11 Nisan 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

İ il ii İ ; i 11 NİSAN — 1941 böyle ölüm ve kan saçan talırip vakifaları icadında yurış | ettikçe, İstikbal savaşlarının, * dahs ker » konç, daha feci ve daha tüyler Vaktiyle, din için, yurt için, bö- Yi fikirler için harbedilirdi: ulas- ların biribirlerine o saldırıylarında memleket kaygısı ve yurt - Vorlik bisi hâkimdi. Harp saha İsrı bir fedakârlık ve feragulkâr bik meydanıydı, O savaşlarda kan. hi bir gözellik vardr. |) Halbuki, bazünli savaşları de İ Biran sebep şudur: Ekonomi, Gözlü doymıyan büyük milletler, küzük milletlerin bir iikmalık na- Milletler bu hakiimti dalma göz na maymuncuk uydurup girmeğe, malları çalmaya tesebbüs ede etklorin kafalarma İndirmek için, yanlarmda dalma bir sopa bulun durmalıdır, Türk milleti ha #opay: çalan © line almıştır, Veyl gatitlere!... Msamafih, serası: da tebariiz ettirmek İizradır b, hırsızlık için harhotmek, bir cinayettir. Dutup durarken adım öldürmek eskiyr- lara, &orkaklara yakışan bir Bal - dir. Fakat, ulusun menfaati icap etiği zaman, onu İstememek, bir muharririmizin dediği gibi “belki bir “şile” dir. Fakat Mebir zaman J sız sail Cörçilin nutku Herşey Atlantık muharebesi- ne bağlıdır “Korsan gemiler bizden ziyade önünde Klan lk rn İ Amerika tarafına yaraşıyorlar Amerika hükümet ve milletinin bü tehdidi önlemleri lâzımdır. Londra, 10 (A.A) — Çörcilin dün Avam Kamarasmda yaptığı beyanatın, Fransaya, hava ve de niz muhartbelerihe ve Ameriks yardımına ait kısımlarmı aşağıya dereediyoruz: Kendilerine yalnız batırslarla değil sıkı bağlarla da elemine iş” tirak ettiğiniz Franaadan, Fran- inden buhsetmek istiyo- rum, Fransanm eski müttefikleri slaylinde bulenmyacağına ve siyaset olamaz, Harbi istememeli, | müttefiklerine kargı harbe giriş- lâkin ieap ettiği yaman parlak ww- | pil: rette döğlüsekilmerk halde bulun” malı, Hazır ol cenge eğer ister isen sulhü salâh! LÂFDRİ | Kahveye dair tarihi notlar... da Tahtakalede açıldı. Istanbul. da e Rumelide kahve, bundan sonra taammiüm, etti, Bu kahve- | leri açanlar, Halepli Hakem ile | Şamlı Şemsi adında iki adamdı. | "Tahtakalede birer büyük kahve dükkân açtılar. Keyfe mübtelâ kimseler, bilhassa okur yazar takımından İstanbul efendileri Ke iç bu kahvelerin gedikli müşterile- ri oldular, Her bir kahvehanede, Yirmişer Otuzar meclis kurulur oldu. Kimi kitap okur, kimi tav. İ& ve satranç oynar, kimi de ye- ni yazılmış güzel ve şarkı okur- lari. Eskiden, üç beş ahbab dir yere gelip sohbet edebilmek İşin birçok masrafa girerek zi- Yafetler tertip edilirdi. Kahve - baneler açıldıktan sonra bir iki akçe kahve parasile cemiyet kü. Tup sohbet etmek imkânı hâsıl vldu, Şuara ve zurafadan gayri Mazuller, mütekaitler ve bekâr- | ların da kahvelere devamı ile | kahvehanelerde oturulacak yer bulunmaz oldu. * İstanbullularm kahve ve kahvehane düşkünlüğü öyle aldı Yürüdü ki, imamlar, müezzinler “Ve Lalkin sofu kısmr: “Halk kan i mübtelâ oldu, metcidlere Kimse gelmez oldu!” diye söylen ge başladı. © Ulema da: “Kahvehaneler fısk e fücur yatağıdır. Uygunsuz | duruğudır. Oraya varmaktın ise ! Meyhaneye varmak evlâdır!” de-! iler, — Virlar vza basladı: “Kömür Haline geein bir şeyi yemek ve | “İçmek haramdır!” diye. , Müftü zeman da fetva verdi: “Kahve kömür haline geldiğin . “de haramdır!” deyip çıktı, » Padişahın fermanı çıktı. Kah. haneler kapatıldı. Ve yıktarıl- ve kahve yasak oldu. © » Alışmış kudurmuştan beter- dir. İstanbul zabrtasmın âmirle. N olan Sübaşı Ağa ile Ascsbaşı Ağaya kise kise rüşvetler veril. > Sİ: Çıkmaz sokaklarda, dükkân rkalarında koltuk kahveleri a - letmek dev - rin en kârir ig oldu. “© * Ulema ve klibera ve rical, gördüler ki, bir küçücük kahve. hane, koca kervansaraydan daha gök gelir getiren bir irad olu - yor, Vâiz efendi: “Kahve kömür haline gelmezmiş!” deyince müf- tü efendi de; “İçmesi caizdir!” dedi. Ulemadan, meşayihten, vü- zeradan ve kübaradan kahve iç. miyen aâgm kalmadı; ve bu muh terem zewnt, Âkar olarak kahve. hâneler yaplırır oldular... Öyle kahvehaneler ki duvarları nakış- ları, Somaki mermer döseli. havuzlu fıskiyeli şâhane kahve- hanelerdi. Gündeliği birer ikişer altına kiraya verdiler. # On yedinci esir ortasmda, İstanbulda, toptancı kahve tie. carlarınm sayısı 300 ü geçiyor. du. Her biri, Mısırda ve Yemen- de ortakları olan unka bezirgân- lardr, * Kahve ihtikâri İstanbulun üç yüz elli yıllık derdidir. Bu yı. Jan hikâyesini, fırsat düşerse ayrıca anlatırım... Fakat, kah - ve buhranı da İstanbulda yeni Kahvesizlikten bunalan tirya- kilerden bir Kısmı; Etlin esir kahve bizi bey 2- mane hey!. diye feryat etti. Bir kısmı da, kahvesizliğin © acısmı unutmak için kahveye tövbe et. tiler. On dokuzuncu asır başm - daki bir kahve buhranımnda bun- ların arasmda hicviyeleri ve ts- rini beş on dakika, bir kahve İ- çimi eğlendirir... ? e Zili (ET BÜLEN 7 a ali ceğlne dalr wareşaİ Pelenin bayana'mı içten karşdadım, Kön. di ümetimden başka bir hükü metten baksetmek bana ait değil- se de Fransanın harbe girmesi gi bi gayri tabii guursuz ve kiyaset- siz bir hattı hareket Fransayı u- zün seneler Amerika demokrasi" sinin teveeciihlinden mahrum bi- rakır, Eminim ki Franz milleti, kendisine bırakılan ifade vumtula” ri hör ne olussa olsun bu kadar a- yp bir bareketi red ve cerheder, Ancak şunu kaydetmemiz lâzım. dır ki, Vişi hükümeti bir çok me- selelerde —çok şükür hepsinde deği — büyük mikyasta Hitlere tahidir. Hitler Vienbaden'deki mti- tereke komisyonu vasılasile her 'runandaki yük bir ksmı Almanlar tarafından müsadere edilmiştir, Esirler ve bu yiyecekler Büyük Britanyaya karz: hasmane bir propaganda ve, gsyri dostane bir hareket muka. bilinde Fransaya iade edilebilir, ve yahut da esasen müthiş ve haina- n8 olan Alman işgal masraflar, lehimize olaMlecek herhangi bir tezahürü cezalandırmak üzere da” ha ziyade artırılabilir, Amirel Dar- lan, Franssya yaptıkları munmoele- de Almunler bulunan ve bulunmıyan Fransa dan aldığımız bütün haberlere isti naden amirsi Darlan'ın Almanlara gösterdiği bu garip ve mgum ia- zimi Fransy helk kütlesinin tas- vip ettiğinden çok şlipheliyim. fa- kat şunu oçıkça anlatmalıyım ki Almanyaya karşi ablukamızı, de- bizlerle kaçak ceva kontrol etmek hakkımızı muhafaza etmemiz İğ” zımdır, Bu haklar hiç bir muhari- be redâedilmemistir. Ve daha bum- dn bir sene evvel Franan da bi. rimle beraber aynı halkları tatbik etiyordu. Bundan bir müddet evvel Fran. #ızlarm bulunduğu şertinrm elim mahiyetini kafifletmek için kendi- lerle ekonomik müzakerelere gi- rişmeğe hazırdır, Fakat bu müza- kerelor daha bidayetia “Micenap Almanya,, tarafından bastırıldı ve bizimle her türlü temzsm kesil mesi için Vişiye Visbaden'den kati emirler verildi. Fransaya mühim miktarda yiyecek maddelerinin gir mesins müsaade çitik, Fransız mil- letinin yoksuzlük çekmemesi için elinizden geleni yapmak arrusuy- la hareket ettik, Aneak, doğrudan doğruya Alman ordularına geçti" ğini bildiğimiz binleres ton kau- çuk mevzuu bahsolunca, denizler. de Fratsiz harp gemilerile çarpış- mak pahasına da olsa, hukuku dü- velin bize tanıdığı hakları tatbik etmekle mükellefiz. Almanyanın emrile Vişinin te- veasül edebileceği diğer bir hare- ket daha vardır. Bu hareket de şudur: Afrika Ilmanlarındaki he- nüz inşası bitmemiş ve yahut da hasara uğramış kuvvetli Fransız harp gemilerinin Anavatanda Al man kontrolü altında bulunan veya kısa bir haberden sonra Alman kontrolü nitma girebilecek liman- lara nakletmek, Bu harp gemileri- nin Afrikada Fransaya nakli de. niz kuvvetleri muvazenesini bozar ve gerek Amerikanm bizim menfeatlerim!ze ayi kdiselerin pteteceğini ye HABER -— Aksam postast önlenmediği takdirde, teyellük €- debilecek neticelerin. için ol- duğu kadar kendisi için de mücn- dele ettiğimiz Hransız milleti ta- ,rafmdan anlaşılacağını ümit ede- Ancak ve ancak her şey Atlan- tik muharebesine bağlıdır. At'an- tik muharebesi her iki taraf için de artan bir şiddetle inkişaf ot- mektedir, Gemi ve tonilâte itibari- Je zayfatımız çok ağırdır. Ve ida- re ettiğimiz den'z kaynakları çok geniştir, Bu sayiat, vasi harp gey- retlerimizi ve iaşemişi ciddi suret. te müteesir etmeksizin #ânihayo devam edemez, Aiman ve İtalyân tearet filolarma verdirdiğimiz 24 yiat tonilâto nisbeti itibarile bizim uğradığımız zayiattan çok daha büyük olduğunu ve deniz ticareti- mizi bütün dünyada idame etmek- te söylemekle bera- ber bunun bir cevap teşkii edemi- yeceğini biliyorum, 2.300.000 ton- dan fazla Alman ve İlalyan tic ret vapuru yuknlanmış, betırılmiş veya mürettebatı tarafından batı - rildığı görülmüştür, Biz de 4 mil yondan fazla kaybettik, Fakat bu sayiala mukabil İngilis bayrağı al. tma üç milyon tondan fazlâ tcne- bi ticaret gemisini veya yeni inşa edilen gemi koydu, Kontrolümüz altmda olan pek büyük bir vekü- na beliğ bulünan müttefik tienret filosunu hesap etmiyorum, Binaen sleyh şu anda mwrazzam tiraret Fi lomuz gemi udeği itibarlle oeiddf veye buriz bir azalış kaydetmeden deniblerde (dolaşmaktadır. Fakat zayiatımız böyle giderse ileride ne olacaktır? Açılmakta olan boşluğu doldurmak ve bize 1942 senesini geçirtmek için ica peden üç dört milyon tonilâtoyu mereder “bula- cağz? Çok geniş bir mikyasta ve elimizden geldiği kadar ticaret ge misi yapıyoruz. Kezı dişman o tarafından hasam uğrallan pek çöle ve kış #ırtmeları yüzünden himra uğrayan ondan da ba çok vapuru blmir için de yıpratır bir gayret sarfediyordu. Vapurlarma” zın geldikten sonra tekrar yola çik- malarım tsell için elimizden geleni yapıyoruz. Şunu düşünelim Xİ, vapur larımızı #manlara geldikten sonra en gün oz tutmakla bir senede itbaldtı. muzi teş milyon ton artırmış oluruz. Muktecir olduğumuz bütün azim ve beşeri ibtira kabiliyetini bu maksat- Hara basrediyoruz. Ve esasi: neticeler de alwaktayız. Fakat her şey söyler» dikten ve yapıldıktan sonra 1942 se- nesini karp gayretlerimizde çok him m yağla muaszam miktarda Ücaret gemisi Yar pıtmasardir, Bu verim 1018 de Amer #ahiisrm tatakkuk ettirdikleri risvet- te ölmiçidier. Bu iş bir çok aydan beri Ameriknda düzeltilmiştir. Şimdi prog. rumlar fevkullida genizietiimiştir. ve bize temin edilmiştir ki, önümüzdeki sene müşterek mücadele ve davada Kullanılmak üzere milyonlarca ve mil. yoblarca tonluk gemi Amerikada kir şa edilmiş olacaktır. Dünyayı müte- caviz canilerden kurtarmak için zaru- Tolun mukavemet o küdretimiz hum. sunda bu teminata güvenebilirim. Her ne olursa olun Atlantik mu. herebasini yalnız fabrikalarda ve ter gühlarda deği, denizlerde kazanma Muz lâzımdır. Garp ve şimal geri deniz yollarımızda ticaret gemilerimi. 7e karşı yapılan hava bücumlarına da karşı koyacağımıza iimadıim var. dır, Nihayet Ümit ederim ki kardeş 0 danm halkı Atlantik'te mütemadiyen uzaklarda hareketle bulunmaları icsp eden deriz ve hava kuvvetlerine H- man ve tayyare maydamlarının açık bulumdurumasının bizim için olduğu kadar kendi menfaati iktizasından ol- duğuna aniıyasaklardır. Ticaret ge milerimize karşı yapılan hava taam ruzlarını bastıracağımıza kani olmak. ia beraber şunu mfşabede ediyoruz ki, denirnitüarı ve denizlutü korsanları mütemediyen garbe doğru gidiyorlar, ve narin biğden ziyade birleşik Ame- hükümet ve miiletinin kendilerini has- rettikleri geyelerin elden gitmesi is tenitiyeren bu tehdidi önlemek lâzem- dir. Şu ciet sabit olmuştur ki, deniz. altıların ve denisistü korsanların mağtübiyeti kafilelerimizn Mizumlu 0 Isa himaye gemilerine matik olmak meselesine tağlıdır. Hiç şüpbe yok ki, Amerika #l emeğiyle ve maharetiyle yapıdan her nevi sllâh, cephane ve harp malzemesinin savaş hatlına gel- meden Okyanomm dibine gitmesi fo- iâketli bir şey our. Bizim elim olam bilecex böyle bir bali aşimli ve şeref. MW Amerikan milletinin kabul edeceği” ni zannetmem, Nasri ki, Amerika güm rüğlüns ait her biri 2000 tonllâtoluk, seri, mükemmel silkhh ve büyük bir barekat sahamıza malik on gemi A merfka hükümeti tarafından emrimi am verilmiştir te yakmda faal hizme. t8 girecektir. Müskirat yasağı kann. nühun vaktiyie tatbilkine tahsin edi” mig Gap bu vapurlar şimdi daha yük: Dünyanın en zengin adamı... Bir Japon oldu- öu iddia ediliyor Dünyanın en zengin adamı | tiliyor, muhakkak bunları Mit- İ sui firması göndermiştir. Dün. Tarihte Sezarm hazinelerin. | yanın dört bir köşesine pok za. den. bahsolunur, evvelce bir zen. | rif olmamakla beraber sağlam kimdir bi zengin denirdi, Osmanlı tari. bi dünya servetini karuna'ma. leder. Bizde halk arasmda Ka- rüri gibi zengin sözü darbimesel haline gelmiştir. Pakat yirminci asısda ne Se. zarım, pe de Karunun servetin. den bahsolunmayor. Zenginlik bahsi açılınca gözler derhal A- merikaya dönüyor, kıyas etmek lâzım gelirse otnlarm servetleri. ne kiyas olumyor Rokfeller gibi, Ford gibi Yanderbit gibi veya Mayer gibi zengin denili. yor. . Evet yirminci asır Amerika zenginleri arasına meşhur film âlimi Mayer de karıştı. Malüm olduğu üzere Mayer, Amerika- nm meşhur Metro . Göldeyn - Mayer kumpanyasının direktö- rüğdür. Senelik kuzancı kırk yedi milyon dokuz yüz yetmiş bin altı yüz onbir franktır. Fakat bütün bunların hiçbiri dünyanın en zengin adamı de- ğildir. Bir çok Avrupa gazeteleri düyanın en zengin adamının garpte değil Uzak Şarkta oldu. ğunu yazmakta ve dünyanm en zengin adammın Mitsui isminde bir Japon olduğunu haber ver- mektedirler, Bundan bir müddet evvel Mit. gul isminde bir Jâpon Büyük ti. Caret işleri yaparken ilk defa v- larak peşin para ile alişveriş e sasmı kurmuş, kumaşm metre ile satışmı ortaya atmış ve 1660 senesinde de çekle tediye esasını tatbike başlamıştı. Bütün bunlardan sonra Mit. Sui'nin itibarı artmış ve Japon- yada olduğu gibi bütün ecnebi piyasalar üzerinde de ticaret ve sanayi sahalarında büyük bir varlık göstermişti. Garpte ve şarkiz büyük bir i- tibar kazanan Mitsui firması ju üç herfle gösteriliyordu: M. B. K. (Mitsui . Bushan - Kancha) MİTSUİ AİLESİ Amerikanın petrolüne daha kolaylıkla müşteri bulmak için on binlerce petrol lâmbası imal ettiği ve bunları bilhassa Çine gönderdiği malümdur. Ameri. kan lâmbaları orada (yalnız M. B, K. firması ile mücadele mecburiyetinde (o kalmışlardır. Çnükü bugüne kadar devam e. den Mitsui sülâlesi işlerini gün den güne genişletmişler ve bü. tün piyasalarla rekabete kalkış. mışlardır. bu Japon firmasının bugün küçük büyük bütün dün. ya şehirlerinde tam bin yüz sek- sen şubesi vardır. Mitsul'ler evvelâ kumaş ve petrol işleri yaparken bilâhare işlerini genişletmişler ve deniz nakliyatı işine giriştikleri gibi herbiri dört milyon nusha tabe. den iki gazete çıkarmışlar, Ja. pon adalarmm hemen hepsinin elektrik tesisatını deruhte et mişlerdir. Mitsu''ler faizle para da verirlerse de bundan büyluk bir şey kazanmazlar, Bu aile Japonyanm Formoz adasına hemen tamemn hâkim gibidir. Denilebilir ki bu ada yamanla bir Mitsui'ler müstem. lekesi halini almıştır. Mitsui ai. lesi merkezi Karbin'de bulunan ve bütün dünyayı bir örümcek ağr gibi sarmış olan yaman bir firmanm mümessilidirler, Avru. paya binlerce bisiklet gelip “Ja. Saatler de gönderilmiş, bunlar tane ile değil de kilo ile mi sö- tiliyor? o Bunlari o muhakkâk Mitsui Ofirması göndermiştir. Zaman zaman ortâya çikan ve piyasayı altüst eden ucuz Ja. pon malları ârkasında daima Mitsni vardır Fordlar, Rökfellerler, Mihr celer servetlerini tesbit edebilir )er. Halbuki Mitsui istese bile muazzam servetinin Resabını doğru olarak yapamaz. Mitsui firması şimdi sör ola. rak Tokyoda muntüzam bir bi- na inşa ettirmiştir. Tokyonun en yüksek binası ola nbu muaz. Zam müesseseye ekserisi asan. sürlerle çıkilmekladir. Bu bina- nın İngası İçin tamam 380 mil yon frank sarfolunmuştur, Bugüne küdür gelen Mitsui ailesinin halen hayatta olan ye. gâne varisi Baron Milşui'dir, Bir tek oğlu vardır. Dünyanm büyük servetine tevarüs ede» cek olan bu genç şimdi babası. hin yanında ve onun işlerini öğ. renmekle meşguldür. Lorendeki Büyük Fransız demir fabrikaları Alman konsorsiyo- munun İĞSresir© geçti Paris, 10 (4.4) — DNB., ajansı bildiriyor: Çok geniş hazırlıklardan son ra Lorraine'deki büyük demir ve çelik fabrikaları Alman konsor.. siyomunun muvakkat (idaresi emrine geşmiştir. Bu mühin va” 3ife, bilhamsa umumi harpten evvel Lorraine'deki fabrikalara sermaye vazetmiş olan Alman müesselerine tevdi edilmiştir. Yiyecek maddelerinin vaziyeti hakkında bir rapor Belediye iktsat işleri müdür. lüğü yiyecek maddelerinin umu” mi ve bususiyetlerini gösteren bir rapor bazırlamağa karar vermiştir. Raporlarda; yiyecek madâs- sinin isti mımtakası, nere- kre stok edildiği, son üç sene zarimda geçirmiş olduğu muh. telif vazi , toptan ve pe- Takende satışı, inkigafı “İçin a- Iman tedbirler kaydedilecektir. Ev Ansiklopedisi Ellerden lekeleri çıkarmak için Ellerden, muhtelif şeylerden o basil olan lekeleri çıkarmınk için, eüerimizi vitriyol yağı ile soğuk suda yikama. Jasımız. Mürekkep lekesini çıkarmak için ise, limon veya limon tuzu ile yi. kamak kâfidir. Ellerin çatlarmasına mani olmak çin, skşamları yatarken yağlı krem sürmek muvafıktır, Bunu sabahleyin Ge tekrar edebilirsiniz. Pilerinizi yıkarken parmağınızdan yüzüğünüzü çıkarmayı ihmal etmeyin Yüzüklerin taşları, aralarına gu gide. rek renk ve pariaklıklarım kaybe derler. Elinizi yıkarken veya herhangi başı kü bir sebebten parmağınız şişerel yüzük çıkmazsa, bunun kolay hir çe. resi vardır: Yüzüğün #rasından bir #lelm geçi. rirsims ve bunu, parmağın ortasmda ki mafenla kadar dolarsımz. OSonr aicimin yüzüğün altındaki ucunu tv. tarak açmaya haşlarsmız. Sleim açıl. dıkça yilzük de yukarı doğru çıkdı,