25 Kasım 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 8

a Kanser haftası yarın > başlıyor HABER — Akşam postap X şuaının kâşifi Röntgen Keşfini bir tesadüfe borçludur Radyumun keşfinin 40 ins yr dönümü münasebetile, bütün düm yada bu hafta bir kanser (haftası | olacaktır. Merk nelmilel “kanserle mücüdele cemi" yeti, nin tertip ettiği bu hajta 23 ikinciteşrin çarşamba günü başla mştır, Ayım 30 una kadar devam edecektir, Malümdur ki devası henüz bulun- mamış hastalıklardan biri o sayılan kanserle mücadelede radyumun keş | Ji büyük bir terakki teşkil etmiştir. Bu itibarla radyum bu usullerle kanser — todavi | kaaser arazının bilian halk için çok faydalı olacaktır. Kanser hafta- | 8 da bu maksatla tertip edilmiştir. Bu münasebetle, - Dr. A4. Tevfik Berkmanın radyum ve Tontğen kâ- gifleri hakkındaki bir neşrediyoru: N ilim tarihinde misli az bulir m keşifler silsilesinin bir yıl- dönümüdür. Bugün tıpta ve bütün blat ilminde yeni bir devir açan bi adamların ve eserlerir dür... Röntgen, Marie Curie, Küri) ve eserleri: Röntgen ve radyum.. Bunlar tabiat ilminin en iyi işlenmiş keşiflerindendir. İnsan tabiat ilmiyle meşgul oldukça ve insanlar yaşadık- ça, tıp ve tabiat ilmi mevcut o oldükça yaşıyacaktır. Her türlü muayene tekniğile meyda” na çikarilamıyan hastalıkların, rönt gen şuaları ile teşhis o edilebilmesi ve insaniyetin en amansız hastalıklarmın| kanserlerin röntgen ve radyum ile te davi edilebilmesidir ki, bütün oOdünya etlerin bu yıldönümünü “Milletler- arası kanser haftası, olarak hep bir den-kutlulamağa karar verdirmiştir, Röztgen keşfinin 42 inci ve radyum keşfinin 40 mer yıldönümü dolayısile bugün, bu büyük © âlimleri derin bir saygı ile anmak. ilim hayatı içinde ve ya dışmda herkese örnek (o olabilecek olan hayatlarmı tetkik etmek eserleri Bi ve hatralarmı tebeil etmek herhal- de çok insani ve tabit (olduğu kadar, zevkli bir vazifedir. Röntgen kimdir? Vilhelm Konrad Röntgen 27-3-1845 yılında Almanyada Ren civarında Len nepte doğmuştur. Babası o kasabanm tanınmış bir tüccar ailesine, antesi Ho landada yerleşmiş ve sanayi hayatında Lennepli Frovein ismini (taşıyan bir İllocar ailesine mensuptur, Babası 1845 de Holandada, kaym babasımm oturduğu Apeldoroona güç ederek, orada yerleşiyor ve oğluzu Ho- landa vatandaşı olarak kaydettiriyor. Röntgen burada ilk ve orta (tahsilini yapıyor. Ortamektepten (o şâhâdetna- mesini alamadan, bir disiplin mesele sinden ehemmiyetsiz bir talebe gürül- tüsünden dolayı mektepten çrkarılıyor. Böyle işlerde ekseriya (olduğu gibi kimin kabahatli olduğu anlaşılamıyor. Masmafih röntgenin masum olduğu ve asıl meseleyi bir arkadaşma O #adakat göstermek için ifşa etmediği bilâhare anlaşılmıştır, Bundan sonra Holanda da Utrecht fen mektebinde okumuş ve burada teknik (istidadı inkişaf et miştir. Bununla (o beraber, bu mektep kendisini memnun etmemiştir. Yunan ca ve Jâtince derslerine (o başlamıştır. Çünkü yüksek bir mektepte (okumak arzusunu duymuştur. Halbuki yüksek il için şahadetnameye ihtiyaç var- ör. Bulunduğu fen mektebinin oşahz- detnamesi ancak diğer fen mekte; için muteberdi, Yilksek mektepler için kâfi gelmiyordu. Bu sebebie noksanı” nı hususi ders v6 mütalea ile telâfi et- meğo çalışmışsa da muvaffak olama"| miş. imtihanı kaybetmişti ! Bu suretle muntazam sek tahsil ve doktora Imtihanı o için yol hemen hemen katl olarak kapanmış yordu, Röntgen bu sırada 'Thormann ismin” de İsviçreli bir (arkadaşından, Zürih! Politeknik mektebine şehadetname or| madan nakil ve orada yüksek tahsilini) Pariste olan bey” ve ro makalesini İ bulunur MA SAMASAAMA Kanser İyi edilebilir bir hastalık mıdır ? “Kanser halkım hayatı için tehli- keli bir düşmandır, orta ve ileri yaşlardaki ölümlerin bir oçoğubu hüstalıktandır. Bundan da anlaşr liyor ki kanser herkes için tehlike Mi bir hastalıktır. Bu tehlike senin ve efradı ailen için de varittir. Tehlike işaretleri Tehlikeyi belirten işaretler: — Kanser vücutta ya ur veya açık ya” ra halinde bir taşkızılıktır. her Fakat ur ve açık yara Kanser değil- Kanserin tehlikelerinden biri de çok defe başlangıçta ne ağrı ve ne de ehemmiyetli bir hastalık alâme- ti göslermemesidir. Bundan dola” yı şu tehlike işaretlerine dikkat et melidir, Harici kana; — Derinin ik çinde ve altındaki, alelhusus me medeki her türlü kabarcıklar, dü- Zilmler meme başmın büzülmesi ve bozulma: muangit ve günün birinde büyümeye veya şeklini de- Ziştirmeğe başlıyan siğiller, benler ve çilt lekeleri, bir türlü kapanmak bilmiyen çıban yaraları ekseriya Kanser şüphesi verir. Kanser eski bir açık yara veya onun kapanmış nedbesi üstünde de çıkabilir. Bu şeyleri görür görmez size rahatsız lik vermesizi - beklemeden hemen hekime gidiniz. Ağrısız da olsa vücudunuzda bir değişiklik oluner kayıtsız kalmayı nız ve ona dikkat ediniz, Bu Işin erbabı olmıyan şarlatan mütetabbıblardan, ve tehlikeli koca karı ilâçlarından sakınınız ve heki- me gidiniz. İç asa kanserleri: — İç azadak! kanserler gözle görülür, el ile hisse” âilir bir ur olmudığı halde de gös terdikleri bazı alâmeller sayesinde erkenden fark edilebilir. Hazımda ve defi tabilde & intizamsızlıklar, kazuratta, idrarda, kusmakta kan, kadınların gayrimuayyen zamanda kan zayi etmesi ve kanlı ifrazat, cinsi münasebetlerden sozra kana” malar, hayızdan kesilen kadınlarda yeniden hayızın zuhuru ile berabe! vücüdun zayıflamaya başlaması gi bi haller daima kanser için şüphe vermelidir, Bu haller bilkaasa 33 vaşmı geçmiş kadınlarda tehlike işaretidir. Kanser iyi edilmez bir has- talık değildir. Bu hastalık vaktinde farkına va” rılmak ve maksada uygun bir teda vi tatbik edilmek şartile ekseriya kati ve devamlı surette iyi edile” bilir, Kanseri iyi etmenin (tek yolu vaktinde âmeliyata teslim etmek veya Röntgen, Radyum tatbik et- mektir, Tedavi vasıtalarından hangisi" nin müessir olacağını tayin etmek yalaız hekimin işidir. Bu saydan alâmetleri fark eder etmez vakit kaybetmeden hattâ bir gün geçir meden kendini derhal bir hekime muayene ettir. Ve unutma ki: Kan ser vücuda çabuk yayılır bir dert hekime müracaat et ve esaslı mug yene ve tetkik ettir!,, Türi İrrvevvre tir. Her şüpheli alâmet (karşısında ye Kanseroloji Enstitisü ver ikmal edebileceğini öğreniyor. Bu sr rotlâa kendisine yeni bir yol acılmıştır. Röntgen 1865 yılı sonbaharısda Zürih Utrecht Fen mektebinden aldığı şeha- detname, bilhassa riyazi şubelerinden kazandığı çok iyi derecesi takdir edile rek imtihansız kabul edilmiştir. Bu suretle Röntgen yirmi oyaşında olarak Zürih politeknik (mektebinin mekazik ve teknik kisminin o senelik kursuna başlamıştır. Burada Röntgen çok büyük bilginlerin tesiri altında kal mıştır. o Meselâ Chemnitzli Gustav - Zeuner ki, makine sanayiinde mâzari ve ilmi esaslar kuran bir bilgindi. Ri- yazi ve teknik - fizik o hocalarından Rudolf Julius İmmanuel Giausius me- kanik hararet (o gazariyeleri ve termo mekanik ve dynamik müessisiydi. Bu zat da 1867 de Vurzburga gidince ye- rine tanınmış bilginlerden August Kundt getirilmiştir. Velhasıl Röntgenin okuduğu politeknik mektebinin hoca” ları biribirinden yüksek bilginlerdi. Röntgen birinci ve ikinci sene kurs- larında. yalnız muayyen bazı derslere ehemmiyet vermiş, hattâ diğer deraler* deni ibtara bile maruz kalmıştır. Fakat #on sene imtihanı çok iyi (oOolmuş ve 6.8.1568 de makine mühendisi olarak diploma almıştır. e Röntgen buradaki tahsili esnasında diğer serbest ihtisas şubelerile de alâkadar (olmuş, Göthe, Lessing, Sehilleri, sanat tarihi ve diğer bir çok hususi dersleri takip etmiştir. Bu suretle riyazi tahsili haricinde, ede” biyat ve güzel sanatlara göstermiş ol duğu alâka kadar sporu, bilhassa dağ- cılığı çok sevmiş ve Zürih gölünde kü rek çekmekten çok zevk oduymuştür. Bir defasında dağdan yuvarlanarak 2“ ğırca yaralanmış. buna rağmen dağer lığı bırakamamıştır. Vilhelm Röntgenin Zürihte (talebe olarak oturduğu eve, “bugün İsviçre Röntgen cemiyeli taraftidan bir hatıra levhası asılmıştır. Bu ev talebe haya tında mübim rolü olan “Yeşil Cam, ismindeki bir lokantaya yakmdır. Bu lokantanın sahibi bir (O Almandı. 18350 da Jehadan diğer inkilâpçı Oarkâdaş larile birlikte Zürihe (kaçarak orada yerleşmiş ve evlenmişti. Otelcinin kızı Anna * Bertha (OLudvig, Ozen Otto Ludvigin yeğeni idi ve 22 nisan 1839 da doğduğuna göre yirmi o sekiz,otuz yaşında bulunuyordu. Elinde diploması ve güzel | tipi ile Röztgen kızdan iyi bir kabül görmüş, 1869 sonbaharında nişanlanmışlar ve 1872 de evlenmişlerdir. Çocukları olmamıştır. Fakat müşte rek hayatları daima karşılıklı sevginin bir timsali olmuştur. Evlenmekle Zi» rihe karşı bağlılığı artan Röntgen da” ha birkaç sene Zürihte kalmış ve poli teknik mektebinde riyaziye derslerini bilhassa Kundtun yanmda ziya naza” riyelerini takip etmiş ve kendisinden çok yardım görmüştür. Bundan sonra pek ziyade inkişaf etmiş, hattâ bog za“ manlarmda gazlar (Üzerinde yaptığı bir tetkikini Zürih Üniversitesi felsefe fakültesine takdim etmiştir. Bu tetkikin! ebeveynine ittihaf etmiş ve politeknik mektebinde iken kendisi- nin tekemmülünde alâkadar olan pro fesör Zeunere teşekkür borçlarmı ilâ- ve etmiştir. Röntgenin ilk ilmi tetkiki olan bu eser. 1869 da üniversite fizik hocalarından Mussona berayi tetkik arzedilmiştir. Musson cevabında: “E- serin büyük bir kısmının zati ve zaza” ri olarak dikkate değer neticeler çıka" ran bir tetkik,, olduğunu (kaydetmiş ve herhalde sahibinin riyaziye ve fi zik sahasında olgun malümatını ve biz“ zat araştırma kabiliyetini gösteren kâ- fi bir bürhan olduğunu ilâve etmiştir. Bundan sonra Röntgez felsefe doktor” luğunu kazanmıştır. Elinde Gimnaz şehadetnamesi ve kâ- fi derecede serveti olan herkes yüksek tahsil eder ve doktor (olabilir, biraz gayret ederse büyük küçük güçlükleri yenerek doçent, şansı varsa profesör de olabilir. Büyük #lim olmak için ilmi ile birlikte fıtratın vereceği kabiliyete İhtiyaç vardır, Rünigen ebevey inden büyük bir hi KES Slime ie Fransız milli takımı 4 birineikânun: da Napolide İtalyazlarla karşılaşacak, Takımın teşkili ve o çalıştırılması için Gaston Baro Fransayı dolaşmakta, 0 yuncuları toplamaktadır. Şimdiye ka” dar Fransız milli takımında yer almış olan Marsilyalr soliç (Ben Barek ve Sent - Bien sol haf Snella Fransiz ta kiramın yeni fakat en kuvvetli eleman larını teşkil edeceklerdir. Şimdiye kadar yapılan antrenmasla ra veeldemevcut ölemanlara göre Fransız milli Otakımmın: Lense— Vanduren, Matler — Burbot, Jordan, Snella — Aston, Heysrer, Nikola, Ben Barek, Veynant. Şeklinde teşkil olunacağı ve Da Rui) Dian ve Müllerin de ihtiyat olacakları kuvvetle tahmin olunmaktadır. Takım kaptanlığını sol müdafi Mat ler yapacaktır. Matler milli Otakımın antrenmanlarına iştirak etmek Üzere Parise gelmiştir. Takim iki gün evvel Kolumbiya stadında çalışmağa başla” mıştır. Matler beşinci defa olarak İtal- yanlara karşı oynıyacaktır. (Fransız milli takımı henüz İtalyayı (o yeneme- miştir. Maamafih bü sefer kaptan Mat ler takımmdan emindir.. O, dokuz ge- nedenberi Fransız milli takımmda oy” samaktadır. Tam 41 defa enternasyo- nal olmuştur. "Takım kaptanı, takımr nm İtalyanlara dalma mağlup olması na rağmen, aradaki farkın (o gittikçe biraz daha kapanmakta olduğunu ve bu sefer iyi teşkil edilmiş olan takr mından ümitvar bulunduğunu söyle- mekte ve bilhassa genç Marsilyalılara çok güvendiğini bildirmektedir. Bu sefer ilk defa olarâk OFransız milli takımında yer alacak olan S3ella, genç, kuvvetli, atılgan ve nefesli bir e- lemandır., Asıl mevkii santrhaftır.. Fa” kat Fransiz tnillt takimında s0! haf © Jarak oynıyacaktır. Saella sol ayağına hâkim olduğu kâdar sağ ayağıma da « Müdfaaya yardımı ve bil um hattını sürükleyişi nok- tasmdan takım için çok < faydalıdır. Fransız milli takrmı şimdiye kadar bu kadar kuvvetli bir sol hafa sahip olma mıştı, Diğer yeni eleman, Marstlyalı Be3 Barek söliç mevklinde “ oynıyacaktır. Ben Barek hareketindeki sürat, ve ince zekâsı sayesinde Franaız milli takımı” ns muhacim hattı için çok (faydalı bir uzuv olacaktır. Gerek topa hâkimi» yeti, gerekse oyunu açışı noktasından Ben Barek Fransız hücum (o hattının en milessir Oyuncusu olacak ve hiç lini 6 o kadar kolay elde edemediğini gördük; fakat büyük âlim olmak için fıtrat ona lâzım olanı bahşetmişti. Za” de çok milessir olmuşlardır. Kundtun yanmda yıllarca asistan olarak çalış" miş, onunla sırasile Vurzburg, Stras- burg, Hocheinheime gitmiş, buradan ekstra ordinaryüs olarak (Strasburga dönmüş ve 1836 da Giesseide ordinar” yüs olmuştur. Röntgen ilk keşfini burada yapmış" tır, Lorenz tarafmdan Röntgez cereya” nı denilen elektrik “efekti,ni keşfet- miştir. Bundan kısa bir müddet sonra Röntgen Vurzburga davet olunmuştur, Burada 1595 yılı teşrinisanisinde şun* smı keşfetmiştir. Röntgen şualarmın keşfi çok basit bir müşahede neticesidir: Havası boşal tılmiş, kapalı siyah bir kutu içinde yani dışarıya adi ampul ziyası geçirmi” yen bir mahfazâ içinde bulunan Hiç torf borusundan, elektrik cereyanı ge girildiği zaman, diğer bir masa üzerin de bulunan “Barium Platineyanüre, kristallerinde bir parlama, bir “Fluo ressens,, hâdisesinin o husule geldiği görülmüştür. Bu müşahede bir tesadüf (o eseridir; fakat fen âleminde . derin hareketler uyandıran keşifler de, ya matematik olarak mümkün bir neticenin istihsali, veya metodik ove sistematik olarak husulü tabii olan bir vakianın meyda” na çıkarılması veyahut bu yoldaki tec- rübe ve âraşlırmalar (esnasında tesa” düfen görülen tezahürlerin tayini şek- politeknik mektebins müracaat etmiş, | maye görmediği gibi, ilk kısım tahsi| linde vukubulmaktadır. milli 4 Birincikânunda İtalyanlarla çarpı pen Borek Gö şüphesiz Halyanlar İE tehlike teşkil Ma Fransız milli t oyuncusu her zam ği lardır, 1938 futbol DÖL yerli | sürprizini Snella ie i etmektedirler. ” Fransız milli takimi #4 barile sağlam ve # makta isede hala yaf g Tum oldukları gös agi v Takımın, bu gi gi mildafaada dah sağ mek da noksan olduğu arif dg”, soliç Ben Barekin t8$ bir hale sokacağı ya Sağaçık Aston seri eye na râğmen yazımda 9 durgun oyunu tak erd kabil olabilecek Ht » memektedir. Msamafi e zeki de oynıyacak ola e 3 rafa, Heyarerin de ve bu şekilde taki en gi” seri ve düşünceli bir © si de kuvvetle mU' y Fransız tek geçicisi ğe bütün noksanların! talyanlara karşı İYİ 5 mek için çalışın: 1 Italyan milli taki »r elinde tutmak içi ay ğu gibi Fransa ie da yenemeğikleri oyun Sy muvaffakiyetli DİP Çi soagkl il galibiyet şansı! ; gayretlerile birincikânunde “bak lan bu mühim müsa” lenmektedir., Röntgeniz kesti. Ün #hdüfen yapılmış y zekâ, derin bir m ve bam” z t set derin malik, gayel ak bİF hassası ve par pi olan V.C, Rönteei ! müşahede ediler — kürünü yorulmağ miş, bu şuam ziki vaşıfları0I bir keşif “© bu şunlara “Ri miş. ve bu isini teşekkürlerini 4989 "ay dünyaca eyi pi er birçok fizikçiler iddi” güni gördükleri"i * e mışlardır. f “Röntgen büyü Ky vazmu ile sesi? Eye pi etmiş, insanlığı 9 # mın hakikt x98bi 1900 yılında Müz i enatitüsi ime miştir. Buradaki aile ticesi çok verimli yyl id fakiyetinden doll defa olarak NO ” miştir, edi Münihte uz ade sonra 1920 sene” ni tanın OR! yılı şuba 1pin lr yaşımın ilk hi t müştür, 20 iü ,