27 Mart 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Şeyk Gallb Va»fi MaMr HÜSN iie ASK Tfirk ktesiklerlnin 75 kuroçtur. AHMED HALİD KİTABEVİ 20 nd yrf sayı: 7045 u m h u r iyef İSTANBUL r CAĞALOĞLU Telgraf v« mektab adreri: CumhaRyvt, lstanbtü Foata fcutusuî İstaobu! No. 248 Telefon: Bafmnharrir. 22366. Tahrir heyoti: 24298 tdaro ve Matbaa kjfimı: 24299.24290 Londra 26 (Radyo) Geçen yılın 21 martındanberi radyo ile îııgüiz milletine hitab edemlyen Mr. Churchill, bu akşam 50 dakika kadar süren blr nutukla Ingiliz milletine hitab etmiş, geçen marttan bu marta kadar bır sene zarfında harb sahnelerinde neler olduğunu anlatmış ve harb vaziyetini izah ettık. ten başka tngiliz hükumetinin dahilt gi. yasetini aydınlatmıştır. Mr. Churchıll'in nutkunda Ingiliz hükumetinin harbden sulha tntikal senelertne aid tedbirler, en genij yerl işgal ettigine göre nutuk, harb nutku olmaktan fazla tngiltere hü. kumetînin harbden sulha intikal slyase. tinin blr programı sayılabilir. Bununla beraber nutkun harbe aid kısmı da mühimdi ve harbe »ld en mühim nıe. seleleri de kavramıj bulunmaktadır. Mr. Ohurchlll, blr senedentoerl llk defa olarak millete hitab etmek imkSnını elde etmiş olmak dolayısile, hükumetinin kusurlarma rağmen milletin kendisine göstermiş olduğu teveccühe teşekkür et. m!; ve vaziyeti şu jekilde hulfisa et. Homern Felhi Dosdoğnı TRUVA CENGİ Mitoloji tarihlnin «n heyecanlı hâdisesi, her gencin severek okuyacağ eser. 30 kuruştur. Pazartssi 27 Mart 1944 AHMED HALİD Kİ Sovyet orduları Prut «Zafer bizimdir Mr. Churchill, Ingiliz milletine nehrine dayandılar mühim bir hitabede bulundu Proleterlesen Avrupa ünden gtoe BalkanUIasan Avrnpanm baslt bir krokislni M gün önce bnrada çfemefe çabşmıştmı. Bir vakitler yalnn btalm yarımadada raslanan büyük devlet yardakçüıgı, şimdi dah» kompleks ve daha tehlikell Wr lekflde hemen bütün kıt'aya yayılmıs gibldir. Avrnp» mületlerinden hie blrinde, temelli ol»rak yerletmiş, programlaşmış siyasi prenslpler gör. mek kabll değildir. Yabancı boyunduruğundan kurtulmak gibl en hayati bir dav» tizerinde bUe lşbirligi kur»mıyan, bu ölüm kalım günlerinde blrblrinl boğazlamaktan çekinmlyecek derecede gozlerl kararmı? halk yığınlann» bakıp da dehşet içinde k»lmamak mtakün mü? İş bn kadarl» kaba, belkl gene btr e»resl bnlnnnrdn. Fakat politik» »lanınd» gittikçe Balkanlılaşan Avrupa, ekonoml alanında da gttnden güne proleterleamektedir. Büyük Avrup» kapltallzmtnin gücü, zaten öteki Cihan Harbl »onundanberi azalmağa başlamıştı. Bir yandan Anglo Amerikan iermayesJnln dttny» pazarlan üzerindekl rekabet kabul etmlyen hâkimiyetl, blr yandan Sovyet re lapon dumping'l, klftslk ekonoml metodile yaşamaga çalışan Avrnpa kapltalinin belini adamakıllı bükmüştii. ©torlter rejimler şurada burada patlak verdlkten Bonra, bn kapitale, devletin knoafın» «tılmaktan başka yapacak İş kalmıyordn. Beş yıidanberi Avropa kapitallne IstlklâUni kaybetmiş, hatti dimtts naıarlle bakılabllir. öyle ya, yann ıulh oldofB laman, yıkılmaktan nasılsa kurtulabllen müesseselerin kendl kendilerme kalkına. blleceklerini ümid edebUh mlyiıî Dı*»rıdan yardım» mohtae olduklan mOddetçe de bunlan yok f»rxetmekt« »opheslz hakhyızdır. Bir asırdanberl Avrnpada gö«e b»t«n sosyal mücadelelerde, küçük borjuvaıi dediğimİE orta tabakanm oynadıjı rol birincl derecede mühimdi. İşle «trmaye arasındaki nddıyetlerln »şm bir hal almasma o engel olnr, Içtlmal muvaıenenin ahengini kornyan fren vaıifestai o gürürdü. Fakat beş yıldanberi ort» halH t»haka d» Avrupada çok tehlikell bir imtihanla karşı karşıyadır. İşgal aJtındakl memleketlerde gittikçe tahammül edllemez bir hal alan yaşama güçlüklerl en çok bu sınıf halkı sarsmıştır. Kara boreada servet yapan bir yenl lengine kar. şılık, yüzlerce, belki binlerce orta halli insan mahvolmnş, asırlar boyunca devam eden sosyal bir fonksiyonu yapamaz hale gelmiştir. Fransadaki orta nnıfın nasıl günden güne yok olduğnna dalr rrçenlerde burada bir yaıı yazmıştun. Bu yok olnş yalnu Fransaya mahsuı değildir; bütün Avrupa mtlletlerinl içine alacak kadar umnmidir. Belçika, Holanda, Danimarka ve Norveç gibl garb vc şimal memleketlerinde olduğu gibl İtalya, eski Tugoslarya, Tunanistan, eskl Çckoslovakya ve Polonya gibl cenub ye şark memleketlerinde de küçük burjuvarinln geniş çapta proleterleşmesl olsyı De karşı karşıyayız. Bn memleketlertn ortasında nüfnsu ytiz milyona yaklaşan koskoca blr Almanya vardır ve işln fenası, Alman küçük burjuvazisindekl proieterleşme hâdisesi, her yerdeklnden daha kötü şartlar altında ve dah» hıılı blr tempo İle gelişmektedlr. Cephelerde dvvüşen, fabrikalarda mec. burî İş gören erkek, kadın on mllyonlarca lnsanm yann evlerlne döndüklertnt bir düşününüs. TıllardJr haaret kaldıklan sıcak yuvalanm bnnlardan kaçı yerll yerinde bulabflecek? GSzfln alabildiğine •zanan harabeler ortagında çınl çıplak bir kan, hagta blr ana, perlşan eocukiar, yahnd taşsn, nfşansız muallâkta kakntş, künsenhı yerlnl gSsteremedlgt btr me. sarla karşılaştıklan Hunan, • talihslz Insanlarm rnhund» kop»cak fırtınanm neler dognrabilecefbıl blr tMaTvnr edlnlz! ' * '* Evet, blr yandan BaKanhlaşMt, bir yandan dnrdurulamaz blr hkla proleter. leşen Avnrp», yann ictn hlo de flmid verict bir mancara gSstermiyar. Bu şartlar altında, sn veya bu nfcamın hasretmi çeken prensfpler kadar. AHanttk Paktmdan, mflletlerln hOrrtyetlnden bahseden nntuklan «a yadırgamadan okumak fankânsndır. Avrnpa, her «eyden 8nce tedavlye mnhtac bfr hastadır. Bu bSylece kabul edllmed!kçe n« s5ylen*e bo?. ne fîjTdasizdır. NADÎR NADt Balti, Palesti ve Oculeni şehirleri işgal edildi Bajarılar içinde merhaleden merhaley» varıyorlar. Bugün, seyahatimizin sonu. na varacağımızı yalnız ümid etmekla kalmıyoruz. Buna akıl ve muhakemea mizle de hükmediyoruz. Onun için, kendimizi de, çocuklarınuzı da asırlarca karanlık içinde yaşamakla tehdid eden îa cianın tahakkuk etmedıgini ve tahakkuls etmiyeceğini soyliyebilirız. Gerçi zafe. rin ne gibi sartlar içinde tahakkuk «. decegini anlatabilecek vazıyette deği'ız, Fakat muhakkak olan bir şey varsa, za« ferin bize aid olduğudur. Müttefikler a. rasmdaki maksad birliği ve elbırliği, bizi zafere daha fazla sür'atle yaklaştıJ raeaktır.» Bir senelik icmal Mr. Churchill daha sonra geçen mart. tan bu marta kadar geçsn hâdiselere v« alınan neticelere goz gezd'.rmiştir. Bir sene önce sekizinci ordu Elalemeyden başlıyarak 1500 mil ilerlemiş, Mareth hattına dayanmış ve iki ay sonra umulmadık bir hâdise vuku bulmuşfcu. Düşman, yüz binlerce maktul ve esil Dün gece bir nutuk söjliyen İnjriliz bırakarak şimal Afrikudan ayrılmıştı, BajvekiÜ ıMr. Churchill Daha sonra Sicllya fiırtcı yapüdı ve t talyaya geçildi. Neticede HCussolini dü?, iyilikler, ketülükien daha çok fazladır. tü ve daha sonra kaçtı ve Hıtlerin, maMüttefikler, sağlam sürekli ve sür'aUi Arkası Sahife 3. Sü. 5 te bir «urette gayeye doğru ilerliyorlsr. Zafer bizimdir «Bîr sene önce muvaöakıyetlerle de, muvaffakıyetsizliklerle de karjılasıyor. duk. Son aene zarfında Şark eephedbdea reAnler: Prfprt ke«fmlnde nk ormanfer lçlndea TB batakhklardan gpçea tanldar Tarnopol ve Londra gazeteleri? Almanyanm nasıl işgal Alman garnizonları knşatıldı. edilecegine dair bir plân ncşrettiler Moskova 26 (a.a.) Başkomutan Mareşal Stalin buüün Marejal Konlev'e hitaben •şaSıdaki jfünlük emri nejretmiçtlr: •Şiddetü taarruzunâ devam eden ikinci Ukrayna eepheai klfalsrl blrkaç gün evvel 175 kilometrellk bir cephe üzerinde Dnlester nehrinl açmlşlar ve mühim bir demirvol eube merkezi olan Balti »ehrlrd aldlktan sonra 85 kllometcslik bir cephede devletimlzln hududunu teşkil eden Prut ırmaftı kenarina varml»lardir. Bu zaferl kjıtlamak maksadile Dniester ırmagl geçl. dinl zorllvan, Baltiyi rapteden ve devletimizin hududlanna kadar ulaşan hareketin lcreslna UÜrak eyliyen klt'alar bundan bövle Balti birlikleri İsmini alacaklar v« avrlca askerî nişanlarla taltif olunacaklardlr. Sahsan slzt ve kumandaniz altında bu parlek hare. Arkast Sahife 3, Sü. Z de İtalyadaki Alman mukaveçevresindeki meti üzerine tehir edilmiş! IKINCI CEPHE Almanlar Cassino şehriniıı harabelerinde hâlâ dayanıyorlar İtalyada Amerikanm haricî siyascti tenkid edilîyor Ayan azasından birisi. «Amerikan milleti; dış siyaset hakkmda gün geçtikçe daha ziyade endişe duymaktadır» diyor Washlngton 26 (a.a.) Amerikanm dlş s.'yaseti kuvvetll tenkidlere uğramakta devam edlyor. Cuma günü N e w Yorkta cumhuriyetçilerln tn kuvvetli namzedl sayilan Dewoy Amerikan milletinln dlş slyasetl hakklnda pek az şey blldiglnl diplamatlk taahhüdler hakklnda İse hemen hlç blr şey bilmcdiğlnl göyleml^tlr. Dewoy*a nszaran gezetelerin her haberi neşretrrck müsaadeslnl gfinden güne kaybettıkîeri görülmekte ve Tahran görüşmeleri hakkinda da «arlh hlç bir şey billnmemek. tedir. Âyanın muhalefet azasından Varderbcrg. Amerikan millet'niu dlş slyaseti hakkmda gün geçtikçe daha zlyıde endişe duyduğunu sezmekte olduğunu söylemlştlr. Cuma günü 24 meb'usk yapmlş olduğu gorü?mede Hull, Alman meselesine dair bir proje yapmlş olduğunu, fakat bu hususta Rus ve İnglliz muvafakatlnl temln edemediğini bildirm.ştir. Hull, Birleşik Devletlerin, Flnîandiyaya teklif ed'len Eus şartlarını dostane ve âdil bulduğunu, Polonya hududu meselesin. de Rusya İle İngilter« arasinda görüş farkları olduğunu ve Amerikan hariciyesinin bu lhtilâfl halletmeğe çalıştlğlnl ifade etmiştir. Edirnenin kara günü Dün Edirnede bir ihtifal yapıldı, şehidliğe çelenkler konuldu AvrupaniD Istilâsmd* büyük bfcaskcrl erkânı bir Madrid 26 (TP.) taguiz «azeteleri ttalyadaki Alman mukavemetınin |lddetli olması yüzünden, Müttefık başku. mandanlığınm ikinci cephenın açılma. sını tehir etmiş olduğunu yazmaktadır. Edirne 26 (Hususî muhabirimiz. den) Guzel Edir.iemizın Balkan Harbinde sukutu tarihi olan 26 mart kara günü bu sene de Edırne Halke. vinde büyük bir vakarla yaşandı. T8renîn yapıldığı Halkevi »alonları hm. cahmç dolmus ve halk aokaklara ka. Muhalefet partisi meb'uslanndan M. dar taşmıştı. Okouski, kuvvetlenen Birleşik devletlerin Törene îstiklâl marşile başlanmış ve niyetlerıni açlkça ve enerjüc blr suretle bunu müteakıb Kadri Oğuz, heyecanlı ilân etmesini istemiştlr. Arkası Sahife S. Sü 3 te Bu mütalealardan haberdar olan Mr. Hull cumartesl gunıi verdlği bir demecde şunlaxı söylemîştlr: < Ekserlya gizli cereyan eden konuşmalarda olduğu gibi, benım beyanatım hakkındakl mtitalealar da ikinci elden ahnma, tahrif edilmlş şekilde ve bir çok mtthlm noktalarda da hakikate muhalif bulunmaktadır.> Almanya nasıl işgal edüecekmiş? Hindistanda Dîîn yapfikıı çeşidli müsabakalar Japonlar, sür'atle iler lediklerini bildiriyorlar Mr. Eden Hariciye NeTokyo 26 (TP.) Doğu Hindistanda mühim bir mevki olan İmfal için yspi zaretinden çekiliyor Londra 26 (a a.) (Afi ajansl b.ldlriyor) Psrar günü çikan Londra gazeteleri Eden'in Hariciye Nazırlığlndan aynlma«l ihtimalinden bahseden yi.zllar neşretmişlerdir. Eden'in Haricdye Nazırlığl ve Avam Kamarasinda hükumet sözcülüğü vazifelerini ayni ramanda yapmakta olması buna sebeb olarak gcsterilmektedlr. Observer gazetesinin s yas! muharrlri bu husıısta ezcümle şöyle diyor: <Avam Kamarasinda s5rcülük vazifesi!e Hariciye Nazırlığl vazifesini ayni zamanda yapmak blr k.mse İçin İş h a c mi itibarile çok ağlr bir yüktür.> Observer'in slyas! muharriri, Eden'in Hariciye Nazlriığl vazifesdnl tedvirde uğradlğl tenkidler dolayıslle meclls söz. cülüğü vazifesini tercilh edeceği mütaleaslnl ilen sürdükten «onra diyor ki: «Mr. Eden, bir taraftan devamh bir siyaset hattına sahib olmamasl cihetinden muphaze edilmekte, diğer taraftan Londra 26 (a.a.) Londra gazeteleri düşman topraklannm ve bühassa Almanyanın işgali pl&nlanna mühim bir yer ayırmaktadırlar. Obsener gazetesl, Tahranda Almanyanın işgaline dair bir plân kabul edildiğini ifşa etmekteddr. Bu pl&na gör», Berlin, Amerikan, Ingüia ve Sovyet kuvvetleri tarafından müştereken iegal edilecektir. Miittelikler simdl Avusturya hakkmda da ayni usulün tatbikı için anlaşmaktadırlar. Avusturya kendl devlet adamlanna iade ediimeden evvel işgal ohmacaktır. Almanyanm batısında a$a£ı Oder, Tuna ve bütün cenub bölgesınin te^dl ettlği aaviye Sovyet kıt'alannın isgali altma girecektir. Amerikan kıt'aları Bavyerayı, Saksonyayı ve Wurtemberg'l, İngilizler ise batı ve şimal Almanyayı Oder nehri Cezayîr 26 Ca«.) İtalya cephesindekl harckâta dair aşağldaki tafsılât verilmektedlr: Casslno'da topça düellosu çiddeü» devam ettnişse de şehrin içinde cereyan edep piyade muharebelerinin şlddett blr dereceye kadar azalmlstrr: Görünüşe göre iki muhaslm taraf son mu« harabeye hazırlanmaktadır. Galıb bir lhtlmalle gelen takviye klt'alannı ;akt lamak içln Continental Oteli civarinda bir sis perdesi germeğe çalışan İki düşman tankl Müttefik topçu ateşS karfuında gerl çek.lmek zorunda kal» mlştlr. İstasyonu ve Cassino'nun cenu* buna kadar uzanan bölgeyi işgal eden Yeni Zelanda piyade kuvvetleri düşman topçusunun şiddeUı ateşine ma« ruz kalmiştır. Blr baftadanberi Bourrean tepesinds tecid edilmiş bir vazıyette bulunan v» uçaklarla İaşelerl teıtıin edilen Hind blrÜklerl Klziîhaç bayrağlnm hlmayesi rol oynıyacak olan İnglliz yüksek altlnda yaralılarını tahliye topSaota eenasmda lerdir. ne kadar işgal edeceiklerdir. Anzle . Nettuno köprfibeşında man 2526 mart geoesi faaliyet göster* Ecnebi memleketlerle hava miş ve düşman topçu kuvvetleri klt'apo&talan kaldırıldı Londra 36 (a.a.) Askert harekâtla larımızi her zamanklnden fazla İz'aa alâkah sebefelerle tngiltere ile yabancı etmiştir. Alman tebligî memleketler arasında ban hava posta Berlin 26 (TP.) Besmî tebliğ: İtaJservislerl kaldırılmıştır. Bunlann arasinda Cebelitank, Portekia, Asor adaları, yad* Cassino civarında düşmanm hücuni Ispanya, tsviçre, Fransız ve tspanyol kıt'alanmn topçu hima,yesinde yaptığl Fası, Tanca, Cezayh" ve Tunusa yapılan taarrazlar yüksek zayia* verdirilmek sa^ Arkası Sahife 3, Sü. 2 de « hava servisleri yardır. Ispartalıların bayramı tsparta 36 (a.a.) MiW Şef İnönünün tsparta demirj'Oİunun açılışı münasebetile şehrimize gelişlerinin sekizinci yıldönümü bugün Halkernde kalabalık bir küt'enin Iştiraküe kutlanmıstır. Bu törende mııtlu günün önemi b°llrti1mis ve gelılr lan meydan muharebesi, Japon teşkillermin İmfal doğuaundaki mlntakada İlerleyişi dolaylslle en yüksek dereoes'nl bulmuştur. 22 martta Hind ve Japon savaş kuvvetlerl İmfal şimaLnde. ki blr noktaya götüren muvasala yollarlnl besmişlerdir. Diğer bir teşkil düşmanın dördüncü ve beş.nci müdafaa hattl üzerinden Ashama girmlş ve düşmanın müdafaası baklmmdan mühim olan bir anahtar mevzilni zaptetmiştr. Cenub ist&ametinde Tamu'ya doğru ileri yürüyüşlerine devam eden Japon birlikleri, Moreh şimalindeki tepelerde anudane mukavemet gösteren düşmanl çevirmiş ve İmha etmişlerdir. Sibong'a doğru ylldırlm süratile ileri yürüyüşe devom edilmiş ve bu suretle düşmanın ricat hattl kesilmiştir. Bengalede açlık Stocklıolm 26 (T.P.) «Yorkçhire Dün şehrimlzde Ankara taklmlarile futbol maçları vapllmlş, Ankarada ve yurdun muhtelif bölgelerinde İnönü koşularl tertib edilmiş, yüksek okuîlar Post» gazetesinin Kalküta muhabiri 1943 talcljeleri arasındaki müsabakalar da spna ermlştir. Yukarlki resimlerde Ankai'a senrsinde Beugalede açlıktan topyekun 1.873,749 kişinin öldüşünü blldirmekteve İstanbul yüksek okullar ba=ketbol taklmlarl bir arada görülmektedir. ©unkü sgor İjaıekeÜerijjin. tajşüâtj ifeiftgl. h 5£. f do * Ajyanın