtalsinli, Malta dönüşünde Büyük Mıllet yan destroyeri satın alarak bunların Meclisine iltihak etmişti. Merhum a! Boğazlardan geçırılmesini istediği haktıncı devrenin başında İçel meb'uslu kındakı haberlere Turk hükumetinin ğuna seçilmişti. nazan dıkkati celbedilmiştir. Türkiye Cumhuriyet > Merhuma Aliahtan ralimet diler ve kederli ailesine samimi taziyetlerimizi sunarız. Bulgar gemileri geçeceğine dair bir taleb olmadığını Türkiye bildirmislir Iküsad Vekilimiz Sırr; Dav kömür madenleı inde bizzat tetkikat vapıvor (Bu bahse dair mühim bir yazıyı bugün 2 nci sahifemizde bulacaksuuz.) Dünkü Alman tebliğlerine göre Moskova Hitler'in şark cephesinde haber vtrdıği büyük ve unıumi taarruz evvelki günkü yazunızda izah ettiğimiz gibi heın Ukraynada ve hem de merkezde ilk neticelerini vermeğe başlamıştır. Dün Alman büyük karargâhının neşrettiği tebliğe göre, Wiyasma civannda şimdilik müteaddid Sovyet kolorriulan çevrilerek çemberlenmişlerdir. Bunun ne demek olduğunu Biyalistnk, Mınsk. Smolensk, Uman, Reval'de ve en son olarak Kiyefin şarkında gördük Sarıian Sovyet Koloı dularının kurtulamıyarak Almanlar tarafından esîr ve imha edilmekte olduklan yukandaki sa\aşlarda tecrübe ile sabit olmuştur. Dünkü Alman tebliğine göre Wiyasma civannda yani Rus cephcsinın merkezinde, 2 ilktesrindenberi vukua gelmekte olan büyük savaş müteaddid Sovyet ordularının çevrilmeleri surerile bu mahiyette hiç bir taleb vaki olma muvaffak olmuştur. Şimdi Almanlar dıgını Britanya hükumetine bildir için burada çevrilmiş olan Sovyet kıt'amistir.ı laruun imha ve esir edilmeleri ameliye bölgesinde son durumu gösterir harita sinin basarılması kalmıştır. Çevrilmiş olan bu Sovyet kıt'aan bermutad kurtulmak için çabalayacaklar, fakat ağlebi ihtimal, topçu ve uçak mermi ve bombalan altında dağılarak ve telefat vererek nihayet t«siim olacaklardır. VViyasma'da çevridikleri haber verilen müteaddid Sovyet kolordulan şüphesiz iki aya yakın bir zamandanberi fazîa tazyik görmiyerek çok takviye edilebilmiş olan meşhur Mareşal Timuçenko or« dular grupuna mensubdurlar. Bu ordular grupu Bijalistok, Minsk ve Smolensk savaşlanndaki sabık mağlubıyetlerinden sonra ağlebi ihtimal şimdi en şiddetli ve müthiş darbeyi yemek üzere bulunmaktadırlar. Wiyasma Moskovanın 270 Km. kadar cenub batısında ve Smolenskten Moskovaya giden demir ve otomobil yolu Uzerindedir. Smolenskten buranın mesafesi 150 küsur Km. kadardır A'manlar tcm(Aıkası sahife 3, sütun