June 10, 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ASYANIN Üstünlüğü ve Düşkünliiğü ( AVRUPAMN İKBALİ ) İçüıde Osmanlı İmparatorluğunun yükseliş ve alçalışı en büyük mevki tutan bu kitab, her Türk münevverinin dikkatle okuyacağı bir eserdir. Yeni çıkmıştır Tevzi yeri Cumhurivet Matbaası ve Ankara caddesinde Üniversite Kitabevidir. Fiatı 100 kuruş. umhuri 19 uncu yılsayı: 6399 İSTANBUL CAĞALOĞLU Tigraf ve tnektub adresi: Cumhuriyet İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başratıbarrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 K A Y R N « 9 0 9 BİR YAZ SAYISI A I ç pPff 1 I î O R. Kıymetli san'dM Münıi Fehimin çok eüzel bir kapalMH ^^Necmi Rıza, Salih, Orhan Uralın ya^ <F denize dair kari1 katürleri ve Ceıfflf CHMin yeni başlıyan gayet güldürücü . ^ M ^ n ı bu sayıda ^flPŞ3niU& | 0 takiil Mütehassıs bir heyete yeniden yaptırılacak Hükumet birinci seçilen Emin Onat'a aid proje ile iki yabancı mimarın eserlerinin de tatbik edilmemesine karar verdi Millî Şefimiz Reisicumhur İnönünün evvelki gün Ankara Siyasal Bilgiler Okulunu şereflendirerek imtihanlarda hazır bulunduklaruıı haber vermtstik. Millî Şef, sırasile 4 sınıfuı imtihanlaruıı alâka ile takib buyurduktan sonra büyük bir iltifat eseri olarak öğle yemeğini, salonda talebe arasında yemişler. yemeği takiben profesörler odasuıda okul, ders ve bilhassa spor işleri üzerinda hasbıhallerde bulunmuşlardır. Resimlerimizden sağdaki, Millî Şefimizi, bir dershanede, imtihan olan talebey; dikkatle dinlerlerken, soldaki de profesörler oda« sında izahat ahrken göstmmektedir. nıt Kabir projes Millî Şef Siyasal Bilgiler okulunda Alman har, LJebliği Birinci secjlen fakat tatbik edilmemesine karar verilen Emin Onatuı Anıt Kabir projesinden dış ve iç manzara Ankara 9 (a.a.) Başvekâletten tebliğ edilmiştir: 1 Ebedi Şef Atatürk için Anıt Kabir projesini tetkik eden jüri heyetince mükâfata lâyık görülen üç projeden: A Profesör Emin Onat ve doçent Orhan Ardaya aid projenin birincj olarak seçilmesine, B Alman profesörü Yohannes Kruger'e ve İtalyan profesörü Arnaldo Foskiniye aid diğer İki projenin ikinci sayılmalarına; 2 Esasen bu üç projeden hiç birinin doğrudan doğruya tatbika elverişli olnıadığı ve tadile muhtac bulunduğu jüri heyeti raporunda da tasdik edildiği cihetle birinci olarak seçilen projenin de tatbik edilmemesine müsabaka talimatnamesinin 18, 19 ve 20nci maddelerine tevfikan hükumetçe karar verilmişiir. 3 Anıt Kabir projesinin, müsabakada birinciliği kazanan proje sahioinin de dahil olacağı bir mütehassıs lıeyete yaptırılmasl mukarrerdir. Denizterde durum Sıvastopolda kanlı ve çetin muharebeler Harb sonrasının iktısadî tehlikesi arb için her giin sar'nlunan milyonJarm ve miljarlann acısı harb içinde de duyulur, fakat harb bittiği zaman bu yüzden açılan yaralann sürekli acısı son şiddetini bulur. Zaten harb ekonomisi büyük sıkıntılar içinde jürür. Fakat harb sonu ekonomisi felâketli buhranlara namzeddir. Tarihin geçen Umuıni Harbden evvelki harbleri birinci ve şimdiki ikinci dünya harbine nisbetle birer oyuncak saj ılabilecekleri halde gene kendilerine gore bu onünden kaçılamaz buhranlan doğurmuslardır. İnsanbk geçen L'mumî Harbin buhranlarından kurtulamadan ve hatta kısmen bu buhranlarm manalarını anlamağa vakit bile bulamadan daha şümullü yeni bir cihan harbinin içine sürüklcnmiştir. Umumi kaide olarak denilebilir ki harblerde her şeyden daha kuvvetli olarak malî, iktlsadî ve içtimaî buhranlar kaynağı olmak karakteri vardır. Onun için harbe sürüktenen, yahud una katısmak ihtimali karşısmda bulunan ve her halde şimdiki gibi cihanşümul bir harbin tesirleri dışında kalamıyan milletler, halen çekmekte olacakîarı sıkıntıların yanıbaşında bilhassa harbi takib edecek günlerin buhranlai'ını gözönünde tutmağa mecburdurlar. Harbin veya Ihtimalinin memleketlere tahmil ettiği büyük masraflarm her santimi harb sonu patlak verecek buhranların tohumları hükmündedir demekte hata yoktur. Harbin zorluğu yalnıı maddî mecburiyetlerine münhasır değildir. Devletlerin ihtiyar ettikleri büyük masraflar malî ve iktısadî sahalarda büyuk tesirler icra ederek halkm velevki ııisbeten az bir kısmuu zengin ederken diğerlerini ıstırablara salar. Fakat bu olağanüstü hallerin en büyük tesiri bilhassa harbin bitmesini takib eden »tınlerde kendisini gösterir. Şimdiki harb dunyayı saran ve sarsan bir afettir. Fakat onun koparacağı asıl büyük zelzele, sulh geldi, ooh kurtulduk denüdiği 7aman başlıyacak ve kim bilir ne ks>dar sürecektir. Bunun içindir ki hükumetçe ve milletçe bugünkü hareketlerimizde ve yaşayış tarzlanmızda yarını diişünerek yürümeğe mecbunız. Türkiye harb dışmdadır, fakat harb dünyayı kaplamıştır. Biz ise dünya içindeyiz. Bu durumda hiç bir şey yapmasak cihansümul harbin tesirîerinden gene haric kalamazdık. Halbuki her ihtimale karşl seferber bir vaziyetle adeta yalnız ateşi eksik bir harb hayatı yagadığımız meydandadır, ve yann. yahud obürgün, her halde gümin birinde bu atese karışmak îstırarında kalmıyacağımızın teminatma da malik değiliz. Ona göre tetik üstünde daima uyanık ve daima hazır bulunmak zaruretini hepimiz her gün ve bütün ehemmiyctile takdir ederek dıı>uyonız. Duyuyonız. fakat hareketlerimiz cok kere olanca ehemmiyetile takdir ettiğimiz o zaruretin icablarına uymııyor. Devleiçe masraflarımızm fazla olması millî selâmet endisesinden doğan bir mecburijettir. Milletçe fazla ve bilhassa fuzulî masraflarımızın makul bir sebeb ve hikmeti yoktur. Harbin doğurduğu hayat pahalılığınm bütün sebeblerini burada sajıp dukme ğc mahal göremeyiz. Bu hayat pahalı lığı bilhassa gelirleri sabit bir kısım vatandasiar için ciddî sıkıntı kaynağı Harbin ve Almanlar? karadan ve havadan müthiş bir hücuma başladı Küçük mikyasta Alman kıt'aları da Kerçlen Kafkasyaya geçtiler Midway deniz kara muharebesi Abidin Daver Büyük Okyanusta, bir Amerikan deniz ve hava ussü olau Midway adası sularında, Japonlarla Amerıkalılar ara sında bir denız hava muharebesi oldu. Midway adası, Amerıkahların Pearl Harbour deniz üssünün bulunduğu Havay adalarının 1200 mıl şimal batısındadır. Bu ismin ingilızcede manası •yarıyol. demek olduğuna göre Amerikanın batı kıyılarıle Japonyanın doğu kıyıları arasında yarıyolda bulunduğu İçin adaya bu ısmin verildiği anlaşıhyor. Amerıkanın Pasifık donanması kumandanı Amiral Nımitz de, Midway muharebesinden sonra, bu isim üzerinde bir kelime oyunu yaparak Amerıkanın zafer yolu üstünde yarıyola geldiğini soylemiştir. Amerikalılarla Japonlar arasında, Avustralyanın şimalindeki Mercan denizinde, mayısın ilk hafta sında vuku bulan iki mühim çarpışmadan bir ay sonra, haziranın ilk haftasında cereyan eden bu ikinci denız hava muharebesi hakkında Amerikan tebliğleri ve kaynakları bir hayli malumat verdıkleri halde, Japonlar dort gündür, hiç bir şey Vaşington 9 (a.a.) Şİmdi ikinci söylemıyorlar. Singapuru almadan önce acele aldıklarını ilân etmiş olan Ja bir denız muharebesi Alaska kıyısı açıkponların susması haylı manahdır ve bu larlnda, Aleouciennes adalan dolaylamana, her halde onl.nın lehıne değildir. nnda cereyan etmektedır. Bahriye Nazırlığı halen Dutch Har*** bour çevresınde yapıldığı sanılan denız Muharebenin kuvvetli bir Japon filo çarpışması hakkında şımdi malumat vesıle, Amerika hava ve deniz biriikleri rebılecek mevkıde bulunmamaktadır. arasında cereyan ettiği anlaşıhyor. ArÇinde Japon muvaffakıyetleri tık, hiç bir deniz kuvveti, yanında uTokyo 9 (a a.) Kiangsi cephesinçak gemıleri bulunmadan ve bu gemi den gelen telgraflara göre, Japonlar, lerJeki uçakiarın hımayesi olmadan nehirlerle çevrıli ve 194 üncü düşman muharebeye değil; şöyle bir dolaşmağa tümeninm başlıca üssü olan Çungyen bile çıkamıyacağı için, Japon filosunda Çin mevziini İşgal etmişlerdir. müteaddid uçak gemilen de bulunması Japon askerî makamİ3rının oildirdikpek tabıî idi. lerine göre, Çungking ku\vetleri ÇenMuharebe hakkında fazla tafsilât çov civarında yapılan muharfbeler esneşredilmemiştir; fakat bunun şöyle ce nasında 2817 ölü ve 3759 eslr kaybetreyan ettiğini tahmın ve tasavvur ede mişlerdir. 6 haziranda Çungçeu'yu işgal eden biliriz: Japonlar için hedef, bir baskınla Mid. Japon kuvvetleri, Japon arazisini bombalamak üzere Amerikan uçar kalele•»•ay'ın zaptı olsa gerektir. rinin havalanacak olduklarl büyük bir (Arkası sahife 2 sütun 5 te) tayyare meydanmı ele geçirmişlerdir. Rangoon civarında Japon hava birlikleri ilk defa olarak iki «uçan kale» düşürmüşlerdir. Çinlilerin geri aldıklan yerler Çunking 9 (a a.) Çin tebliği: Şuşiyen dolaylarında son iki gun içinde yapılan şiddetli çarpışmalar sırasında Japonlar yedi bin ölu ve yaralı vermişlerdir. Şuşiyen halâ Çin kuvvetlerinin elinde bulunmaktadır. (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Gnl. Rommel dün tekrar taarruza geçti Bir Hakim müdafileri teslim olma teklifini reddettiler Mayin tarlalarında açılan gedikleri İngiüzler ateş altına aldılar ^ Ankara 9 (Radyo Gazetesi) Soa dakikada Londrada alınan bir habere gore Ingılizlerin mayin tarlalarında cereyan eden muharebeler birdenbire Bır Hakim bölgesıne intikal etmis:lr. General Rommel bu bölgede zırhü kuvvetlerile taarruza geçmiştir. Püskürtiilen Alman taarruzları Londra 9 (a.a.) Libyadaki müttefik kuvvetler yeniden iki taarruzu püskürtmuşlerdir. Bunlardan biri Almaa zırhh kuvvetlerinin büyuk kısmıle Knightsbridge istikametinde yapılan ta. arruzdur. Bunu İngiliz topçusu kjrmıştır. Diğer taarruz da Bır Hakim'e yapılan taarruzdur kı bunu da Hür Fransızlar püskurtmuşlerdir. Londrada kaydedıldiğine göre Mihver kuvvetlerinin işgal ettiği toprak, başı İngiliz mayuı sahasınm berisınde, kuyruğu da ötetarafında bulunan bir kur» bağa yavrusu şeklindedir. Mayin sahasında açılmış olan gediğin 15, 16 kilometre kadar genişlikte olduğu kabul edilmektedir. Fakat Almanların takviye ve mühimmat aldıkları bu ge(Arkası sahife 3, sütun 3 te) rîttada harekât Yazan: Sıvastopolu müdafaa ediyoruz Kuvvetlerimiz, Almanların şehre yakasmalarına müsaade etmemektedir Moskova 9 (a.a.) Öğle üzeri neş•edilen Sovyet tebliği: 8 haziran gecesi cephede mühim bir değişiklik olmamıştır. Sıvastopolda şiddetli çarpışmalar Moskova 9 (a.a.) Bu gün cepheden Kızıl Ylldız gazetesine gönderilen ıir tel şdyle demektedir: Düşman hava bombardımanlarının ;iddetine rağmen, Sovyet hava kuvvetlerıle uçaksavar topları Sıvastopolu cesaretle müdafaa etn>ektedir. Düşman taarruzları korkunc bir mukavemete çarpmaktadır. Şehre karşı yapılan taarruzlardan birçok gun evvel, Alman hava ku\rvetleri müdafaa mevzilerimize muh*elif zamanlarda kat'î darbcler vurmağa teşebbüs etmişse de kuvvetlerimiz Almanların şehre yaklaşmalarlna musaade etmemiştir. Başka bir kesimde uçak ve tanklarla desteklenen Alman piyadesi, sol tarafa kuvvetlerinin büyük kısmım ileri atmadan evvel bir aldatma taarruz yapmak İstemiştir. Alman baskısl bütün gün durmadan artmıştır. Düşman askerlerinin cesed yığmları ve parçalanan top ve tanklar mevzilerimizin önünde toplanmakta devam ediyor. Uğradıkları büyük kayıblar Almanlarl taarruzlarına devamdan menetmemekte ise de hiç bir düşman taarruzu muvaffak olamamaktadır. Bırliklerimiz daima mevzilerini tutmakîa ve dayanmaktadır. Lytelton diyor ki HİTLER'LE GÖRİNG «Amerikan harb hazırlığını görselerdi, ellerini kaldırıp teslim olurlardı!» Berlin 9 ^a.a.) Alman Orduları B.ı^kunıandanhğınm tebliği: Sıvastopol kalesi toprakları üstünde aıpışmalar devam etmektedır. Agır opçu ve büyük hava kuvvetleri taraınddn müesiir bir surette desteklenen »ıyademiz, hâkim bir tepede bulunan nr miktar tahkimatı zaptetmiş ve düşmanın mukabil taarruzlarını kanh za^ıatla geri puskürtmuştür. Harkofun imali şarkisinde düşmanın zayıf tazyikarı akamete uğratılmıştır. Merkez ve şimal kesimlerınde çember çine alınmış olan düşman grupları, hakuvvetlerinin muessır yardımı sayeİnde daha dar bir sahaya sıkıştırılmışardır. Düşmanın mevzıî taarruzları hiç bir netıce vermemiştir. Ladoga golunde bir ticaret gemisi bombalarla hasara uğıatılmıştır. İngiliz Harb İstihsallcri Nazırı Sıvastopolda bir ateş fırtması M. L\ttelton Eoraa 9 (a.a.) Popolo di Roma gazetesi, Kınmda bolşevıklerin müstahkem mevkıl olan ve Almanıar tarafından çember İçıne allnan Sıvastopolun bir ateş fırtması İçinde bulunduğunu 'azmaktadır. Alman bomba tayyareleınden mürekkeb bir dalga şehrin ve ımanın butün endustri ve müdıfaa teiisleı'lne hücum ederek bunları tahrib etmişlerdir. Kışlalar, fabrikalar, şimendifer kaviekları ve havagazi, su, telgraf ve teefon tesisleri tamamile tahi'ib edilmiştir. Karadenizin müthiş Kızıl Kalesi bu suretle mukavemet ka'oıliyetini hissedilır derecede azaltacak olan yeni ve kat'î bir darbe yemiştir. Merkez kesiminde zaptedilen mevziler Berlin 9 (a.a.) Alman Orduları (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Vaşington 9 (a.a.) İngiltere Harb Istıhsalleri Nazırı M. Lyttelton, yanında Amerikan Harb İstihsalleri Nazırı M. Nelson olduğu halde Detroit endüstri merkezinde dolaşmlş ve otomobil endüstrisinin akıllara hajTet verecek bir çabuklukla nasıl harb endüstrisı halini aldığını görünce şöyle demiştir: c Bütün hayatımda asla unutamıyacağım bir gün geçirdim. Eğer Hitlerle Göring bizimle beraber gelebilmiş olsaydılar, hemen ellerini havaya Amasya 9 (a..a) Burada cuma gükaldırır, teslim olurlardı !• başlıyan İngiltere ve Amerikada harbi miiş nü akşama doğru yağmaya yağmur, birden şiddetıni artırarak kısa tereken idare edecek teşkilât Londra 9 (Radyo saat 23.45) Başve bır zamanda seller husule getirmiş ve yer yer zararlar yapmıştır. (Arkası sahife 3 sütun 6 da) Seller 20 den fazla evi götürmüş, mec Alaska kıyısında Yeni bir deniz harbi oluyor Japonlar iç Mogolistanda 300 bin kişilik bir cephe acmışîar! Suikasd davası Bugün PavloHa Kornilofun müdafaaları dinlenecek Ankara 9 (Telefonla) Suikasd davasına yarın sabahtan İtibaren Ankara Ağırcezasında devam edilecek ve suçlulardan Kornilofla Pavlofun müdafaalan dinlenecektir. Mahkemenin geçen celsede verdiği karar mucibince her iki maznun da müdafaalaruu türkçeye çevirmişlerdir. Bu türkçeye çevirme işinde aşağı yukarı 12 kişi bir heyet halinde çalışmlştır. Maznunlar da ayrıca birkaç tercümanla daktilo getirmişlerdlr. Bu arada Çin sefareti daktilosu Rita da bulunmaktadır. Amasyada su baskını Seller yirmi kişi öldü, evi bir götürdü. bir yaralı var ralan tıkamış ve sürükleyip getirdıği ta^larla şehrin bir kısım yollarını kapamıştır. Şehrin bır kısım bahçelerüıe ve Zara ovasındaki mahsullere kısmen zarar veren seller, bir adamın ölümüne, bir çocuğun ağır surette yaralanmasma sebeb olduğu gibi, bazı hayvanlan da sürükleyip götürmüştür. YUNUS NADI <Artaua sahife 3 stitun 4 te) Şark cephesinden fotograflar: Almanlan n büyük nehirleri ve kanallan^eçmeklj kullandıklan kanplarla bir sahile pkış yapmak üzere ilerliyen askerlgr Londra 9 (a.a.) Hava Nazırlığının tebliği: Bomba uçaklarımızdan mürekkeb bir teşkil dün gece Ruhr endüstri bölgelerine hücum etmiştir. Dieppe dokları ve Holandadaki düşman hava meydanlarl da bombalanmıştır. Avcı servisine mensub uçaklarımı? şimalî Fransa ve Holandadaki hava meydanlarma ve demiryollarına hücum İngiliz tayyarelerinin yaptıkları akınlar etmişlerdir. 18 tayyaremiz dönmemiştir, Uzakyuk hajrbinden yeni resimler: Avustralyanın şimalinde Yeni Meklemburg adasn» çıkan Japon kıtaki.ı