12 Ekim 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Her nevi kıjinetli TÜRK ve İRAN Halıları Evlerinizi yeni çeşid halilarımlzla süsleyiniz ŞARK HAL! TİGARETEYİ MCSTAFA CABBARZADE Bahçekapl Dördüncü Vakıf han binasl altmda No. 70 19 UnCU Jfll Sayil 6523 umhuriyet Te.'graf ve mektub adresi: Cumhuriyet İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Teiefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Washington 11 (a.a.) Millî kongrenin dış ticaret toplantıstnın Bostonda yapılan 29 uncu yıldönümünde M. Sumner Welles, ezcümle şunları söylemiştir: « Milletler harbine devam etmek suretile bugünün en âcil vazifesini yaşadıktan sonra Birleşik Milletlerin, ken. di muhariblerl için sulhu hazırlamak ve temin etmek maksadile aralarındaki birÜçüncü harb ylllnın Ramazan liği muhafaza ve idameye mecbur olbayramlnl da, Türk milleti barlş ve dukları herkesçe pek açık bir hakisükun İçinde karşıllyor. Büyük kattir. Atlantik mukavelesi> diğer madmilletimizin bayramını bütün kaldeleri arasında, büyük ve küçük, galib bimizle tebriic eder, devamlı başanve mağlub her devlete, kendi ekonolara ulaşmasını dileriz. mik gelişimi için gerekli ticaret ve ham «Cumhuriyet» bayram münasemadde bakımından müsavi hisselere sabetile. diğer arkadaşları gibi sah ve çprşamba günleri intişar etmiyehib olmayı kabul etmektedir. ccktir. Bir çok memleketler, modern zamanlarda görülmemiş derecede fakir leşmiş olacaktır. Bu memleketler, yeniden kendi ihtiyaçlarını kendi başlarına karşılıyabilecekleri güne kadar yardım görecekler va bu günün de mümkün olEıimen Türk iktısadî görüşmeleri duğu kadar çabuk gelmesi lâzımdır. hakkmda İstanbuldaki Rumen ticaret Birleşik milletlerin karşılıklı olaataçesi bir muharririmize şunları söyle rak verdikleri sözler ve taalüıüdmiştir: ler, kudret ve tedhiş ile idare et€ Son zamanlarda Türkiye ve Ru mek earelerini arıyan kuvveti yok etmanya arasmıiaki ticarî mübadeleler tiklen sonra) harb esna'ında olduğu kahızla inkişaf etmiştir. İki devlet arasm dar, harbden sonra da dünyanın geleda imz3İanan yeni ticaret anlaşmaları bu cekleki refahı için h3rfi harfine yerine cereyana daha büyük bir hacim vermek getirilecektir. Biz, Birleşik Milletler harb tedir. Yeni anlaşmaların mevzuunu teş(Arkası sahife 3 sütnn 6 da) kil eden büyük muame'.eierden başka, İki memleket tacirleri arasmdaki alışveriş inkıtasız olarak devam etmektedir. Son anlaşmaların hazırlanmasında yeni ticaret ataşemizin büyük bir hissesi vardır.» Bayramımzı neş'eli ve eğlenceli geçirjMİrffcin nin bugün çıkaJrfevkalâde bayram tfjMfsıni 12 BİrİHCİtSSrİti 1942 Bütün dünya yeniden teşkilâtlandırılacak Şark cephesinden resimler: Alman piyade küllî kuvvetleri Don nehri ötesinde toplaşırlarken S1IMNER WELLESE GORE Bayram Değişen dünya şartları içinde millî dehamızın bulduğu uygun yoldan bir an olsun ayrılmıyoruz. Asıl kuvvetimiz buradadır. arb ortasında işte gene bir Şeker bayramına ulaştık. Ulkeleriıı yaıııp jıkıldığı, dünyanın gittikçc harablaştığı bu bayramı da öteki Şeker bayramlan gibi, belki biraz daha baştan savma olarak yaşayıp geçeceğiz. Doğrıısunu söyliyeyim mi. din bayramlarına karşı takmdığınm başJan savmalığı ben dünya dıırunıilc yahud pahalılık veya darlıkla ügüi gbrnriiyorunv Değişen dünya içinde biz yıldınm hızile değişen bir millcte Î:enziyoıu7. Bir zanıanlar hayatımızın desteği sandıgımız gelenek ve göreneklcre şinıdi kendimiz aldırmaz olııyoruz Devlct din işlerinden elini çekelüıeri bu çeşid bayramların mil'et gözünde de ehemtr.iyetsizleşmeğe başladığını söyliyen'ıeıe kanmıyalım. Gelenek bağlanndan bizi devlet çekip ayırmıyor. Günden giine diinle ilgisini biraz daha gevşeten. her milletten ziyade bih'rmedft TeniÜklerin ıstırabile çırpman biz kendimiziz. Bir zamanlar Ramazan oldu mu. şehrin manzarası değişirmiş. insaniar başka türlü jaşar, başka türlü gezer. başka türlü eğlenirmiş. Asırlardır millî hayatımızda bir kıymet ifade eden bu din ayı, otuz yıldanberi her seferinde biraz daha siliniyor, biraz daha gözden kayboluyor. Bizim çocukhığumıızda Rarnazan geldi mi İstanbul az çok gene başkalaşırdı. Beyoğlu taklidi obnakla beraber, akşamları Şehzadebaşı taraflarında normalin dışinda bir canlıhk görülürdü Fakat daha o zamandan geçrnişle ilgimiz nekadar azalmışmış. Köşe minderinde tesbih çeken ihtiyar ninemiz bizi kucağma ahr ve alacakaranlıkta duayı andıran sesile: Nerede o eski ramazanlar! Derdi Hiç bilmediğimiz bir âlemin harikulâde masahnı onun ağzından dinlerdik. Şimdi ihtiyar ninemizin ramazanı şöyle dursım, bizim çocukluğumuzun ramazanlan büe içimizde masallaştı. Eskiden oruc ayının yaklaştığını üç hafta önceden haber ahrdık. Her evde şöyle böyle bir hazırlık yapıhrdı. Şimdi ramazan olduğunu günü gününe. o da rasgele öğreniyoruz. Geçen gün Avrupalı bir yabancı tanır'ık Kadir gecesi nedir diye sordu. doğru dmüst bir cevab bulamadım. Bunun kabahatini ne bende. ne devlette. ne de cem'yette araraamah. Hatta buna kabshat bi!e dememeli Günden güne değişen dünya ortasında biz yıldırım hızile koşuyoruz. Yenileşen hayat sartlanna uymak, bir an önce yarına kavuşmak istiyoraz Yüreğimizde kendi kendinüzi bu'raak çırpıntısı var. Tuapse'ye inen boğazlar zorîanarak zaptedildi Grosny şehrindeki Raslar fena halde sıkıştırıldı, Stalingrad da mütemadiyen toplarla dövülüyor Berlin 11 (a.a.) Alman orduları başkumandanlığının tebliği: Kafkasyanın batı şimal kısmmda Alman dağ kıt'aları tayyare teşkiüerüe desteklenerek düşmam dağlardaki daha başka mevzilerden püskürtmüşlerdir. Çember içine alındığı evvelce bildirilen düşman grupu boşuboşuna çıkış teşebbüsleri yaptıktan sonra dar bir sahaya SLkıştırılmıştır. Bu grupun imhası pek yakındır. Terek üzerinde düşmanın yaptığı şiddetli karşı taarruzlar püskürtülmüşlür. Sovyet petrol sanayii bakımından çok önemh olan Grosni şthri itzerinde devara eden ve kuvvetli hava teşkilleri tarafmdan yapılan bir noktaya müteveccih hü(Arkası sahife 3 sütnn 2 de) Mr. ChurchiU Bayramınız Fırtınalara rağmen kutlu olsun! r Demokrasiler zaferi kazanınca, büyük küçük her miUete getıiş hürriyet ve müsavi ham madde hakkı verecekler Türk • Rumen ticarî münasebatında inkışaf Amerika Hariciye Nazır muavini Mr. AVelles'in iki sene evvel Avrupaya yaptığı tetkik seyahaünden bir hatıra: Berlinde Alman Hariciye Nazırı Von Ribbentrop'la bir arada.... Askert vazıyet Nisfer Churchill Avam Kamarasında izahat verecek Esirlerin Stalingrad içinde zincirlenmesi mevzileri dtizelttik işlne dalr Reuter muhabiri, buradaki vaziyetin Kızılordu için bir zafer sayılabileceğini bildiriyor! Moskova 11 (a.a) Geceyarısı neşredilen Sovyet tebliği: 10 ilkteşrinde kıfalarımız Stalingradın şimali garbî bölgelerinde ve Mozdokta düşmanla çarpışmışîardır. Cephenin diğer kesimlerinde filî bir değişiklik olmamıştır. Stalingradda kıfalarımız mevzilerini sağlamlaraışlar ve düşman toplulukları arasında keşif hareketlerinde bulunmuşlardır. Ayni bölgede topçumuz ve havan bataryalarımız düşmam şiddetle bombardıman etmişlerdir. Bombardıman neticesinde 15 düşman tankı kullanılmaz bir hale getirilmiş ve bir bölükten fazla bir piyade kuvveti yokedilmiştir. . f Sevyel harp tebliği DENIZ HARBİ Merke: esınde İtalyanlar bir Yeni ve büyük bir Alman transatlantiği taarruzu rnümkün müdür? batırmışlar Yazan: Emekli General ^ .• 24 saat içinde 2 Müttefik gemisi daha battı • Eoma 11 ( a a ) İtalyan tebliği: Atlantikte faaliyette bulunan bir denizaltımız 20 bin tonluk İronzide İsmindeki İngiliz Transatlantik gemisini torpilliyerek batırmıştır. Bu denizaltı, ayni zamanda eskiden Tuziciane ismini taşıyan Nea Helles İsmindeki 17 bin tonluk Transatlantiği de torpilliyerek ağır hasara uğratmıştı. H. Emir Erhilet İtalyanlar da Avustralyalı esirlere pranga vuracaklarmış! Londra 11 (a.a.) Churchill'in Avam Karaarasının gelecek celsesinde harb esirlerinin prangaya vurulmasına dair deraecde bulunacağı zannedilmektedir. Öğreniidiğine göre meclis, hükumeti, vereceği karar ne olursa olsun tutacaktır. Bununla beraber Dieppe ha Stalingradda Ruslar mevzilerini reketlerine dair olan resmî İngiliz dedüzelttiler meci hakkmda bir çok sualler sorulaMoskova 11 (a.a.) Sovyet tebliğinin Düne bağlı kalmamak bir kusur de caktır. ekinde şöyle denilmektedir: Italyanlar da ğil, bir huydur. Kirnbilir, bizi dünden Bir kesimde bir Alman müfrezesi SovSydney 11 (a.a.) Avustralya Harçeviren belki de dünün lüzumsuzluğunu biye Nazırı Forde İtalyamn Avustral yet müdaiaa bölgesine girmek istemiş.vaktinde sezen millî dehamız oldu. Katir. Almanlar Sovyet kadmlarından ve ideleri ve geleneklerile Dün, asırlarca yah harb esirlerine karşı misilleme tedbirleri tatbik edeceği hakkmdaki haber çocuklarmdan mürekkeb bir grupu önle. sürüp giden bir lüzum iken hep ona bsğh değil miydik? Şimdi artık başka den bahsederek bilhassa şöyle demiştir: rinde yürütmekte itiiler. Sovyetler yan« Avustralya hükumeti milletlera dan taarruz ederek düşmam geri atmışşeyler anyorsak bunu neden maynıun rası anlaşraalara sadık kalarak harb e lar, kadınlarla çocukları kurtarmışlardır. iştahlıhk sayalım da eskinin öldüğünü Stalingradın şimali garbisinde Sovyetvaktinde kavrıyan millî sezgimize yor sirlerine daima İnsanca muamele etmiştir. ler mevziî ehem:rıiyette muharebeler yamıya'un? (Arkası sahife 3 süton 2 de) (Arfcası sahife 3 sütnn 3 te) Şeker bayramını bnndan böyle şüphesiz gene kutlamakta devam edeceğiz. Dedelerimizden kalma bu sevimli günleri duyarak yaşamayı daima bir vazife bileceğiz. Fakat yannı arıyan gözlerimiz artık bir daha geriye dönmiyecek. Değişen diinya şartlan içinde milli dehamızın bulduğu uygun yo'dan bir an olsun aynlmıyacağız Asü kuvvetimiz buradadır. Alman denizaltılarile bir muharebe Alman Fropaganda Nazın Doktor Goebbels Göbbels diyorki: Alman askerine iman kuvvetini edebiyatımız vermektedir Weimar 11 (a.a.) 1942 harb senesinde Alman kitabı haftasmın açılış töreninin yapılması münasebetile söyle. diği nutukta, Dr. Goebbels, mühim mülâhazalarla bugünün fikir Almanyasına hitab etmiştir. Mumaileyh evvelâ ju ciheti tasrih etmiştir: 1933 tanberi Almanyamn pek muazzam olan iktısadî ve içtimaî tekâmülünün hareket noktası Alman milletinin telâkkisiııde vukua gelmiş olan zecrî bir istihale olmuştur. Alman milleti, o ane kadar meçhul olan nispetler dahiluıde mcmleketin tnilll kuvvetinin inkisafma medar olmuş olan bir yolda sevk ve idare edilmiştir. • ' • Alman Propagaöda Nazırı, 15u harbde Almanyanın fasılasız teceddüd etmekte (Arkaa sahife 3 sütnn 4 te) Londra 11 (a.a) 4 Norveç korvetinin desteklediğl bir İngiliz muhribile nöbetleşe 7 şer 7 şer hücum eden düşman denizaltı gemileri arasında son günlerde cereyan eden iki günlük bir savaş esnasmda 4 Alman denizaltısmın ağır hasara uğradığı ve diğer bir çok denizalü gemisine isabet vaki olduğu haber verilmektedir. Muharebe geceleyin tenvir fişekleri ve ziya neşreden mermilerin şığile devam etmiştir. Korvetler denizaltı gemilerini denizaltı bombalarile hücum ederek mütemadiyen su altında kalmak mecburiyetinde bırakmışlardır.. Diinkü gazetelerde, Moskpvadan gelme bir telgrafta, Almanlann merkez bölgesinin bir kesiminde büyük piyade kuvvctlerile şiddetli bir taarruza geçtiklerini, hareketin hava knvvetlerile desteklenen havan ve topçn baraj ateşile açıldığını ve Sovyet kuvvetlerinin hatlarında sıkı tntunmakta olduklannı okumak kabil olmuştu. Bir kaç gün evvel de Ankara Radyo Gazetesi, Alman. lann merkez bölgesi gerisinde 50 tümenlik büyük bir taarruz ihtiyatım harekete hazır bulundurduklannı ve bn bölgede büyük bir taarrnz hareketine başlamak üzere, bütün çamnrlann kuruyacagı don mevsimini beklediklerini bildirdi. Hatta Radyo gazetesi, mevsimin Uerlemiş olması hasebile Kafkasyada artık hareket yapılamıyacağından, Almanlann Stalingradla Ladoga gölü a . rasındaki asıl cephede taarruza geçmelerinin en çok muhtemel oldngnnu da üâye etti. Biramerikan âyan âzası Şimalî Afrikadaki Alman ordusundan fena ürkmüş! «Bizim hükumeî bu askerı kudrelı yerinde görse Amerîkan yenilmeıüğine daîr kanaati kaybolurdu!» Cenevre 11 (a.a.) «The Americaine» mecmuasında fimalî Afrika cephcsinde cereyan eden meselelerde edindiğl tecrübelerden bahseden Ayandan Hen* ry Cabbot Lodge, Birleşik Amerika (Arkası sahife 3, sütnn 4 te) ,• Almanlann, merkez cephesl gerisinde 50 tümenlik bir hareket ve taarruzî ihtiyatlannın bulunması muhal degü, mümkün, hatta, bizim güttüğümüz teze göre lâzımdır. Fakat bunun olaya ne de. rece uygun olduğunu bilemiyoruz! Çünkü böyle bir haberin yanlış çıkması, pek 2 Müttefik gemisi daha batınldı kolayhkla mümkündür. Kezalik Rus tebBerlin 11 (a.a.) Alman radyosu, Alliğinde bildirilen Alman taarrnzunun r T man deniz ku\ \ etlerinin son 24 saat zar(Arkası sahife 3 süttm 5 te) fında düşmana aid iki ticaret gemisini batırdığmı haber vermektedir. NADtR NADİ Sonbahar türküsü Yazan: Ahmed Hamdi Tanpınar Bn güzel yazıyı, perşembe günkü sayımızda okuyacaksınız. . *%/£ Ingilizlerin dört motörlü Halifax bombardıman uçaklarmdan biıinin alünda, ağır gapta bombalar yerine konuyot Şimal denizinde, AngloSakson kafilele rini vuran Alman deniz kuvvetlerinin faaliyeti: Solda denizaltılar ŞimaU Norveç ajıklannda, sağda Alman muharebe kruvazörleri şimal deni&ne açjlırlarken '*