6 Eylül 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

umhuri İSTANBUL CAĞALOGLU ' .' löüd Telgrai ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: tstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298, tdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 r ~*^i Dosloyevski Nurullah Ataç KÜMARBAZ Dünyanın en meşhur romanlarındandır. Mevcudu kalmadığından 2 ncif o&Bîmı yapılmıştır. 125 kuruşttff. Perşembe 6 Eylul 1945 AHMED HALİD KİTABEVİ V.. Başbakanın Dünkü Mühim Beyanaîı Dun Ankarada gazetecileri kabul eden Şükrü Saracoğlu iç ve dış siyasetiıniz etrafında toplıı izahatta bulundu «Hürriyet şarlatanlarına hükumetin cevabı» Türk devleti 20 yıldır demokrat deyletler ailesi arasmdadır Rejim ve hiirriyetimizin korunması onulleri Ataturk ıdealİ7ininin ateşıle tutuşan butun saınimî inkılâbcılar, bııgun jenidtn rejım \e hurrijetimuin korUnması öde\ile karsı karsıyadırlar. Gerçtktcn son haftalardaki hurrijet ve demoUra'i yajgarasının, tehlıkeli bir rejim değifikliği da\ası haline a/makta oldugu artık g07den kaçmıjor. Turk basınmın bütün millî meselelerde dııjgu, dıtsunce >e işbirligi geleneğini kıran bir iki jazar, tam fırsat ve zamanmı ele geçirHSÎ^aılif JiİTSe *"İİWTİJ > « "KSHrV rolune çıkmışlardır. Ardı arası kesılmıyen açık veja kapalı janlarla, derhal kongre veja kurultayların toplanıp sijasî rejimimiz hakkında kararlar \ermesini istiyorlar. «Dısiplinli hurriyctiıı, bir fasist icadı» olduğunu sö\leyerek •narşıji koruklujorlar. «Hurrijeti boğanların, hüjriyet veremij'ecekleıini» jazarak iktidarda bulunan partinın \a kendiliğinden çekilmesi valıud da milletin ajaklanıp onu devırmesi gerektiğini ima edijorlar. Hurrijet uğrıına jıkmak istedikleri Cumhurijet Halk Partisinin en hmük mçu; jirmi bes >ıl once atıldığımi/ varlık nıücadclesini ka7anarak mil'î hurrijeti gerçeklestirmesi \e Ikinci Cihan Savası daha baslamadan hürrijet ve demokrasi ccphesinde jer almak s>ıretile milletimizi bü\uk (elâketlerdrn korujııp kıırtarmasıdır. Bıından sonra 6ava^tan barısa geçiş devre^inin cüçluklerini \enmeğe. iç ve dıs meselp\erimizi millî menfaatlore en ııjgun sckılde çozmeğe, Turk deınokra'isinin normal ve ııysun şaıtlar içinde hür gelısimini saşlamaja ha7nlanmasıdır. Ve nıha^et. milletlerara'ii ekonomik, sonjal. kulturel isbirliğini sağlamak; ırk, cins. dıl veja din farkı gö7etmeksİ7İn herkesin insan haklarına \e ana hürriyetlerıne butun dünjada bilfiil sayçı gösterilmesini kolaylastırmak (Birlcsmi^ M\lletler anajasası madde 55 fıkra C) üzere San Francisco anlaşmasına katılmasıdır. Hal böyle iken her yazısında aşın so"=yaliztn temajülünü belirten bir ya7arın. «San Francisco'da her insan icin anajasaja geçirilen hürriyeti» istenıesi, Eamimilikle asla barışmıyan mana«i7 bir dilek olarak kalmağa mahkumılur. Çünkü bir kere bu hürriyet. e.sasında 1924 tenberi anajasamızda prensip olarak yerleşmiMir. Sonra, «her insan için hürrijet» aslında bir libcrnl demokra^i parolası olduğuna göre. böyle bir dilek. »ahibinin malum sij'asî kanaat ve ıımıımî temayülüne tamamen ajkırı bir düşuncenin ifadesi olur. Demek ki ja7ar. şajed Türk anayasasının hürriyeller sistemini yabancı müdahalesile bir kere daha teyid ettirme maksadını gütmüyorsa. San Francisco hürrijetine bİ7İm Bnladığımızdan bambaşka bir mâna Verijor. Gerçekten hürrijet, kullanıldığı sahaya; kullanan kimsenin düsünce ve temajülüne, tarihî. fikrî ve sosjal »eüşimin icablarına göre renk ve m?na değisrirebilen miicerred bir ülkü mefhıımudur. Lihcral demokrasi nazarıjeciM Montesquicu'nün, tâ 1748 de «Kanunlann Rııhu» eserinde belirttiği gibi. hürriveti istediği manaja çeken; «onu yerine göre serbest silâh veja ıızun sakal tasıyabilme jetkisi» seklinde ^avrayan ferd ve milletlere az raslanmaırıstır. Fakat asıl tehlike işte bn noktada, yani hıirriyeti. herkesin istediği manaya çekip onu kejfî hareket haline a?ıtma^ında kendini gösteriyor. Çünkü bu yolda ileri gidilince: neticcnin >a •narsive, yahud da mılletin esareti demek olan keyfî idareje varmaması imkâns<7dır. Bu tehlıkeyi önlemenin tek çaresi îse, hüı rij"etin, dciismiven kavnağı ve ozü olan akıl \e \icdanla sıkı llişiğini asla kesmemektir. Hançi alan Başbakan, muhtelif iç işlerimiz hakkındaki asılsız tenkidleri birer birer ele alarak Haksız yapılan tenkidler hepsine cevablar verdi Hiç bir siyasî oyun muvaffaknohınıaz» Sorulan suallere verilen cevablar Japon askerleri, Tokyo ci\arında Amerikahlar tarafmdan i?jal oltınan bir hava meydanuu terkediyorlar Japonyaıtııt uğradığı muazzam kayıblar Japon Başbakanı, Di felâketin sebeblerini açıkladı •Denizlerde ve karalarda o kadar büyük zayiata uğradık ki, tamamen mahvolmamak için teslim olduk» Tokyo 5 (a.a.) Domei ajansı bil1 c Denizlerde ve havalarda uğradıdınyor: I ğımız kayıblar o kadar büyük olmuştur Japon Başbakanı Prens Hıga1!! Kuni ] ki, bizi mucadeleye devamdan tamsmile dun D'.^c Meclısrndp bir nutuk soyle alıkoymuştur.» Başbakan, bundan sonra Müttefik miştir. Japonya>i teslime niecb <r eden olayları yorumlayan Prens Kuni, Japon knjnaklarmın azamet ve genişliğini bir hükumetmin harb istihsalmi normal se tablo hahnde canlandırmıştır. Japon şehirlerinin bombalaımasınviyede tutmak ve haLkın iaşesini sağlamak için karşılaştığı güclukleri birer dan bahse<Jen Başbakan, şunları söybirer sıralamış ve Muttefık hava kuv lemiştir: vetlerinin toplu akınları yuzünden ağır « Büjiık şehirlerimiz gitükçe artan endustr: ilc tılastırma jollarmın uğra bir hızla peyderpey tahrib edilmiştir dığı muazzam hasarı açıklanıştır. Baş Bu akınlarm ne'icesi feci ve korkunç | bakan, Japon ordusunun kayıblaımm olmuştur. 2,200 000 ev yanmış, 100,000 çok yuksek olduğunu ve Muttefık kıt lerce insan öldürülmuş veya yaralsnLondra 5 (a.a ) Dış Işleri Bakanalara verdırılen kayıblarla nisbet kabul mıştır. Harb kurbanlarımızın sayısı on lan konferansı onümüzdekı salı g'inü, etmiyeceğıni söyleyerek şdyle demiştir: Arkası rahije 3, Sü. 2 de Italya, Rumanya, Macarıstan, Finlandiya ve Bulgarıstanla yapılacak andlaşmaların tasarılarını ıncelemeğe baçla» yacaktır. Londradaki yetkıli makamlar bu tasarıların kaleme alınmasmm ekımin 15 ine kadar bıtebileceğinj tanmia etmektedırler. Ingiltere ve Birleşik Amerika hükumetlerınin ancak hakikî halk erfKİmı temsil eden demokrat hükumetlerle andlaşma yapacakları sanılmaktadır. Ankara 5 (a a.) Başbakanımız Şükru Saracoğlu bugun saat 16 30 da Türlc jazetecuerıle vaki olan aylık konuşmalarında, gazete ve gazetecüerimizın mane\i se'i r esmın duşmemesi içın, yazılan mütaleaların ve venlen ha\adislerln tetkık n:ahsulu olması lâzım geldiglne dair \aktil° bir dılekte bulimdu&unu, 'akat bu dıleğın yerme getirilmedığini bîr kaç ır.isal'e hatırlatmıştır. Bu sebebden dolavı a\ni dileği tekrar e'mek zounda kaîdığını ılâve eden Başbakanımız gazçfecıler tarafmdan sorulan suall°re lâzım gelen cevabları da verdiltten sonn kendılerıne aşağıdakl beyam t t a bulunmuştur: c Arkadaşlar, Bu aylık toplantılarımıza başlarken bende bâkim olan fıkır, harbm devamı ve tasfiî'esi zamanlarmda memlekettekl bırl.ği \e beraberlığı muhafaza için elbırlığıle çalışmaktı. Onun için toplan Arkası Sa. 2, Su. 4 te Ankara 5 (Telefonla) Başbakanın nezdmdeki aylık gazeteciler top'antısı bugün 16,30 da Anadolu kulubünde yapıldı, Iç ve dış işler« dair konuların bolluğu bugünkü basm konferansına ayrı bir önem vermekte idi. Bazı gazetelerin yayımile tek taraflı bir şekıl alan demokrasının tarifi ışı dahi Başbakana sorulan sualler arasma kstıldı ve sıaallejm* ile cevablaşmaîarm Başbakanla gazeteciler arasında yapılması mutad olduğu halde bu topan+ıda gazete sütunlarmda tartışan bazı yazıcılar da birbirlerini sorguya çektıler. Toplantı bu bakımdan da hararetli ve heyecanlı bir hava içinde geçti ve Başbakanm, metnini, ayrı bir sutuada bi 1 dirmekte olduğumuz demecine de vesıle verdi. Bu beyanattan ayrı olarak gorüşülen baş'.ıca mes«lelere dair notsahife 3, Sü. 5 te Dış Bakaıtları Konseyi Londrada Boğazlar meselesi ve sulh şartları görüşülecek Almanyada kurulan kukla hükumet! Rus işgal bölgesinde ihdas ediletı II bakanlığın üyeleri Nareşal Zhukov tarafmdan tayin edildi Rusyada tahrib edilen makinelerin yerine konmak üzere Alman fabrikaları sökülüyor Londra 5 (a a ) Daily Telegraph gazetesınm Almanyadaki bzel muha bıri şunları yazmaktadır: Kuslar, Berlinde 11 merkez! büro, yahud 11 kukla bakanlık ıhdas etnışlerdir. Alraanyadaki bütün Sovj'et işgal çevresıni bu kukla bakanhklar idare edeceklerdir. Kukla hukurae+in bütün üyeleri Mareşal Zukov taraimdan tayın edümişlerdir. Bu idarenm merkezi, bu gaye il« süratle tamır edilmekte oîan eski Alman Hava Bakanlığı bınasına yerleşecektir. Yeni Alman endüîtri ve sıgorta bakanhkları daha şimdiden bu bınadaki >er!erini almıştır. Kukla hükumetın toplantıları daima yarı resmî mahıjette olup, asla resmî bir kabine toplantısı sayılmamaktadır Bu kukla hükumet son derece komünıst ve sosyalisttır Hükumetın üyeleri, alti hafta once Mareşal Zukov'a sunulmuş olan listedeki ısımler arasmdan seçil tnıştır. Bu adaylardan çoğu, bu listey* dahil bulunduklarından haberdar bile değıllerdi Ru? hâkımıyeti altındaki >eni Alman hukumeti, daha şimdiden. cıddî puchıkleıle karsılaşmaktadır. Mes^lâ So\ jet işgal ç^vresmdekı sınai istıhsal, 1944 senesindekme nazaran y\xzde beş ilâ on nisbetinde tahmin olun Ingiliz sanayi sergisi açıldı Sergi, Türk İngiliz işbirliğini canlı bir şekilde gösteriyor Uzun müddettenberi hazırlanmskta olan ve uzerinde çalışılan Ingiliz sana>ı sergisi dun Taksim gazinosu sa'.onlarmda açılmıştu. Türk Ingiliz ticarî münasebat'nın gelışmesi mevzuu üzer.nde en nyade durulduğu ve yeni imkânlar arandıgı çu günlerde bbyle bir serginin tertıb edilmiş olması herhalde pek yerlnde olmuştur. Ingiliz general konsülü Mr. L. Hu v ts, söylediği nutukta Avrupada sanaviin doğuşunu ve bu hareketin evvelâ Büyük Britanyada başlamış olduğunj. anlatmış, tarilıte Türk IngıHz ticarf ve smaî münasebetleri etrafında Izahat vermiş, bılhassa bu harbdeki Inc;iHz Arkası sahije 3, S ü . l d e Şehrin derdleri "Etin kilosu 140 kuruş olmahdır!,, Rumen heyeti Amerikanın konseye sunacağı muhtıra Londra 5 ( B B C ) Amerikan Dış i?leri Bakanı Mr. Byrnes Washingtondaa Arkası sahije 3, Sü. 2 de Büyük ve tamnmış bir celebin iddiası: Moskovada «İstanbul halkı eti hiç bir zamam bugünkü kadar fahiş fiat farkile yememiştir» Mareşal Stalin dün M, Groza'yı kabul etti Moskovc 5 (a.a.) Rumanya Başl'akanı M Groza bf>klenmedik bir zaminda S^et başkesfine gelmiş ve bir kıc spa' Fonra da Mareşal Stalm tarafından kabul edilmiştir. Kendi kendimizi tenkid: Prof. Dr. Yavuz ABADAN Arkası sahije 3, Sü. 4 te Londra 5 ( B B C ) Moskova radyosunun büdır J '' v ine gore. Rumen Baş . Bir başmuharririn yazısmdan aldı Arkası sahije 3. Sü. 7 de ğımız yu cÜTnleye bakxn\z: Devletin madde plânında orgnizasyonu modernize etmek ihtiyacı ilk şart B U G Ü N ise bütün mekanizmada koordinasyon ruhunu sağhyan bir umumî ve mıllî kalkmma plânı vücude getinnek de buna muvazi ikinci şarttır. Tek bir ciimîe ve tam beş tane fransızcaya benzer keüme: Plân, orga^ızasyon, modernize, mekanizma. koordınasCEMAL NADİR'in Mareşal Zhukov yon. Şehrimizdeki kasab dukkânlarından biri büyük ren kU Kulaktan dolma, yalan yanhş lilinen maktadır. Rusyada tahrib edı'miş makineîerin guya fransızca kehmeleri btrbiri ara'ıİstanbulun et meselesi eski fağfur kâ1 Son zamanlarda şehrimıze, muhtelıf karikatürü yerıne konmek uzere, ko' l "isyoilir A stra dizmekle, ortaya çıkan bu acamb ^^lere donau. Dün bıraz dokunalım deI bölgelorden fazla miktarda kasablık 4 uncu sahıfemızde manyadaki fabrıkaların makinelerıni dıl neeedır? Herhalde turkçe rJeğt!.' dik .ltırazlar, tenkidler ıüıaaüar birbi1 hayvan gplmektedir. Bunun netıcesı osökmeğe devam ediyorlar. rinl takibe başladL Arkası sahije 3, Sü. 4 te Nece konuşuyor? Göriişmede iki Dış Işleri Bakanı de bulundular KÖREBE!.. r