29 Mart 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

aca ra. Yıldız ve Talât Bey Ef. takip 7 ks) Tahsin Paşanın Halıratı Meşrutiyet Tefrika No : 17 ve Karasu ediliyor ! Hünkâr, Başmüddeiumumiyi ifa- deleri almaya Bu tarihlerde idi ki, Selânik! ten Talât Bev ve Emanoel Kara su Efendinin İstanbula geldikle ri haber almıştı, Sarayın taras Sut memurları ve zaptiye neza- retinin vesaiti hususiyesi bu iki #ati takibe koyuldular.Hal ve ha reketlerinden günü gününe ma- lümat alınıyordu. Bu malümata nazaran Talât Bey ve Karasu Efendi Mason cemiyetine men sup bazı zevat ile beraber ricali ilmiyeden oldukça mühim kim selerle görüşmüşlerdi. Bunlar İstanbulda üç gün kaldıktan son ra avdet ettiler. Karasu Efendi celp ve isticvap olundu ise de bir şey elde edilemedi, hiç bir. şey söylemedi, takip olunan maksatla hiç münasebeti olma- yan bir takım işler için geldiğini beyan etti. Maamafih lâyiki veç hile şüphe hâsıl olmuş olduğun dan burada görüştükleri ricali ilmiye haki-ında takibat yapıl- makta devam edildi. Göriceden geldiklerini yokarı da söylemiş olduğum üç zatın ihbarları esasen esrarengiz bir tarzda cereyan etmiş olundu- > Zundan bunları tekiben Talât Bey ile Karasu Efendinin İs- tanbula gelerek bazı masonlar- in İa ve bahusus ricali ilmiye ile görüştükten sonra başka hiç © bir şev yapmadan tekrar Selâ- hiğe avdet etmeleri Abdülha- midin İcna halde vehmine do- kunduştu. Göriceden gelen bu üç zat arzolunacak mühim ha- berleri olduğundan bahisle bun darı bizzat Hünkâra söylemek- te ısrar ediyorlardı. Abdülha- mit her ne de olsa* Rumeliden © aralık gelmiş kimseleri huzu runa kabul etmeği muvafıkı âh- tiyat bulmamıştı; ancak bunla- rın faideli bir haber vermeleri ihtimali de mevcut olduğun- dan kendilerinin rencide edil- diklerini ve meyus olarak geri döndüklerini de istemeyordu. Binaenaleyh ifadelerinin tama men mahrem kalacağını ve hu-i derini hususi bir mahalde ahz ve istima edecek ve mazruf bir ariza ile Hünkâra takdim eyle- yecekti. Göriceden gelenler bu narazı oldular, Cemal Beyle bir mevidi * telâkide görüştü- ler, ifadelerini verdiler, bu ifa- deler ertesi gün Cemal Bey ta- « rafından mazrufen Hünkâra takdim olundu. Zarf açıldığı za man içinden çıkan kâğıtta muh birlerin Rumeli taraflarında u- sulü idarenin tebdili için fikir- ler ve sözler cereyan etmekte olduğu muharrer idi. Muhbir er bundan başka bir şey söyle- memişler, işin mühim ve imu- fassal safahatını bizzat Hünkâ- ta arzetmek istediklerini ve başka kimseye emniyetleri ol- madığmı ifade etmişlerdi. Hün kâr ilk önce bir kaç gün buna 868 çıkarmadı, Cemal Beyin takdim etmiş olduğu o mazruf hakkında bir irade gelmedi. Ni hayet bir sabah erkence evim- den davet olundum. Abdülha- mit müstacel ahvalde bazan ge ce yarısı ve ekseri zamanlar sa- bahıleyin devam saatinden ev- vel beni evimden çağırttığı o- lurdu..O gün huzura girdiğim zaman Hünkârın elinde bir kâ- Zıt vardı. Kâğıdı göstermeden bana şu sözleri söyledi: “— Serasker paşayı çağırt- tım, Çit (köşkünde bekleyor, kendisini gidip görünüz, Rume İide bazı zabitan arasında in- kılâp fikirleri, cereyanları, ka- , Munu esasinin iadesi arzuları varmış, mütalcası nedir, soru- muz plağın | Paşa bana söylediklerini onla- davet ediyor.. Huzurdan çıkıp Çit köşküne gittim. Filhakika serasker Rı- za Paşa gelmiş, bekleyordu. İ-| | radeyi tebliğ ettim, Ben sözü- mü bitirince Rıza Paşa şu ceva bı verdi: taleam şudur: Ceza ka nunu mucibince muamele! Bu söz İstanbulda ve idare başında bulunanların nasıl bir gaflet içinde gezdiklerini isbat eden bir delildir. Yeni fikirler, yeni çereyanlar, usulü idareyi | tebdil sözleri orduyu sarmış ol- duğu halde Serasker paşa el'an bunlara karşı ceza kanunu mu- cibince muamele yapılabileceği ni zannediyordu. Ceza kanunu- nu tatbik etmek şöyle dursun, Saray tarafından gönderilen bir müşiri dağa kaldırmağa bile ümet mâni olamamıştı. Ben serasker Rıza Paşa ile görüşür ken Arap İzzet Paşa ile Mü- fetiş İsmail Paşa da geldiler, Onların da ayni suretle irade almış oldukları tarzı ifade ve tebliğlerinden anlaşıldı. Rıza | ra da tekrar etti. Fakat bidaye ten benimle konuşurken soğuk kanlılığnı muhafaza etmiş o- tan Rıza Paşa bilâhare İzzet ve İsmail Paşalar geldikten sonra canı sıkılmış gibi görü- nüyordu. Rıza Paşanın cevabı- nı alarak üçümüz birlikte huzu ra gittik, seraskerin mütalea- smı arzettik, Abdülhamit seras ikere haber göndererek dairei askeriyeye gitmesini tebliğ et- tirdi. (Bitmedi) İngiliz şairiâzamı Jhon Masefield bugün geliyor TR ingiliz. şairiüzamı İngiliz şairi azamı Jhon Ma- sefield'in bugünkü trenle Avru- padan şehrimize gelmesi beklen! mektedir. İngiliz imperatorlu- gunun resmi şairi olan Masefi- eld Ankaraya giderek nisanm ikisinde orada İngiliz şüri hak- kında mühim bir konferans ve- recöktir: Bugün İngiliz edebiya- tınm şöhret şahikasma çıkmış olan Jhon Masefield gençliğin- de fakirdi; Deniz hayatı ile ede- biyat aşkını mezceden büyük şair ilhamlarını geniş ufuklar- dan ve insanın dünya yüzünde- ki kudretini anlamaktan alan bir) & şahsiyettir, Eserleri hep böyle cihanşümul bir alâkadan hayat almıştır. Masefield'in Çanakka- le harbi hakkında yazdığı eser de mühimdir. Jhon Masefield bugün İngiliz edebiyatının en velut bir şahsi- yetidir. Maruf İngiliz romancısı| LONDRA, 27 A.A, — Ma- ruf İngiliz romancılarından Ar- nold Bennett, vefat etmiştir. Avusturya HARiCİ HABERLER.. - Almanya gümrük itilâfı İngiliz parlementosunda uzun uzadıya münakaşalar oldu LONDRA 27 (A.A) — A- vam kamarasında Almanya - A vusturya gümrük itilâfr hakkım- da cereyan eden müzakerat ara s'nda Hiberallerden M, Maclean | berallerin -mevcut gümrük ma! Mr. Loyd George nialarından birinin olsun yıkıl-! ması gibi bir neticeyi müsait bir surette karşılamağa müte- mayil olmakla beraber. Harici- ye nazırmın mevzuu bahis güm rük itilâfı hakkında Cemiyeti akvam vasrtasile dostane müza kerat icrası hakkındaki teklifi- ni tasvip etmekte olduklarını beyan etmiştir. Amele fırkasmın sol cenahı- na mensup meb'uslardan M. Wiso, sulh muahedenamesinin! Almanya ile Avasturyayı yek-| diğerinden ayrı tutmağa matuf olan maddesini tenkit etmiş ve bu maddeyi “gayri makul” diye tavsif eylemiştir, Muhtelif suallere cevap ve- ren Hariciye müsteşarı M. Dal- ton, Hariciye nazırının Avrupa- daki hudut manialarının tahfif ve tahdidini istihdaf eden teş- vikkâr herhangi bir tedbirin yanlış bir anlaşma yüzünden veya bu tedbirin hatalı bir su- rette telâkki ve tefsiri dolayısi- le akamete uğramasını şiddet- le arzu etmekte olduğunu söy- lemiş ve'demiştir ki: — Bu kabilden müşkül me- seleler, Cemiyeti akvamın sa- mimi muhiti dahilinde müna- kaşa ve müzakere edilmelidir. / Avusturya - Almanya itilâfının. gerek siyasi ve gerek ticari mu ahedelerin tahmil eylemekte jolduğu taahhildata ne derecede ve ne gibi hukuki esbap ve ava- milden dolayı mugayir olduğu- nun tetkik ve tayini için bu me- selenin C. Akvama havalesi tek lif edilmektedir. Hükümet, pro-| jenin ehemmiyet ve şümulünün cari münasebatını vahim bir su rette ihlâl eder mahiyette telâk ki etmekte ve hükümetten Fran sa'nın muahdelerin kendisine te min eylemiş olduğu hukukuna doğrudan doğruya veya dolayısi le halel gelmemek için hemen i- cap eden müzakerelere girişme- sini ve lâzım gelen tedbirlerin almmasını talep eylemiştir. Fransız matbual PARİS, 27 A.A. — Almanya - Avusturya itilâfı hakkında şid detli mütalea ve tefsirlerde bu- lunan bir çok gazeteler, bu it lâf meselesinden Cemi As vamı haberdar etmeksizin mez İjikür cemiyetin önümüzdeki Ma- yıstaki içtima devresinin bekle- nilmesinden ve bu suretle fazla) geç kalınılmasından korkmak tadırlar. Le Journal gazetesi, Daily Herald gazetesinde peyda olan sulhcuyane aksülâmelleri ve M. Edouard Herriot'un “Fransa gafil avlarmamalıdır” sözlerini ehemmiyetle kaydettikten son- ra diyor ki: “İşleri iki ay mual- lâk bir halde bırakmak gafil av- lanmak, aldanmı İngiliz hariciye nazırı PARİS, 27 A.A. — İngilte- reHariciye nazırı M, Henderson saat 8,25 te Londra'ya mü cihen hareket etmiştir. PARİS, 27 A.A, — M. Hen derson, M, Briand ve Dumont İngiliz - Fransız - İtalyan itilâ- İmm bazı teferruatı hakkında görüşmüşlerdir. Almanya-Avus turya gümrük itilâfı hakkında İngiliz gazetecilerine beyanatta bulunan M. Henderson, Alman ya ve Avustürya»hükümetleri- nin aralarında aktetmiş olduk- ları itilâfnameyi Cemiyeti Ak- vama teydiden istinkâf etme':te olduklarına ihtimal vermemek- te olduğunu söylemiştir. M. Henderson, deniz itilâ- fından da bahsetmiş ve mevcut bazı müşküller de izale edildik- ten sonra itilâfın önümüzdeki pazartesi günü Londrada imza- lanacağını beyan etmiştir, Meb'usan meclisi gümrük- ler encümeni, bir karar sureti ka bul etmiştir. Bu karar suretinde hükümetten Almanya - Avus- turya gümrük protokolunun ak- dine şiddetle muhalefet etmesi talep edilmektedir. meme — — Almanya - Avusturya gümrük itilâfı PARİS, 27 A.A. — Meb'u- sari meclisi gümrük encümeni divanı, encümen tarafından ka- bul edilmiş olan ve Almanya - Avusturya gümrük itilâfının ak dine hükümetin şiddetle muha-| IIspanyada | Memurlar kooperatifi İdam edilenlerin) Kooperatif şirketi idare meclisi! reisi beyanatta ku undu ailelerine para. BARCELON, 27 A. A.— Belediye, Jaca'da kurşuna dizi- ANKARA 28 (Telefonla) — lenlerin aileleri için açılan iane-| Ankara memurlar kooperatif ye 10,000 peceta vermek sure- | $irketinin heyeti umumiye içti- tile iştirak etmiştir . İstikrazı istemiyorlar MADRİT, 27 A.A. — Cüm- huriyetçiler bloku idare komite- yi muhit” diye tavsif eyledi; 60 milyon dolarlık istikrazı şid- detle protesto eden bir nota teb liğ iştir . MADRİT, 27 A.A. — Mev- suk malümat alan mahafil, İs- panyol parasınm istikrarını te- in için İspanya'nın aktedeceği istikraza Amerika bankalarmın 40 ve Fransız bankalarınm 20 nilyon dolarla iştirak edeceğini teyit etmektedir. İspanya hukuk akademisinde MADRİT, 27 A.A —M.A- calazamora, ilk defa olarak hu- kuk akademisi riyaseteini işgal eder etmez sopalarla mücehhez bir takım kraliyet taraltarı genç ler nümayişler yapmışlarsa da polis tarafından tardedilmişler- dir. Bir takım kimseler tevkif edilmiştir bir baç yaralı vardır. Tıp fakültesinde yapılan nüma- yişler esnasında yaralanmış 0- lan talebeden biri ölmüştür. Sapasıyol “parası MADRİT, 27 A. A — Bir karamame, peçeta'nın istikrarı- nı temin maksadile devletin te- minatı altında İspanya bankası- nm 60 milyon dolar miktarm- da bir kredi açinasma mezuni- yet vermektedir. Birmanyadâ karışıklık RANGOON, 27 A.A. — İn- seon'da vukua gelen yeni karı: şıklıklar ve bunu takip eden mü 'sademeler esnasında kıyam er- babmdan 8 kişi ölmüş, sekizi de yaralanmıştır, 14 kişi de esir edilmiştir. Fransada iğne kaçakçılığı BELFORT, 27 A.A. — Güm rük idaresi, trikotaj makineleri- ne mahsus iğne kaçakçılığı ya- pan bir teşkilâtı meydana çıkar miştir. Bu teşkilâtın yapmakta olduğu kağakçılık Alman mamu Tâtr lehine yapılmakta idi, Ka- çakçılığın verdiği zarar bir mil- yonu geçmekte idi, Şarloya nışan PARİS, 27 A.A. — Harici- ye nezareti kâtibi tumumisi M. Berthelot, Charlie Chaplin'e Lejyon donör nışanını tevdi et- miştir. Londrada esrarengiz bir cinayet LONDRA, 27 — Londra Po $i toplanmış ve “kanunu ©sasi- | yy manda şirketin idare meclisi reisi Trabzon meb'usu Hasan Bey, şu beyanatta bulunmuş- K: tu: 120 bin liralık ihtilâs davası BURSA 28 (Milliyet) —i müdürü Fahri Bey isticvap edil di. Meselede sui istimal olmadı ğını beyan etti. Badehu 15 şahit dinlendi. Şahitlerden bir kısmı| İademi malümat beyan ettiler. Muhakeme mütebaki duruşma için 31 * marta talik edildi. Urfa başmüdürü Enver Beye celpna me tastir edildi. Kütüphanelere rağb Kütüphanelerimiz, ihtiva ettiği esel leritibarile kıymetli birer hazinedit Umumi kütüphanelere şu son sıralarda halkın ve münev- ver zümrenin gösterdiği rağbet ve tehacim, Maarif vekâletinin şehirdeki kütüphanelerle eski- sinden daha sıkı alâkadar olma- sını mucip olmuştur. Tütün inhisarmda'si 120000 li- gün Türkocağında bei ralık ihtilâs davasma ağır cezal yeti, mali müessesat direktöf da devam edildi. Ankara baş-| jeri, tüccarlar ve halk mülesseifi olarak Çankaya kooperatitinii tesisini tensip buyurmuş! Bu hususta lözim gelen te: büsata girişiliniştir. i Kooperatifimizin de icap © den tekemmülâti ikmal ede ileride Çankaya kooperatifi ik birleşmesi ve bu suretle kooğ” ratifin yepyeni bir vaziyete mesi çok muhtemeldir. # Kayseri Türk Oce ğında bir içtima KAYSERİ 28 (A. A.) — Bİ ye he lerinin iştirakile bir içtima YE pılmıştır. İçtimada cümhuriy merkez bankası hisse sene! kaydma başlanmış ve hisse dı hususunda her sınıf halkiğ arzularını tatmin için bir koni te teşkil olunmuştur. Komi faalivete #ecmistir. ai et davimi en aşağı 150 kişidir. i Bunların arasmda kütüph” nenin ihtiva ettiği mufassal Mf hazlerden istifade ederek tez b | zırlayan Darülfünun talebesi | derslerine çalışan lise tetebbu yapan muallimler mi Şehirdeki okuyan zümrenin) him bir yekün tutmaktadır. okuma ihtiyacını tatmin bir çok tedbirler ittihaz edilmiş ve edilmekte bulunmuştur. Evvelce şehirde mevcut 48 “İkütüphane arasında tasfiye ya- mik- pılmış, ve binaca eski, az tarda kitap ihtiva eden küçük kütüphaneler büyüklere. ilhak edilerek bu adet 25 e indirilmiş- tir. Hali hazırda beşer onar kü- çük (o kütüphanelerin ilhakile dikkat ve ihtimamla ve bitara-| jefet etmesi talebini Mutazam- ein #tmek| mını bulunan karar suretini M. . güm Ve tevdi etmiştir. rük manialarının tahfifi fikrine| “ava'© tevdi etmis lis Müdiriyeti Londranın bilhas| büyüyen Ragıp paşa, Millet, sa müslüman Hintlilerle mes- | Bayazıt, Eyip, Süleymaniye kü- kün Canningtown mahallesinde | tüphaneleri, büyük bir ihtiyaca vukua gelen esrarengiz bir katil | tekabül eden belli başlı kütüpha karşi tevecciihkâr olduğunda kat'iyen şüphe edilemez. Lâkin, İngilterenin ticaret yoluna da- ha büyük manialar çıikarabile- cek herhangi İnamenin lüzumu da M. Lloyd George, hatibin sözünü keserek Cemiyeti ak- vam meclisinin yalnız herhangi bir muahedenamenin maddeleri hakkında kanımi tefsirde bulun imakla imr iktifa edeceğini yok- sa bumuabedenamenin natık dahilinde gevşetilmesinin şa-' yanı arzu olduğu meselesini de| tetkik etmesinin zaruri olup ol- madığmı sormuştur, M- Dalton, M. Hendersonun Fransız meclisinde petrol mese'es' PARİS, 27 — Petrol proje- si hakkındaki müzakeratına de- vam eden meb'usan meclisi, dev letin Fransız petrol kumpanya- sının sermayesine 7o 30 nispe- tinde iştirak etmesine müsaade eden tadil teklifini kabul etmiş- tir. Fransız maden amelesi PARİS, 27 A.A. — M. Laval şimal mıntakası maden amelesi murahhaslarını kabul ederek kendilerine patronların hüküme tin tavassutu üzerine ücretlerin tenkisi tarihini geri almağa ve evvelce bildirilen tenkisat mik- İtarmda bir miktar tenzilât yap- cinayetini tahkik ile meşguldür. Hintlilerden biri dü''kânınm ar kasındaki odasında kafa tası kı-| rılmış olduğu halde ölü olarak bulunmuştur. En garibi şudur ki, kendisini arayan arkadaşla- rından bir kaçı odaya girmek is tedikleri zaman kapıyı — kilitli bulmuşlar ve kapıyı zorladıkla-/ rı vekit kuvvetli bir hava gazı| kokusunu duymuşlardır. Meğer| oda bu gazla meşbu imiş. Hint- Wler derhal dışarı fırlamışlar ve| bir müddet sonra dönerek gaz musluğunu kapamışlardır. “İşte o zaman hemşerilerinin feci manzarası gözlerine ilişmiştir. Maktul evvelce Londra ve Cal cutta arasında işleyen bir vapur! da kamarotluk yapıyordu. Bilâ- söylediklerinin daha. ilerisine|mağa muvafakat etmiş oldukla! hare hemşerilerinden biriyle or- gitmekten imtina etmiştir. Fransız âyanmda PARİS, 27 A. A. — Âyin meclisi gümrük encümeni bir takrir kabul etmiştir. Encümen bu takririnde Almanya - Avus- turya gümrük itilâfmı Fransa'- rini bildirmiştir. Murahhaslar patronların razı oldukları feda kârlıkları kâfi bulmamakta ol- duklarını söyliyerek patronlar murahhaslarını yeniden davet etmesini M, Laval'den rica et- mişlerdir. M. Laval, bu ricayı nın bu iki memleketle' olan ti- kabul etmiştir itaklaşarak tavuk ticaretine atılmıştı, Hemen her aksam |hemşerilerile iskambil oynardı. İ Odada cinayetten evvel bir kav- İga vukutna ihtimal verecek hiç İbir emareye rast gelinmemiştir. İ Maktulün parası da alınmamış- tır. . nelerdir. Şehrimizdeki kütüphanelerin hemen hepsi, ihtiva ettikleri kıy metli âsar ile birer irfan hazire- sidir. Münevver sınıfın okütüpb | neye karşı bu tehacümü salonu tadilini mucip olmuş, ve kütüf” hanenin 40 - 50 fazla müdavif? istiap edebilecek derecede tevsi Tüzumu hâsıl olmuş ve salon gö nişletilmiştir . Bu zatın kütüphaneler hak” | kında verdiği izahat şudur: “— Kari âdedinin gösterdi” ği azim tezayüt mucibi şükre dır. Bayazıt kütüphanesinin © ki okuyucularını, derslerile möf gul olan mahdut bir talebei ederdi. O zaman, kü tüphanede mevcut ciltlerin # dedi de 15 binden fazla değildi. Kütüphanenin 12 memur vardır, 32 bin cilt kitap, senede öf lüm teşkil 32 seneden beri bilâ fasıla! göre defa elden yeçmektedif Bayazıt kütüphanesinde çalışan Tozları alınır, muhtacr tamir & yaşlı bir memurun verdiği izaha ta nazaran, İstanbul kütüphane leri matbu gayri matbu kıymet- Mi âsarı itibarile çok zengindir- ler. Bayazit kütüphanesinde 15 bini türkçe, 3 bini fransızca, di- gerleri Arapça ve Fürsçe olmak üzere 32 bin ciltten fazla eser mevcuttur, Darülfünun kütüp- hanesindeki ciltlerin adedi ise 100 bini geçmektedir. Gene, kıdemli kütüphane me murunun söylediğine göre, şe- hirde, eski senelere nisbetle ka- lanlar tamir edilir. Ciltleri bo? zulanlarn ciltleri değiştirilir. Romanya kralicesi PARİS, 27 A.A, — Roma” ya kralicesi ile prenses İllea# bu akşam Britanya'ya hareket etmişlerdir. Orada bir kaç haft? kalacaklardır. Fransa maliye nazırı PARİS, 27 A.A. — Maliy* ri âdedi mühim miktarda teza- |nazırı, M. Flandin'in tahkikat yüt etmiştir. Senelerce evvel, komisyonuna sevkedilmesine okuyucunun azlığı o yüzünden boş duran Bayazıt kütüphanesi, şimdi muhtelif okuyucu sınıfla- rmm tehacümile hemen her gün dair olarak sosyalistler tarafı” dan serdedilmiş olan teklifi tet kike memur meclis encü sosyalist takririnin münakaşa hınca hınç dolmaktadır. Baya- | dilmemesini talep eden raporü. zıt kütüphanesinin günlük mü-)/ittifalla kabul etmiştir