24 Nisan 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r MUSTAFA RiŞİD PAŞA ve TANZİMAT OEVRİ TARİHİ Yazan: ENVER BEHNAN ŞAPOLYO İçindeküer: Osmanh İmparatorluğunun inhitat sebebleri M. Reşid Faşanm mücadeleleri M. Reşid Paşaya aleyhtarlık Softalar isyanı Kırım seferi Tanzimatta muasırlaşmak cereyam ve mülkî, malî, hukuki ıslahat, v.s. Fl: 200 Kr. GÜVEN YAYINEVİ İst. C. I umhuri .' 7428 İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kurusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyetı: 24298, İdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 Tutuşan şchirlerin... Varlıklar yıkan casusların... Alevler dalgalanan ülkelerin... İbretle ic s%jatan romanı VEDAD JĞR Truman M. Molotof dünWashingtona vard Millî egemenlik ve eğitim Sah 24 Nisan 1945 Y A R TfN R N siz giize! eseri ÇIJC I Y O R BENGÜ Yayınlarıfcagalo^lu yokuşu 38/1 mes ^İB^k V I J Amerika, Ingiltere ve Sovyet Dış Işleri Bakanları toplançhlar Üç Bakan aralarındaki miiteaddid görüşmelerden sonra akşam üzeri San Francisco'ya hareket ettiler A*/Ar*'. Kohferans yarın toplamyor Polonya meselesi Konferans semasındaki tehlikeli kara bulut K I Tempelhofer FelJ ' Tggvpelhofc • \ ünya barış ve güvenliğini koruyacak milletlerarası tcş kilâtı kurnıa araacile San Francisro'da bir konferansın toplanmak iizere bulunduğu bugünlerde, mil'.î egemenlik bayramımızın yirmi beşinci yıldönümünü kutlayışımız, Türk inkılibının hem dünü, hem yarnıı aydınîaian dünya ölçüsünde nıana ve dcğerini bir kere daha belirlnıe fırsatını veriyor. İnkılâbımızın düne çevrili manası. omın. Birinci Cihan Harhinin yarattığı chaos orta'inda. haksızlığa, tahakküme karsı Lublin . Moskova andmillî varlık ve cğemenliği koruyan ilk laşması Washington ve ayaklanma oluşunda toplamyor. O sîüııden bugüııe sağlam temeller ü/erinde Londrada nasıl gelişmesini tamamlıyan Türk demokrasisi, ahlâkî ve iıısanî prensiplere Hayakarsılandı! fran yapıcı, bsrışçı bir polUika güderek, Londra 23 (a.a.) Siyasî yorumcumiltî eğenıenlikle milletlcrarası karMlar Moskova ile Lublin arasında bir lıklı saygı ve dayanışmanın pekâlâ birAmerika Cıımhur Başkanı Sovyet Dış İşleri Bakanı andîaşma imzalanmasını, San Francisco birile kaynaşıp uzlaşabilecesini ispat ı'tM. Molotof Mr. Trııınan konferansı arifesinde tehlikeli bir kara miştir. Bıı bakıımlan Türk inkrlâ' ıııın dünya görüşü ve politika anlayışı. veni Washington 23 (a.a.) Sovyetler Birliği Dış Iş'.eri Bakanı M. Molotof bulut olarak vafiflandırmağa mütemadoğum sancıları içinde kıvranan dünya bugüıi, uçakla Washington'a gelmiştir. M. Molootov, VVashington'a, Amerikan yil gürünüyorlar. Bununla beraber, Washington müzaiçin bir örnek değerini iaşıyor. ordıisıına mensub bi" uçakla. Sibirya ve Kanada yolile gelmiştir. Muvasîlatında Bıından tam yirmi beş yıl önce, 21 Amerika Dış îşleri Bakanı Mv. Stettinius ve diğer İngihz ve Amerikan resmî kerelerinde Polonya meselesini bir hal ni=an 1920 de ycni devletinıi/in başkcn şahısları tarafından karşılanm:ştır. M. Molotov'u 1carşıiıyanlar arasmda İngiltere tarzma bağlamak için yapılacak teşebdi Ankarada. ilk Bihük Millet Merlisı ve Amerikanın Moskova Büyük Elçileri Mr. Harrimann ve Mr. cUırk K.err de Arkası salnfe 3, Sii. 2 de toplanmıştı. Bu ^leclis. 20 haziran ia bulunuyorlaıdı. M. Molotovla İngiliz ve Amerikan resmi şahsiyetleri arasmda'si rihli Amasya taıııiminin bclirttiği hü konuşmayı Rusyanın Washington Biıyük Elçisi M. Gromyko id£re etmiştir. viyete uygun olarak, millet ve vatanm Müteveıfa Başkan Roosevelt'in matemi sebebile mutad askeri merasim yaİstiklâlini tehlikcdon kurtaracak «heı pılmamıştır.. M. Molotov. Amerikan başkendine muvasalatmdan hsmen bir k'iç türlü teşir ve nuırakabcden azade !nı saat sonra Brşkan Truman ils ilk görüşmesini yapmıştır. Bu görüşmede Amerimillî heyct» idi. Milli revherdeki aşın kan Dış İşleri Bakanı da bulunmuşıur. M. Molotov. sonra Dış İrV;ri B^'ıanhğma maz kudrete dayanarak Türk hal'uıi'iı. giderek Mr. Ststtinius ve İngiliz Dış işleri Ba:;rmı Mr. Ec'.en'le diğer bir görüçhalk tarafından halk için idarcsi ve mede bulunmuştur. Bugün Baskan Truman'la M. Molotov arasmda ikinci bir »nillî ülkünün geıçeklcştiriİTiesi ödevini görüşmeye intizar oluniiıaktadır. yüklenmişti. Amacı. her alanda hplkııı 11. Molotov'un Washington'a muvasalatmdan bir kaç saat evvel Mr. Stetözdilek ve iradesini lıâkim kıîarak dısa ünius, Mr. Eden ve Mr. Harrimann, Başkan Trumanın riyasatinde bir konferans karşı i^tiklâli saijİPmak, içte ise millî yapmışlardı. Faka: bu görüsme hakkmda hiç bır beyanatta bulımulmamırar. eğemenliği knrmaktı. Folonya muvakkat hükünıetinin San Francisco'ya iştiraki hakkında vâki İlk Büyiik .Millet Merlisinin tnolar.ıp olan Sovyet Rusya tek'ifinin değiştirileceğine cair M. Molotov tarr.fından dn geniş bir yıırc' höljre«!ııde ntnritcsini ta hiç b'.r şey açıklantnamıştır. nıtmaş'ıle. inkılâlı irade ve idaresi yasaiı Dış İşleri Bakanlığına muvasalatlannda Mr. St?tıinius ve M. Molotov yüz(meşru) bir karakter kazanmış. ilk lerce kişi tarafmdan alkışlanmış ve bir kaç dakika tevakkuf eclerek halkın alkış snayasa tomurci'ğıı filİ7İenmc<re 1aşla ve selâmlarıfla mukabelede bulunmuşlardır. mış buhınnynrdn. Bu bakırmlan ilk BüM. Molotov, Mr. s:ettinius ve Mr. Eden arasmda yapılan toplantı sy^t Atina 23 (a.a.) Atina gazetelei'i, \ük Millet Meclisi. milli Türk demok 23 e kadar devam etmişttr. Mareşal Titr>'nun Makedonya dev leti rajisiriıı temelta'idır. Halkın nabzını hakkmda NewYork Times gazetcîi Washjngton'daki son görüşme'.er: daima elinde tulaıı meclis. inkılâbın muhabirine yaptığı demece karşı şidcletseyrini milli ilıliyac vc imkânlara şore Londra 23 (B.B.C.) Wa?hington'dan resmen tildirildiğine göre. Sov le itirazda bulunmaktadırlar. ayarlamavı bilmiş: mücerred doktrin yet Dış işleri Bakanı, bugün ingiliz %e Amerikan Dış işleri Bakanlarile yaptaLibsral gazetelerden «Athinaika Nea^ lere bağlılık yerine milleti her alanda ğı ikinci görüşmeden sonra Cumhur Başkanı Mr. Trumar/la tekrar çörüş ba=makalesinde şunları yazmaktadır: yükseltme iilküsünü gÖ7Önünde tııtarak müştür. Üç Dış işleri Bakanı arasındaki toplantıdan sonra gp.zetecilere demeç«Yugoslavya federasyonu dahilinda. her türlü takliddcn uzak. öz bir halkçı Arkası so/ii/e 3, 5ii. 2 da ~ Arkas; sahije 3, .Sii. 3 de rejim kıırmayı başarmışlır. Bu başarı. Cumhuriyet rejiminde Türkiye Biiviik Mıllet MeclUini. milli birlik ve güvonin sembolü haline yükseltroiştir. Mcclisin. milletin tek ve eerçek temsilci'i olnıası. sadecc bir anayasa hükmü desildir. Büyük Millet Mecli?i. millî varlık veva yokluktan sorumhı tek kunıldıır. Meclis. iş basında bulunanfar için kuvvet ahnacak bir da.vanak, halk irin inan ve p;üven kaynaçıdır. Büyük Millet MeclHııin jiırd ve mületin hayrına en doğru kararları ?amEnında alıp çerekli tedbirlere başvnracağı kanaati. geni^ halk kütlelerinin malı olmustıır. Bnna aykırı düşünenler. millî birlik çerçove^iııin dışında kalma iîtidad'.nı tasıysnlardır. Bu dnrumun her milletvekiline dolayısile meclise kar?rlarmda titiz. duyguhı. dikkalli olma ör;evini yüklediği meydandadır. Hr.lkçı bir reüm için en ku^'etli destek aydın yıırddaş. en yüksek vasıf ve dfğer yurddaşlıktır. Demokrasinin babarı sayılan Roıısseau. «Hüıriyetsiz vatcn. fa/iletsiz hürriyet. yurddassız fazilet nlamaz. Vurddaşı yetistirir ve yiikfp't'reniz her şeyi sağlamış olursunnz. B:ı ise bir jrünün işi değildir» diyor. H?lk ids.resinde vurddaşı yetiştirecek millî eğitimin değcr ve önemini, bıından daha kuvvctli ve özlü olarak Iıelirtncğe imkân yoktur. Bu bakımdaıı milli egemenlik, millî eğitimle başbaşa jüriır. MilH eeemeıılik bayramını çocuk bayramile birleştirişimiz. yurdda kültiir seferbcrliğini yeniden hızlandırışımı? tesadüflere veya kö';süz di:r,iineelere dayannııyor. TUrk ülkücüsü için, milletin istikhalile rejimin istikbali kopmaz surette birlıiıiııe bağlıdır. Rejimimizin istikbalini iyi ve aydın jurdda^lar olarak yetişecek köıpe ve taze ne'üli'i sağlayıp aydınlatacaktır. Bunların yeİstanbıılda yapılan törenden bir intıba: Beyazıd meydatunda Prof. Dr. Yavuz ABADAN (Yazısı 3 iüıc'i sahifemizde) Arkası sahije 3, Sü. 1 te 1 Untcr den ünden 2 Kurfürstendam 3 NeuKöl'n A Frankfurtrr Allee 5 Land6b€rger4/lee 6" Bcılinin plâııı ve Sovyet kuvvctlerinin ulaştıkları noktalar Alman başkendi büyük bir meşale haliıtde yanıyor Rus ordusu şehrin Amerikan ve Rus orduları merkezine tilastı Hitlerin Berlinde oldu ğu söyleniyor, fakat ayni zamanda Berlin savaşının bittiği, her pencerede bir beyaz bayrak sallandığı da rivayet ediliyor. Moskova 23 (R.ı Mareşal Stalin birinci Beyaz Rusya cephrsi kc:uutani Mareşal Zukov'a adma aşTğ.âaki günük emrl nesretmiştir. «Oder'in b.ıtisındaki kcıjr;;baş::ıtl.ın aarruza geeen, biri..oi Beyaz Rusya ephes: ordularımız. to.n.ı ve ııava kuv•etlerimizin tesirli yardımie dıişmar.m îerir.lemesine kuvveile talık'ıiı edi'miş. doğudan Berlin yolunu ör':n nıüdafaa hatlarını yarmışlar ve rterıiilpmesine Berlinin sonu i Makedonya ve Trieste meseleleri profestolar, b2skmlar, itirazlar 60 100 kilometre ilerliyerek FrankfurtamOder, Oranienburg, Freienwalde. Eberswolde sehirlerini almışlar ve Almanyanın beşkendi Berlin şehrine girParis 23 (a.a.) Amerikan ve Sovmi.Merdir. Bu zaferin 220 toptan atılan yet kıtaları arasmda irtibatın teessüsü, 20 salvo ile tes'idi emredihnistir. için son tedbirler de almmış bulunmaktadır. Rusça bilen bütün Amerikan asBirinci U k r a y n a ordusu d a Arkası sahife 3. S>i. 2 ,dc c e n u b d a n Berlin'e girdi Moskova 23 <s.a.) Mareşal Stalin, Arkası sahije 3, Sü. 5 te Alman ordusu hızla Bavyera kalesine çekîliyor birlesmek* • •>üzere •^« Idamı istenen katil Kasımpaşada, yengesini öldüretı Kemalin muhakemesine dün Ağırcezada başlandı Kasımpaşada yengesi Müzthherı öldüren Kemal Varlık dün savcımn idam talebile mahkemeye verilmistir. Kemal mahkemede şunları söylemiştir: s Ismail bundan 2 ay evveline gelinciye kadar benim para?ız zamanîarımda bana yardım ediyordu, fakat son 2 aydır karısının tesirile yard:mı kesti. Ben defaiarla kardeşimin dükkir.ına gidip kendisine rica ettim. Fakat ben; dinlemedi. Hattâ küfür ederek dükkânından kovdu. Cumârtesi sabahı da tekrar Müzehhere rica etmek için evfne sahife 3. Sü. 5 te Batı cepheslnâe son durunt 23 Nisan bayramı dün bütüıt yurdda sevisıcle kutlandı Londra 23 ıa.?..ı ikinci Ingiliz ordusu kıtaları hava kuvvetlsrir.in ve topçunun desteğile Bremen'e taarruza başlamıştır. Londra 23 ıa.a.1 Hannover'in kuzeyinde kıfalarının büyük bir kısraile Arkası sahife 3, .Sü. 6 da Millî Şef kendilerini ziyarete gelen miniminileri kabul buyurarak her birine ayrı ayrı iltifat ettiler Mııssoliniye sııikaMİ Sabık Duçe, İtalyan vatanseverlerinin elinden gene kurtuldu Paris 23 (a.a.) Milâno'da Mussolininin villâsına dün italyan vatanseverleri tarafından bombalar atıldığı bildirilmsktedir. Bu sırada Mussolininin 2 muhafızı ölmüştür. Fakat. eski duce Como gölüne gitmek üzere yola çıkmış bulunuyordu. Bern 23 (a.a.) La Suisse» gazeıesinin yazdığına göre Mussolini, askerî vaziyetin vahamet kesbetmesi neticesinde hükumetin takib edecsği siyaset hakkında esaslı kararlar almak üzere. büyük faşist konseyini toplamıştır. Arkası sahije i, Sii. 7 de Mussolini yeni işler çeviriyor ( «Bir de rakı şişesinde bahk olsam şairine ithaf * Torikle gübrelenen bostanlaımızda yeni mahsul!..