28 Haziran 1946 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

( Çocuğunuz bir roman isterse, ona İKI ÇOCUCUN DEVRÎÂLEMİ romanını hediye ediniz. Bu kitab bin bir heyecanlı mevzu içinde çocuğa ve genclığe en tabiî yoldan tabiat, tarih ve coğrafya bilgileri de vermektedir. Okuyanlara sormadan almayın. Fiatı 125 kuruş. GÜVEN YAYINEVİ İstanbul J umhuri LQ UfiCU yil öSyi .' I 0 3 4 KURUCUSU: YUNUS NADİ Telgraf vt mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: lstanbul No. 246 Telefonlar: Umuml SantraJ Numarası: 24298. Yan İşleri: 24299. Matbaa: 24290. Enver Behnan Şapolyo PERİ veffltfV MASALMRI Çocuklara en güzel •ânTmasailarıd masallarıdır. 12 masal bir kuruş. İ Cuma 28 Haziran 1946 AHMED HALİB KİTABEVÎ Gazetemizin Kurucusu ve Başyazarı Yunus Nadi, geçen yıl bu gün Allahın rahmetine kavusmustu H. Partisi ve Demokrat Partinitt yeni tedbirleri Celâl Bayarın Adanada ilk seçim nutkunu söylemesi bekleniyor Demokrat Parti, İç İşleri Bakanlığına başvurarak bir kısım âmir ve memurlarm kanuna rağmen köy köy dolaşarak Halk Partisi için propaganda yaptıklarından şikâyet etti H. P. teşkilâtı olmıyan hiç bir ilçe kalmadı Memleketin muhtelif köşelerinde diinkü faaliyet Son muhakeme celsesinde mahud şapka Reşid ve Haşmetin başlarma geçirildikten sonra Şehrimizdeki son hazırhklar Evvelki gtin çehrimlze gelmi? olan Demokrat Parti Başkanı CelAl Bayar dün de öğleden eonra Ayaspaşadaki Parti idare merkezlnde çalışmalanna devam etmiş ve tanınmış bir çok zevatın ziyaretlerini kabul ederek kendilerile gorüşmeler yapmıştır. Dün Demokrat Parti idare merltezin» de Celâl Bayarm rlyasetlnde lkl toplaotl Arkası Sahife 4, Sü. 4 te Nuhalefetin lüzumu Buyiik ve kuvveth kalemler ya\vxz senelerin değ\l, devırlenn de üstündedır. Aşağıda rahmetli ustad<tntr Yunus Nadı'nin bir başmakalesini okuyacahsınız. 27 ağustos 1930 da, Serbest Fırkanın teşMı gurJertnde yazılmışUr. Yani aradan 16 seııe geçmiş buîunuyor. Fakat , sanki Yunus Nadi sağdır, sanki maItale daha dun yazılmıştır. O kadar taze. o kadar doğru ve o kadar Jcuruetltdır ki sadece borı isimîeri değiştirmek snretile bugiın de siyosî hayatımıza istıkamet verccek, partilerimizi irşad edecek hir kupnet ve ehemmiyet taftdtğı isabet'e iidia oltntabiîir. emleketin şurasmdan. bu. rasından gelmeğe baslıyan malumat yeni fırkanın her tarafta ivi bir tesir hıısule getirmiş olduğu merkezindedir. Bunu ilk merhalede normal fııka fikrinin demokrasi ha. yatımızda bü>uk bir ihtiyac oldusu mâna?ına almak doğrudur. Tesis ettij»imte Cunıhurivetin hakikaten halk idaresi cılarak tekâmül edebilmesi için bütün hürrivetlerin tam \e kâmil olara't ıstimal edilebilmcsi lâzımdır. Fikir hürrijeti. matbuat hürriyeti. tenkid ve raünakasada serbcsti bu cümlcclendır. Ni. hayet meraleketin biivük menfaatleri en hurda tafsilâtına kadar esash pren. siplere irca ve isnad olunabilmeüdir. Bazan yekdiğerimlen farklt olan bu prensipler millet cfıadını muhtolıf manzumelerde cemeder, ki tatbikattı bunlarm adı da farklı olur. İşte Serbest Cumhurijet Fırkası bu ihtiyaca cevab veren esaslı bir udımdır. MemleKet muhitinde mazhar olduğu telâkkinin " mumiyetle iyiliği bvndandır; ve işte bu vaziyettir ki. yeni Serbest Cumhurivet Fırkasma da. eski Cumhuriyet Halk Fırkasına da va?ife ,eklinde pek ağır vükler jüklenmcktedir. Bu vazifeler takib olunacak battı hareketlerde ilme ve milletin bümesine nygun prensipler bulmaktaki isabet lüzumunun icab ettirdıği mesainın c>ddiyeti nisbetinde nv.'Hm ve ağırthr. Bir tırka alelıtlâk mııhalif veva oıuvafık dfğildir. Fırkaların muhalifliği. muvafıkbğı hükumette bulunup bulunmamalarına gore taa\>iin eden çok i'afı Geçen yıl bugün, 'gazetemizin kurucu. su ve başyazarı Yunus Nadi, dunyaya gözlerini yummuş, Allahın rahmetine kavuşmuştu. Memleketine hizmet için. milietim karanlıktan aydınlığa kavuşturmak ve ilerletmek için, omrünün kırk beş yılını bu vatana veren, bu vatan uğrunda her fedakârhğı yüklenerek her şerefli savaşta ön safta yer alan ve savaşı başarmadıkça dinknmiyen Yunus Nadi, bir senedır, ebediyet âleminin mihmamdır. Oradan. ruhunun sönmiyen inan ve heyecanile buradaki eserine ve müesseselerine nigehban o!makta, tıpkı hayatta imiş gibi bütün davalanmn ve memleket mese'elerımn miîli hedefe doğru yurumesine nezaret etmektedir. Fani hayat içinde ona b!miyen bir varlık sağlayan bu mazhaıiyet, Yunus Nadı'nin öksüz bırakt'ğı ailesi, çocukları, pserleri ve muesese'ıeri için en büyük teselli ve inan kaynağıdır .Cumhuriyet ailesi bu teselli ve inanın verdıği lcuvvet ve heyecanla büyiık kurucusunu, ölümünün yıldönümünde. derin hürmetle anar, ve onun aziz haürasına ebedî sevgilerini sunar. Rahmetli üstadımızm aziz ruhuna ithaf edılmek üzere bugun cuma namazını müteakıb Beyazıd camiınde Mev'.idı Şerif okunacaktır Merhumu sevenlerln ve bütün arzu ©denlerin teşriflenni rica ederız. Yunus Nadi O, Türkiye Cumhuriyeti yapısının malzemesini, harcını ta$ıyanlardan biridir. Yunus Nadi meşrutiyet, hürriyet ve cumhuriyet davalarında, mücadelelerinde kalemile, sözile ön saflarda, siperlerin üstünde ve ilerilerinde çarpışan savaşçılardandır. Kabmi kuvvetli, sesi gürdü; sert yazar, tok söylerdi. Tarizlere, tecavüzlere ve hücumlara en çok onun uğraması bundandır ve pek de tabüdir. Ankara 27 (Telefonlj.) C H. Partisi milletvekili seçımlerıne her yerde tam eşkilâtla girmektedır. Bılindıği gibi doğu illerinin bir kaçında parti teşki'âtı yoktu. Son alınan haberlere gore Türkiyede C. H. P. teşkilâtı olmıyan hiç bir lçe kalmamıştır. Parti Ankara da dahil olmak uzere bir çok yerlerde yenidsn ocaklar ve şubeler açmaktadır Halk Partisinden çıkanlar ve yeni kaydolunanlar Halk Partisinee belirtildigine göre 946 ılı başındanberi Partiden istifa edînrîn sayısı 792 yi bulmuştur. Buna mukabil aynı müddet zarfında Partiye 4521 yeni üye kaydolunmuştur. Meml«ketta diğer partilerin kuruluş tarihi yılbaşından eski olduğuna göro gerek istifaların, gerek yenıden kayıd muamelelerinin parti mücadelesinin h:zlandığı son. ayarda vaki olduğu görülmektedir. Bolu 27 (Sureti mahsusads gıden ar Arkası Sa. 4, Sü. 5 te kadaşımızdan) Ankara cinayeti muhakemesinın Boluda cereyan eden son celsesmde Reşid Mercanın verdıği yazılı istıdanm husule getirdiği tesir önemli olmakla beraber bunun cinajetı tamam; e aydmlatıcı mahıyette olduğuna inanmak kabil değildir. Mahkeme reîsinin, istidanm okunmasından sonra Reşid Mercana sorduğu şu sual'n cevabı henüz verilmemiştir: Peki Haşmet doktoru ne<ien öldürRefik Koraltan, Samsun düğünü soylemedi rni? Reşid buna müsbet o*vab ver*memiç•eyahatinin intıbalarını tir. anlatıyor Reşid, Haşmetle uzunuzadıya gdrüştükten ve ağlaştıktan, onun yerine katil suçunu üzerine aldıktan sonra Haşmetin bu cinayetin sebebini söylememtş olma. sını kabul etmek zordur. Bolu mahkemesinın daha en az dört, beş celse akdedeceği muhakkak görülüyor. Bu sebehle kararın ancak üç aya kadar verileceği sanılmaktadır. Dünkü muhakemede istinab« suretı'.e alınmasma karar verilen ifadeler her. halde enteresan olacaktır. Bilhassa Ankara VaUsi ile Emnıy«t memurlannm ifadelerine önem verilmektedir. Sanıklar Boluda vakitlerini kitab okumakla geçirmektedr!er. Haşmet atom ve yıldızlar hakkmdaki eseri okuduğunu söylüyor ve tavsiye ediyor. Reşid Mercanın annesi Bayan Kâmran muhakemeyi muntazaman takib ediyor. Oğlunun yanmdan ayrılmıyor. Hattâ oğlu hakkmda gazetecilere mslumat vermekten, propaganda yapmaktan geri Camide yapılan seçim Ankara cinayeti Reşidin yeni ifşaatı Boluda propagandası nasıl karşılandı ? ., kalmıyor ve bu işi çok iyi başarıyor. Haşmete «Sizinkilerden kimse ge'.miyor mu» dedim. «Gelip gıdiyorlar. Fakat ben mahkemede bulunmalarını istemiyorum. Asab bozukluğu husule getiri. yoı\> cevabuu verdı. Mahkemenin kararını ancak üç aya kadar verebileceği satıılıyor Püzcede Halk Partisi menlubu.rDÜftiden sonra tzmitte de Demokrat Partiden bir muallim siyasî vaız verdi Milletin yeni duruma karşı bağlılığı Fuad Duyar Düâce (Hususl) Düacede Halk Partisinden meşhur Müfti Mehmed Kort ile goruşmüş ve göruştuklerimi bildirmiştin Müftinin rakibi Demokrat Parti avukat Mustafa Nuri Akmanla da göruştüm. Şunlan söyledl: < Müftinin camide kalabaük Mr kütle önünde yazılan sözleri söylediğl tesblt edılmiştir. Hattâ daha ileri gide Arkas* Sa. 2, Sü. 7 d« «Cumhuriyet», rahmetli kurucusunun ismine izafeten her sene 28 haziranda verilmek üzere 1000 liralık bir mükâfat ihdas ediyor j Yunua Nadi, yalnız «Cumhuriyet» in •müessisi d«ğil, sayısız hizroetlerile bu| günkü Türk gazetecilığinin de belli • başlı kurucularından biri olmuştur. ; GazeteciÜk onu en derin, en sönmez ; bir aşk, bir iptilâ halinde hayatınm ! son dakikalarına kadar kendine eez! betmişti. Yunus Nadi, gazetesinin sa| hibi, hâkimi, fakat gazeteciliğin tam ; manasile «siri idi. Bu bitip tükenmez ! kaynaktan hepimiz ve bizler gibi daha | bir çoklan feyiz aldık. Onun için öiü• münün yıldönümü olan 28 haziranda | bir en güzel gazete makalesine verileeek* ; tir. Mevzu, iç veya dış styasete aid ol • ması şsrtile serbesttir. : 2 İştirak müddeti her senenin 28 : haziranından başlıyarak ertesi senenin : mayıs onuna kadardır. Bu müddet: içind« her zaman o günün en mühim : iç ve dış meselesine dair yazı yazılıp: ^Cumhuriyet» e gör.derilebilir. : 3 Yazılar, evvelâ iptidaî bir eleroe • maksadile gazete Yazı İsleri Müdürlü • günün teşkil edeceği bir heyete tetkik • ettirilir. Bu heyetin muvafık göreceği ; makaleler «Cumhuriyet> in muayyen; bir sütununda derhal neşrolunur. • 4 Bir sene zarfında bu "sütunda; neşredilen yazılar, her yıl haziran j •ayının ilk günlerinde memleketin tanmmış edib, muharrir, gazetecilerin • den teskil olunacak bir jüri heyetine; arzedılir ve jürinin seçeceği yazı' 1000; liralık mükâfatı kazanmış olur. • 5 Yazılacak makaleler;n V50 k e : limeden az ve 1000 kelimeden fazla: olmaması lâzımdır. Gazetede neşre^i: lecek her makaleye ayrıca 10 Kra: verilir. . • * 6 Yazılar mutlaka daktilo maki : nesile ve kâğıdın yalnız bir yüsrtine: yazılmış olacak zarfların üstiıne: Cumhuriyet» in adresil« beraber: • Yunus Nadi makâfatı için> kaydi: konacaktır. 1946 senesi Yazan: Şiikrü Kaya Devir, 93 seferinin kavbedildiği yıllardu. Mağlubiyetin acı âkıbetleri gbnülleri sarmış devlet idaresinin basında bulunanlardan. memleket büyüklerinden bir çoklarının \icdanlarında \e kafalarında korku ve ümidsizlik yaratmıstı, Devlet rejimleri için harbler çetin imtihanlardır. Mağlubiyetlerin günahını ekseriya rejimler çeker ve öder. 93 mağlubiyctinuı günahını Meşrutiyet çekti ve Mitbat Paşa da başile ödedi. Esasen inkılâblar fara değildi. Yapılan ıslahat ve yeniliKİeri saray istemiyor, bir avuç münevver istisna edilirse memleket de pek seMniyordu. Bir çok. larına gore «Nizamı Cedids «Tanzimat», «Kanunu Esasi» birbiri ardmca 7orla japılrai'i, zaraıla nelicelenmiş gâvur icadı taklidler ve «izentilerdi. Keşid, Fuad, Mithat Pasalar gibi sivri akıllı ban vezirlerin ve ne idükleri be. lirsiz genc Osmanlıların züppe ve sa. kat fikirlerine uyulup da ıslahat tecriibelerinde ısrar edilirse devletin bata. cagı muhakkaktı. Eski saltanarı ve o saltanatın eski kudre(ini verine getire. bilmek için tek çare. eski usullere don. mekti: Yeııilikleri bir tarafa almıılı. Halife ve Padişah, eski kaidelere göre devlet ve milletin mukadderatını eline almalı, babalarından miras kalan bu iılkeyi ve sadık kullarını istediği gibi idare etmeliydi. Korkunun, ümidsizlıgin, zavallı bilgi. siz kafalarda estirdiği bu şüphe ve geri. lik havasını Sultan Hamid kolaylıkla rejimleştiriverdi. Meclisi Meb'usan dağıtıidı. Mithat Paşa Tayıfta boğduıuldu. Mesrutiyetçi ve hürriyetçi. münevverler Akkâ> a, Pa. yasa, Rodosa siirüldü. Kanunu Esasi. dhsturlarda, salnamelerde olduğu gibi. kaldı. Fakat ondan bahsedilmez ve hük. ınü yapılmaz oldu. Babıâlinin sallhiye*. leri ve memleketin iç ve dış idaresinin dizginleri Mabeyne alındı. Kamınlar Hiinkârın iradesine bağlandı, Kanunu Esasi K»netlendi. Mesrutiyetin manası saltanat lıainliği, hürriyetin irabları ah. lâksızhk, hattâ dine hürmetsizlik. seri. ate aykırı sayılmaya abşlandı. Böyle kanaatler ne hakikati görebilir, ne de hakkı tanır. Rejimin. mantığı bir makine şuursuzluğile isledi. Artık sansürün kalemi mekteb kitablarını bile çiziyor. hafijenin kulağı ranıilerdeki vâızlavı. Arkası Sa. 2, Su. l de Refik Koraltan Ankara 27 (Telefonla) Demokrat Parti genel idare kurulu üyelerinden Refik Koraltan Samsun seyahatinden bugün Ankaraya dönmüştür. Refik Koraltan intıbalarını şöyle anlatmıştır: « Seyahatim esnasında Ankaradan Arkası Sa. 3, Sü. 5 te Fesadcıların propagandaları Bursada hiç bir partiden olmıyan bazı fesadcılar fes giyilecek tarzında propagandalar yapıyorlar Lübnanlı Bırkaç gündür şehrimizde bulunan dost Lübnanın Cumhur Başkanı BeşareElHuri ve refıkalarile beraberlerindeki yüksek zevat dün sabah saat 11,05 te Haydarpasadan hareket eden husu^î trenle Ankaraya gitw:şlerdir. Misafirlerimiz oradan doğruca memleketlerine döneceklerdir. Ekselâns BeşareElHuri Haydarpaşa istasyonunda merasimle uğurlanmış, Vali ve Belediye Reisi Doktor Lutfi Kır. dar İstanbulluların samimi duygularına tercüman olmuştur. Misafirlerimiz, hazır bulunanların ellerini ayrı ayrı sıkmıç ve İstanbulda gördüğü hüsnü kabule teşekkür etmiştır. Tren hareket ederken Lübnan Reisicumhuru vagonun penoeresinden tnendilini sallayarak türkçe olarak: < Allahaısmarl«dık!> demiştir. ! yunus J\Fadi cMükflfaft ıhdas ederken rahmetli başmuharriri: mizin ruhunu şad edecek olan hayırlı bir gazetecilik hizmrti yaptığımıza kani bulunuyoruz. Gazetecilik, tecrübeye bir hayli yer veren bir meslek olmakla beraber haktkatte düpedüz bır îftidad ve kabiü. yet meselesidir. Bu itibarla gittiler YUNUS NADİ Arkası Sa. 3. Siı. 4 te Bursa 27 (Telefonla) Üç partinln mümessillerirKlen raürekkeb gruplar ajTi ayrı köylerl dolaşmakta ve halkla temaslarina devam etme'stedirler. Bu arada şehrinüze g«len milletvektllen de kazalara gddip gelmektedirler. Liberal Demokrat Partisi köylerde teşkilat kurmağa başlamıçtır. Demokrat Parti de köy teşkıl&tını mütemadlyen genişletmektedlr. Fakat bazı köylerde de bu partiye nm hedefi kendıni belli edıp ınkışaf girenler tekrar aynlıp C. H. Partisıne imkân ve fırsatmı bulamamış istidsdlara yardım etmekle beraber ayni ?adcnırektedirler. Demokrat Partinln bir levhası indirildi manda yeni jstıdadları da meydana çıkarmaktır. Inegöliin Sulhiye köyünde kurulaoa Her sene 28 hazıranda o yıl için Demokrat Partinin levhası lndirilmiştir. verileceği ilân edilecek olan Alâkadarlardan ögTendiğime göre, bu levha köy konagına asılmiş bulunduğu için lndirilmiştir. Demokrat Parti Bursa na iştirak müddeti bugünden îrtoaren : başkanı hâdıseden davaci olmuştur. İbaşlamış buîunuyor Bu müddet 31; nejrölde Demokra,t Partinin süratle gemayıs 1947 günü bitecek ve netice: : nın esasları ve şartları şunlardır: nışlemtş olduğu bildıriliyor. : 1 Mükâfat, bir sene zarfında yazı 28 haziran 1947 gunü ılân olunacak: Dıger taraltan bu kazada fes giyile: : lıp «Cumhuriyet» te neşredilecek olan tır. Yazılarmızı bekliyoruz. Arkcs\ Sa. 3, Sü. 4 U i cMükflfafı yunus JVadt cMükâfafı JVadi cMüfeöfaft |