7 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

\JTTLD£T1JO 1942 MODELI> ĞELMİŞTİP JÛB • YÜKSEK EVSACI MAlZ UCLU KALEMLEBİ ASiYQCILECDGN ABAYiNiZ umhuri UnCU ; 0400 CAOO TeJefon: Başmuharrir: 22365. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 BTANBUL CAĞALOĞLU Teîgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet İstanbul Posta fcutusu: İstanbul No. 246 . . , . . . . • « P a Z a T l 6 S I 7 tVİÛl 1 9 4 2 J Başvekilin Trabzonda kuvvetli bir hitabesi "Hükumetiniz ihtiyaclar karşısında sizin arzularınız dahilinde çareler aramaktadır,, Darlıktan neş'e yaratma ancak genc ruhların ve kuvvetli Yannki Avrupa nzerinde kalblerin kârıdır. Bu büyük ruhu selâmlarım» Şark cephesinden resimler: Kafkasyada ilerliyen süvari Te piyade Alman birlikleri düşünceler lman hükumetinin nazik daveti üzerine Avrupayı baştan. başa dolaşmak fırsatını bulduğumuz o istifadeli günlerde, beni en çok düşündüren mesele. Avrupanın yannki ?ekli oldu. Trenle. otobüsle, tayyare Ue Uzerinden seçtiğimiz topraklan hep bn fözle görmefce çalışıyor, her gittifcimiz memlekette, yann imzalanacak olan sulh muahedelerinin nasıl bir hava uyandıracağını sezmeye çalışıyordum. Bugünkü fırtuıayı doğuran tohumlarm 1919 Paris tnuahedelerile Avrupaya ekildigini daha elim ilk kalem tutmaya başladıgı «amandanberi bir çok defalar ben yazmıştım. Diinya yiizündeki buhranlı ve yarı anarşik hayat, iki sebebden ileri geiebUir. MİHetler arasındaki münasebetleri düzenliyen muahedeler ya zamanla eskir ve devrin şartlanna uymaktan iciz kalır, yahud da esasen çürük hazırlandıklan için milletler arasındaki miinasebetleri daha başlangrıcdan bir tnrlü yoluna koyup düzenliyemezler. 1914 ten 1939 a kadar Avrupa hemen hiç rahata kavuşamadığına göre, birinci Cihan Harbine son vermek istiyen snlh muahedelerini topyekun çürük saymak ve bunlan, geçen harbi sona erdiren birer vesika olmaktan ziyade harbin kundagını hazırlıyan gazli birer paçavra addetmek daha uygun degil miydi? Sayin Başvekilimiz Şükrii Saracoğlu Biitiin tekerleklerin zafer için döndiigünü Uân eden Almanya, bn zafere kavnştugn lakdirde nasıl bir Avrupanın knrulmasına ernek sarfedeeekti? Yirmi şu kadar yıl »onra yeni bir siyasi hariUnın hududlannı çinnek maksadile mil. letler yeşil raasa etrafında toplandıklan ıaman galibler arasından gene bir Clemenceau avaga kalkıp (bu sefer belki Alman bir Cleraencean) mağlublara karşı: İmzalpyınız efendiler! Diyerek iki numaralı Cihan Harbine son verdim zannile iiç numarahsının tohnmlarını rüzgâra mı serpecekti? Gezdiğimiz yerieri seyrederek, rasladigımız insanlara bakarak bunu sezmek süphesiı çok giiç, hatta imkânsızdı. Fakat ba giiçlük. yahnd bn imkânsızlık, iiç senedenberi kafamı kurcalıyan bir muammanın içimden sökülüp atılması için Kahire 6 (a.a.) İngiliz Ortaşark de kâfl bir sebeb teşkil edemezdi. Nite tebliği: k'm bugün de ayni muamma içimi bur4, 5 eylul gecesi keşif kollarımız cepknyor ve ben şu dakikada, yüz binlerce henin şimal kesiminde faaliyetlerine de. Avrnpalı Ue beraber, püriizsüz bir haritanın riyazî muvazenesi peşinde kâh vam etmiştir. Dün cenub kesiminde düsman seyyar ümidli. kâh şüpheli düşünüp dnruyorum. kollarımızm ve topçumuzun şiddetli bas• kısı altında batı istikametinde geri çeAlmanya bugün kıfada hâkim dev kilmesine devam etmiştir. Düşmanın esas lettir. Bazı komşulannı yenmiş. bazıla toplulukları 30 31 ağustos gecesi yeni. nnı işgal altına almış, bazılarile ittifak den ilerlemeğe başladığı mayin tarlalamuahedeleri imzalamıştır. Bir yazımda rımızın batısında bulunmaktadır. O zada bahsettigim gibi Almanyanın bunmandanberi Alman Afrika kıt'alarından, lara kars« takındıgı tavır başka başka15 inci ve 21 inci zırhlı tümenlerden dır. Fakat harbden doğan bn manzaraya 19 uncu hafif tümeninden ve İtalyan bakarak Almanyanın maksadlarına dair zırhlı ve seyyar unsurlanndan mürek. bir fikir edinmek mümkün değildir. Ökeb olarak bu kesimde faaliyette bululirm dirim kavgasmın en buhranlı denan düşman kuvvetleri kara ve hava virlerlni yaşıyan bir memleket, bugün kuvvetlerimizin daimî baskısı neticesinelinde tuttogn dünkü düşmanlarına karşı şbndiden müsavi devlet muamelesi de insanca ve malzemece ağır kayıblara yapmazsa bnnu tabiî görebiliriz. Ahnan uğramıştır. Düşman bütün gayretlerine İngiltereııin yeni Ortaşark Başkumanyâda bir milyondan fazla Fransız esiri rağmen hiç bir yerde esas müdafaa sisdanı General Alexander temimize girmeğe muvaffak olamamışvar. Fransada da büyük bir Alman işgal tır. tığı son taarruzda düşman elinde bulukuvveti bnlnnuyor. Havanın fena olmasına rağmen bomba nan bütün hava kuvvetlerini kullanmış, Almanya. Fransız esirlerini geri göndersin. Fransadaki kuvveilerinin ve av uçaklarımız, dün cenub kesîmin fakat ciddî surette dövülmüştür. masrafını da kendi görsün. Fransayı de ricat halindeki düşmanı hırpala Alman tebliği makta devam etmişlerdir. Dün gece agıkmasın. Berlin 6 (a.a.) Tebliğ: ğır bomba uçaklarımız Tobruğu bombaDiyemeyiz. Şlmalî Afrikada Alman ve İtalyan uTnnanistanda feci bir açlık hüküm lamıştır. çaklan, İngiliz mevzilerine, tank toplusürüyor. Gıdasızlıktan periaşn bir hale Mihverciler bütün hava luklarına ve uçak alanlarına hücum etgelen binlerce zavallı sokakİRrda her giiıı mişlerdir. kuvvetlerini kullandılar Tamamile hedeflerine isabet eden Kahire 6 (a.a.) Pazar günü KahireNADtR NADt cen bildirildiğine göre, Mihverin yap(Arkası sahife 3 sütun 3 te) CArkası sal.ife 3. sütun 4 te) Ünivefsite ve Mihver kıt'aları geri yüksek okullar çekilmeğe başladı kampı bitti İngiliz tebliği, düşmanın hiçbir yerde Trabzon 6 (a.a.) Evvelhi akşam şehrimize gelen Başvekil Şükrü Saracoğlu dün saat 10,30 da vilâyeti, komutanlığı, partiyi, belediyeyi ve Kız Enstitüsünü ziyaret etmişlerdlr. Saat 15 te sayın misafiri.niz ve eşleri Kisarna maden suyuna gitmiç'.er ve oradaki tesisatı gördükten sonra şehre dönerek belediye bahçeslnde bir gezinti yapmışlardır. Buradan sonra yaya olarak çarşıdan geçen Başvekil ve eşleri hslkın coşkun tezahürleri arasında bir Tnüddet yürüraüşler ve bu esnada muhtpüf san'at ve meslek sahiblerile temaslarda bulunmuşlardır. Berlin 6 (a.a.) Alman başkumanBaşvekil yeni yapılan lise binssile çocuk bakımevini de gezmişlerdir. Ço danlığınm tebliği: Taman yanmsdasında sür'atli baskınlar cuk "bakımevinde gördükleri intizamdan memnun olan BafirekilLniz bu yoldaki yapılmıştır. Düşmanın gerisinde yapılan çalışmalarda müessesenin daha çok fay bu baskınlar cenuba doğru tevcih edilmiş dalı olması temennisinde bulunmuşlar ve düşmanın son mukavemeti kırılmıştır. ve müesseseye İlâveten alınacak daha O surette ki Kerç boğazının şarkındaki on kimsesiz çocuğun bak'.m masrafını bütün yanmada elimize geçmiştir. Birçok esir aldığımız gibi 37 hafif ve ağır top deruhte buyurmuşlardır. Saat 17 de belediye tarafından Hal zaptettik. Novorosisk önünde Alman ve Rumen kevinde sayın misafirimız şerefine bir çay ziyafeti verilmiştir. Bu miinasebetle kıt'alan, şehrin pek yakınındaki kuvvetbeledij'e reisi bir nutuk söyliyerek Baş ie tahkim edilmiş mevzilere yaklaşmakta vekillerini Trabzonlulan i aralarında ve bunun için çetin muharebeier ver örmekten doğan sevinclerini bildirmiş mektedirler. Karadenizin doğusunda Alman seri hücumbotları, bir keşif harekee hoş geldiniz demiştir. Başvekil bu nutka aşığıdaki sözlerle ti yapmışlar ve bu hareket esnasında düşmanın 9500 tona baliğ olan 4 vapurumukabele etmiştir: € Arkadaşlar, Karadenizin sert, ce nu batırmışlardır. sur ve kahraman çocukları, Kafkasyada dağ kuvvetleri, günlerce devam eden muharebelerden sonra düş(Arkası sahife 2 stitun 7 de) nıanın inadlı mukavemetine nihayet vermek için çok yüksek bir mevzii işgal etmişlerdir. Stalingrad kesimindeki şiddetli muharebeier devam etmektedir. Dün şi malden gelen mühim kuvvetlerin iştirakile Sovyet uçaklarınm yapmış oldukları taarruzlar akamete uğratılmıştır, Düşmanm 84 tankı tahrib edilmiştir. Gece gündüz Stalingrad'ı ve Volganın doğusundaki uçak alanlarını ve Sovyetlerin aşe ve ikmal hatlarını bombardıman ettik. Novorosisk'itı dış istihkâmları yarıldı Voronej kesiminde düşmanın 27 uçağı tahrib edilmiştir. Bizim kaybımız yoktur. Bu kesimde yapılan hava savaşları esnasında düşman, Alman uçak sahalarına taarruz etmiştir. Kaluganın cenub batısında ve Rjev'in cenub doğusunda düşmanın yapmış olduğu yeni taarruzlar, akamete uğramıştır. Baskın mahiyetinde olarak düşmanın bir çok uçak alanlarına hücum ve bu esnada Ladoga gölünün cenubunda ve Holochov köprü başında ve Leningradın çemberleme cephesinde yerde bulunan 20 Sovyet tayyaresini tahrib ettik. Düşmanın birbiri ardısıra yapmış olduğu taarruzlar, akim kalmıştır. Kronstadt yakınında deniz bataryalan, düşmanm bir mayin tarama gemisile bir salapuryasım batrmıştır. Diğer bir (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Mmanharntebii Taman yarımadasına yapılan baskın neticesinde bütün yarımada zaptedildi Fransaya agır hava akınları • Rouen şehrinde yaralananlar 150 kişiyi buldu Londra 6 (a.a.) Hava Nazırlığı ve Amerikan umuml karargârnnın müşterek tebliği: Birleşik Amerika ordusuna mensub hafif ve afır bomba uçaklan düa Fransanın meşgul arazisindels: hedeflere ild üefa hücum etmişlerdir. Müteaddid avcı filoları bu hareketlere işvirak etmişler ve bomba uçaklarına refakat ederek şaşırtma taarruzlan yapmışlardır. Birleşik Amerika ve dominyonlar tayyare filoları i!e Müttefik filolan bu hareketlere iştirak etmişlerdir. Savaşlar esnasında iki düşman avcı u (Arkası sahife 3 sütun 1 de) Almanlar pefrol sahasına yürüyor Stalingrad kapılarında miithiş muharebeier oluyor. Novorosisk'te tehlike arttı Moskova 6 (a.a.) Sovyet sabah tebliği: Sovyet kıt'aları geceleyin Stalingrad'ın batı şimalinde ve batı cenubunda ayni zamanda Novoroslsk'in batışimalinde ve Mozdek bölgesinde düşmanla çarpışmışlardır. Cephenin öteki kesimlerinde önemli hiç bir değişiklik olmamıştır. esas müdafaa sistemsne girmeğe muvaffak olamadığım bildiriyor Talebeler dün Taksim abidesine törenle çelenk koydular Üniversite ve yüksek okullar üçüncü devre askerlik kampı cumıartesi akşamı nihayetlenmişti. Kampa İştirak eden talebeler, dün sabah hususî bir vapurla Kabataşa gelmişler ve önlerinde askerî bando olduğu halde Taksime giderek merasimle Cumhuriyet abidesine bir ihtiram çelengi koymuşlardır. Çelenk koyma merasimini müieakıb gene önlerinde bando olduğu kalde ana caddeleri takiben Beyazıda gelerek burada dağılmışlardır. Nehirde seyreden iki romorkör, bombalarla hasara uğratılmıştır. M. Willkie Ankaraya bugün 1430 da gelecck Roosevelt'in şahsî mümessili Harb gayeleri hakkında hükumeti tenvir edecek? ve harb sonrasına dair noktai nazarımızı öğrenecektir c Lik maçlarına hazırlıh başladt VekUiml» Basan Âli Yücel, dünkü maçlara baçlama vnruşu yopıyor, solda: Sporcnlar, tstiklil mar;ını dinliyorlar (Yazısı 3 üncii sahiiemJzde) I İki Alman bölüğü ve bir Rumen süvari bölüğü bozguna uğratılmıştır. Almanlar ancak taze ihtiyat kuvvetleri şetiıdikten sonradır ki birliklerimiz yeni mevzilere çekilmişlerdir. Mosdek bölgesinde askerlerimiz ırmağı aşan bir düşman grupuna hucuro etmişlerdir. Gündüz. muhafızlar düşmanı meskun bir mahalden çıksrmışlardır. Düşmanın takriben bir iabur piMuharebelerin tafsilâtı Moskova 6 (a.a) Sovyet geceyarısı yadesi yok edilmiştir. 13 kamyon. 6 top tahrib edilmiş ve ırmağın bir geçid yeri ekinde denilij'or ki: yıkılmıştırStalingrad'ın batı şimalinde kıt'alaSon iki gün zarfmda Leninşrad yolrımız bir kaç kesimde şiddetli savaşlar yapmışlardır. Tek başına bir biılik son larında 39 düşman uçağı tahrib edügünlerde takriben 3 bin Aîmanı yok miş, 6 düşman uçağı da hasara uğraStalingrada karşı taarruzu idare eden etmiş, 19 tankla. 13 top tahrib etmiştir. tılmıştır. Tahrib edilen Alman uçakAlman ordu knmandanı General Panlus Stalingrad'ın batı cenubunda düşman lanndan 20 si hava savaşları esnasıntankları ile piyadesi kesif tayyare teş da, Leningrad cephesi tayyarecileı :ie killeri ile desteklenerek bir çok şiddetli Baltık filosu tayyarecileri tarafmdan hücumlar yapmışlardır. Sovyet birlik dıişürülmüştür. Kara müdafaa vasıtaları leri düşmanın yeni baskısına sarsıntı' 49 düşman uçağı düşürmüşlerdir. Novorosisk'te tehlike arttı sız mukavemet etmişlerdir. Almanlar Londra 6 (a.a.) Karadeniz Rus Hsayı üstünlüğüne rağmen ilerlemeğe muvaffak olamamışlardır. Topçu ve havan ınanlarından Novorosisk için tehlike arttopu efradımız düşman saflarında bü mış bulunmaktadır. Kuvvetli Alman yük kayıblara sebebiyet vermişlerdir. kolları şehre şimal batıdan ilerlerr.ekBir birliğe mensub havan topu efmdı tedir. Yapılan sıkı hava ve kara hüdüşmanın büyük bir topluluğuna karşı cumları akabinde Ruslar yeni mevzilere şiddetli ateş açmışlar ve 1200 Alman çekilmişlerdir. öldürmüşlerdir. Gündüz düşmanın 17 «Stalingrad'ın muazzam bir tankı ve asker nakleden 70 kamyonu manası vardır» tahrib edilmiştir. Moskova 6 (a.a.) Reuter ajansraın Novoroslsk'in batı şimalinde önemli hususî muhabiri bildiriyor: düşman kuvvetleri büyük bir topçu ha•Kızıl Verdun» ün ne pahasına olurzırlığından sonra ve tayyareler'e des sa olsun müdafaası lüzumundan bahseteklenerek bir taarruza geçmişlerdir. den Krasnaya Zvesta gazetesi diycr ki: İleri hatlarımızda tanksavar kuvvetleri«Staiingrad'm muazzam bir manası Ankara 6 (Telefonla) Aldığımız miz 5 Alman tankını tutuşturmuşbrdır. (Arkası sahife 3 sütun 3 te) son malumata göre Reis Roosevelt'in şahsî mümessili, W. Willkie yarın (bugün) öğleden sonra saat 14.30 a doğru şehrimize gelecektir, Willkie için Ankarapalasta bir daire hazırlanmıştır. Programa göre W. VVillkie saat 17 de Kavakhderede Amerikan sefarethanesinde gazetecileri kabul edecektir. Salı akşamı, Hariciye Vekili Numan Menemencioğlu, Willkie şerefine bir ziyafet verecektir. Çarşamba günü de görüşmelere tahsis edüecektir. Willkie, öğle ve akşam yemeklerini İngiliz ve Amerikan sefirlerile hususî olarak yiyecektir. Verilen malumata göre, Willkie'nin yapacağı temasların esasları şunlardır: 1 Amerikanın harb gayeleri hakkında Türkiye hükumetini tenvir etmek. 2 Harbden sonraki dünyanın tanzimi hususunda Türk hükumetinin noktai Türk tarihinin beş asır evvelki en büyük hâdisesini hatıriıyanlar, nazarını öğrenmek. İstanbulun fethine, Rumelihisarı (Boğazkesen) inin inşasile başlandıWillkie'nin perşembe günü sabahı tayğını gözönüne getireceklerdir. Edib tarihçimiz Hasan Cemil Çambel, yare ile Tahrana, oradan da Moskovaya bugün ikinci sahifedeki yazuında bu tarihî olayı mütalea etmektedir. gideceği sanıbnaktadır. '^ f Rumeühisarı nasıl yapılmıştı? j 1