6 Ağustos 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

HABER — Akşam posta. reportajlar | Anadoludan Yazan: Osmanlı gemleri Karadenizde ilerlerken, şifreli bir telsiz Sivas- topola haberler uçuruyordu a — Bütün destroyerler burada mı? Hep si İstinyede mi? İçlerinde noksan bulu. nan, yahut başka tarafta duranı var mı? — Yok! Çanakkaleye (gidenleri siz biliyorsunuz, İstinyedekiler hep bildiği- niz gibi aylardanberi burada duranlar. Onlar ara sıra Marmaraya açılıyor, son» ta İstinyeye dönüyorlar.. Davist gemicinin verdiği izahatı din. lemiyordu. Gözleri kapının kenarında bir noktaya takılmış, kafasında yumrulaşan bir düşünceyi halle uğraşıyor, durmadan dinlenmeden bunu düşünüyordu. Gemici kılıklı adamın anlatacakları bit miş, bildiğini ustasına haber vermişti. Bir dakika usta çırak iki tehlikeli mahlük karşı karşıya durdular, Sonra Davist sil kindi, kendine geldi. Kapıyı araladı. A. damına; — Pekâlâ. Sen git, Sakızlı Yakup re- ise hazırlanacak malzemeye yardım et! Dedi, Onu savdı. Kendisi de acele ce- ketini omuzuna attı. Merdivenleri dör. der dörder atlıyarak sokağa fırladı, Tak- sim meydanına kadar koştu; Orada du- ran kira faytonlarından birine atladı: Arabacıya emir verdi; — Çek Büyükdereye, ama olduğu kadar hızlı: Araba, beygirlerin kamçı altında ileri atılışı ile kanatlanmış gibi hızla uzaklaş- tı.. Sürpagop, Harbiye yoluyla Pangaltı ya, oradan Şişliye yürüdü, Mecidiyekö. yü, Zincirlikuyu istikametinden Maslak caddesini tuttu, gözden kayboldu. Vapurların Kavaktan hareketinden dört saat sonra, asker ve harp malzemesi yüklü Osmanlı transporları sahil boyun- dan Arvad adasını bordalarken İstanbul dari verilen şifreli bir telsiz Sivastopola şa haberleri uçuruy'ordu: — Burası İstanbul. Bugün saat 6 da asker, top, tüfek ve iki tayyareyi hamil 3 Türk nakliye gemisi yanlarında mu» hafrz bulunmadığı hlde Karadenize a. çıldılar. Trabzona gidiyorlar... Haber ( veriyo- rum, Büyük harp başladığı sıralarda Rus- larm Karadenizdeki Sivastopol askeri li manında hafif bir donanmaları vardı. Bir hafi kruvazör fırkasile buna bağlı i. ki destroyer filotillâsından iki de ameli- manda sayılacak eski zırhlıdan ibaret 0- lan bu hafif donanma Rus amirali Kol. çağın kumandasında bulunuyordu. Kolçak, haris bir adamdı. Uzun boylu sarıya yakın beyaz renkli, çok asabi bir kumandandı. Daha büyük harp başlama dan Karadenizde manevra yapan Os « manlı donanmasını o gördüğü sıralarda Çarlık bahriye nezaretine başvurmuş: “ — Osmanlı deniz kuvvetleri, Kara- denizdeki donanmamıza üstün vaziyette. dirler, Manevra yapmakta olan bu kuv- vetler, ilerde aramızda çıkacak bir harp. te Karadenizdeki hâkimiyeti ellerine al- mağa namzet bulunuyurlar, Süratle do. rarmamızın takviyesi lâzımdır.,, demiş bu hususta acele emir verilmesini istemiş ti. Rus hükümeti Kolçağın yerinde isteği- ni derhal kabul etti; Sıvastopoldaki tez. gâhları genişletti. Burada harp gemileri yapacak te vücuda getirdi. Karade- niz filosunu bir taraftan da yeni bir zırkılı kruvazörün inşasına başladı. Suvarof ismi verilecek olan bu seriden altı gemi inşa etmeği de bir proje ile karar altına aldı. Fakat bu sıralarda Büyük barp pat - ladr. Bilhassa garp cephesinde Alman ordularına karşı güçlükle mukavemet © den Rus kuvvetleri geri çekilitken Rus. yanm her tarafında her türlü tesisat harp sanayiine yarıyacak işlerle meşgul olmak mecburiyetinde kaldı. Bu arada Sıvastopol tersanesi de inaşatı tatil ile ancak tamir işlerini başarmağa çalışacak bir hale konuldu. Köolçağın İkazı ile Rusyanm kuvvet- lendirmeğe çabaladığı Karadeniz donan mümkün ması da zayıf halini muhafaza etti, Ya- | vuz ve Midilinin iltihakile kuvvetli bir | sekil alan Osmanlı donanması Kolcağa Rahmi YAGIZ göz açtırmıyor, Karadenizdeki hâkimi. yeti elinde bulunduruyordu. Kolçak Sıvastopolda duryor, Karâde- nize açılmağa cesaret edemiyordu. Odesa bombardımanı sıralarında o ci. varda bulunan Rus destroyer ( filotillâsı Türk zırhlılarmın topları, bilhassa Ya- vuzun 28 Jikleri karşısında zor kaçmış, güçlükle kendilerini Srvastopola atıp larını kurtarmışlardı. Açık denizde iki donanmanın karşılaş. masını Osmanlılar can ve gönülden isti- yorlar; bunun için törlü tedbirlere baş vuruyorlardı. Fakat Rus donanması bir türlü Sıvastopoldan çıkamıyordu. Kolçağın hiç ummndığı zamanda hiç beklemediği bir hâdise oldu. Böylece a. miral biraz ferahladı. Rahat nefes alabil di. Yavuz korkusu Rus donanmasını sar- dığı bir sırada bir gün esrarengiz bir tel. siz Rus bahriye şifresile şöyle bir telg- raf vermiş, bu da Sıvastopoldaki Rus filosundan alınmıştı. Telgraf İstanbul mahrecile Rusdo. nanmasına veriliyordu. muhteviyatı da gu idi: — Burası İstanbul... Yavuz ve Osman İı donanması buradadır. Karadeniz boş. Odesanım intikamı alınsın. Donanma Karadenize açılırsa haber vereceğim. Kolçak bu telsiz üzerine Kozlu ve E. reğli bambardımanlarna cüret etmiş, ve.. tam bombardımanın hararetli an- larmda yine ayni esrarengiz telsiz: — Yavuz beraberinde Hamidiye, Me. ddiye, Midilli ve Peyk olduğu halde şimdi Karadenize açılıyor. Haberini ulaştırmış, Kolçak da bom. bardırmanı kesimi var Taze Diva pola doğru kaçmıştır. Bu haberleşme birçok ozamanlar de. vam etti. Nihayet Kolçak İstanbuldaki haynhah haberci sayesinde Karadenizde Osmanlı donanmasının karşısındaki yet vaziyetini telâfi etmek imkânlarını | buldu. Ve... Bu tarihten itibaren de Ka | radenizde iki taraf deniz kuvvetleri a- rasında bir köşe kapmaca oyunu baş gösterdi. Yavuz, Osmanlı donanmasının diğer harp gemileri İstinyeye gelip de- mir yerine funda eder etmez Sıvasto poldan Rus donanması harekete geçi- yor, Karadeniz sahillerini bambardıma. na başlıyor, İstanbula verilen telgraflar la Amiral Şosun Karadenize açılırken Kolçak gerisin geri Sıvastopola kaçıyor, methali kat kat torpil hatlarile çevrili müstahkem limanda saklanıyordu. Büyük Harp içerisinde üç sene Os. manlı kuvvetlerine kumandanlık eden Amiral Şeson hiçbir İş görememişti.... İlk zamanlardan başlıyarak: — “İstanbulda düşmana haber uçu- ran gizli bir şebeke var!, Teranesini tutturan Alman Amirali, birçok tedbirlere baş vurmuş. bu esra. rengiz haberciyi ele geçirmiye çok uğ- raşmıştı. Bidayette kararrâhı umumi Şosonun şikâyetini nazarı dikate almış ve faali. yete geçmişti. Lâkin muktedir (!) Al man istihbarat teşkilâtinm bütün ara. ma ve çalışmaları da boşa çıkmış, hiç. bir netice alınamamıştı. İstanbuldan X uncu kolordunun kıta ların şark cephesine götürmek üzere hareket &len vapurlar daha Kefken a. çıklarma vardıkları zaman Sıvastopola Amiral Kolçağa verilen telgraf Rus kumandanını hemen harekete geçirmiş, Kolçak bizzat (Kagol) kruvazörüne at lıyarak denize açılayş, kanal (1) hattı üzerinde garbe ve cenubu garbiye doğru seyrederek haber verilen Türk traspor- larmı aramıya koyulmuştu. Kâzol, Karadeniz Rus donanmasının en kuvvetli ve en yollu krovözârlerin. den biriydi, Kolçak fazla topu bulunan bu gemi ile Türk transporlarını yaka. lamayı tasarlamış, fakat, Yavuz korku. su Rus amiralinin kafasından bir tür. Yü uzaklaşmamıştı. Bunum icin amiral kendi hareketin. Inanmalıdır ki Kon- yadaki köylü davra- nışı yarın için bü- yük şeyler vadet- mektedir. Konya, (Anadolu muhabirimizden) — Türkiyenin buğday ambarı mesabesinde olan mübarek Konyanın köyü ve köylüsü yakım yıllara kadar çok bakımsız bira - kılmış, Bizde eskiden köy ve köylüyü hakir görmek, adetâ bir insanlık icabı gibiy. di, Konyada bu sakim telâkki başka yer- lere nispetle daha derin bir şekilde yer- Teşmiş olacak ki köylü hiçbir yerde görü- lemiyecek kadar ihmal edilmiş. Hele o âşar zamanmda zavallı temiz Türk çocukları, mültezimlerin elinde kan terleri dökmülşler, esir gibi çalışmış, suç lu gibi muzmele görmüşler. Böyük Önderin kölüye kıymet veri. şinden sonra memlekette başlıyan köy ve köylü sevgisi, bu temiz zümreyi be, Jânın en büyüğünden kurtardı. Bunun tabi! neticesi olarak herkeste demokrat bir ruh belirdi: köylü ile nevvyeri yanyana yürütebilecek bir : nüt ruhu, İşte bu ruhun ekseriyet üzerinde te- €ssüs ettiği günden bu yana Türk köylüsü | nün vaziyeti değişmiştir. Memleketin i- cini gezanlar hümn onik sahilin Başka yerlere nazaran Konyada umu. mi nüfusun, yüzde nispet kabul etmiyo- cek mühim bir kısmını köylü teşkil edi, yor. Bu vaziyet gözönüne getirilirme Kon İ yanm fktısad!, ticari ve zirai boyatmda | Köylünün mühim rolü olduğu anlaşıln O hinide, bu mühim rolün sahibi ile va- kından alâkadar olmak lüzumu kendili - ğinden hissedilir. Konyanm demokrat valisi Cemal Bar- dakçı, bu şayanı dikkat vaziyeti bundan altı yıl önce vilâyete geldiği zaman derhal ihata etmiştir. O zamandan bu Yana olman tedbirler ve yapılan işlerle köylünün yariyetl çok büyük bir farkla değiştirilmiştir. Bu gün Konyanın buğ- dayer mubitinde refaha doğru seri adım larla yürüyen bir köylü zümresi var. Konya köylerinde Konya vilâyetinde 54 nabiye ve 578 köy vardır. Bunlardan 702 sinde köy ka- nunu tatbik edilir. Dahiliye vekâleti ta- rafından tanzim edilmiş olan beş sene . Mik köy ana programının burada muhite bilhassa intibak ettiği görülüyor. Bu beş senelik ana programın esaslarına göre, birinci yılda, yani 937 senesinde yapt lan denemeler ortaya sevinç verici bir netioe koymuştur.. Köylerde fidanlıklar tesla ettirilmiş, mevcut Yaban! ağaçla - rm yüzde 20 pispeti aşılattırımıştır. Konyanın en çok muhtaç olduğu meselesi bu gün muhitte hararetle ta « kip olunmaktadır: İki tekerlekli kağnılar yüzde 70 nispetinde arabaya tahvil edil. miş, umumi halâlar yaptırılmış, köy için- deki mezarlıklar kaldırılarak harice çi- karılmış, bütçesi müssit olan 64 köyde ©cza dolapları açtırılmıştır. den evvel iki botu aynı istikamette keşle göndermiş, bunlara verdiği talimatta: “Uzaktan kesif bir duman görülünce derhal telsizle kendisine haber verilme. sini, srkı sıkı tenbih etmişti. Bununla da içi rahat etmiyen Rus de nizcisi kendi gemisinde tarassut hizme- tine büyük bir ehemmiyet vermiş, bin bir ihtiyatla; hareketleri haber verilen Türk gemilerini araya araya ilerlemiye başlamıştı... (Devamı var) (1) Kmal hattı, denizin tam ortasın | don geçtiği farzedilen mevhum bir hat. | tr. INR. Y.. sğnç |. Son altı sene içinde Konyanın 878 köyü tanınmayacak hale gel Bu günkü Konya köylerinde fidanlık, t? su, umumi helâ, eczahane, okuma 9 ve mektep vardır. Konya Valisi Karaman'ın Kısıllar köyü ne yeni getirilen resminde köy lüler arasında Vali Cemal Bardakçı köylülerin sürek avında çay içiyor 103 köyde yeniden köy çamaşırlıkları İnsa edilmiş, küçük büyük bilâistisna bütün köylerde su birikintileri tamamen kurutulmus, evlerde odalar ahirlardan tamamen ayırd edilmiştir. Köyde kültür lar ve muntazam postalar temin edildiği Köylünün kültür ışığından faydalan . ması düşünülerek "birlikler, arasmda daimi münasebatm tecssüsü için vasıta- gali ga içme su “a td mış, tahsil çağında olup dn köy yavrularım bu birlikle” bulunan mektepler verilmesi dilmiştir. ; Yeniden Cihanbeyli kas e menakta 1, Karamanda İ, ye # yatılı köy mektebi yapt birçok mektepler tamir v9 miştir. Arteziyen kuyular! ayşe Karaman, Saldil, Çomar. * ygs Tigm kazalarınm köyli ERE na AE İLİ kim edilmiştir. ye Karaman ve Ereğiinin SÜ, srteziyen kuyuları açılmış” eri diğer kövlerde de be 18 © takip edilecektir. Konyn köylerinde öyi€ “ yapi rekeli vardır ki, yapılan Ve olan işleri teker teker vE “yg, saymak İmkânsezdir. Sele aa yet su işleri bürosu m: rp lerde yaptığım bir gezidö nandım ki Konyadaki köylü . rn için böyük şeyler vi Bu seyahatte fırsat bulduk sy rında defterleri tetkik ettir heyetlerinin yapılacak igleri” tesbitini gösteren birer *i ye” hareket ettiklerini gördü” “gf” tün Konya vilâyeti köylerinde. 9 müşterek menfaati tersin edi Wa çalışmalar vardır ki, sırf! g lardan bahsedeceğim. # & gibi bu birliklerde okuma odaları açıl - # Yunttean marşara'ar 2 esi Selçuk nehiyesi merkerinde dikilen Atatürk âbidesi <İ REŞAT ENS . Afrod! d 3uhurdan!” Çok eski devirlerde! “9 messili olduklarma 5. © lerle evlenmiş si y Ve, onlara, Allahis süyle bakılırdı. yapa , bütün erkeklerin domakti, “Babi” Pİ Afroditin © bah elnsi münasebeti? kudaileşirdi. Ve, da... Ya bugün?!” içtima ROMA 100 sayfa, repkii kars © Hançılan arayın