17 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURIYET 17 Eylul 1942 İSTANBULUN Fethi Tanzimaattan evgelmediği halde blBüyük bb üstadı Profesör M. Kemalle velki Osmanlı Tile Türk lan'atkâr bir temasımız bize, Türk doktorluk fileyetrosu hakkında lan tarafından E mini, halkla meslekî münasebetlerden gözden geçireceği ciırne «.surı Hüma. doğan iki hâdiserun, daha doğrusu siımiz vesikalar On yun» unda temsil reklı iki cemiyet hastalığnın muazzeb yedinci ve On seedıldiği aşağıki ra eünekte olduğunu öğretmişti. Ayni mevİIZJHCİ asırlara aiddir. Bu tarihi vepordan anlaşılmaktadır. | ^^^ istanbul Etıbba Odasmda da harasikalar ecnebi ve millî olarpk ikı Marki (de Nointel) ın (On dcrdüncü J r e t l i müzakere ve münakaşaları mucib kısaıa ayrıhr. Ecnebi vesikaları, eskı bâlarmcia da izah edıldiği veçhile, Ti Louıs) ye Edirne surı Humayununu en j olduğunu Odanm çıkarmakta bulunduOsmanlı temsıllerinöie bizzat hazır bu yatro lehçesınde (machiniste» demek, ince noktalarma kadar tasvir ederek | ğ u mecmuada gördük: Hastaya çağırüıp iunmuş Fransız ve Rus diplomatlarmın .sahne ve dekor makinecisi» demekür. gonderdiği muhtırada bu Türk teivsilin | da gıtmiyen doktorlar, taşradan tedavı kendi gözleriyle gordükleri oyunlardan O devrin vukuâtmı yazan vak'anüvis den bahseden fıkrayı (Aloert Vandal) i için gelmi? hastaları, gitaıek iatedikleri Sultan Mehmed büyük ve umuml ta. doktorlardan ayartıp kendilerine getirbahseden resmî raporlarıyla sefaretna (Râş.d) de «... etrâfueknâftan canbâz şeyle anlatır (5): arruz İçln 29 mayıs sabahmı beklemey! • Şenliğin başlangıcında padişahla oğlu ı m e k üzere simsar kullanan doktorlar.. melerinden ve millî vesikalar da muh ve zurbâz ve ftteşbâz gibi san'atperdâztercih etti. Son gece yorulmak bilmez telif Osmanlı vak'anüvislerinin Vakayi lar cem'ine mübâderct ve sair miihim ıve vüzerâsiyle ümerâsı gelip muhteşem Birinci mevzuda bazı hâdiseieri biz de çalışmalarla geçti. Ve ölüm cezasile südonacmış açık paviyonlara hatırlıyoruz. Hatta üç gün evvel gazeİktısad Vekili Sırrı Day dün öğleden nâmelenndeki kayıdlardan iktibas edil matı lazimeı surı pursurur tedaru sureite . . . kut erarini verdi. Sabah topunun mutad , . ı .ı ™ • .. teye haber verilen bir misali daha geçsonra kömür tevzi şirketinde yapılan dıği için, «Tarih usulii» ilminin birinci , .. mübaşercl» olunduğundan ve bun I (=: sayebanlara) yerleştilcr. Tekmil işareti olmadan, Türkler, şehre, denlzden küne ... , , , . , , ve karadan sık saflarla hücum ettiler, bir toplantıya riyaset etmişür Uzun derecede kıymet verdıği müeyyidelerden ların içinde tlu'betbâz vesan'atperdâz koca kavuklular maiyyelleriyle muhat ti. Bu nevi vak'alarda beşerî duyguların, Hendekler en önden saldıran gönüllülemüddet devam eden bu toplantıda, kö demekür. lar» da bulunduğundan bahsetmekte olarak şahane bir sükun içinde hnrekct heyecanların büyük tesirlerini hesablıİlkönce On yedinci asra aid iki mühim dir (2). Tabiî bu müphem tâbirlerin mâ siz duıuyorlardı. Birdenbire hem onla yarak soğukkanlılıkla fikır yürütmek rin cesedlerile doldu. Arkadeşlan bu şerr.ür tevziatının daha sağlam essslar, hldlerin üstüne basarak geçiyordu. Öbağlanması ışi göruşülmüştür. Hususî ecnebi vesıkasını ele alalım. Bu vesika nâları ancalî Fransız elç:siıün izahatiyle tıa, hem ince bir kafes arkasına gizlenen bize daha doğru görünür. Hastası pek hanım sultanlann karşısında kadıu \e mustarib vazîyette, hatta ölüm tehlikelüm yaçamaktan ziyade Iş gördü. Gönülşahıslara kömür veriîmiyeceği, kömür lar, Milâdın 1670 senesinden 1679 tarihi tavazzuh edebilir. | erkek kıyafetli oyuncular, etekleri dal sir.e maruz bulunan bir adamın psikolülerin arkasından, Anadolu va Rumeli ne kadar ciokuz yıl Fransa Kralı (On tevziatının kısmen durdurulacağı hak Marki (de Nointel) in Hariciye nazırı , h y e s m a t a v ı r U r a k k a s e l e r o r t B y a kıt'aları, kendi paşalarının ve sancak lojisine, doktorun da mazeretl olabilecej kında ortada bazı ssyialar dolaşmakta ise dordüncü Louis) nin Osmanlı Padışahı Marki (de Pomponne) a gonderdiği ıabeylerinin kumandasında, hücuma kalk. atılıp (Arelin) in masallarıyla (Apulee) ğini hazmettirmek güçtür. Fakat doktor, (Dördüncü Mehmed) nezdinde İstanbul de a'âkadarlar bu haberlerin doğru olporda On yedinci asır Türkiennin dü nin «Altın eşek» faikâyesinc benzer bir hazakatinden ziyade, ticaret maksadlatı. Iki saatlik bir boğuşmadan sonra, Bi. madığını söylemektedirler. Şımdıki halde Buyük Elçiliğini yapan Markı (Charıesranslılar hâlâ tutunabiliyor, ve elverişli Marıe Fıançois Olıer de Nointel et ğünde «Opera» lar temsil etmek istedık şey temsil ettiler. Sonra guncş balarken rmdan çok daha evvel faziletile, şefkatile ! beyannsme vermiş olanların bir tona lerinden ve Krala yolladığı dığer rapor bu sözsüz oyunun (= mimique) yerine kendııji cemiyete vermiş bir adam dedurumlarını düzeltebiliyordu. Bu ağır J kadar clsn ihtiysc'.arı muntazaıran tennn d'AngervıIhers) nin resmî muhabere anda idi ki, Yeniçeriler, taze, atılgan ve dosyasmdadır. Kısaca (Marquis de da ca Edirne şenliklerinde tea.sil edilen namazın rckâtlar silbüesi b.nşladı: Tekmil mektir. Böyle bir vicdanın, tehlikeye • etiılmektedir. Kömür nakliyatının hızbır «Ballet pantomime» den bahscdi akîdrlerle ( ^ acteurs) seyirciler ve bu düşmüş bir vatandaşuıa yardımı umuryenilmez bir şiddetle, ateş saçan bir ya. i isndırılması içln esaslı tedbirler alın Nomtel) unvaniyle anıian bu münevver nardağ glbl kalktılar. Sultan, at sırtında, meyanda padişahla vezirler namaz re samıyacağı kolay kolay havsalsya sığdiplomat hem eski eserler, hem guzel lır. ; m:şUr. Bu tedbirlerin yakında neticeleri elinde demlr asâ, askerlnin kıymetine 9 Mayıs 1675 tarihiyle Fıansa Hariciye kâtlarının yedişer hareketıni sırasıyia maz. Bu insanî hüanüniyet muadelesinjn san'atlar amatörlüğü ıle de şohret bulgörülecekür. şahid ve hakem oluyor, kat'î an içln resmî rapor an cdâya başladılar; artık goz alabildiğine istisnalarını teşkil ede/ılerse, iaten kenmuşth. Yanında getirdıği adamlar içinde nszırına gönderilen Mangral kömürü 14 kumsa satılmak onun işte bu fıkrî temayüllerini tatmin «Opera» meselesınden bahseden ve fcad rükularla sücutlardan başka bır şey gö dilerıni her manada cemiyet dışı bırakIhtiyat tuttuğu on bin kişilik hassa kıfa. larile çevTİll olduğu halde, seslle ve isteniyor edecek kimselcr de vardı: Meselâ «Bin rıâzam (Köprülü zade Fâzıl Ahmed Pa riinmüyordu». mış olurlar. Maddî ukubeti kadar maFatihln tulgası gözlle muharebenin med ve cezrine isİstanbul mangal kömürü saücılanm bir gece» masallarının meşhur mu^erc.ını şa) nin Venedıkten Op^ra makınecilerl Bu fıkrsnın en mühim noktalannı şöyle nevî ezasını da elbette bir gün çeketikamet ve hareket veriyordu. Ksçanceklerdir. rakmıyan Konstantine erguvanl eüb temsil eden bir grup, Ticaret Odasma müsîeşrik (Antoine Galland) Türk âdet geürtmek istediğıni anlatan fıkrası aynen sıralıyabiliriz: lar olursa, cepheye sürmek, tutmak ve besini sırtından atmıştı. Kargaşalıkta, müracaat ederek Bulgaristanda kömürün lerıyle hususiyetlerıne aid bır ruznâme şöyledır (3): Blzi sevindirecek müspet belirti 1 Yalnız çalgı ve dansla sözsüz olaeezalandırmak için, muharebe saflanrun bilinmez bir el onu yere serdl, ve cesedi 7,30 ve 8 kuruştan aşağı maledilemedi^İ tutmak vazifesi ve «Attache theolo«... Veziri a'zamın bazı Operalar için rak bir masal mevzuu temsil eden bu istisnaî de olsa bu kabil hâ•rkasına bir çok askerî hâkim koymus. ni, nakliye ve gümrük masraflarıle bir gique = Ilahijat ataşesi» unvaniyle gel Veuedik'ten aktörler getirltuek fikri de oyun tabiî \ÂT «Batlet pantomime» ol diselerin, Türk tababet âlemini debir yıgın ölünün altında gcmüldü. tu. Cephede tehlike varsa, kaçacakları, rin bir aksülâmelle, titizliğe sevOnun ölümünden sonra, artık mukave likte bu kömürlerin şehrimizde 14 ku diği gibi, Şark tabloları yapacak iki res vardı; ba hususta Venedik Baiyozunu mak lâzım gelir. geride namussuzluk ve ölüm bekllyorru?tan aşağı satılmasına imkân bulunma samla Atinadan heykeller, kabartmalar araya koymak mecburiyetinde kaldı; faketmesidir. Etibba Odası rabıtların2 Müeliifin kullandığı *miraique du. Yeralananların, ve can çeklşenlerin met ve intizam kalmamıştı. Grekler âığını ileri sürerek ya narkın kaldırıl 'e eski mermerler aşıracak dort usta bıle kat Sadrıazanı makinecilik san'atında ih tâbiri eski Romahlardan İtalyanlara inti dan aniıyoruz ki mevzu, beşer sıhhati acı, yanık feryadı, davulların, borula. şehre doğru kaçtılar; bir çoğu Topkapıır.asını, y?hud da kömürün 14 kuruştan ;e*ariLmişti'. (Noin'.e) in siyasî vazifesi, tisas sahibi olan bu aktürler u sanat kal edip Rönessans devrınde canlanan iızerinde feragatle çalışan ilim adamlarırın ve nakkarelerln harb musikisi içlnde nın dar geçldinde sıkıştı kaldı. Muzsf: er Türkler jç duvarın gediğinden sal satışma müsaade edilmesini istemişler ^tanbuldaki Fransa sefırlermin «hu sajesindc uçarak gelebiiirlcr zannetti^i •mime = sözsüz oyun» nev'ınin umum mızı temiz bir vicdan muhasebesine göboğuluyordu. Osmanlı topçusu, muharedir. Kömürcüler, bu müsaade %erilmediği nırı Sadaretpcnahî. de resmen dayak türmüştür. Esasuıda tamamen. h^sbî için, oıı beş gün zaıfında burada buiun ismidir (6). be hatlanndan, yüzme köprüden, ve fe dırdılar; ve şehrin caddelerinden ilerle. dikleri zaman, Haliç tarafmdaki Fener takdirde, fakir halkm bu kış, geçen se •edikleri bir devirde (1) Kızıldeniz ti malar'ını istcdi ama roümkün olamadu. 3 Seyircilerle beraber namaz kıldık olan bir vazife hissinin bu kadar 'ileri bir duvarlarının altında demirlemlş kancki gibi geniş ölçüde kömür darlığı çe :aret serbestîsini temin etmek ve yeni kavranması dırgalardan ve kayıklardan, her tarafa, kapısını denizden zorlayıp giren kardeşBu fıkrada dikkat edilecek üç nokt£ larını gördüğümuz müslüman aktörlerin bir mes'uliyet insiyakile ateş ve mancımk saçıyor, istihkâmlar ve erile karşılaştılar. Kaçışan Greklpr A keceğini iddia etmektedirler. Geürilecek ^apitülâsyonlar koparmak gibi nezaketi var: tabiî hepsi Türktür. Bununla beraber, Türk cemiyeti için öğünülecek meziyetkuleler, bir taş ve ok yağmurile cevab asofya kilisesine sığındı, o Ayasofya ki kömürlere mukabil, Bulgaristana takas nisbetinde ezici ve üzücü bir işti! Butıpkı Tanzimat tiyatrosunda olduğu gibi lerdendir. O içtimada bulunan doktorla1 (Fâzıl Ahmed Paşa) nin Vene o zamanki Türk tiyatrosunda da muhtelif rımız hastaya çağırılan hekimln bazan veriyordu. Ordugâh ve şehif, Bizanslılar katolik âyinlle kirletildi diye çoktar.dır suretile kilosu beş liradan balmumıt ih ıunla beraber (Nointel) Fransa kralıyla Hariciye nazırına yazdığı raparlsuda yal dik'ten getirtmek istediği san'atkârbr anâsırdan aktörler bulunduğu, bundan hemen lcabet edemiyecek vaziyettc buve Türkler, öyle bir duman bulutuna sa .yak basmıyorlardı. «Eğer şu saatte,' rac edilmesi kararlaşmı^tır. nız bu nazik vazifesine aid siyaset işie alelâde aktörler değil, Opeıa sahnelen sonra gözden geçireceğimiz vesikalardon lunabilmesi mazeretile böyle bir insanî rılrmştı ki bunu ancak Roma İmparator gökten bir melek görünüp de, Bizanslı ' inden deâil, ayni zamanda Osmanlı im için makine mütehassıslarıdır; hattâ anlaşılacaktır. yardımdan sebebsiz çekinmenin ayırd luğunun son kurtuluşu ve yahud balışı ara, katolik ve ortodoks kiiiselerinin ' Fecî bir ölüm laratorluğundaki muhtelif seyahatlerin Fransız elçisi ger.e ayni raporunda buna edilmesini istemekle beraber; vazife tebirleşmesini tanırsanız, düşman'arınızı dpğıtabilirdi. 4 Temsil edilen oyunun mevzuu (Adağıtınm» deseydi, onlar, bu sese ku I Kadıköyür.de Şemsitab sokağmda o ien ve Türk hayaünın muhtelif levhala sebeb olarak Türk makineîerinin ıyi ollâkkisinde birleşmişler, hepsi de: «Ne retin) in masallarıyla (Apulöe) nin «Alturan mes'ud oğlu Fevzi ından da bahsederdi. Fransız Akademisi madığmdan da bahsetmektedır. Bu, tarihin büyük haUesi, hakikî cl. aklarını tıkayacaklar ve Osmanlılarm! zaman olursa olsun hiç bir hastayı redtın eşek» hikâyesine benzetiliyor: Bunhan kavgasıydı. Türk kahramanlığı bu boyunduruğunu tercih edeceklerd'. A landırıcılık iddiası üzerine İstanbul ad2 Sefırin Sadrıâzami cahil göster lardan (Pierre l'Ar^tin) On altıncı asırda dedemeyiz, derhal gideriz» denıişlordir. liye dairesine getirıimiş müddeiumumi ! azasından (Albert Vandal) ın dediği gırada insaniığın ve asırların mukadde kide ayrılığı o kadar derin tesir bırakmek için makine mütehassıslarımn komedileri ve diyaloglarıyla meşhur Birçok faziletlerin maliyet hcssblan yahkten kalem odasına doğru götürülür bi, Marki (de Nointel) in örf, âdet ve ratmı pençesine almış, ona istediği şek mıştı Ducas». iuçarak. gelebileceklerine ir.andığndan İtalyan «satire» cilerindandir. (ApuWe) pıldığı bir devirde, Türk doktorunun ken, açık pencereden atlıyarak kaç kıyafet hususıyetlerini en küçük teferli veriyordu. Göklerden bir ses durcnaİşte böyle, İran Şehinşahı Hüsrev'in, bansetmesi tabiî sırf Türk düşmanuğının ve daha doğrusu (Appul^e) ye gelince, vicdan ıçığı, zamanm soysuzluk'armdan d?.n kükreyor, ve yerleri sarsıyor gi Avar Türklerinın büyük hakanmm, ve mak istemiştir, fakat bir anda iki kat rüatına kadar tesbit eden resmî muhatiksinti buhranma tutulmuş şu beşer aşağıya yüzüstü düşmüştür. Kafatası bere dosyası, On yedinci asır Türk ha çocukça bir ifadesinden başka bır şey Milâdın ikinci a:nnda yaşıyan bu Lâtin kütlesi için ne büyük bir teselli kaynağı biydi. Arab halifelerinin kuvveti önünde sardeğildır: On beş günde Venedik'ten Is müellifinin en meşhur eseri sayılan «•Meparçalanmış, burnu kırılmıştır. Adlî yatı için çok kıymetli bir takım vesikaVar Türkü gönderen yedi takdlr aşkına .ılmıyan İstanbul, bu İkinci Roma, elli hekim Dr. Hıkmet Tümer, cesedi mu lar koleksıyonu demekür. Gene ( Van tînbula gelmek için uçmıya ıhtiyac yok tamorphoses ou l'âne d'or» ismindeki olmaktadır? Son savletinle vur kl açılsm bu suılar üç gunlük bır muhasaradan sonra, İkinci dyene ve gömülmesine müsaade etmışdal) ın uzun uzadıya anlattığı gibi, cu tur! Eğer (Fâzıl Ahmed Paşa) makineci romanmm mevzuu büyücülüktür: İçinde Fecrî hücum içindeki tekbir aşkına. Mehrr.edin sllâhlarlle, bir daha geri git tir. Kaçarken ölen bu gencin evvelce lerin uçarak gelebileceklerine kani ol Yunan mitolojisinin «Amour et Psyche» münevver sefir ayni zamanda edebiyat Taşradan gelen bıçare hastaların, muYahya Kemal memek üzere zaptedildi. Ve Osmanlı gümrükte çalıştığı ve zaman zaman asaydı, on beş günde değil, on beş saatte ismindeki aşk efsanesi de vardır. Bu zave bilhassa tiyatro meraklısıydı; hattâ yenehaneler arasında kapüdıkları salgın devleti büyük AvrupaAsya imparator leyhir.de muhtelif suçlardan takibat yayetışmelerini isterdü... hata göre (Dördüncü Mehrıed) in Edir ise; sokaklarda sıhhat yankesicılıği yasefarcthanede o devrin Fransız klâsikŞu denlu urdular topî hisâre luğuna yükseldi. ne surı Hümayununda Turk san'atkâr pan adi snnsarlardan ziyade, mukaddes püdığı anlaşılmıştır. lerinden en çok sevdiği (Corneille) le Ki duştü burcubaru pâre pâre 3 Venedik'li mütehassıslarm gelnelarınm temsil ettiği «Ballet panto irfan cevherini kaldırımlardan aşırılmış İkinci Mehmed, imparator vakannı Müsaid oldu bahtı şehriyârm j (Moliere) den muhtelif piyesler bile mesi üzerine sefırin bahsettığı «OperaŞeker tevzii şlmdi o gerçekten bir İır.psratorduMüşebbek oldu divarı hisarın temsil etürir ve bu temsillerde bazı Turk lar» m temsil edilip edılmedığini bılmi mime» in mevzuu büyücü'.ükle karışık beş on banknota kurban veren tedbahtÇok çocuklu fakir ailelere yapılacak muharebenin kızgın anlarında kendıni lar yüzündendir ki korkunc bir sosyal C^ıundu rahnelerden suretl feth davetliler bile bulunurdu. Tabiî (Noin yoruz. Yalnız aşağıda göreceğimu gi bir aşk efsanesi olmak lânm gelir. göstererek gölgelendirmek istemedi, ve şeker tevzii işine 21 eylulde başlana tel) selefine sopa çeken ve kendisine de bi, bir «Balletpantomime» temsil edildiOkundu her taraftan âyetl feth. tsmaH h»mi DANİŞMEND afet haiinde görülmelidir. ancak fethin ikinci günü, 30 mayıs sa caktır, Dün bir taşrahnın hazin hikâyesini âdi bir ckapu kâhyası» gibi muâmele ğmi gene ayni sefırm dlğer bir raporunSadeddlnTacüttevarih bahı, ardına kadar açılan Topkapıdan, Ağır işçi karnesi istiyenler eden Türklerden lııç hoşlanmaz, rapor dsn aniıyoruz. Herhalde Fransız elçisi(1) Meselâ Mösyö (de Nointel) in meş dinledim. Tâ Aksekiden Dr. Sani YaBu sırada kolundan veya kalçasmdan sade bir zafer alayile şehre girdi. ArAgır işçi karnesi verllmiyen bir takım laiında bu şahsî gayzından mütevellid nin «Opera» dediği şey işte bu tBallet hur selefi Mös>'ö de la HayeVantelet) vere tedavi olmak için gelmiş. Muayjralanan başkumandan Cenevizli Jus kasmda vezirler, paşalar ve Tıassa muişçiler, günde 12 ilâ 15 saat çalıçtıklanm düşmanlık duygularını her vesüeyle iz pantomime» olmak lâzımgelir: Çünkü Edirnede Sadnâzam Köprülü Mehmed yenehaneyi ararken önüne birisi çıkmış: tiniani'nin, vücudundan kan aktığını gö hafızları vardı ki, her biri, bir Bizans I Sani Yaver Ankaradadır, gelin size b:r ve İş Kanununa göre bu vazîyette ağır har eder ve Turklerde her ne görürse, «Ballet» leri değişik ve müteharrik de Paşa) nin huzurunda mükenîinel bir sopa rıince ,cesaretini kaybederek, kork;ıkça müverrihinin dediğine göre, Herkül gı ' isçi'sayılmalan lâzım geld.ğini iddia et eîinden ve ddlinden gsldiği kadar hepsmi korlarla canlandırrr.ak o asırda bir yedikten sonra zindana atılmıştı! Bk.: iyilik yapayım da daha "iyi bir dokkaçması müdafılerin maneviyatmı çok bi sağlam, Apollo gibi çevik, ve dovüş I «mode italieııne = İtalyan modası» ha (Jouannin) ve (Van Gaver), <Turquie». tora götürej'im» demiş ve bir başka mışlerdir. Bu müracaat göz önünde tutu. isühfafa çahşırdı. sarstı. Yorulmak bilmiyen İmparator, mede, fanilerin ırkmdan on kişiye beİ kulak doktoru muayenehanesine doğru larak müracaat edenlerin vaziyetlerinin Marki (de Nointel) in muhabere dos lindedir; ha:tâ (On üçüncü Louis) dev 1848 Paris tab'ı, S. 266 ve 268 rıotkaçak kumandanı yakalıyarak, «yar^nız deldi. yollanmışlar. Rehberin ve kendisini karinde Fransızlarm makine mütehassısı jenıden tetkikine baçlanmıştır. (2) «Tarihi Râşid», C. 1, 1282 İstanyasını yukarıda bahsettigimiz Fransız hafiftir, tehlike ise büyük ve âcil; vucuFatih, Atmeydanından geçerek, Ayapıda karşılıyan hademe kadımn ağız olarak İtalyadan getirttikleri (Francini) dunuza da burada lüzum var. Hem nere sofyaya gitti ve büyük mıhraba çı>tı. Merdivenden düşerek öldü Akademisi azasından ve son devir isminde iki kardeş Paris sahnelerinde bul tab'ı, S. 321. kalabalığından şüphelenen hasta dönFransız müverrJılerinin en muhimlerinden yol bulup çekileceksiniz?» dedu Daha kaç saat evvel, Romalılarm scn Ce (3) Albert Vandal, «L'Odyss^e d'un mek istemiş, onlar ısrar etmlş, başlaYcmişte Yarım handa yatıp kalkan Korkudan titriyen Ceneviz generali: sar'ı önünde, bu mihraptan, son iuırtu Mustafa, evvelkı gece karanlıkta odasına den (Albert Vandal) tetkık etmiş ve ba kayalar yürütmüş ve cinlerle perıler ambassadeur: Les voyages du Marquis de rına halk toplanmış. Adamcağız: cBe«Allahın Türklere açtığı yoldan çekile luş âyini yapılmamış mıydı? Şaıkm gitmek üzere hanın merdivenlerınden tetkıkatını 353 sahıfelik büyük bir cild uçurmuşlardı! O devirden ionra «Ballet» Nointel», 1900 Paris tab'ı, S 196 197. reket versin, gürültü arasında kendimi ceğlm» cevabım verdi, ve Galataya sı muhteşem metropolu şimdi onundu. çıkarken yuvarlanarak asağı (iüşmuş, a. hahnde neşretmişür. «Lcs voyages du san'atı gittikçe Opiraya karıçıp ortadan (4) Emile Magne, (Les fetes en Europe kurtarmağa muvaffak oldum ve kenkaktı (4). Bu vaziyete göre Fransa «eğındı. Lâtin yardımcı kuvvetlerin'n en Sonra, Bizans sarayına gitti. Büyük ğır surette yaralanmış, yaralann, tesirile Mar<luis de Nointel. ısmirü taşıyan bu fırinin bahsettiği «Opera» nin bir «Ballet au XVne siecle», 1930 Paris tab'ı, S. 76 dim gidip Sani Yaver Beyi buldum.» büyük kısmı onun misalinl taklid etti. Konstantine'in yüz halefi, Şarkî Roma , cildin ilk 273 sahifesi metin ve son 80 diyor. (5) Vandal, ayni eser, S. 197 198. Ve Türklerin büsbütün şiddetlenen hü nm, zaman zaman dünyalara hükmeden sahıfesı de (Nointel) in muhtelif mek pantomime» den ibaret olması lâzımge(6) Bk.: Bescherelle, «Dictlonnalre Bir tarafta halk hizmetine kocumu önünde müdafaa gevşedi. büyük imparatoriarı, ve bunların k j Mekteblerin yakacak ihtiyacı tublanyla raporlarından murekkeb bü ür ve onun da Venecükli makineciler national», C. 2, 1860 Paris tab'ı, S. 520. şulmuş sahih ilminin hak edilmiş cHemandem Gaziyanı Huceste mek çükleri, hep bu sarayda oturmuşlardı. İstanbul mekteblerinin müîiim bir kıs zeyil şek'jndedır. Ortaya arttığı şahsiyegelirıle hayat dağdağasını önliyen ve yumruğundem gayret kemerini tiğı bldrığ gibi Onların haşmeti şimdi onun yğ muayenehanelerine gelmiş fakir has'amı odun ve komürünü temin edememiş tin bütün ruhî temayüllerine tamamıyle iki yerden kuşatıp... Baranı tirü senge daydı. İnsan büyüklüğünün bu faniliği tir. Mekteb idareleri ihtiyac mıktarla hulul edip kapılan (Albert Vandal) de BU AKŞAM arı devlet hastanelerıne götürüp bedaYENİ SİXEMA ME\SİMİNE BAŞLIYOR. ve hemvare atılan top ve tüfenge bak önünde, dudaklarından, ihtiyarsız, Şeylı nnı tespit ederek Maarif Müdurluğüne tıpkı (Nolntel) gibi ve hattâ bazan va tedavi eden hakikî dcktorlar, diğer İlk Progrann: mayıp merdane meydana girdiler ve ol Sadi'nin şu hikmeti döküldü: tarafta dilim varmıya varmıya söybüdirmişlerdir. Maarif Müdürlügü, mek. (Nointel) den fazla Türk düşmanıuır. On rahnelerl deriçei feth bilip harap et Perdedârî miküned der Kasn Kayser teblerin yakacak ihtiyaçlarınm tercihan yedinci asrın Fransız elçilerindeki «hulüyorum ilmine bir üfürükçü, ve dipTÜRKÇE SÖZLÜ tikleri mevazıa şitap ettiler. Şimşiıler lomasına bir fahise vesikası kadar kıyAnkebud tsmln edilmesi için alâkadar makamlar zur dayağı» ve «Yedikulc korkusu. onun Sir.emaslnda Bürehne olup çalıştı ve nize ve peykân Bum növbet mizened ber Tanmi met temin edemiyerek yollarda mesda içme işlemiş denilebılir! Velhasıl nezdinde teşebbüslerde bulunacaktır. ekbadı güruhu inad lle kan bulaşıp ahşlekdaş şöhretinden ve milletin sağlı(Nointel) gibi (Vandal) de eski OsmsnEfrasiyap. i Millî Müdafaa istikraz h.» ğından bac almağa koşanlar... Hâdıse, lılara kolay kolay rahmet okuyacak VEP nereden bakılsa fecidir ve doktorların tetahvilleri siir'atle satılıyor zıyette değıldir. Tabiî bu vaziyet, gerek Yağlı tohum fiatları Mevc urup sahra yüzü derya gibi essürüne iştirak etmemek mümkün deKırk milyon liralık birind tertib Millî (Nointel) in, gerek ondan naklen (VanTîğler öd saçtı ejderha gibi. EDWARD ARNOLD 3IARSHA HUNT LİONEL BARRYMORE Yağlı tohum plyasası yükselmektedir. ğildir. dal) ın Türkler hakkındaki şahadetîeriMüdafaa istikraz tahvilleri piyasada bü«Tîğzenan... ve tüfekendazan.. cümle Keten tohumu 715, susam 65 kuruş ü yük rağbet görmektedir. Dün bu tahviL ne hususî bir kıymet ve ehemmiyet verOğlunu kendi gibi gdngster yetlştirmek istiyen bir Öyle sanıyoruz ki şiddetli zabıta tedten ol hasnı bülent beden üzre düşüp zertnden satümıştır. Bu yüksek satışla. birlerile bu rezaleti önîemek kabildir. adamln müthiş maceralarl. Ayrıca: ler üzerine görülmemiş derecede hara direcek bir vazıyettir. düşmana göz açtırmayıp ani vahitte bu nn evvelce bu mallan toplayıp saklıyan İstanbulda belli başlı doktorlarımızın retli satışlar olmuştur. 15 eylulde başla(Marquis de Nointel) in raporlannda İSTANBULDA ZAFER BAYRAMI İNÖNÜ GEZİSİNİN AÇILIŞİruca uruc edip livayı fetlıi bâlâyı sura spekülâtörler tarafından yapıldığı anlatoplaştığı semtlerde lüzumu kadar meyıp 30 eylulde sona erecek olan müddet On yedinci asır Türk tıpatrosuna aid kodular ve zebanı şimşirl talîkullisan şılmaktadır. mur bulundurarak taşralı hastalara yol zarfmda, hattâ belki de bu müddet bit iki fıkra vardır. Bu iki fıkranın her ı^isi lle surel fethü büruc okudular.» göstermek ve ele geçecek simsarlarla meden evvel bütün tahvülerin satılacağı de (Dördüncü Mehmed) in büyük oğlu ciddî surette uğraşmak bu hastalığın muhakkak telaiki edilmektedir. Kulesine çün dlkildi rayeti nusret nüma (Şehzade Mustafa) için Edirnede yapışüphesiz mâni tedbirleri arasındadır. Kal'a parmak kaldırıp İslâma geldl guya Vatman ve biletçi buhrant lan muhteşem sünnet düğünü ile alâl:aYeni mevsimi, şerefine Iâyık bir sekilde karşılamak için bu Fakat asıl lâzım olan bünye salâhıdır «Hisar bedenler üzre nice bedenler hafta kapılannı scvgiyle müştcrilerine kapamıstlr. Tramvay İdaresi, vatman ve blletçl dardır. Bu (Şehzade Mustafa) sonrajan ki bu ancak temiz ve yüksek tababet biser ve nice siyneler tiri belâya siper bulmakta müşkülât çekmektedir. Şimdi (İkinci Sultan Mustafa) ismiyle Osmanh âlemimızin hasta uzuvlarına karşı gdsoldu.» ; den 36 araba, vatmansız kaldığmdan ça tahtına çıkan şehzadedir. On beş gün on tereceği aksülâmelle, ıtrah ve tasfiyelerle mümkündür. i iışamamak zorunda kalmış ve garaja çe. beş gece süren büyük düğün Hicretin Pençe vurup cenge şiranı vega 1086 senesi Rebîül'evvel ayınm •gurre»j kilmiştir. Dem urup her biri oldu ejderha. Feridun OSMAN 24 cylul PERŞEMBE akşamı 194243 sînema mevsimini eşslz I İdare emrinde çalışan vatman ve bi. sinde, yâni Milâdın 1875 senesi bahar Bugünkü saylslnda : Padiiahın mükâfatına ilk istihkak V.amevsiminde olmuştu. Marki (de Nointel) bir muvaffakıyctle atacağını müjdekr. letçiler, dışanda daha yüksek kazanc zanan Türk yiğiti Ulubad'lı Hasan olK A T L İ Â M ! Yeni mahsul pirinç { buldukça, idare hizmetinden ayrılmak bu düğünlerde bizzat bulunamamış, fadu. Pazularının kuvveti, ve vücudünün kat kuvvetli bir kalemi olan Sefaret kâtadırlar. Yazan: Hatay mıntaka^ında ilk çeltik mahsuyapısile o bir devdi. Kalkan başının üstibi (La Croix) ile ressam (Carrey) i lü elde edilmiştlr, Yakında piyasaya çı". Altın fiatları YUSUF ZİYA ORTAÇ tünde siper, ve palası sağ elinde, kük. münasib bir maiyyetle beraber Edirneye RA.^L\ZANDA HER GECE TİYATRO SİNEMA VARYETE :TE • karılacaktır. Yeni mahsulun çıkması, fireyerek dış İstihkâmın üstüne atladı. Altın dün borsa dışında 32,85 kuruşa, göndermişti. Kâtib yazacak, ressam çizeHÜSEYİN CAHİDİN HAT1RAT1 atlar üzerinde henüz bir tesir göstermeAyni coşkunlukla saldıran otuz Yenikülçe altının gramı 456 kuruşa satılmak. cekti. ÎSMA1L DÜMBÜLLÜ tekmil kumpanyasile birlikte miştir. Pirinç üzerinde yapüan ihtikarçeriden on sekizi bu kahramanlar yatadır. Istanbula medhiyeler Sinemada mevsimin iki büyük filmi birden: Düğünün bütün eğlencelerini kendi göz la alâkalı makamlar ehemmiyetle meşgiıl rışında şehid oldu. Hasanla on iki yolEsnafın kurnazlığı leriyle gören bu iki Fransmn vazifesi olmaktadırlar. Fiatlann yükselmesinde daşı istihkâmın tepesine vardılar. Hasan A k v e macera Makaleler. hikâyeler. Şehrin muhtelif semtlerinde kurulan hakikî hayat sahnelerini bütün hususiâmil olan bazı firmalar hakkında tah. bir taş isabetile kaleden yuvarlandı; bır fıkralar, siirler razarlarda yapılan teftişlerde bu pazar yetleriyle tesbit etmekti. (Noin'el)jişte kikata başlanmıştır. dizinin üstüne doğrularak kalkaaüe siSon ve heyecanll larda çahşmaları Icab eden seyyar satı bu iki şahidin getirdiği yazılarla resimper almağa çalıştı, fakat fazla kan kaydevreleri cılardan fazla o semtlerdeki dükkân sa. lere ve kendi isühbaratına istinaden bından zayıflıyan elinden kalkan düştü, Kibl manav ve sebzecilerin çalıştıklaıı Fransa Krah (On dördüncü Louis) ile ve yaralı aslan yeni bir ok ve taş yağ. |11 den itibaren devamll matineler. Sinema ve Tıyatroya bir biletle glrilir. B V GÜN tespit edilmiş ve bunun fiat düşürmemek Hariciye nazırı (Marquis de Pommuru altında kayboldu. Fakat muvafiçln dükkân sahiblerinin bir kurnazlığı ponne) a «surı Hümayun» tafsilâtını fakıyeti şunu ispat etti ki başanyı taolduğu anlaşılmıştır. mamlamak mümkündür. Duvarlar ve bildiren raporlar gönderdi. Sefir&ı HaSONYÂ HEINE kaleler bir tevlye Türk kümelerile ör. Belediye, bu pazarlarda,dükkân sahibl riciye nazırına gonderdiği rapor kendi RAY MİLLAND tüldü, ve Bizanslılar gittikçe artan bir manav ve sebzecilerin çahşmalarma mâ. istihbaratına, Krala yolladığı afîza da hücum kesafeti altında ezildiler. EOBERT CUMMINGS ni olacaktır. Edirneckn gelen Sefaret kâtibl (La tarafından yaratılan Croix) nin resmî muhtırasına istinad eÜç renkli bir kapak İmparator bir general ve askere yakıRamazan 6 Perşembe diyordu. çır surette hareket etti. Ecnebî kıt'alaTamamen değişen ve yeni harikalar yarattığı ikinci içinde yiizden fazla Düğün hazırlıklarından bahseden rının başında, dövüşmede devam etti. o proRTamı büyük muvaffakıyetle devam ediyor. S karikatürle yakında (Nointel) bütün Türkiyeden çengiler, Askerlerinin yonılduğunu görünce armaskaralar, canbazlar ve daha bir talurc tık hiç bir kurtuluş ümidi kalmadığım •tH çıkıyor. anladı ve ortadan kayboldu. Son sözü toplandığını söylerkerj 1 ()h ft 01 san'atkârlar Vasatî « 16 şu yeis dolu cümle oldu: «Şurada, ba«machinistes •=. makincciler) de getirlil0 52 1 62 9 44 diğini anlatır. (Lıttre), (Larouife) ve Ajnca: İstanbnida Zafer Bayramı Ezanî şımı koparacak bir hıristiyan buîunır.az ve İnonü Gc7kinin acıllşı mı?» Umudsuduk iginde de ihtlyatı bı ! ' (Bescherelle) gibi en mühim lugat menD İ K K A T : Yerlerinizi erkenden tedarik ediniz. Telefon. 42900 • Türk Hakanı, Şarkî Roma Imparatorluğunun merkezinde 9 Yazan : C Eski Osmanhlarda tiyatro Yazan TÜRKOLOJİ BAHİSLERİ . Sırası Geldikce | Iki tiirlü doktor tipi İstanbu.un kornur ışı İsmalt Hami Danişmend Hasan Cemiî Cambel Tevziatm daha sağlam esaslara bağlan ması düşünülüyor IPEK CEZANÎ ÇEKECEKSİN AKBABA L A L E • TURAN Sinema Tiyatrosonda DİLBERİ 1 YAYLA 2 DEMİR PENÇEII 3 LER N E L E K'te ÖRHÂN URA Karikatür Albümü • BEŞİKTAŞ tiAHÇESİNOE GECE GÜIVEŞİ Prof. ZATİ SUNGUR :g I I < Bir Yumurtadan 3 Adam Nasıl Çıkacak ? m Fiafî 25 kuruş