2 Ağustos 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r DÜNYANIN EN YÜKSEK. SAATİ CONSTANTIN C E N E V R E S a t ı ; y e r i neydanı AALON I* I« u m h u r i vet İSTANBUL CAĞALOĞLU Talgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: İstaabul No. 346 Telefon: Başraııbarrir: 22366. Tahrir heyeti: 2*296. İdare ve Matbaa kısmı 24299 BtTISABİ YÜRÜYÜŞ ÜRÜYÜ M E C M U A S I 64 âncâ sayısı gene ç çok zengin bir müny g Şukrü Badericatkı intişar etmiştk. Ağaban, Pro*. Namık Ze Ahtrud Ceoğlu, Bemzi Saka, N; Aikan, :5emil Conk, Aslan Tufa eıad BılHm Cavid, Reşad Ekre Akyüregütey. ISdayet Nomal n vardır. ğlc kıymetli makale ve eoertz Pazar fAjirfts Büyük san'at harnisi Inönü, sergideki bütün eserler üzerincie raeşgul ölarak yera cürektifler verdiler akademisiniziyaretettiler Dinar, Afyon yolile Eskişehire geliyor Behçet Uz yollarda temaslarına devam etti, Afyonda nebati yağ imalâthanelerini ve silolan gözden geçirdi fiAgon 1 (a.a.) Ticaret Vekili Dinar. (' da Isparta ve Burdur valılerıle goruş ' tükten ve vılâyetlerin vaziyeti hakkında izahat alarak dırektıfler verdıkten sonra Setndıklı ıstasyonunda kaza kaymakaminı, Parti ve beledıye mıimessıllerini kabul ile goruşmüştür. Saat 15 te şehrımıze gelen Vekil Vali ve Belediye reisinden mahsul vaziyeti, gıda maddeleri fiatları hakkında malumat almış, vilâyette yeni kararlann hasıl ettiği netıceleri sormuş ve dırektıfler vermi^tir. Partı ve Ticaret Odası heyetlerini de kabul eden Vekıl çarşıyı gezmış, halkla konuşmuş ve bilhassa gıda maddeleri fıatını tetkik etmıştir. Nebaö yağ imalâthanelerini, fiatlarını da gözden geçjrrriiş ve sonra süoya giderek orada de silo mesaısi hakkında izahat almıç TC saat 16,30 da Eskişehire hareket etraiştır. MiSlî Şef Güzel San'atlar Ticaret Vekili, Bur MiHî Şefaaian AÂtmdtnü •ergtMii y mtibaUr: Solda Profesör Mimar Seyfi Arkandan, ProfMÖrü Tı«ralc« Uınail Hakkıdtı izobat ahyorUr İranda buhran afeinesin4en Mr iki aunın çekiimesi neticesinde İran Başvekil SuhcyK. bvtan hmkâmetin istifasını parlamentoya bildirmiş ve boylelikle İranda bir hukimet bnhranı husule gelmiş4ir. Pars ajansınm bir haberi bu istifanın dahiiî sebeMerden fleri geldiğini bildirmefce her nedense I t a n gormoştur. Bakalım İnKİlizlerle Koshu İranda zuhar eden b« kabine buhrfttunı nasıl halledecekler? Yakarıkı ifade tarzımızı biraı garib botecaksınız: Dahili sebeblerden Heri gddifi bildirilen bir huknmet ârtifast karşuında İngMtcre ile Rınyanın nasıi hftreket edefeklertnden bshsedijroruz. Sebebi açıktır: İranı ikiyc bolen İngilız •n Rus i$&alleri bu memlekette harici dahilin içine sokmuşlardır. Bu ıki devlet çoktanberi ve hâlâ bugnn ba memleketin dahili idaresi de dahil. butun mukadderatını kendi ellerinde totuyorlaı. Onan içindirki, Pars ajansının, buhranın dahiiî sebeblerden ileri geldigi hak. kında itlna ile vermoge luzunı RorduRU haber bize garib gorunmuştur. Eger Suheyli kabinesinin istifası hakikaten dahili sebeblerden ileri gelmişse, o raraan vaziyeti daha ebemmiyetli ve hatta dah» vahametli farzctmek yanlış olmaz. Çunkü ba takdirde istifa, yabancı mudahalesinin memlekette hu!>ule getirdiği aksulâmellerin bir ncticesi olmak lâznn gelir: Diler memleket muhitinde ve millet eamiasındaki aksulâmel olsan, diler her turlu yabancı tazyikının hukumet sinesinde yaratmış olacağı artık tahammul olunamaı mahiyetli bir aksulâmel olsun. Hakiki vaziyeti bilmemekle beraber ba son şıkkı ne kadar tabii ise o kadar da mıimkun goruruz. Yabancı işgali bir memleketin vucuduna batınlmış dikenlerdir de onun için. Eğer her hangi bir giın rucudunuzun her hangi parçasına, meselâ elinize veya ayağınıza kuçucuk bir odon krymığı kaçtığım hatırlıyorsanız, hur ve müstakil bir memlekete müstevli yabancı işgalinin ne demek olacağını çok iyi anlarsımz. O kiıçücuk kıymık parçası vucudunuzden çıkanlmadıkça size rahat ve huzur yok. tor. Buyuk hakim Şeyh Sadi beyhude yere: Eger zaman vücndan bir azasını derde muptelâ kılarsa vucudun diğer azalannda da rahat vc huzur kalnuız. Dememişti. İranda bir hukumet buhranının dahili Teya haricî sebebden ileri geldiğini araş. tırmağa bile yer yoktur. Çunkn kotnşu ve dost memleket yabancı işgalile zaten en büyuk buhran içine salınmış bulunuyor. Hür ve müstakil bir memleket için ne feci hâdisedir ki, hukumet buhranının guya dahiiî sebeblerden ileri reldiğini haber veren Pars ajansı blle yabancı nufuz ye tahakkumu altındadır. Hurriyetin ve millî istiklâlin kadir ve kıymetini herkesten fazla bilmek iddia. Binda bulunan İngiliz camiası için İran. d.ı zanıret hududunu şüphesiz çok, amnıa pek çok geçen yabancı işgali ebedi bir azab ve hacalet damgası olarak tarihe intikal edecektir. İrandaki zaruret, eger sadece bu memleket içinden Rusyaya bir muvasala yota temin etmekten ibaret idiyse Rıza Şah Pehlevi hukumeti pekjîlâ buna muvafakat etmişti, ve bunun için İranı muşterek bir işgal altına almaga asla lüzum olmıyarak yalnız İngilterenin bu muvasala yolu bakımından almış ve hatta koymuş olacağı teminat kâfi idi. Hayır, oyle yapılmadı. İki buyuk devletin askerî kuvvetleri, onlerinde hiç bir mania ve mukavemet olmaksızın, muzafferane (!) Tahrana dahil oldular, ve müstakil İranın en esaslı devlet teşkilâtının altını ustune getirdiler, ve sonra ikiye bolunmu'Ş memleketin her birine ayrılan işgal mıntakalarında diledikleri vechile at oynalmaga gittiler. İşte bu memleket içindedir ki Pars (Arkasa sahife 3 sutnn 4 te) Şefin Akademiye iltifatı «Akadeniye her gelişî«de, daha ziyade zevkle, ümidle ve sevinde çıkarıa. G&zel Saa'atlar AkadeMinizi çok severim» Cumhurreisımız Mıllî Şef Ismet İnonu dun beraberlerinde refıkaları saym Bayan Mevhibe Inonu ile Vali *e Belediye reisı doktor Lutfi Kırdar ve Maarif Vekâteti Guzel San'atlar nn>um mudürü TevGk Ararat bulunduğu halde Guzel San'atlar Akademisinin «prt>i=ini zivaret büvurmuşlardır. Aziz MiMî Şefhniı Akade mi mudurü Burhan ToprakLı proiesorler ve taleb«ler terafından hararetle istıkbal olunnuftur. Akademinm batün şubderinin mesaisini ihtıva eden sergicte yeni yapdan ve tunci fArfcası «hife 3. sütun 5 te^ Alman ordusn Kafkasyaya yürayor Dün bu kesimde iki mühkn şehir daha işgal edildi Stalingrad Krasnodar demiryolu gcniş bir cepheden aşıldı Kuşatılmış olan Sovyet kuvvetlerinin imha edilmekte olduğu bildiriliyor Berlın 1 (a.a.) AUnan orduları başkumandanlığının tebhğı Doğuda bozgun duşmanm takibi sırasında Krasnodar Stalingrad demiryolu genış bır cephe uzerınde açılmıştır. Sovyet kuvvetleri kuşatılmış ve ınıha edılmelen pek yakın bulunmuştur. Ssalzk demiryolu kavşak noktası alınmıştır. Alman hava kuvvetleri buyuk bıriıkler halınde duşman rıc'at hareKttıni baltalamışlardır. Don buyuk dırseğmde halen devam eden şiddetli çarpışmalar sırasında dun yeniden 48 duşman zırhh arabası kısmen tahrıb olunrauştur. Hava teşkılleri uçaksavar bataryalarıle ışbırlığı yaparak gündüz ve gece askeri munakalâta demır, kara, su yollarına taarruzlar yapmışlardır. Volga nehrinde bır petrol gemisile 7 mavna batırılmış ve başka 16 yuk gemısı hasara uğratılmıştır. Rejev şimalinde Sovye^lerin tekerrür eden yeni taarnızları çetın savaşlarla akım bırakılmıştır. Bu munasebeUe piyademız dört duşman uçağı duşürmuştür. Volkov cephesinde İspanyol muharib tümeni bir So\Tet taarruzu'iu düşmana kanlı kayıblar vrdırerek puskünmüştur. Duşmanın bır kopru başma yaptığı başka taarruzlar kısmen goğüs goğüse çarpışmalarla akim bırakılmışar. Saftet Aııkanın dun saboh ¥e«ilkoyd« te^yiinden iki intıba: ±j t 4 elçimız, MBK IMndafaa VekiK Korgraerat AK H«a Artankal, Ordn Möfettişi Orgeneral Altey've Ah'nanva bâvfik el^si Ton ra^enTe girtişîiyor". Aşâ|ıda' iki büyük elçi Millî Şefimiz. Akademinin heykeltrasî kısmmda: Sağdaki resmın arka plânında san'atkâr Belling tarafından yapılan Millî Şeftmizin heyhelleri göıüliiyor Solda Cumhur Reisimiz talebenin eserlerini tetkik buyunıyorlar Berlin Büyük Elçimiz Saffet Arıkan yeni vazifesi başında Sabahleyin tayyare ile Yeşilköyden hareket eden elçimiz, akşam Berlinde hararetle istıkbal edildi Ticaret Odasında dün yapılan içtima Vali Lutfi Kırdar, gıda maddeleri satan tüccarlarla görüştü, kendilerine mühim bir hitabede bulundu Dun sabah Ticaret Odasında gıda ve zanırî ihtiyaç maddeleri tıcaretıle meşgal tacirlerm davet edıldıkleri bir toplantı yapılmıştır. Bu toplantıya kalabahk bir tacır grupu iştırak etmiştir. Toplantıdan ev\rel tacırler, grup grup toplanarak aralarında hararetle goruşu. yorlar ve yeni kararlar dolayısıle pıyasada fefahhğın artmasma yardım hususunda ktndi hısselerme isabet eden gayretleri seve seve yapacaklarını bırbırlerine soyluyorlardı. Vali ve Belediye Reısı Dr. Lutfi Kırdar Oda ıçtıma salonuna gelmış ve tacirlere hitaben aşağıdaki beyanatta bulundu: « Hükumetin aldığı son kararları biliyorsunuz. Bu karariarm mesnedi, halkın ihtıyaçları hususunda hukumetin müstahsıle ve tacirlerimize olan itimadıdrr. Ben de Vilâyet ve Belediye namma ayni kanaatı ızhar edeceğım. Yeni kararların efkân umumiyeye ve piyasaya bir ferahlık verdiği malumdur. Bu ferahlık hissinın devamı sizin ellennizoedır. Her meslek ne kadar şereflı ve yuksek olursa olsun, bir takım fena niyetlı unsurları ihtıva edebilır. Bunları siz, hukumet teşkılâtmdan daha iyi, daha yakından tanırsınız. Bundan baska her mesleğin, her işin onu murakabeye memur hukumet memurlarının nüfuz e. demedıği, edemiyeceği bir takım ince. lıkleri vardır. Bunları da siz daha iyi bilirsiniz. Ticaret Odasile iptidaî bir fikir teatisinde bulunduk. Her ticaret şubesi icir Oda İdare Heyetinin ve Oda Meclisini' yardımeısı olmak üzere aranızdan ku çük ihtısas komisyonları seçerek ve h f tada bır kaç gün toplanarak aykın hareketleri önliyecek ve bize haber vere(Arkaa sahife 3 söton 4 te) Denizlerde Alman denizaltıları bir ayda 815900 tonluk Müttefik gemisi batırdılar İngiliı Başvekili M. Churchill Stefaniye göre M. Churchill gizlice Rusyaya gitmiş? Stockholm 1 (a a.) Stefani: Allehanda gazetesınin vermekte oldu. ğu bir habere gore M. Churchill, M. Stahn'e mulâki olmak üzere gizlice Ru>syaya hareket etmiştir. Berlin 1 (a.a.) Resmî tebliğ: Amerikan ve ingiliz deniz munak&lâtına karşı yapılan mücadelede Alman deniz kuvvetleri temmuz ayı içinde topyekun 632.400 tonilâto tutannda 98 duşman ticaret gemisi batırmışlardır. Bunlardan 613,400 tonilâto tutarındaki 92 gemi denizaltılar ve 19.000 tonilâto tutarmdaki 6 duşman gemisi de hızlı avizolar tarafından batırılmıştır. Ba^ka 6 duşman gemisi torpille büyük hasara uğratılmıştır. Bundan başka Alman deniz birlikleri, 4 denizaltı, 7 hızlı avizo ve 3 karakol gemisini batırmıslar, iki muhrible bir çok hızlı avizoları hasara uğratmışlardır. Temmuz ayı zarfmda Alman hava kuv\'etleri 183,500 tonilâto tutaımda 30 ticaret gemisini batırmışlar . ve baska 17 duşman ticaret gemisini de hasara uğratmışlardır. Böylece Buyük Britanya ve Bırlesik Salzk sehri zaptolundu Amerika harb ihtiyacları jcm hayatî Berlın 1 (a a ) Resmen bıldırıldiğionemi olan deniz tonajlarmdan topye ne gore, Alman kuvvetleri Don cephesin(Arkası sahife 3 sütan 6 da) de Salzk şehrini almışlardır. (Arkası sahife 3 sütm 3 te) f Şiddetli bir muharebeden sonra... Soyyetharp tebliği Yeni Berlin büyük elçimijz Saffet Arıkan, dun sabah Yeşılkoyden saat 8,40 ta kalkan bır Alman posta tayyaresıle Ber» lıne hareket etmiştir. Saffet Arıkan, Yeşılköy Hava istasyonunda, şehrimızde bulunan Millî Müda. faa Vekili Ali Rıza Artunkal, Orgeneral Pahreddin Altay, Alman büyuk elçisi Von Papen, İstanbul Vali ve Belediye reısi Lutfi Kırdar, Cumhur Riyasetl Başyaverı Celâl Öner ve dığer bır çoic şahsi dostlan tarafından uğurlanmıştır. Büyük elçimizin beyanah Rus kıt'aları Bataiskin cenubuna çekilmege mecbur kaldı Almanlar Rus hatlarının gerilerine paraşütçü indiriyor (Teleraflar 3 üncü sahifede') Yeni Berlın elçimiz, hareketınden evvel, gazetemız namına Yeşilkoyde kendisini teşyie giden bir muharririmize su beyanatta bulunmuştur: « D. N. B. ajansı muhabirine de söylcdiğim gıbi Turkıye ile Almanya arasmda sağlam ve kuvvetli bır dostluis vardır. Esasen benim için yabancı bir memleket olmıyan Almanyada dost bit muhit bulacağım. Geçen Büyük Harbda beraber silâh arkadaşlıgı ettığım zatlarla (Arkası sahife 3 sütun 1 de) İRANDA Yeni Kabineyi kimin knrac?ğı belli degil SüheyJiye göre İranda durum harikulâde mükemmel! Tahran 1 (a.a.) "Bahranda söylendiğıne göre, yeni kabınenın teşkıhne yeniden Süheyli'niıi Bietnur edilmesi imkânı vardır. Ba«vekillik için dığer bir namzed de. tecrübeli eski dev!dt adamlarından Gâvem Sultane'dır. Son zamanı larda siyasî faalıyet dışında kalmış olan İHuseyin Pirmiya sAhî sebebler dolayı(Arkası sahife 3, sütun 5 <.S) Bir iddia ve bir tahkikat Adana 1 (Telefonlai Halka beşer ve onaor metrelık kaput bezi t«\ziatı yapan Yerh Mallar Pazarının satış muamelesmde, beher beş metrede ^n santım eksık kaput bezı verıldığı iddia edilmış, Müddeiumumüik tahiıkata başlamıçtır. YUNUS NADt Şark cefbesindcn yeni resimler: Voronej'in bir rramvaj caddeaMde tebn işgal eden AlmaH birhklerine meosub bir tank