24 Ağustos 1946 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

• AĞUTTOr fEVKALİ» (EKİUİ/İMOC 100000 «^ 23 üncü yıl Sayı: 7911 m h u riyet KURU<ÎUSU:YUNUS NADİ TelgraJ ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: tstanbul No. 246 Telefonlar: Umumî Santral Numarası: 24238. Yazı İşleru 24299. Matbaa: 24390. Yüzünüzü agî^SSpk ve sizi mahçup bıgjncpiıyacak bayram hediyeİerini TOKATLHfÂN PASTANESİ'nden Tedarik edebilirsiniz. B E Y O^L ü Cumartesi 24 Ağustos I946 Notamızın Metnl Neşredtldi ((Boğazları müştereken müdafaa teklifi Türkiyenin hiç bir suretle feragat edemiyeceği ve takyidini kabul eyliyemiyeceğî egemenlik haklarına ve güvenliğine aykırıdır» Ruslarııtasılsıziddialan Notamız, Boğazlardan Mihver yardımcı gemileri geçirdiğimiz hakkındaki iddiaları çürütüyor Değişen şartlar ontreox anlaşmasını begenmemeye başladığı gun denberi Sovyet hukumeti bir «değLşcn şartlar» dan bahsedtp durayor. Bu nokta üzerinde fimdiye kadar pel dnrulmadı. Segişen şarthır ne demektir? Sovyet Rusya acaba harb yıllan boyunca ortaya çıkan teknik yenilikleri mi kasdedijor. Öyle olsaydı, ele alınması gereken meselenin de teknik yeniliklerle alâkalı olması gerekmeı miydi? Hava kuvvetleri bn harbde bıiyuk bir gelişme gdsterdiler. Her hangi stratejik bir noktayı tntmak için o noktayı adım adım karadan yahud da deniıden ele geçirmek metbnriyeti artık yoktnr. Yuılerce, h a t t i binlerce kilometrelik mesafelerden , kalkrp bir anda bir kaleyi zaptetmek veya yıkmak bugimün harblerinde mumkundür. NorTeçi işgal eden Almanlar, Skajerrak bofazına hâkim değillerdi. Giridi aldıklan zaman da Adalar denizini ellerinde tutmuyorlardı. Rusyaya yardım ctmek Lstiyen Muttefikler, Boğazlardan germek hakkına malik olduklan halde bunu yapamadılar. Çünkü Adalar denitindeki stratejik noktalan bir bir yakalayan Alrcanya, bu deniıden knş nçurtmuyordu. Bogazlara verilecek rcjim ne olursa olsıın, bir ku"vetli devlet yann bnralaruı stratejik ehemmiyetinl hava kuvvetleri vasıtasile pekâlâ çürutebilir. lyl nlyet sahibi olan ve umumî emniyet dusüncesile hareket eden bir hiıkumet, Boğazlar ancak mîlletlerarası blr rejime baglı kaldığı takdirde tnemnunhk duyabilir. Mîlletlerarası rejimlerin müdafaası. maddî manevi dıinya çapında kuvvetlerle olnr O kuvvetlere karşı gelinek daima guçtür. İstilâ emeli besleyen kotu niyetii devletler bnna hemen cesatet edemezler. Altı harb yılı içinde boy gösteren teknik yenilikler Rusya gözünde Montreuıyu çüruttü ise, bundan doğacak netire, Boğazlar hakkmda daha geniş mîlletlerarası bir rejim istemek olabilirdi. Moşkova hükumeti bambaşka bir yol tnttnguna gore, «değişen şartlar» acaba nelerdis? Alman ordusu yenildikten sonra Ros orduları Rumanyayı, Bulgaristaıu ve Tutkıye ile Yunanistan haric, tektnil Balkanlan, ta orta Avrupaya kadar işgal etti. Bugün Karadeniz aşağı yukarı bir Rns golü haline gelraiş gibidir. Sıılh muahedeleri imzalandıktan sonra bir sene içinde bnralarım boşaltacağına Rusya Paristeki geçen Dortler toplantısında söz verdi. Fakat ayak bastığı bütün memleketleri gene ayni Rusya benimsemişe pek benziyor. Barış komışmalarmı nzatmak, en ehemmiyetslz bir usul meselesini günlerce haftaiarca sürüncemede bıraktırmak, yeni meseleler çıkararak isleri karışürmak gibi en soğukkanlı AngloSakson delegelerini bile çileden çıkaran harekırtleri ancak bir vakit kazanma taktiği olarak izah edebiliriz. Barış imzalanıncıv a kadar Rusya o memleketleri istedigi kılığa sokacak, rejimlerini kendininkine benzetecek, hükumetlerini emri altına alacak ve çekildiği zaman da hiç verinden kımıldamamış olacak. Moskovanm «değişen şartlar» dediği galiba bunlardır. Bu takdirde Rns istekleri elbette lojık savılır. Öyle ya Balkanları ve orta Avrııpayı kendi millî sistemine mal eden, Yakınçarka ve Akdenize uzanmak isteyen bir devlet Montreuı anlaşmasını ne yapsın değil mi? Gorülüyor ki Boğazlar üzerinde mîlletlerarası bir rejim yaşatabilmck için saderp Montreu\'ye ve>a onun rııhuna takilıp kalmak \etmi\ccoktir. Bııgünkiı Rus iddiaları, ancak Rus begemonisi ksrş>emda kesin ve toptan bir «hayır» l.ı Ankara 23 U.a.) 7 ağustos 1946 tarihinde Sovyetler Birhği hükumeti tarafından tevdi edılen notaya hükumetimiz tarafından verilen c«vabî notanuı metnı aşağıdadır: Cumhuriyet hükumeti, Sovyet büyük elçi'iğvnin Boğazlar meselesi hakkında Dış Işleri Bakanlığına *evdi ettiği 7 ağustos 1946 tarihil notayı en büyuk ılşi ıle inc€İemiştir. Bu nota, beyıvelmılel 6nemin« anca!t Türk mıllî bakımmdan arzettıği hayatî menfaat üstün geıen bir mesele hakkındaki Sovyet gorüşünü izah ettığlnden Cuır.huriyet hükumeünce bir kat daha dikkatle tetkık olunmuştur. Bu notanın mütaleasından anlaşıldığma göre, Ötinci Cihan Harbi esnasında \nıkubulan hâdiseler, j Sovyet hükumetinin fıkrince Montre\ıx sözleşmesinin Motadan bir parça: "Cumhuriyet Hükumeti memleketi her tecavüze karşı var kuvvetile müdafaa vazifesinin kendisine aid olduğu kanaatindedir. Şayed Türkiye Boğazlar üzerinde haiz olduğu egemenlik haklarını kettdi vasıtalarile korumak iktidarmda olmasaydı geçen harbde tecavüze uğrıyan komşularımn akıbetinden kurtulamazdı,, tesis etmiş olduğu rejimin Karadeniz devletlerinuı güvenlik menfaatlerine uymadığını ve Boğazlarm Karadeniz devletleri aleyhine kullanılmasına mâni olabilecek şartları temin etmediğini açıkça göstermişÜT. Bu tezi teyiden nota, Boğazlardan her iki istikamette • Seefalke> ve cTarvisio gibi Mıhv€Tİn harb ve yardımcı g«nıilerile asker nakline mahsus gemilerinin geçişlerini hatırlatmaktadır ki, Sovyet hükumetin : n kanaatince bu vak'aların heyeti mecmuası Boğazların Sovyetler Birliğine ve diğer müttefık devlettere karşı düşman devletler tarafından kullanılabilme imkânı.na delil tcfkil etmektedir. Türkiye hükumetinin bu yoîdı vaki istifadeden gayrimes'ul olduğunji beyan edemiyeceği hususu da notada ilâve olunmaktadır. Ar/cast Sa. 2, Sü. 4 te Meclisin pazartesi yilnii yapacaflı mühim loplanlı Seçim mazbataları görüşülecek, hararetli tartışmalar olması bekleniyor Demokrat Parti Meclis Grupu diin toplanarak bu içtima için hazırlık gördü Ankara, 23 (Telefonla) Büyük vekili Feridun Fıkri Düşünsel, önü Mıllet Meclisi, önümüzdeki pazartesi mıizdeki toplantının sabahtan yap'lmagünü sabahleyin 9,30 da toplanacaktır. sı gerektiğini şu cümlelerle aniattı: Arkası Sa. 3, Sü, 2 de Bugünkü oturumun sonunda başkan Tarihı bir resim: Şanlı Turk ortltiMi jınııııeu'v ınukawlesi hukumlııun <nin« getirerek Boğazlarda mevzi aldıgı gün Karadeniz Boğazından bir görünüç " İzmir demokratları Vilâyetten mümessillerinin seçim zabıtları tanzim edilirken de bulunmalarını istediler, talebleri reddedildi İzmir 23 (Telefonla) Demokrat Parti İzmir il miiteşebbıs heyetı üçüncu noterhk. vastasıle İzmir Valıliğine bir dllekçe gondermıştir. Bunda Demokrat Par t.rjn umumt meclis seçımlerıne lştirake karar verdığl. partinin seçımlerde sakatlıklar ve idari hatalar olmaması, gereken emir ve talimatın seçım günunde değıl, seçimden daha evvel verilmesı hususrnda vılâyet makammın dıkkat nazaiını celbettiği, ldarei umumiyei vl!âyat kanununa gore bu seçıme katılan parti teırsilcılerinin reylerin sandığa atılması, açılip tasnif edılmesi sırasıııda seçım kuıul ve komisyonlannda buluntr.ağa yetkili olduğu bıldirümekte, kanuııen seçim lnkitasız devam edeceğine ve zabıt, tasnıfin unsurlarınclan olduğuna eabıtla testoit edılmıyen bir tasnif hukufcan blr kıymet ilade edemlyeceğine goce, sandık başıniaki parti temsılcilen Arkast Sa. 2, Sü. 1 de Umumî Meclis seçimleri ve Demokrat Parti Boğazlar ve Amerika urkıyeyı destekliyoruz» Nevyork Times gazetesi, Rus istekleri karşısında Amerikanın durumunu izah ediyor T .» ı • • Basın, ceza ve toplantı kanuıtları Değişikliklere dair tasarı bugünlerde Mecl'se sunulacak Ankara, 23 (Telefonla) Basın, ceta ve toplantı kanunlarmda yapuarak değişikliklere dair tasarı bugıinkrd» Bakanlar Kurulunda son defa gorüşü lerek Mechse sunu!?caktır. Paıtı ko • mLsyonu tarafından bu tasarılar üzerjıde yapılan tetkikler sona ermıştir. Ta« çarılaıın Mechsin bayram ertesı yaçacağı toplantılarda kanuniaşacağı ar aşıhyor. Toplantılarm bazı ah\alde kapalı yerlerde yapılması ve gene bazj Arkas\ Sa. 3 cii. 1 de Münib Hayri Ürgüblü aleyhindeki dava NewYork 23 (a.a.) NewYork Times «Türkiyeyi destekliyoruz> başlığı altında şunları yazmaktadır; Moskova radyosunun Birleşik Amerika, Britanya ve Türkiyeye karşı hücumlarını şiddetlendirmesi, Sovyet peyki olan memleketlerdeki hareketler ve korkular, Paris ç evrelerinde yürütü en mütalealara nazaıan, Boğazlarda seyüsefere müteallik ve sskerî kontrol hakkı koparmak husıısundaki Rus taleblerini zorla kabul ettirmeyi hedef tutJ maktadır. Boğaziar kontrolunun Rusyanm harb sonrası emellerinin başmda geldiğine ve bu uğurda Ruslarm inadla mücadele edeceklerine şüphe yoktur. İzmir D. F .bajkanı E. Ilayri ÜstündaJ Fakat Paris haberlerine göre, Birlesik Amerika hiç vakit kaybetmeden durumunu açıklamtştır. Biz Rus talebîe Arkası Sa, 3, Sü. 4 te Amerikanın notası Tito'ya boyun eğdirdi Düşürülen uçağm mürettebatı ve yolcuları Serbest bırakıldılar, yalnız uçakta yaralanan Türk yolcr ^astanede kaldı Washington 23 (a a.) Sıyasî mjhfillerde Tito'nun boyun eğdiği kanas^i hüküm sürmektedir. Bu •nahfillerde söylendiğine göre, Tito, zavahiri kur. tarmak için ültimatomu reddetse bile Amerikanın 1 ağustos tarihh notasıle ileri sürdüğü talebler daha şimdiden kabul edilmiş sayılmaktadır. 9 ağustosta düşürülen uçağm mürettebati^ yolcularının serbest bırakıi mış olduğu ve bunların hududa kadar gitmelerıne müsaade edildıği ayni mahfıllerde belirtilmektedir. Nihayet, Tıto, Yugoslav uçaklarına, izinsiz Yugoiav toprakları üzerinden geçen yabancı uçaklara ateş etmemelerini emretmiştır. Dünkü celsede Necmeddin (Molla) Kocataş, damadının parası ve kazancı hakkmda şahadette bulundu Lübnanlı îzdler îstanbula geliyorlar İzciler, Izmirden geçerken Atatürk heykeline bir çelenk koydular Uçakta bulunan Türk subayı nasıl yaralandı Gorizia 23 (A P.) Harb içinde Yugosla\jaya 23 defa malzeme götüren Amerikna pilotu, 9 ağustos tarihinde, kullandığı nakliye uçağına Yugo?lav avcı uçaklarımn en aşağı iki <serî makinelitüfek ateşi açtıklarmı söy'emek tedir. Yüzbaşı Crombie, gazetecilere şu beyanatta bulunmuştur: « Yugoslav uçaklarile karîilajt'lım zaman Viyana ile Udin arasında iîk u Arkasx Sa 3, Sü. 2 de NADİR NADİ Arkasi Jo. 3, 5ü. 4 U j îzmir 23 (Tel^fonla) 26 Lübrafılı Musiüfnan izci bu sabah Guneysu vapunle şehrimize geimiş, 50 izcimiz talafmdan karşılarnnıştır. izciler arjsmda Beyrut gazetesi muharrirlerınden Refık Nasuhi de vardır. Kafıleye profosjr Mustafa riyaset etmektedır. Kafı'.e baçI kanı karaya çıkar çıkmaz bayrağ'mızı ı opmüş, Türk ve Lübnan bayrak'.arı ! önde olarak Atatürk heykeline gıd'lerek çelenk kon.nuştvr.. Mısafirler. Be. ledıyenin tahsis et'iği bir otobüs.î ?eK rımizin goriilecek yerlerjSni ve Fuarı gezmi=Ierdir. Kend.lerme Denız gazi. nomnda bir nğle ziyafeti verilmiş, Be. lediye Reü=i de yemekte bulunmıi; T ur. Kafıle başkanı beyanatta bulunarak şunları sdylemıstir < Ayni kardeş kanını taşıyoıuz Sizi dihiınduren 'sler olunca siz.n ka. dir üzulıiyorıız. sİ!Îer memnun oiunca biz de meserre'h ar.kıkal'ar yasAoruz. Turk genclıği her şeyde bızm ağabejimızdır. Fuarı çok beğendık» Misafnler bu gerjarısı Gıi'eysıı vaDamad vc kajınpeder dünkü ınuhakemc esnasında ^ Ya*ısı 2 ncı soht/emude purıle îstanbula hareket etmiîlerdır. Tanzim Komitesi Ankara 23 (Telefonla) Harb yıl. larında ticarî kredüeri tanzim lçn bir komıte kurulmuş ve bu kredileri takıb edici mahiyette bir takım kararıar alınmıstı. Malıve Bskanlığmdan \eri en malumata göre, bu kararların heosı ka'dırılmış ve keyfiyet bütün malî mü esseselere ve bankalara bildirilmVir Ticarî kredıleri tanzim komitesinın de faaliyeUrıe S on verılmijtr. Ticarî Kredileri kaldırıldı Affedersiniz, Sular İdaresi ne taraftadır?... Bir damla yağmur düjmediğine bakıhrsa galiba gökte komşuU J