17 Ekim 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

IhtiyarDost Y azan: Halid Ziya Uşaklıgil Satış Fîatı yeri : 50 kuruştur. Cumhuriyet Matbaasıdır J 18 inci yıl sayı: 6169 u m h u riyeC ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul • Posta kutusu! tstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmK 24299 • 24290 BU GÜN İKİNCİ SAHİFEDE Çok mühim bir cemiyet meselesi PAHALILIK KARŞISINDA. Yazan: OM U Cuma 17 Birinciteşrin 1941 Piyasada sevinç Almanyaya mal sevki için hazırlık başladı Mal mübadelesinin filî olması Almanya ile ticarı munasebatın yürütülraesi için çok müsaid karşılandı ÇSovyet harb 1 1 ) Alman taa.rruzuj Zırhlı ve motorlu Sovyct kıtaları Sovyet mudafaası M 1KyA S • Alman tebl tebtiği ' Uovgcrodo o g valaayo Porkov Müdaf aa hatlarımız yarıîdı Kıt'alarımız düşmana zayiat verdirerek ric'at ediyorlar Moskovadaki Isveç sefareti şehirden ayrıldı, Japonlar da gitmek için hazırlanıyorlar AlmaOar MosCova kapıîarında Şehrin dış müdafaa hatlarında şiddetli muharebeler oluyor Finler, şimalde mühim bir şehir zaptettiler ve yedinci Rus ordusunun kurmay hey'etini esir aldılar General Kış,,! Eski hesablar Yeni mübadelelere pürüzsüz girmek üzere tasfiye ediliyor aşta AngloSakson ulkeleri VORONESÇ olmak üzere bir takım nıemoBori^o&liyebsk leketlerin daha ziyade sijasi ve hattâ bazan askerı mahfıllcrinden çıBerhn 16 (a.a.) Aiman ordulan Tüık Alman ticaret anlaşmasının 'lususıyetlerirı mahiyetinden memnunkarak dünjaja \a\ılan aldatıcı bir ka merıyet mevk ine girmesı ve an'aşmanm dur. Bıihassa mal mübadelesinin fılî olbaskumandanhğının tebıığı: naate gore yaklaşan kışın gelmesi mahiyetıni tamamile aydınlatan Haricıye ması. mübadele şeklınin bir nevi rüchan Şarkta muharebeıer, şimdiden, Sovyet le şark cephesinde Alman askeri haıc Umumî Kâtıbi Numan Menemencıoğlu hakkı (anıması, Almanya ile ticarî mübukumet merkezinin taknben 100 kiloketleri ister istemez duracak \e o zaman nun beyanatı dün piyasada buyük bir nasebatın yurutulmesi için çok müsaid metre uzağında bulunan Moskova djş Hıgulinskaya Almanlar Sovyetler divarında butun kı hareket uyandırmıştır. mudafaa hattımn bir çok yerlerinde cetelâkki edilmcktedır. Bu suretle Türk ve çerKası şın şiddetlerine de karsı kojmak lâzım Ticaret Vekâleti, bir tamimle bü'ün Alman mallannm muntazam bir tevareyan etmeğe başlamıştır. Kramatorsk Krcmcnçug gelen çük zor bir sefer safhası geçirmeğe lesmî makamları, ticarî ve malî mües 7un daıresinde ve sür'atie mübadele ediMoskovadan 160 kılometre mesafede, tnahkum olacaklardı. Bu suretle >ark seseleri anla«.manın mahiyetinden ha leceği kanaati vardır. 0İNYEPROPETROVSl< bıri batı şunalinde ve dığeri batı cenuscferine kış vem bir unsur olarak nıu berdar etmiştır. Yem anlasma muc.bince evvelâ Alman bunda, ehemmiyetli bırer şehir olan Ka« IVOYROG dahale etmiş olacaktı. Yağmurları, çaPiyasa, yeni anlasmanın İhtiva ettiği malı gcıecek ve mukabil parti hareket hnın ve Kaluga bir çok gundenberı elimurları, karları, tipilcri, da>anılmaz sert edecekür. Fakat mukabil parti hazır olamızde bulunmaktadır. soğuklarile sahne\e girecek olan bu yeni cağı için piyasa şimdiden buna aid haHususî bir teblığde de bildirilmış olharb uıısurunun adını da takarak ona zırlıklara girismiş bulunmaktadır. duğu gibi, Briansk ve Viazma çiite mey«general kış» demişlerdi. Yeni anlasma mucıbınce hesablar ev dan muharebesi bıtmek uzeredir. Bıi Harbin kıştan mulecssir olacağına aıd velce olduğu gibi devre sonlarmda deansk'm şinralindeki cephelerde çevrümiş bu telâkki jeni zamanlara kadar devam ğil, karşılıklı olarak her mübadelede bu'unan kuvvetler dunkü gün zarfmda Kropotktn etmiş eski mücadclc sekillerine ujgun tasfiye edi'ecektir. Bu suretle şimdiye r o imha edilmiş ve düşman kanlı kayıblaCankoy KRASNO.DAC duştuğü için heraen her tarafta letkikkadar bir çok ihtilâflara yol acan blora uğramıştır. Briansk cenubunda mağsiz bir kabule mazhar olmus gorundü KIRlM kajlarm terakümüne meydan kalmıya:ub edilmiş düşmanın çember içine alınoMaikop Filhakika eski muharebelerin daha zic?ktır. mış olan bakiyyesınin imhası devam etjade yaz aylarında yapılması rautad idi. Yeni anlaşmaya temiz bir hesabla gimektedir. Dünkü telgraflara gore Moskov a bolgesinde meydana gelen son ve kışın muharib ordular kıslaklarırilebilmek için Almanva ile yapılan ışBu muazzam yarma ve çevirme mudurumu gös terir harita na çekilerek eğer mutlaka harb deMoskovayı mudafaa eden Sovyet lerden mütevelM A. B, C ve devlet işhsrebesine iştirak etmiş bulunan Alman vam edecekse jeııi çarpı«malar için merket ordnlar grupn başkumandanı Ierinden D hesaMarmm tasfiyesine başkiillî kuvvetleri yeni harekâta devaıa iyi me\ simlerin gelmesini beklerMareşal Timuçenko lanmıştır. Bu ta"=five nihayet bir ay içiniçin serbest kalmış bulunmaktadır. ler ve bu mejanda kendi hazırd«» ikmal olunacaktır. Moskova 16 (a a ) 15 teşrinievvel C Arkası sahife 3, sütun 2 de) Lklarını gorurlerdi. Galiba bilhassa Millî bankalar, Almanya ile iş yapacak tarihli Sovyet akşam tebliği: Napoljon Bonapart'.n Moskovaya kadar tacirlere akrcdit.f vermek için emir al1415 teşrinievvel gecesi merkez cepgiden meshur şark seferi ricatinde kımışlardır. hesinde vaizyet vahamet kesbetmiştir. fin şiddeünden çektiği nıihnet ve felâAlmanlar mühim miktarda tanklar ve ketler hafızalarda canlanarak öpkı Narnotörlü piyadaiuvv8Ü««le harekete potyon gibi Moskova rizerine yurumekte geçmişler ve cephenin bir keslminde olan Alman ordularına da kolajlıkla So\"yet müdafaalarmı yarmışlardu:. Sovbdyle bir âkıbet tasavvur edilebilmişti. yet kıt'aları düşmanın ileri hareketine Şimdi tam kış gelmemiş olduğu halde Şimdiki Sırb hükumetinin relsi karşı kahramanca mukavemet etmekte askerî hareketler için kıştan daha fena General Nediç (Arkası sahife 3, sütun 3 te) tesirler icra edecepı muhakkak olan sonbaharın ortalannı bojlamış bulunuyoruz. Alraan orduları ise butıin cephe boyunca belki bu şark seferinin en ebemmiyetli ve en dehşetli hareketlerini japarak her tarafta alabildiğine ilerliyorlar. Boylelikle kışın şark seferine Bükreş 16 (a.a.) Ofi:Rumen umuin! müessir olacağı rivayeti şimdiden suja karargâhınm teblığine göre, bugün oğledüşen bir efsane olmuş ve ycni zamanden sonra Rumen kuvvetleri Odesaya ların harbinde general kışa yapılacak gırmişlerdır. hiç bir iş kalmamış olduğu bütün anŞehir yanıyor encsile meydana çıkmıştır. İki muharib tarafin dün verdiği teb lıaberde, cenubdaki Ahnan ordularının Bıikreş 16 (a a.) Stefani: Yuksefc Kışın şark seferınde ojnajacağı her liğler merkez cephesinde büjuk mikyas da Harkof Moskova demiryolu kesi Rumen kumandanhğı aşağıdaki hususl hangi bir rol olup ohnadığı belki en doğta cereyan eden harekâtın artık Mosko ıninde ilerlediklerini bildiriyordu. Kur^î "lebliği neşTetmiştir: ru olarak Turkijede mütalea edilmiştir. va etrafına intikal etmiş bulunduğunu umumî istikametinde inkişaf ettiği saKıt'alarımız Odesanın şimdiki müdaBilhassa Anglo Saksonlardan çıkan haber veriyor. Sovyetler Alman kıfala nılan bu seri hareketin Tula nın doğu faa hattını yarmışlardu*. Düşman bütün kıştan meded umucu rivayetler üzerine rının, Bus müdafaa hatlarma kadar gir sundan Moskovanın şarkına düşmeği ve cephede rlcat etmektedir. Gnialacovo, 4 yalruz «Cumhuriyet. de nesrolunan yadiklerini bildirmekte, Ankara radjosuna Kalinin'den serpilen ordular grupile Dalnık ve Tartaka bu sabah saat sekizLondra 16 (a a ) Londradaki Yuzılar bile bu bahisteki Turk gorüşunun göre dünkü Pravda gazetesi düşmanın Moskova Gorki hattı üzerinde birleş denberi elimıze geçmıştir. İleri hareketihakikate ne kadar uygun düşmüş oldu goslav hükumetme gelen haberlere goşehir varoşlanna dajandığını itiraf et meği istihdaf ettiği düşünülebilir. Bu mız devam etmektedir. Odesa yanmakğunu gostermeğe kâfidir. Askerî muhaı re Yugoslavyada Cıtnlk mılli hareketi mektedir. takdirde bütün Moskova bdlgesi tam tadır. ririmiz emekli General Erkilet meseleyi son derece ilerlemış ve Alman otonteAlman tebliği, Moskovanın 160 arçı'mber içine alınmış olur. Rumen kumandanı istifa etti Tokyo 16 (a.a.) Japon haberler bübir kaç defa tetkik ederek iyi teçhiz leri tedafuî vaziyet almak mecburıye kilometre simal \e cenubunda olan KaMoskovanuı batısından yüklenen büBukreş 16 (a a ) Ofi: Odesa önünrosunun bıidırdığine gore, Konoye katınde kalmıştır. edilmiş orduların kış mevsiminde de lınin ile Kaluga şehirlerinin alındığını \uk Alınan taarruzu Vijazma mejdan dekı Rumen kuvvetleri kumandanı GeProfesorlerle kanun adamlan, or bınesi dun saat 20.15 te ısüfasını verpekâlâ ve hattâ teçhizat itibarile hasımNevyork 16 (a a.) Ofi: Ne\Tork He ve Mosko\a dıs hatlarına girildiğini muharebesini ikmal etmiş tulunan mer neral Siuperko istifa etmiştir. mjştır. Prens Konoye dun oğleden sonra larına üstünlüğü nispetinde belki daha manlara çekilmış olan son harbin mukajdedijor. kez ordular grupu tarafmdan icra edil Odesa önlerinde hasara uğratalan kabınesini teşkıl eden nazırları birb»rı ald Tnbune gazetesıne gore, Rus orİyi harbedecekleri neticesine varmıştı. harıblerıle genc vatanperverlere ıltıhak Bütün bu malumat birbirine bağlamr mekle beraber Kaliniıı den yapılan tavapurlar etmişlerdir. Alman istilâsından sonra arkasına kabul etrruş ve kendılerine ıs ularının Alman taarruzuna mukavemet Abidin Daver yalnız geçen Umumî daglara kaçmış olan askerler, Yugoslav tıtasının sebeblermi bıldırmıştır. edebileceğı şüpheli olduğundan hjku sa, Sovyetler Birliği merkezinin simal arruzun çok şiddetli oluşu, Almanların Berlin 16 (a.a.) D. N. B. ajansı bilHarbden alıp ortaya kojduğu misallerle Haberler burosunun ılâve ettığıne go met, Maverayi Siberya demiryolile mal batı, batı ve cenubdan başlayan büyük Leningıad bolgesini saran simal ordular diriyor: modern orduların kışın dahi pekâlâ mu ordusu zabıtleri tarafmdan kumanda sarma hareketi ortasuıda kaldığı ve grupundan da kıtaat geürdiklerine deedılmekte olan muntazam kıtaatın ya re, Konove kabinesi, mılli pohtıkada ta zerr.e naklıni tehir etmıstır. Perşembe günü Alman uçakları tam vaffakiyetle harbedeceklerini gosteriValdai yajlalanndan ilerli\en Alman lâlet edebilir. Herhalde Moskov anın üç nıba^mda çarpışmaktadırlar. Cıtnikler, kıb edılecek usul hakkmda kabine azası Londrada karısık telâkkiler isabetlerle Odesanın cenubunda İki büyordu. Geçen Umumî Harbde merkezî her tarafta mütemadıyen Almanlarm arasmda fıkir bir iğı bulunmadığ'ndan Berne 16 (a a ) Öfi La Suisse gaze ordulannuı çok ağır bir taz>ik neticesin cepheden çok ciddî bir tehdid altına yük Sovyet ticaret gemisini cıddî hasara devletler ordularile Rus orduları kış ormünakale hatlanna ve kafılelerıne hü ıstıfa etmiştır. esinin Londra muhabiti. Almanlar Do de Moskovanın şimal, ve hatta doğu girdiği muhakkaktır. İngiliz memhaları uğratmışlar ve daha küçük tonajda üç talannda bile, hattâ simdikine nispetle cum etmektedirler. ez bolgesinden sonra Ha7er sahıllerine şimaline indirmek suretile Ruslar için Almanların Moskovaya karşı 14 bin tank, düşman vapuruna muhtelif isabetler daha müşkül sahalaıda çarpışıp durmuşSivil halk tarafmdan yardun ve pa Japonyada çarpıçan cereyanlar ücum ettıkl°ri takdirde Husyaya İngi pek tehlikeli bir vaziyet ihdas ettikleri 10 bin tayjare kullandıklarını bildirdıler. kaydetmişlerdir. Bundan maada, Alman lardı. Japonyada ıkı cereyanm çarpışmakta raca muavenet görmekte olan Cıtnikler, 1İ7 ve Amerikan yardımının Ancak İran manası çıkar. Bu hattın kuvvetle tutul Timoçenko ordusu bakiyelerinin miktan hava teşekkülleri Odesa Uman tesisatınl Nihayet Sovyetlerin Londra büjük duşman için tahammül edilmiyecek bir Oıduğu aniaşılıyor. Birınci cereyan J a BuharaSemerk?nd yolundan gonderi'e ması Moskova Leningrad demiryolun(Arkası sahife 3. sütun 5 te) muvaffa'kiyetle bombalamışlardır. ponya için hareket etmek saatmin geldidan sonra Moskova Arkanjel ve Moselçisi Maiski, Ahnanların şark cephesin vaziyet ihdas etmişlerdir. ileceğini yazmaktadır. ğini, ikınci cereyan İse Japonyanın hakova Gorki Kazan demiryollannı da de kışm daha iyi harbedeceklerini yükGarbî Sırbistanda kukla Sırb huku(Arkası sahife 3. sütun 6 da) tehdid eder. Bir Amerikan aiansının gek bağırarak bazı mahfillerce kış mev metinden yardım goren ışgal kuvvet rekete geçmek ıçln Avrupa harbLnin nocvvelki akşam Londradan verdiği bir simine bağlanan hayalleri dağıtmak is leri, ancak şehirlerı ve bazı sevkulceyşî tıcesini beklemesı lâzım geldığinı iddia etmektedir. temişti. Şimdi vakıalar şiddetli darbele noktalan ışgal edebümişlerdır. Hle kış hikâyelerini mançalbaşı masalJapon hükumeti bugün neşrettiği bir Karadağ çeteleri de cenubî Sırbistanlan derekeâne indirmiş bulunuyor. da. Hersekte ve Adrıyatik denizi sahıl fcmirname ile 16 dan 25 jaşına kadar Alman orduları gibi modern teçhizatlı lerinde faahyet gostermektedırler. butün kadınlan mecburî iş mükellefiye• • • kuvvetler için Rusya gibi genis uîke(Arkası sahife 3, sütun 5 te) tuıe tâbi tutmuştur. lerde yapılacak harbler hesabına ileri (Arkası sahife 3. sütnn 4 te) SÜrülen mütalealann en doğrulan şu esaslarda karar kılmış olmak lâzımdır: Geniş Bus sahalannda muntazam ve bol yollar yoktur Yaz aylarında büjuk askerî geçişlerin toza dumana garkettiği ham >ollar yağmur mevsimlerinde çamur derjalarına donerler, ve bilhassa motorlü vasıtalarm sejir ve seferleNevyork 16 (a a.) Ofi: Londraya rine buyük zorluklar verirler. Rusyada yağmurun bol düserek volları ve ovaAmerikan membaından gelen bir habeları çamur dcrjalarına döndürdüğü iki re gore Ingiltere ile Rusya Efganıstanda. mevsim vardır: Sonbahar ve ilkbahar. dipıomatık heyetlerin azası müstesna Bu mevsimlere nKpetle Rusyada kıs olmak uzere bütün Alman ve İtalyan avlan, eğer yııkarı bblgelerdeki şiddetli tebaasınm memleketten çıkarılmasını soğuklar bir tarafa bırakılırsa, askerî Alman hududu 16 (a.a) Almanyaislernişlerdir. hareketlere hattâ yaz aylarından daha nın sulh tekliflerinde bulunduğuna daır İngilizlerle Ruslar tranı 2 işgal müsaid bile sayılabilir. Çünkii kışın sodolaşan haberlerin uydurma olduğumı bolgesine ayırdılar bir kere daha beyan eden Haricıye Neguktan toprak donarak katılastığı için Berne 16 (a.a.) Neue Züricher zaretinın organı «La Correspondance yazın tozları ve baharların çamurlan Zeıtung'un Londra muhabiri, İngiliz ve Polotique et Diplomatique» gazetesi, joktur. Yukarı kesimlerde buz tutan Sovyet kıtaatının Tahranm tahliyesıne askeri vazıyeti tetkik ederek Rusya sekarlar beyaz birer asfalt rold oynarlar, cnumuzdeki sah gunu başlıj acaklarını fennden sonra İngıltere aleyhmde itdenilse hata olmaz. Hattâ soğuktan doyazmaktadır. Rusiar, 200 ılâ 250 kılo tıhaz edılecek karann gunun meselesi ı>an nehirler orduların gelip geçmesme metrelık bir derinlikte Hazer denızlnin olacağım yazmaktadır. mania teskil eden rollerini bile kaybecenubundaki bolgeyı, İngılizler de 200 Gazete bu hususta dıkkate şayan maderler. kılometre derinliğınde Irakın şarkındaki lumat vermektedır. Makalenm muharBütün mesele yukan bölgelerde kışm araziyi işgal edecelderdir. Bu bolgeler, riri soyle demektedir: YUNUS NADt cAncak ıstılâmn tarihi Alman yükprensip itibarile, İran hükumetinin huMuhtelif coreyanlara sahne olduğu anlasılan Japon Diyet meclisinden bir Dun Rumen kıt'alan tarafmdan işgal olunan Odesanın, şehir kadar meşhuf (Arkası sahüe 3, sütuıı 4 te) kümranhğı altında kalacakür, jnbba v» dün istifa eden BasvekU Pıeoa olan ve iki mey.duı birleştiren meshur 150 basamakh merdiveni CArkası sahife 3, sütun Askeri vaziyet Japonya da karar Yugoslavyada arifesinde mücadele Londraya göre dağlara çekilen muntazam kıt'alarla çeteler işgal ordularını uğraştırıyorlar Sovyetlere Prens Konoye yardım için Kabinesi ist|faetti Moskova en tehlikeli günlerini yaşıyor ODESA DÜŞTÜ Japonyanın derhal harbe karışmasını istiyenlerin ağır bastığı aniaşılıyor Yaşingfon ve Londrada fereddiid mü başladı? Rumen kuvvetleri dün? yanmakta olan şehre girdiler Moskovayı 3 cepheden çevirerek müdafaa sistemi içine giren Alman ordusu şehrin şarkla muvasalasını da kesmeğe çalışıyor Rus ordularının Alman taarruzuna mukavemeti şüpheli olduğundan Amerika sevkiyatı durdurmuş Efganisîanada Müşterek Ingiliz Rus notası tevdi edildi Iran iki işgal Alman Hariciyesinin bolgesine ayrıldı gazetesine çöre... Sovyet harbi bittikten sonra ve bütün Avrupa seferber edilerek yapılacak İngiltereye taarruz